Morgunblaðið - 11.12.1968, Side 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. DESEMBER 1968
Mývefningar
ná sjónvarpi
— trá stöðinni á Vaðlaheiði
Rene Cassin (í miðju) með ve rðlaun sín eftir afhendinguna í
Osló í gær. Með honum eru D avid Bernstein og frú, en frúin
er fræmka Cassins. Yasunari Kawabata.
— Nóbelsverðlaun
Mývetningar ná sjónvarpi W 6
Björk, 10. desember.
EKKI var búið að gera ráð fyrir
því í haust, að um leið og sjón-
varp kæmi til Akureyrar, aetti
fólk í Þingyejarsýslu og jafnvel
allt austur í Mývatnssveit að
geta horft á sjónvarp á yfirstand
andi vetri. Nú er þetta samt orð-
ið að veruleika. Fyrir nokkru
var það vitað, að sjónvarpið sást
vel vestan Fljótsheiðar og á ein-
um bæ austur í Reykjadal. Við
hér í Mývatnssveit vorum bún-
ir að gera okkur vonir um, að
strax og sendistöðin kæmi á Vaðla
heiði, sköpuðust möguleikar til
móttöku sjónvarps víðsvegar um
Mývatnssveitina. Þannig hagar
til, að á mörgum stöðum er bein
sjónlina héðan á Vaðlaheiði um
Ljósavatnsskarð. Rétt er að ge'ba
þess að fyrir nokkrum dögum
var sett greiða á stöðinia á Vaðla
heiðitil' að beina geislunum aust-
ur. Hefur sú ráðstöfun að sjálf-
sögðu bætt skilyrði hér.
Sl. sunnudag komu tveir menn
hingað, til að setja upp sjón-
varpstæki hjá Pétri í Reynihlíð.
Móttökuskilyrði reyndust þar
ekki í bezta lagi, en talið er að
mikið megi bæta með sérstökum
magnara. Á Grímsstöðum voru
líka könnuð skilyrði til móttöku
og reyndust þau svipuð og í
Reynihlíð. Skilyrði reyndust
mun betri í ibúðarhverfi Kísil-
iðjunnar.
Ég hitti þessa menn á sunnu-
daginn og óskaði eftir að þeir
kæmu til mín og könnuðu skil-
10. DESEMBER sl. gekk Verzlun
armannafélag Reykjavíkur frá
kaupum á húsi Ingvars Vilhjálms
sonar útgerðarmanns á Hagamel
4, en það er við Hagatorg á móti
Háskólabíói. Mbl. sneri sér til
formanns VR, Guðmundar H.
Garðarssonar, og spurðist fyrir
um húsakaupin. Sagði hann m.a.:
Húseignin er um 1700 rúmmetrar
að stærð, 3 hæðir og innréttaður
kjallari. Eigninni fylgir stór bíl-
skúr og ræktuð lóð.
Kaux>verð 'hússins er 5,2 millj.
kr. og hafði VR tryggt sér hag-
lcvæmf ián til 15 ára hjá Atvinnu
leyslstryggi.ngarsjóði vegna þess-
ara kaupa. Hagameltur 4 mium
verða notaður sem félagsiheimili,
jafnframt því sem skrifstofur fé-
lagsins verða þar.
Verzlunarmannafélagið á aðra
fasteign, Vonarstræti 4, sem kunn
yrðin þar. Á sjöunda tímamum
um kvöldið komu svo þessir heið
ursmenn heim til mín með sjóm-
varpstæki og tilheyrandi útbún-
að. Strax voru höfð snögg hand-
t.ök við að koma því upp. Ann-
ar fékk lániað kústskiaft, setti
á það sjónvarpsgreiðu og klifr-
aði síðan upp á þak. Þar stóð
hann langan tíma, þótt svalt
væri, og hélt loftnetsstönginni.
Hinn tengdi tækið við rafmagn
og loftnetskapalinn við tækið.
