Morgunblaðið - 31.12.1968, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 31. DESEMBER 1968
Trygve Lie látinn
mm einuðu þjóðanna er að varðveita

Fyrsti framkvœmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna og utanríkisráðherra
Noregs á stríðsárunum
Osló, 30. desember. NTB-AP
jTRYGVE Lie, fyrsti fram-
Kvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna, lézt í dag, 72 ára
að aldri.
Með honum er genginn einn
kunnasti Norðmaður síðari
tíma. Hann er ef til vill fraeg-
astur fyrir þann mikla þátt, sem
hann átti í því að Sameinuðu
þjóðimar gripu inn í Kóreustríð
ið árið 1950. Þessi afskipti hans
höfðu þýðingarmikil áhrif á
friðargæzluhlutverk Sameinuðu
þjóðanna og þróunina í sam-
skiptum austurs og vesturs. En
um leið ollu afskipti Lies af
Kóreustríðinu honum miklum
persónulegum erfiðleikum, því
að upp frá því fóru Rússar að
berjast gegn honum, og þeir
beittu sér gegn endurkosningu
hans.
Tryggve Lie stýrði Saimeinuðu
þjóðunum á fyrstu árum heims-
samtakanna er þau áttu við
mikla erfiðleika að etja vegna
kalda stríðsins og þeimar af-
stöðu Rússa að beita þráfaldlega
neitunarvaldi sinu í Öryggisráð-
inu. Hann var kosinn til fimm
ára og að þeim tíma liðnum var
kjörtímabil hans lengt í þrjú ár
til viðbótar. í kveðjuávarpi, er
Lie flutti þegar hann lét af em-
baetti 1953, sagði hann meðal
annars: „Alþjóðastjórnmál eru
list hins sögulega og framkvæm-
anlega. Þess vegna verða menn
að sætti sig við málamiðlanir,
sem þjóna munu, þegar fram líða
stundir, þeim meginreglum, er
trúa verður. Fremsta skylda Sam
Spilaskuld eða ekki
„ÉG fékk bankabókina upp í
spilaskuld“, sagði ungur maður,
sem lögreglan handtók á laugar-
dagsmorgun, grunaðan um að
hafa stolið bankabók í húsi, hvar
hann nóttina áður hafði dvalið
sem gestur.
En húsráðendur höfðu aðra
sögu að segja. Ekkert hefði verið
gripið í spil á þeirra heimili
þessa nótt, en hins vegar hafði
frúin saknað bankabókar sinnar
skömmu eftir að ungí maðurinn
hvarf af heimilinu. Kærðu þau
hjón hvarfið strax til lögregl-
unnar, sem þegar i stað lét við-
komandi banka vita.
Stóð þá heima, að pilturinn
var þangað kominn að taka pen-
ingana — 4500 krónur — út úr
bókinni, en eitthvað mun hann
hafa grunað, þegar lögreglan
kom á vettvang, því ekki gaf
hann sig fram við gjaldkerann,
þegar sá var reiðubúinn að af-
henda honum peningana.
Undir úttektarnótuna hafði
pilturinn skrifað sitt rétta nafn
og hafði lögreglan upp á honum
skömmu síðar. Piltur þessi er
fyrir skömmu sloppinn úr gæzlu-
varðhaldi sem hann var úrskurð-
aður í fyrir hlutdeild í þjófnaði.
friðinn og skapa nýjan heim, þar
sem allar þjóðir geta lifað sam-
an“.
Lie ferðaðist víða um heim
til þess að vinna að tilraunum
sínum til þess að varðveita frið-
inn og treysta hlutverk Samein-
uðu þjóðanna og ferðaðist meðal
annars til Moskvu, Parísar, Lon
don og Waishington árið 1950. Ár
ið 1952 tilkynnti Lie klökkum
rómi, að hann mundi láta af
starfi framkvæmdastjóra, þegar
kjörtímabil hans væri á enda ár
ið 1954, í þeirri von að „þessi
ákvörðun mætti gera Sameinuðu
þjóðunum kleift að bjarga friðn-
um“. Samsbarfsmenn hans sögðu,
að hann hefði fengið sig full-
saddan á árásum valdamann-
anna í Kreml og gagnrýni, er
hann sætti í einni nefnd öldung-
ardeildar Bandaríkjaþings. Lie
Framhald á bls. 20
Trygve Lie við komuna til Reykjavíkur i febrúar 1965.
