Morgunblaðið - 24.11.1968, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. NÓVEMBER 1968
I BYRJUN nóvembermánaðar
lögðu íslendingar fram á Alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna tillögu um hinrun á
mengun sjávar vegna náma-
vinnslu á sjávarbotni. Dr.
Gunnar G. Schram, deild-
arstjóri í utanríkisráðu-
neytinu er nýkominn frá
New York, en hann átti
sæti í sendinefnd Islands
hjá Sí». Hefur Morgunblaðið
rætt við Gunnar og spurzt fyr-
ir um tillögu íslands í hafs-
botnsmálinu svonefnda.
hlið hafsbotnsmálsiins, semn
íslending'ar hlyt/u að láta sig
mestu varða.
Tillaiga íslands fékk sírax
góðar Uindirtektdor og bent/u
ýmis ríki á að hér væri uim
vandamiál að ræða, sem of
lengi hefði dreigizt að setja um
fullnægjaindi ailþjóðaregiur.
H'anines Kjartansson, sendi-
herra, ræddi þau isjómarmið,
sem tillaiga íslainds byggðist
á, á Allsherjarþiniginu 29.
október sl. og var tilliiagan
formlega lögð þair fram 5.
nóvember. Flubtii Guran'ar G.
Sch.raim fraimsögu um tiilög-
una og skýrði efini hennar.
Fljótlega kom í ljós, að til-
laigain átiti miklu fylgi að
faigna, því naestu daga óskuðu
40 ríki að verða meðfiluitnigs-
aðiiar að henini, þ.á.m. B-anda
ríkin, Rússiaind, Frakkiand,
Bretiand, hin Norðurlömdin öll
og Jaipain.
Auk íslenziku tillögumnar
komu fram nokkirar aðrar til-
lögur á þingiinu í haísbotns-
máiinu, þ.á.m. ti'ilaiga Banda-
ríkjamainnia um, að naseti ára-
tugur verði lýstur tímiatoil haf
ranmsókma aif Sameiinuðu þjóð
uraum og tilliaiga finá Beligíu
um að setja á stofn fastameínd
til að ganga frá ítarlegum a'l-
þjóðaöaimn ingi um vinmsilu á
hafsbotni og rétt ríkja þar.
Gerðist ísland meðfluitninigisað
ili að báðum þessum tillöguim.
Gummar G. Schram saigði, að
umraeSum á Allsherjairþimginu
um hafs'botmsnnálið hafi lokið
fyriir rúmri viiku, em aitkvæða
greiðtstlu hafi verið frestað um
tillögurmar vegna breytimgar-
tillögu á síðustu stumdu frá
Rússum um, að allur vígbúm-
aður á lamdgrunmá stramdríkja
Skuli banmaður.
Sagði Gunmar, að búizt sé
við að aftkvæðagreiðsla fari
fram ininam Skamims og al-
memmt sé talið, að tillaga Ls-
lands, svo ag BamdaríkjaTima
og Belgíu, verði samþykkt a
Allsherjarþinigimu, en öðrum
tillögum um hacfistoatnsmiálið
verði vísað til faistrar hafs-
botnsnefndar, sem ikomið verði
á fót.
íslenzk tillaga á veftvangi SÞ:
Verndun fiskistofnanna
gegn mengunarhættu —
Athugun á nýjum réttindum strand-
ríkja utan fiskveiðilögsögu
Dr. Gunnar G. Schram flytur framsöguræðu fyrir íslenzku tiliögunni hjá SÞ. Aftar á mynd-
inni eru frá hægri: Arnbjörn Kristinsson, Hannes Kjartansson,sendiherra, Haraldur Kröyer og
Jónas Árnason.
Gunnar Schram saigði, að á
síðasta Allsherjarþinigi hafi
sérstök nefnd verið stofnuð að
tillögu Möltu og hafi hlutverk
hennar verið að vinna að samn
ingu réttarreglna um nýtkugu
þeírra auðæva, isem í hafsbotn
inuim kunna að finruast.