Alls tók þessi uppsetning ekki
nema örfáar mínútur. Síðan var
kveikt á tækinu. Hitti þá svo vel,
á, að í sjónvarpinu stóð yfir
barnatími frá Akureyri. Þrátt
fyrir þessa bráðabirgðauppsetn-
ingu reyndust skilyrðin miklu
betri en við vorum búnir að
gera okkur vonir um. Myndin
var mjög skýr og hljómburður
ágætur. Þeir sem séð höfðu sjón
varp á Akureyri töldu skýrleika
myndarinnar oghljómburð engu
lakari en þar. Þar sem móttöku-
skilyrði reyndust lík, ákvað ég
strax að kaupa tækið, sagði þeim
félögum að ganga þannig frá loft
nietinu að það ekki fyki strax
niður, því tæpast væri sanngjiamt
að þeir væru hafðir fyrir loft-
netsstöng til frambúðar þar uppi.
Síðan höfum við notið sjónvarps
tvö kvöld með ágætum ánangri,
en segja má að þetta hafi allt
komið manni bæði þægilega og
óþægilega á óvart.
Fullvíst er, að sjónvarpstækj-
um mun fjölga hér mikið næsitu
dága. — Kristján.
ugt er. Er þetta gamailt hús, sem
hefur ekki hentað stanfsemi VR
undanfarin ár. Hefði orðið að
leggja í gifurflegan kosnað vegna
breytiniga þar, ef hún hefði átt að
koma félagiu sjáifu að fullu gagni
Er hagkvæmara að leigja húsið
óbreyft.
Hið nýja hús er hins vegar
þannig innréttað, að með litlum
breytinigum mun það fuilinægja
betur kröfunn féfliagsmanna um
fjöLbreyttari þjónustu að nútíma
hætti. Þar verður fundansalur á
3. hæð í baðsofusitíl, sem mun
rúma 80—100 manns, stjómar- og
sérfundaherbergi og ennfremur
eru góðar aðstæður til alls konar
tómstundaiðju, auk skrifstofu.
Að lokum var Guðmundur
spurður um félagatölu í VR. —
Sagði hann að félagar væm nú á
fimmta þúsund.
Framhald af hls. 1
sóknum A sömu sviðum, auk
þess sem rannsóknarefnunum
hefði mjög fjölgað, en þessi fjölg
un hefði leitt til þess að verð-
iaunin væru nú víðtækari en
áður. Á síðari árum hefur það
orðið algengara að verðlauna
samvinnu vísindamanna á ein-
hverju sviði verðlaunavedting-
anna, sagði von Euler, en þó er
það enn algengt að verðlauna
framlag einstaklings, þegar fram
lagið ryður vísindunum nýjar
brautir, en það voru einmitt þeir
brautryðjendur, sem Alfred
Nóbel vildi verðlauna.
„MENNINGARLEGUR BRtAR-
SMIÐUR".
Dr. Anders österling, fram-
kvæmdastjóri sænsku akademi-
unnar flutti ræðu fyrir Kawa-
bata, sem hann sagðd vera menn-
ingariegan brúarsmið milli Aust
urs og Vesturs. Síðan flutti Kawa
bata, sem klæddur var japönsk-
um slopp (kimono), þakkarávarp.
Sagði hann að aldrei fyrr hafi
honium verið jafn mikill sómi
sýndur og þegar sænska akademi
an lagði til a'ð honum yrðu veitt
bókmenintaverðlaun Nóbels, og
þegar hann nú tæki við verð-
laiununum úr hendi Svíabonungs.
Minntist hann þess að þetta væri
í fyrsta skipti í 55 ár sem Austur
Á SKÁKMÓTINU á Mallorca,
spænsku ferðamannaeyjunni
frægu, er Rússinn Viktor Korts-
noi enn efstur eftir tólf umferð-
ir. Kortsnoi hefur hlotið 10%
vinning, en landi hans, Boris
Spassky er annar í röðinni með
9% vinning. Bent Larsen er í
þriðja sæti með 9 vinninga. Lar-
sen tapaði fyrir heimsmeistaran-
um Tigran Petrosyan í 10. um-
ferð, en Petrosyan er nú í fjórða
sæti með 8% vinninga. Þessir
fjórir stórmeistarar virðast vera
í sérflokki á mótinu.