T ékkóslóvakía:
Vaxandi líkur á verkföllum
veröi Smrkovsky vikiö frá
Frávikning hans skoðuð sem rothögg
fyrir frjálsrœðisstefnuna
Prag, 30. desember. NTB-AP
OLDRICH Cernik, forsætisráð-
herra Tékkóslóvakíu, sem á
sunnudag lagði fram lausnar-
beiðni sína við Ludvik Svoboda,
forseta landsins, var samtímis
beðinn um að vinna að mynd-
un nýrrar sambandsríkisstjórn-
ar, sem taka á við völdum 1.
janúar. Lausnarbeiðni ríkis-
stjórnar Cerniks var fyrst og
fremst formsatriði í því skyni að
framkvæma þá breytingu, sem
nú verður gerð á stjómskipan
ríkisins, þar sem það verður
gert að sambandsríki Tékka og
Slóvaka.
Hættan á uimfarugsmiklum verk
Skipstjöranum að þakka
— sagði Einar Sigurðsson um metafla Sigurðar
MBL. hafði spumir af því í
gær, að togarinn Sigurður
væri aflahæsta skipið á árinu,
sem nú er að ljúka. Við geng
um því á fund Einars Sig-
urðssonar og áttum við hann
samtal það, sem hér fer á
eftir:
— Við fréttum að togarinn
Sigurður hefði komið inn í
morgun með góðan afla eftir
skamma útivist og væri þar
með orðinn aflahæsta skip á
íslandi árið 1968.
— Jú, hann var að koma
inn með 200 tonn eftir aöeins
tíu daga á veiðum og er þá
búinn að fá um 4.400 lestir af
fiski og hefur um helmingn-
um af aflanum verið landað
hér heima.
. — Hvert er svo verðmæti
þessa afla? Geturðu farið
nærri um það á þessu stigi
málsins?
— Þessi afli ?r að verðmæíi
upp úr sjó um 31.25 milljónir
króna, en af því hafa farfð um
fjórar milljónir í sölukostnað
og tolla erlendis. Sá fiskur,
sem er unninn í landi, tvö-
faldast að verðmæti þegar
hann hefur verið flakaður og
frystur.
— Hve margir menn hafa
atvinnu í landi af afla sem
þessum?
— Gert er ráð fyrir því að
álíka marga menn þurfi til að
vinna aflann í landi og þá
sem þarf á toigarana. Á Sig-
urði eru um 30 manns og væri
aflanum öllum landað hér
þyrfti aðra þrjátíu til að vinna
að honum í landi. Eru þar
komnir 60 menn í ársivinnu
og ef gert er ráð fyrir að
hver þeirra sjái fyrir fimm
manna fjölskyldu, má segja,
að togaraaflimn framfleyti 300
manns aúk þeirrar þjónustu,
sem þa'ð fólk kaupir.
— Hver er skipstjóri á Sig-
urði?
— Skipst.jóri er Arinbjörn
Sigurðsson, sonur Sigurðar
Eyleifssonar, sem lengi var
skipstjóri á Kveldúlfsitogaran-
Einar Sigurðsson
um Arinbirni hersi og þaðan
mun nafnið á syninum komið.
Ég held að ég lasti engan þó
að ég segi, að þessi mikli afli
sé náttúrlega fyrst og fremst
skipstjóranum að þlikka og
svo því, að það er valinn mað
ur í hverju rúmi. En það er
rétt að taka það fram, þegar
rætt er um aflamagni'ð, að
skipið var sex vikur í sumar
í flokkunarviðgerð.
— Er nú ekki mikill ágóði
af að gera út svona skip?
Einar hlær við.
— Afkoma sl. ár var nú
þannig, að það var hálfrar
annarrar milljón króna rekstr
arhalli og þá hafði skipið ver-
ið afskrifað um 8% eða 4
milljónir. Það er nú í annað
sinn sem skipið hefur veriö
afskrifað á þeirn átta árum,
sem ég hef átt það. í fyrra
skiptið var það afskrifað um
2 milljónir. Sigurður kostaði
25 milljónir á sánum tima, en
stendur nú í 55 milljónum þó
að ég hafi verið að borga af
honum flest árin. Þetta staf-
ar auðvitað af þeim fjórum
gengislækkunum, sem orðið
hafa á þessum árum.