Með hinni öru tækniþróun
síðustu ára haifi margar þjóð-
ir hafið námavimnslu og bor-
amir eftir gasi og olíu á hafs-
botni, emda í ljós komið að
þar séu mikiil auðævi að
finna, t.d. gais og olíu á botni
Norðursjávar.
í fyrrgreindri nefnd Sh
áttu sæti fulltrúar 35 ríkja,
þar á meðal íslamds. Af hálfu
íslands sátu í nefndinni Hann
es Kjartanssom, sendiherra,
Gunnar G. Schram og Harald-
ur Kröyer, sendiráðumautur.
Nefndin hélt þrjá fundi og
skilaði skýrsíu til Allðherjar-
þimgs þess, sem nú siitur, og
var málið tekið á dagskrá
þess.
Á síðasta fumdi 35 ríkja
nefndarinnar ,siem haldinn var
í Rio de Janeiro í ágúisit, fiiuttu
íslemzku fuHitrúarmir tiillögu
um verrnd fiskistofna gegn
Skaðlegum áhrifum, sem leiitt
geta af nýtimgu auðæwa á bafs
botni.
Augljóst er, að við boranir
eftir gasi og olíu, spremgingar
vegna námavinmslu og notkun
kemiskra efna getur svo far-
ið, að skaðleg efni berist á
nærliggjandi fiskiimið og með
hafstrumum til fjarlœgra
miða.
I>að er því mikiilvæigtt fyrir
íslamd og aðrar fi;ikveiðiþjóð-
ir, að vinnsla á hafsbotni, sem
þegar er hafin í aillstórum stíl,
hafi akki skaðleg áhrif á fisk-
stofnama.
Nú vamtar allar aiþjóðaregl
ur í þessuim efnum, bæði
varniarreglur og regluæ um
ábyrgð þeirra ríkja, sem tjóni
valda.
íslemzka tillagan fjall'ar aðal
iega um tvemmit, að því er
Gummar Schram sagði. í fynsta
iaigi um, að SÞ hefji þegar í
stað sénsitaika rammsókn á því,
hwers konar alþjóðareglur
skiuli settar tiil að varna skað
leguim áhrifum á fiskistofn-
ama vegna mengunar. I öðru
iaigi, að sú afhugun beinist að
því, hvaða réttindi beri að
veita strandrikjum til að
vemda fiskistofmana gegn
miemgun, sem annaðhvort hafi
áitt sér stiað eða hætta er á.
Eins og isalkir stamda hafa
ríki emgin slí'k réttindi utan
fiskveiðilögsögu sinmar. Nauð
synlegt er að tryggj'a rikjum
slík rétrtindi, fyrst og fremst á
hafsvæðuim utan við fiskveiði
lögsögu.
Gunniar G. Schram sagði, að
hér hafi verið hreyft þeirri
138 umsóknir bíðu úrlousnor
dugheimUu Sumurgjuíur
FÉLAGSMÁLARÁB Reykjavík-
nrborgar hefur um nokkurt skeið
haft til meðferðar samþykkt
borgarstjórnar um að skipuleggja
ðagvist barna á einkaheimilum
nndir nauðsynlegu eftirliti. Talið
er nauðsynlegt að setja reglugerð
þar um, og sagði Geir Hallgríms-
son borgarstjóri á borgarstjórn-
arfundi s.I. fimmtudag, að senn
myndi líða að setningu þeirra
reglugerðar.
Borgarstjóri upplýsti við sama
tækifæri, að nú lægju fyrir 138
umsóknir hjá dagheimilum Sum-
argjafar. 96 umsækjenda eru
efckjur og einstæðar mæður.
Um skiptingu þessara umsókna
eftir aldri barnanna er þannig:
Böm á fyrsta ári eru 31. Böm
eins árs, 48, tveggja ára 35,
þriggja ára 9, fögurra ára 9 og
fimm ára 6. Engin umsókn var
fyrir sex ára börn.
Upplýsingar þessar komu fram
í svari borgarstjóra við fyrir-
spurn Kristjáns Benediktssonar
(F).
87 sölulurnar
87 SÖLUTURNAR gjaldskyldir
eru nú í Reykjavík og er það
tveimur fleiri en í fyrra. Gjöld
þessara aðila nema á þessu ári
642.367,000 krónum.
