Morgunblaðið - 11.12.1968, Page 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. DESEMBER 1968
EFNK) - lokabindið
í Alfræðasafni AB
Nýlega er komin út 21. bókin í
Alfræðisafnl AB, og er það jafn-
fframt lokabindi þessa mikila rit-
verks. Hófst útgáfa þess á ís-
lenzku fyrir u.þ.b. þremur árum
og hlaut strax óvenjumiklar vin
sældir meðaff allra aldursflokka
og stétta. Mim og sannmæli, að
ekki hafi í annan tíma verið gert
stærra átak til a!ð koma nýjustu
iþekkingu í vísindum og tækni á
fframfæri við íslenzka lesendur.
Bók sú, sem hér er síðusit á
ferðinni, nefnist Efnið. Aðal höf-
undur hennar er eðliffræðingur-
inn Ralph E. Lapp, sem „hefur
lagt drjúgan skerf til framvindu
vísindanna á kjarnorkuöld“ og
einnig verið vísindalegur ráð-
gjafi Bandaríkjastjórnar. ís-
lenzku þýðinguna gerði Gísli
Ólafsson en Magnús Magnússon
prófessor skrifar formála.
Þar sem Efnið nær yfir harla
Héraðsvakan á Egilsstöðum:
Bókmenntakynning
— helguð Cunnari Gunnarssyni
Egiilsstiöðum.
MENNINGARSAMTÖK Héraðs-
búa héldu hina áríegu Héraðs-
vöku í Valaskjiálf tvær síðustu
helgarnar í nóvemiber. Var veð-
iur gofct báðar helgarnar og vak-
an jafnan fjölsótit. Margt var til
Ökemmltunar. Leikfélaig Flj ótsdais
héraðs flutti sjónleik Björgvins
Guðmundssonar, tóndkálds,
Skrúðsbóndann, undir leikstjórn
Ágústs Kvaran frá Akureyri, en
um 30 manns tóku þátit í sýning-
unni. Aðaihlutverk léku Sigrún
Benediktsdóttir og Jón Kristjáns
son.
Fyrri sunnudiaginn föiutti Þór-
halllur Vilmundarson, prófessor,
erindi um náttúiunatfnalkenning-
una og voru á eftir bornar fram
ffyTÍrsipurnir um einstök nöfn,
eimkum á bæjum á Héraði. Síð-
degiis laiugardaginn 23. nóvemiber
var sérStök kynningardagskrá
um Jökullsárhlíð, fyrsta sveitar-
bynning af 10 vænitanlegum
næistu ár. Plutti Geir Stefánsson
á Sleða'brjóit kynningarerindi, þá
var litskiuggannyindasýning, Anna
Sðvaldsdóttir á Hratfnalbjörgum
lék nokkiur lög á píanó, Guð-
mundur Björnsson á Hratfna-
björgum flutti sögur úr sveita-
lífinu og Siveinn Guðmundsson
las áður óskráðar þjóðsögur úr
Hlíð. Þá var spumingakeppni
mil’li Hlíðar og JökuldaiLs og sigr
uðu Jökuidælir.
Tekinn hefur verið upp sá sið-
ur á héraðsvökum að fram fari
kynning á Skáldum, isem áltt hafa
heirna í Héraði og veikum þeirra.
Að þessu sinni var kynningin
helguð Gunnari Gunnarssyni,
sem fæddist á Valþjólffsstað og
bjó á Sfcriðuklauistri 193>9-1!944.
Kom Gunnar austur og las úr
verkum sínum ,en Ragnar Jóns-
son, fflutti ræðu um skáWið. Auk
þess var lesið úr verkum skálds-
inis. Var Gunnari ffagnað innillega
og með milklu lófatalki.
Þá efndu Miermingarsamtök
Héraðsbúa til annarra skemmti-
atriða, sivo sem viðræðuþátta,
kórsöngs og tveir dansleiikir voru
hafldnir.
Verðlaun voru veitt ffyrir bezita
umgengni utanhúss á Héraði.