— Það hafa þá verJð erfið-
leikar hjá aflasikipinu eins og
öðrum?
i— Já, það hefur oft jaðrað
yið að ég kæmi skipinu ekki
út. í vor langaði mig til að
gera tiiraun með að láta skip-
ið fara á saltfiskveiðar við
Grænland, því að það er
Arinbjörn Sigurðsson
smfðað með vistarverum fyr-
ir 45 manns. En ég varð að
hætta við það, þó að ég væri
búinn að panta flatningsvél
ti'l að setja um borð, aif því
að ég gat hvergi fengið 800
þúsund kr. til þess að borga
þriðjung vélarinnar og kaupa
salt. Ég gat heldur ekki í
hausit með neinu móti fengið
1% til 2 milljónir króna lán-
aðar til þess að koma fyrir
togútbúnaði á sikipið, en siík-
ur útbúnaður ryður sér nú til
rúms á þýzkum togurum og
þeir eru að fylla sig með þess
um útbúnaði á þremur dög-
um á íslandsmiðum og jafn-
vei í þremur 'hölum, sem
dæmi munu vera til.
Svona er nú búið að tog-
araútgerðinni hjá hlutfalls-
lega mestu fiskveiðiþjóð
’heimsins.
föllum vegna líklegrar aísagnar
Josef Smrkovskys sem forseta
þjóðþings landsins jókst á
sunnudag, er þúsiundir verka-
manna, sem vinna við raforku-
ver í landinu, slógiust í hóp
þeirrar fyikingar, sem nú er orð-
in um ein miljón marrns, er lýst
hefur yfir stuðningi siínum við
Smrokvsky. Hóta verkamenn
því að leggja niður vinmu, nema
Smrkovsky verði forseti nýs
sambandsþjóðþings, sem tekur
við af eldra þjóðþinginu. —
Smrkiovsky er hins vegar Tékki,
en ákveðnar kröfur hafa verið
bornar fram um það af Gustav
Husak, • leiðtoga kommúnista-
flokksins í Slóvakíu, að forseti
nýja þjóðþingsins verði Slóvaki.
Samt er svo að sjá, sem Smr-
kovsky sé orðinn að sameining-
artákni fyrir frjálslynd öfl í
landinu, sem lita á það sem rot-
högg fyrir frjiálsræðishreyfimg-
una í landinu, ef Smrkovsky
verður neyddur til þess að hætta
afskiptum af stjómmálum.
Verkamenn í stöðugt fleiri
verksmiðjum bætast nú í hóp
þeirra, sem keppa að því, að
Smrkovsky haldi áfram að gegna
áhrifastöðu og þessi stúðningur
við hann kemur í vaxandi mæli
frá aðilum í Slóvakiu. Eru vís-
indaakademian í Slóvakíu og
bandalag leikara í kvikmyndum
og sjónvarpi þar á meðal síðustu
aðila, sem lýst hafa stuðningi
við Smrkovsky.
Á meðan hættan á verkföllum
hefur aukizt, vex einmig óttinn
á því að til nýrra afskipta komi
af hálfu Sovétríkjanna. Sovézk
sendineflnd er nú í Tékkósló-
vakíu greinilega í því augnamiði
að fyl'gjast með þeim breyting-
um, siem verða í sambandi við
sambandsbreytinguna og til þess
a'ð (hafa áhrif á þær. Eru stjóm-
málafréttaritarar í Prag á éinu
máli um, að hreyfingin til stuðn-
ings Smrkovsiky nú feli í sér
einhverja mestu erfiðleifca, sem
Rússar hafa mátt horfast í augu
við í viðleitni sinni við að brjóta
á bak aftur endurbótahreyfing-
una í Tékkóslóvakíu, allt frá því
er 'þeir réðust inn í landið í
ágúst si.
Talið er líklegt, að nýja sam-
bandsríkisstjómin verði einkum
skipuð svokölluðum „nýraunsæ-
ismönnum", þ.e. mönnum, sem
eru þeirrar skoðunar, að sættir
við Sovétríkin og hin hemáms-
rífcin sé eina lausnin á vanda-
málurn Tékkóslóv akiu. Er ékki
talið óliklegt, að þeim aðilum,
Framhald & bls. 9