Morgunblaðið - 31.12.1968, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 31. DESEMBER 1968
■Oltgefandi H.f. Árvakur, Reykja'váik.
Fxiamfcvæmdaafcj óri Haraldur Sveinsaon.
ítitsfcjórai* Sigurður Bjarrtason. frá VigUiP.
JÆafctihías JdhannesslerL
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstj ómarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsaon.
Fréttaistjóri Björn Jófoannsson!,
Auiglýsihga'sitjóri Arni Garðar KristliMBon.
Ritstjórn oig afgreiðsia Aðatetræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðals træ'ti 6. Sími 22-4-80.
Askriftargjald kr. 160.00 á mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 10.00 eintakið.
ÁRAMÓT
Kótt árið, sem nú er að líða,
*- hafi að ýmsu leyti verið
okkur íslendingum erfitt, er
síður en svo ástæða til neinn
ar svartsýni- Við áramótin
hyggjum við að því, sem lið-
ið er og gert, og reynum að
gera okkur grein fyrir fram-
tíðarhorfum. Árið 1968 hef-
ur verið ár mikilla áfalla
efnahagslega, en þjóðin hef-
ur snúizt gegn þeim vanda,
sem við hefur verið að etja
og gert ráðstafanir, sem
nægja til að rétta skjótt við
þjóðarhag, ef hyggilega verð
ur á málum haldið á kom-
andi ári.
Fráleitt er að hafa uppi
barlóm eða víl, þótt lífskjör
hafi lítið eitt versnað um
skeið. Enn búum við íslend-
ingar við betri kjör en flest-
ir aðrir, og þegar á heildina
er litið er vafasamt, hvort
nokkurs staðar á jörðinni
verður fundin þjóð, þar sem
öll alþýða býr við betri kjör
en einmitt hér. Þótt okkur
finnist margt fara á annan
veg en við helzt kysum, er
okkur hollt að hugleiða þau
sannindi, sem U Thant, fram
kvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna, kom auga á, er
hann dvaldist hér, að íslend-
ingum hefur tekizt öðrum
þjóðum betur að byggja
upp réttlátt þjóðfélag,
Auðvitað hefur margt far-
ið úrskeiðis, bæði á því ári,
sem er að kveðja og eins á
fyrri tímum, og eftir á sjá
allir, að á mestu velgengnis-
árum hefði verið hyggilegra
að fara nokkru hægar í
kröfugerð um almennar
kjarabætur, aukningu ýmis-
konar þjónustustarfsemi og
eyðslu, bæði einstaklinga og
opinberra aðila. En þótt við
höfum kannski gengið nokk-
uð hratt um gleðinnar dyr,
þá hefur þjóðin sannarlega
ekki glatað sjálfri sér, það
mun sjást nú, þegar menn
þurfa að takast á við nokk-
um vanda til að treysta
grundvöll íslenzks efnahags-
og avinnulífs.
Hér sem annars staðar
eru að vísu til skrílmenni,
sem ekkert virða af því, sem
heilbrigðu fólki er heilagt,
en það breytir ekki þeirri
staðreynd að íslenzk menn-
ing hefur aldrei staðið
traustari fótum en einmitt
nú. Eða hvar er sú 200
þúsund manna þjóð, sem
heldur uppi listastarfsemi á
borð við okkur, leikhúsum,
bókaútgáfu, hljómlistar- og
myndlistarlífi?
Og hvar er að finna kyn-
slóð, sem nú er að ljúka
dagsverki sínu, og auðgað
hefur þjóð sína á borð við
það, sem aldnir íslendingar
hafa gert á sínu æviskeiði?
Svari sá sem það veit. ís-
lenzk æska gagnrýnir ýmis-
legt í fari hinna eldri — og
það á hún líka að gera. En
því má hún þó aldrei gleyma
að sú kynslóð sem fær henni
ráðin á íslandi, hefur búið
betur í haginn en með nokk-
urri sanngirni hefur mátt
krefjast.