Aflhendi Sigurður Blöndal, odd-
viti Skriðdalshrepps, útskorinn
minjagrip og peningaupphæð,
ætlaða þeim bónda á Skriðdal,
sem snyrtilegast býr.
víðtækt svið og snertir að meira
eða minna leyti öll vi'ðfangsefni
nýjustu ratuiviisinda, segir það
sig sjálfft, að ekki er með neinu
móti unnt að gera inmihaldi bók-
arinnar skil í fáum orðum. En
þar er m.a. greint í stórum drátt
um frá þeirri þróun, sem hug-
myndir manna um efnið og efnis-
heiminn hafa tekið allt frá önd-
verðu og fram á vora daga. Lengi
fram eftir öldum virðast þær
hafa verið æði frumstæðar, og
ekki eru t.d. meira en 500 ár frá
því að „gulilgerðarmenn" voru
önnum kafnir við að breyta ó-
æðri málmum í gull, og aðrir
kepptust við að finna hinn eina
og sanna „lífselexírí1, er gæti
gert mennina ódauðlega. En þeim
mun meir hefur þekkingu manna
á efninu fleygt fram á síðustu
mannsöldrum og þó stórkost-
iegast á næstliðnum 25 árum,
eða frá því að upp hófst hin ógn-
vænlega öW kjamorkunnar.
En þrátt fyrir alla þá þekkingu
á efninu, sem vísindin haffa leitt
í ljós, og þó að hennar sjái hvar-
vetna stað í heimsmynd og dag-
iegu lífi nútímamannsins, allt frá
fatnaði til eWflaugagerðar, er
þekkingarleitinni haldi'ð þrot-
laust áfram, svo að enn hilllir
sífelldlega undir ótrúlegustu
möguleika. Meðal annars eru nú
vísindamienn sem óðast að rann-
saka hið svokallaða „fjórða á-
stand efnisins", og kunna þær
rannsóknir að leiða til þess fyrr
en varir, að orka, sem mundd
fullnægja orkuþörf mannkyns-
ins í tugi ármilljarða, verði ileyst
úr læðingi. Þannig stendur heirn-
urinn í dag við dyr nýrrar aldar,
en samt geta jatfnvel hin fremstu
vísindi ekki geffið neitt í skyn
um það, hvoort mannkynsinis bfð-
ur þar ævintýraleg velmegun
eða þjáningarfull tortíming. Báð
ir eru þessir möguleikar vissu-
lega fyrir hendi, og þeim er
hvorum tveggja brugðið Ijóslif-
andi upp í Efninu með þeim
hætti, sem ýmist er heillandi eða
hrollvænlegur. Þetta er lesning,
sem varðar hvem mann persónu-
lega og öllum hlýtur að verða
ógleymanleg.
Ljóða- og aríukvöld Nönnu
EgilsBjörnsson verður í Aust-
urbæjarbíói fimmtudaginn 19.
desember kl. 7,15. Áætlað var að
tónleikarnir yrðu fimmtudaginn
12. desember, en vegna komu 80
manna hljómsveitar frá Banda
ríkjunum verða tónleikar Nönnu
þann 19. þ.m. Undirleik á tón-
leikunum annast Gísli Magnús-
son en á ljóðakvöldinu verða im.a.
flutt verk eftir þessi tónskáld:
Johannes Brahms, Richard
Strauss, Sergei Rachmanioff, Jón
Leifs, Björn Franzson, Sigfús
Einarsson, Manuel de Falla og
Carl Maria von Weber.
Aðolfundur fuUtrúurúðs Sjúlf-
stæðisfélugunna í Hufnurfirði
Eggert ísaksson bæjarfulltr. kjörinn form.
Bókin um Efnið er 200 bls. að
stærð, sett í Prerutsmiðjunni
Odda, en prentuð í Hollandi.
eins og aðrar bækur Alfræðisatfns
ins er hún prýdd mikilum sæg
mynda og eru þar á meðal lit-
myndir á 60 heilsiíðum, sem auk
þess að vera til fræðslu og skiln-
ingsauka, eni margar hverjar af-
burðafagrar. Þá er í bókinni skrá
um rösklega eitt hundrað frum-
efnaheiti, sem dr. Þorsiteinn Sæm
undsson hefur íslenzkað.
Verð Efnisins er kr. 350.00, en
það er hið sama og verið hetfur
á bókum Alfræðisafnsins.
(Frá AB).
fflórtjtmWafctíi
1 Mjófilmuklúbburinn Smári, er
um þessar mundir hefur sýningu
í Morgunblaðsglugganum til
kynningar starfsemi sinni, hefur
'nú fært út kvíamar, og fengið
tstærra húsnæði fyrir starfsemi
tsina.