Samkvæmt upplýsingum borg-
arstjóra á borgarstjórnarfundi
eru regl'Ugerðarákvæði um
lokunartíma sölubúða í borginni
lítt haldin. Er nú unnið að því
I að ná samkomulagi um breytta
reglugerð. Borgarstjóri sagði, a5
! slík reglugerð yrði þó til lítils,
! nema samstaða nágrannabyggð-
ana komi til.
j Alþýðubandalagið bar fram fyr
| irspurn í borgarstjórn um
fjölda söluturna og urðu nokkr-
! ar umræður um það. Eins og
fyrr segir, taldi borgarstjóri nauð
synlegt að setja nýja raunhæfia
reglugerð um lokunartíma sölu-
búða, og standa samningar tun
slíkt yfir.
Sofiu ekki, Alyoshka!
í fyrri viku var gerð í
Mosvku útför sovézka rithöf-
undarins Alesei Y. Kosterin,
sem lézt nokkrum dögum áður
af hjartaslagi 72 ára að aldri.
Fáeinir vinir hans komu sam-
an í bálstofu í Moskvu til að
kveðja hann hinztu kveðju.
Þeim hafði verið tjáð að ræðu
höld við athöfnina væru mjög
illa sé'ð, en Kosterin, hafði ver
ið rekinn úr kommúnista-
flokknum og rithöfundasam-
tökunum vegna opinberra stað
hæfinga sinna um að Stalín-
isminn væri á ný að halda inn
reið sína í Sovétríkin. En
þrátt fyrir viðleitni tókst ekki
að halda útför Kosterins í
kyrrþey því að Pyotr Griger-
enko, hershöfðingi var við-
staddur og hélt ræðu yfir hin
um látna vini sínum.
„1 slíkum kveðjuorðum segj
um við venjuleiga „Sofðu vært,
kæri félagi,“ sagði Grigoren-
ko, sem missti stö'ðu í sovézka
hemum fyrir nokkrum árum
vegna þess að hann þótti þá
of berorður um stjómarháttu
í landinu. Og Grigorenko hélt
áfram“. Við skulum ekki
segja þessi orð núna. I fyrsta
lagi vegna þess, að hann
mundi ekki hlusta á mig. I
öðru lagi er mér það ofviða,
Alyoshka. Þú ert inni í mér
og þú verður þar. Án þín lifi
ég ekki. Því segi ég, sofðu
eilki, Alyoshka! Þú skalt berj
as»t, Alyoshka! . . . Við vinir
þ/ínir erum ekki langt undan.
Frelsið er i nánd.
Tvisvar sinnum var gripið
íram í ræðu Grigorenko og
hann minntur á að tíma hans
væri lokið. En hershöfðinginn,
sem barðist við að ná valdi
yfir geðshræringu siinni hélt
áfram:
„Að mati Kosterins var per
sóna, hugsandi vera. Vegna
þessarar skoðunar var hann
hataSur mjög af þeim sem
halda að fólkið sé til að
mynda bakhjarl fyrir leiðtog
ana, til að fagna og hrópa
húrra fyrir þeim, til að trúa
þeim í blindni, til að biBja
fyrir þeim, til að þola þá án
þess að mögla og kvaka af
ánægju þegar hent er fyrir
þá nokkrum brauðmolum.
Harun hataði ekki aðeins þessa
menn, heldur einnig þær regl
ur og það skipulag sem þeir
höfðu skapað. Hann hataði
einræðiskerfið, sem leynist á
bak við grímu hins svokallaða
Grigorenko, hershöfðingi, (til hægri) við útför Kosterins.
sovézka lýðræðis.“
A'ð ræðu hershöfðingjans
lokinni, sem er einhver hvass
yrtasta og beizkasta árás á
ríkjandi leiðtoga, sem sett hef
ur verið fram, var leikið
sorgargöngulag eftir Chopin
og Grigorenko og vimir hans
þyrptust hljóðir út úr bál-
stofunni og út í napran kuld-
ann úti fyrir.