Þrátt fyrir gengisbreyt-
ingar, verðfall krónunnar
og ýmislegt annað, sem á
hefur bjátað, eru nú traustir
lýðræðishættir á íslandi og
sjálfræði einstaklinganna
meira en nokkru sinni áður.
Það er meira en sagt verð-
ur um þjóðfélagsþóun, jafn-
vel í gamalgrónum lýðræð-
isríkjum, svo að ekki sé
talað um þann manngrúa,
sem býr við einræði og kúg-
un-
Þegar á allt þetta er litið,
hljótum við að horfa björt-
um augum til framtíðar-
innar. Við eigum gott og
gjöfult land, við eigum stór-
virk og fullkomin atvinnu-
tæki, sem fært geta okkur
mikla auðlegð og síðast en
ekki sízt eru íslendingár
frjálsir menn í frjálsu landi,
landi sem þeir unna og vilja
vinna allt það, sem þeir
megna.
Erfiðleikarnir nú eru til
þess fallnir að stæla þann
vilja þjóðarinnar að halda
áfram að byggja upp far-
sælt þjóðlíf og auðugt að
fé og menningu. Við þurf-
um að vísu að stilla kröfum
okkar í hóf næstu mánuði
og snúa bökum saman til
lausnar vandanum, en éin-
huga þjóð, sém glímir við
nokkra erfiðleika, er ekki
síður hamingjusöm en sund
urþykkt fólk, þótt við auð-
legð búi.
0 UTANÚR HEIMll
LIFNAR VIÐ 1 VIRGII m CITY |
Virginia City, Nevada (AP).
„SMILE¥“ úr Dauðadal er
auðþekktur á „Blóðfötu"
kránni. Hann er sá sem spilar
á þvottabretti, með tötraleg-
an ástralskan stríðshjálm,
þykkt skegg, og með rauð
teygjubönd á ermum sér.
Smiley, og fleiri skeggjaðir
hljóðfæraleikarar, postulíns-
munir frá tímum Viktoríu
drottningar, og ryðgað dót til-
heyrandi námarekstri, hjálp-
ast að með að draga frarn í
dagsljósið Virginia City, eins
og hún var fyrir eitt hundrað
árum á tímum gullleitaræðis-
ins.
Góðir daga með gnægð gulls
og silfurs hafa komið og farið
á gullleitarsvæðinu, en eig-
endur ölkrána, minjagripa-
verzlana og tízkublaða nota
i alla sína speki til að rækta
upp nýja uppskeru í ferða-
manna gulli.
og drógu nálægt milljarði doll
ara út úr námagöngum svæð-
isins.
Árið 1875, brenndu skógar-
eldar, sem geisuðu í fjalisihlíð-
unum, hálfan bæinn. Á sex
mánuðum byggðu bæjarbúar
hann upp aftur, og lögðu í
púkkið gull, silfur og arð s'inn
af fjárhættuspilum.
En gullið og silfrið, sem
komu upp á yfirborðið úr
námunni fór þverrandi, og
var upp urðið fjórum árum
síðar.
Síðasti námagröftur fór þar
fram árið 1947. og fimm árum
síðar var öllu starfi þar hætt.
Bærinn, sem aðeins taldi
fimm hundruð íbúa var aðeins
fjórar aðalgötur, ekki mjög
langar.
En síðustu íbúar Virginia
City vildu ekkf að borgin
þeirra leggðiri í eyði, og 1952
halda í það gamla og bjóða
fólki inn í Virginia City, eins
og hún var áður fyrr.
Militana segir að kringum
5000 ferðamenn komi til borg
arinnar um hverja helgi á
sumrin, og svipað sé að segja
um október og nóvemtoer og
svo lengi sem snjólaust sé.
Það eru fimmtán knæpur, sex
dagblöð, sex matsölustaðir og
brauðstofur í bænum ás'amt
fimm gistiihúsum.