Var klúbburinn áður til húsa
í bílskúr að Langholtsvegi 27,
en hefur nú fengið innj í 100
fermetra húsnæði að Hverfis-
götu 50, 4. hæð.
Ekki hefur verið nein stofn-
un hér til þess'a, er leiðbeint
gæti áhugamönnum um kvik-
myndagerð, en nú mun klúbbur-
inn fá sér til aðstoðar sérfróða
menn, a. m. k. einu sinni í viku,
er annist þessa leiðsögn. Félagar
klúbbsins eru nú 32, en hægt
verður að taka inn fleiri meðlimi
úr þessu.
Sýnin'garsalur er í þessu nýja
húsnæði og klefi með stjórn ljósa
og tjalda, auk þess sem í ráði er
AÐALFUNDUR fulltrúaráðs
Sjálfstæðisfélaganna í Hafnar-
firði var haldinn fimmtudaginn
2. nóvember sl.
Formaður fulltrúaráðsins Guð
mundur Guðmundsson, spari-
sjóðsstjóri, setti fundinn, en fund
arstjóri var kosinn Matthías Á.
Mathiesen, alþingismaður, og
fundarritari frú Laufey Jakobs-
dóttir.
Formaður flutti sfcýnslu stjóm-
ar og hússtjómar en Sveinm Guð
bjartsson gjaldikeri fulltrúaráðs-
ins, las upp reikninga þess.
Fonmaður fuilltrúaráðls íyrir
næsta stanfsár var kjörinn Egig-
ert ísaksson, bæjarfuMtrúi, en frá
faranidi formaður baðst umdan
endurkjöri. Aðrir í stjórin voru
kosnir: Páll V. Daníelsson, hag-
fræðingur, Árni G. Fininsson,
bæjarifuilltrúi, frú Ellín Jósetfsdótt
ir og Sveinn Guðbjartsson, fram
kvæmdastjóri. í varastfjóm voru
kjörnir Þorgeir I’bsen, sfcóla-
að hafa kvikmyndatöku þarna til
húsa.
Forstöðumenn klúbbsins hyggj
ast semja kvikmyndahandrit, og
verður þetta því aðstaða fyrir
þá, sem hafa áhu'ga á kvikmynda
gerð og leik, að því er þeir sögðu
fréttamönnum.
Kynningarkvöld verða haldin
um starfsemi klúbbsins, og verða
þau opin öllum, og verða auglýst
sérstaklega.
Seinna er í ráði að koma upp
safni 8 mm mynda með tón, sem
hægt verður að nota við kennslu.
. Einnig er í ráði að halda sam-
keppni um beztu mynd ársins
og veita verðlaun fyrir, og sömu-
leiðis verði athuguð samvinna
við erlenda klúbba og skipti á
myndum.
í stjórn eru Jón Axel Egils,
formaður, Skúli B. Árnason,
gjaldkeri og Einar Ágúst Krist-
insson, framkvæmdastjóri.
Eggert ísaksson.
stjóri, og Áimundi Eyjólfsson,
húsaisimiður. Endursfcoðendiuir
voru kosnir Trausti Ó. Lárusson,
framikvæmdastjóri, og Sigiurður
Þórðarson, fultrúi. Þá var einn-
ig kosið í ýmsaæ nefndir á veg-
um fulltrúaráðeins, og formenn
Sj'áltfstæð isfélaig anna gáfu sfcýrslu
um starfsemi þeirra.
Þá vonu bomar fram tillögiuir
um breytingu á reglugerð full-
trúaráðsins, em umræðum og af-
greiðslu iþeirra var frestað til
framhaldsaðalfumidar.
Hinn nýikjörni flormaður, svo
og fundarstjóri þökfcuðu fráfair-
andi formainni og stjóm vel umn
in störf.
Húskólufyrirlest-
ur d sænsku
Dr. Ture Jöhannisson, prótfessor
við Háskólamn í Gautaborg og
meðlimur sænsku akademíunnar,
flytur fyrirlestur í boði heim-
spekideildar Háskóilans, fimmtu-
dag 12. desember kl. 5.30 e.h. í
I. kenns'lusitofu. Fyrirlesturinn
fjalllar um kunna sænsika ferða-
sögu frá 17. öld frá málfarslegu
sjónarmiði.
Fyrirlestu.rinn verður fluttur á
sænsku og er ölluim heimill að-
gangur.
(Frétt frá Háskóla tslands).
Mjóiilmuklúbburinn Smúri
færir út kvíurnnr