Júgóslavnesku stórmeiriararnir
Iv'kov með 7 vinninga og Glig-
oric og Matanovic sem hafa 6%
í GÆR fór fram í efri-deild Al-
þingis önnur umræða um frum-
varp um tollsfcrá. Mælti Ólafur
Björnsson fyrir nefndaráliti og
var frumvarpið síðam afgreitt til
3. umræðu. Þá rnæti Auður Auð-
ums fyrir neifndaráliti um fram-
varp um Lanidisbókas afn fslands.
Var það ennfremur afgreitt til 3.
umræðu. Efri-deild afgreiddi til
neðri-deildar svo frumvörp; Um
eiturefni og hættuleg efni og Ráð
staifanir vegna flutnimga síldar af
fjarlægum miðum.
landabúa væru veitt bókmennta-
verðlaunin, en glæsileiki verð-
flaunanma væri einmitt í því fólg
inn að þau væru veitt rithöfund
um alls staðar að úr heiminium.
„Með tilliti til erfiðleika er s-tafa
af mismunandi tungumálum, og
með tilliti til þess að verk mín,
frekar en verk annarra rithöf-
unda, verða ekki lesin nema í
þýðingum, verð ég að láta í ljós
nnilegt þakklæti og virðingu fyx-
ir ákvörðun háttvirtrar afcadem-
íu. Þessi fyrsta veirðlauinaveiting
til Austurlandabúa í 55 ár hefur
vakið feikna athygli í Japan, og
ef til vill í öðrum löndum Asíu,
og þekn löndum þar sem lítt
þekkt tunga er töluð.“ Hann
kvaðst ekki aðeins fagna því láni
að hafa hlotið bókmenntaverð-
launin, heldur líta á verðlauna-
veitinguna sem mikilvægt tákn
fyrir bókmenntir um víða veröld.
„Mér finnst verðlaunaveitingin
tákn skilnings og vináttu milli
Austurs og Vesturs," sagði hann,
„tákn nýrrar dögunar í bókmennt
um.“
Á’ður en Kawabata flutti ræðu
sína hafði dr. Österling rakið
nokkuð feril hans. Ein þekkt-
asta smásaga Kawabata er „Izu
No Odorico", sem þýðir nánas't
dansmærin frá Izu. Var Kawa-
bata 27 ára þegar hann samdi sög
una, og er hún eítirlætissaga
hans, en Kawabata er niú 69 ára.
vinning hvor, virðast naumast
hafa möguleika tiil að blamda sér
í baráttuna um efsta sætið. í
mótinu eru 18 keppendur, allir
boðagestir, nema Spánverjarnir,
sem eru 6 að töfliu. Þeitta er talið
ei't't sterkarta skáflonót ársms,
enda er heimsmeistarinn, áskor-
andinn Spaissfcy, Kortsnoi og Lar
sen meðal keppenda. Þessi fjór-
ir eru skv. FIDE-reglum sterfc-
ustu skákmenn heimisins í dag!
Alþingi gof
engon stein til
Bermudn
í SJÓNVARPINU í gærkvöldi
var sýnd kvikmynd frá Bermuda,
og átti hún að sýna þegar þing-
ið á staðnum veitti viðtöku 12
kg. steini frá Þingvöllum, sem
gjöf frá Alþingi íslendinga, elzta
þingi í heimi.
Mbl. spurði Friðjón Sigurðs-
son, skrifstofustjóra Alþingis um
þetta. Sagðl hann að Alþingi
hefði ekkert um þetta heyrt og
enginn steinn hefði farið sem
gjöf frá því til Bermuda.
„Eins og dapurt stef úr þjóðvísu,
endurtekur Kawabata efni þeirr-
ar ástarsögu með margvíslegum
smábreytingum I seinni verkum
sínum,“ sagði österling. Minntist
hartn á erfiðileikana við að þýða
söguirnar úr japönsku, því jap-
anska væri mjög auðugt mál, og
sögumar misstu mikils við þýð-
ingamar.
FRIÐARVERÐLAUNIN
Frú Áse Lionáes, formaður
Nóbelsnefndar norska Stórþings-
ins, afheniti Cassin prófessor frið-
arverðlaunin í hátfðasal háskól-
ans í Osló. Meðal viðstaddra
gesta voru Ólafur Noregskon ung
ur, Haraldur rikisarfi og kona
hans, Sonja krónprinsessa, Bemt
Ingvaldsen forseti Stórþingsins,
fulltrúar úr Nóbelsnefndiinni,
John Lyng forsætisráðherra og
meðráðherrar hans, og fuliltrúar
erlendra ríkja.
í afhendingarræðu sinni sagði
frú Lionæs meðal annars að Cass
in hlyti friðarverðlaunin fyrir að
hafa heflgað Hf sitt baráttunni
fyrir viðurkenningu miantngildis,
án tillits til þjóðemis, kynþátta,
trúarbrag’ða, kynferðis, eða þjóð
félagsaðstöðu. Þessi barátta hans
hefði til dæmis komið fram í
mannréttindayfirlýsingunni, sem
samiþykkt var á Alflsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna í París fyrir
rétturn 20 ámm, en aðal höfund-
ar yfirlýsingarinnar vom þau
Cassin og firú Eleanor heitin
Roosevelt.
„Þar sem réttindi og frelsi
mannsins er ekki viðurkennt í
dag, ríkir ekki friður,“ sagði frú
Lionæs. „Daglega eru ungir menn
drepnir á vígvöllunum. Daglega
em fangar færðir í fangelsi og
pyndingafclefa. Þeir berjast og
þjást fyrir bugsjónir mannrétt-
indayfirlýsingarinnar."
í ræðu sinni minntist frú
Lionæis bandaríska blökkumanna
leiðtogans Martins Luithers
Kings, sem hilaut friðarverðlaun
in 1964, og sagði a@ með morð-
inu á honum hefði baráttan fyrir
mannréttindum orðið fyrir miklu
áfalli.
SJÓÐSSTOFNUN
Rene Cassin filutti þakkar-
ávarp við móttöku verðlaun-
anna, en annað kvöld (miðviku-
dag) flytur hann Nóbells-fyrir-
lestur sinn, sem 'helgaður verður
mannréttindabaráttunni. í þafck-
arávarpinu siagði prófessorinn að
megnið af peningaupphæðinni,
sem fylgdi Nóbelsverðlaunun-
uim, yrði notað tifl. að stofna nýj-
an styrktarsjóð í Strasbourg —•
sam hann nefndi „siðgæðiis-höf-
uðborg Evrópu“ — til að efla
rannsóknir á vandamálum mann
réttindabaráttunnar.
Cassin varaði í ræðu sinni við
hættumum, sem mannimum var
búin þegar kjarnorkan var leyst
úr læðingi, og ságði að þeasum
hættum yrði að mæta með auð-
mýfct og viJjafiestu. Sagði Oaissin
að mikið hefði áunnizt í bar-
áttunni fyrir aulknum mannrétt-
imdum, en ótal verkefn væru
emn óleyst. Benti hann á að ýms
ir attourðir hefðu að undanfömu
umdirstrikað samhengið milli
virðimgarinmar fyrir mannréttind
um og friðar í heiminum.
Prófessor Cassin sagði að í
rauninni heifðu friðarverðlaunin
verið veitt safclaiusum fórnardýr-
um styrjalda, þeim gem halda
uppi vömum fyrir mannrétt-
indi, frelsi og maningiMi, yfir-
völdum sem með réttvisi og hug
rekki framkvæmdu á'kvarðanir
um viðhald einstafcilimgs-
réttarins 1 þjóðfélaginu, og
öllum þeim fulltrúum hjá
Sameinuðu þjóðunum, sem aðild
áttu að sammingu mannréttinda-
frumvarpsins. Þannig öðiast frið
arverðlaunin sína réttu þýðingu,
Bagði Cassin. Verðlaunin eru
ekki helguð friði, sem náðst hef
ur. Þau eru vottun virðingar fyr
ir baráttu fyrir friði, sem erfitt
er að ná. Þau eru tákn ákveðins
og óþreytandi vilja mannsins til
að ná upp til bræðralagshugsjón
arinnar, hugsjómar sem hann er
reiðubúinn til að fórma sjálfuan
sér fyrir i þágu annarra, sem
uppi eru í dag, og fyrir komandi
kynslóðir, sagði Cassiin.
Hið nýja hús VR viS Hagamel 4.
V.R. kaupir hús við
Hagatorg fyrir starf-
semi sína
Kortsnoi efstur Larsen í 3jn sæti