Sextíu og þriggja ára gam-
all píanóleikari, Arthur Rafa-
el leikur „On Top Of Old
Srnokey" í „Silfur Drottning-
ar“ kránni en í „Rauða sokka
bandinu" sitja ferðamenn og
maula í sig pylsur og skola
niður með bjór, meðan þeir
hlýða á Harry Bruce leika
gamla jazzlagið ,You Knew
Suzy'.
í söfnum borgarinnar getur
að líta námaverkfæri járn-

„Fólkið kemur hingað í leit
að einhverju gamaldags“, seg-
ir Smiley. „Við erum að
reyna að láta fólkið finna
„stemminguna“ á staðnum.“
Smiley, sem heitir B. C.
Washburn, leikur með „Rinky
Tink“ Jackson, og kalla þeir
sig „The 49ers“, kallana frá
49.
Jackson leikur „Gay nineti-
es“ eða músik frá 1890, „roar
ing twenties“, jazz frá 1920,
eða hvaða lög, sem viðskipta-
vinirnir biðja um, á gamalt
píanó, og Washburn dregur
fingurbjörg eftir þvottabretti,
lemur saman tréklossum, blæs
á horn og klingir bjöllum.
Það er búið að byggja upp
gömlu krárnar, við trégang-
stéttirnar. Þær eru svo gott
sem nýjar, eða betri, og eru
skreyttar með myndum af
námaverkamönnum, málverk-
um af frægum gleðikonum,
gömlum rifflum sexhleypum
og skjálfandi píanóum.
C gata, þar sem málaðar
drósir, óhreinir námamenn
fjárhættuspil'arar og kínversk
ir burðarkarlar tróðust einu
sinni meðal vagnanna, sem
hlaðnir voru málmgrýti og
hinna sem voru aðeins fyrir
hefðarfólk, er núna aðalgat-
an, þjóðvegurinn, sem sjá má
margar bifreiðar úr öðrum
fylkjum.
Fjörið í Virginia City, Nevada, ríður ekki við einteyming.
Þar eru algengar íþróttir, kamelkappreiðar sem fyrst þekkt-
ust 1866, en þeir fluttu salt.
Eftir að mörgum hafði mis-
heppnazt komu Peter O’Reilly
og Patrick McLaughlin fyrstir
niður á silfur árið 1959, og
þá varð bærinn á augabragði
að stórborg, sem taldi 30.000
manns, og það á eyðilegum
hlíðum Davidsons fjallsins,
sem er nálægt 2000 metrum
að hæð.
Hundruð námamanna börð-
ust við hita, raka og skelfingu
lögðu þeir aleiguna og alla
krafta í það. Eigendur knæpa,
gj afaverzlana og matsölustaða
sáu vaxandi ferðamanna-
strauminn glæða lífsmöguleik
ana, og tekjurnar. Því sniðu
viðskipti sín til þess að mæta
kröfum ferðafólksins.
Ben Militana, viðskiptamað
ur í Virginia City, sagði: Við
komum okkur saman um að
brautarstykki, rykfallinn fatn
að, Indíánahúfur, sýslumanns-
borða, grjót og hauskúpur
með kúlnagötum.
f tveimur söfnum eru einnig
skrifborð, sem sagt er, að
Mark Twain hafðí notað, þeg-
ar hann var blaðamaður á
yngri árum, við blaðið „Terr-
itorial Enterprize" frá 1862—■
1864.
Á undangengnum árum
hefur líka verið lagður sá
grunnur, sem auðveldlega
nægir til að við komumst
skjótt yfir þann erfiða
hjalla, sem framundan er.
Hitt skiptir þó enn meira
máli, að við blasa stórkost-
leg tækifæri til að iðnvæða
ísland og margfalda auð-
legð þess. Öld stóriðjunnar
er upp runnin og nú þarf
að fylgja fast eftir. Strax
á hinu nýja ári verðum við
að leggja megináherzlu á
rannsóknir auðlinda, öflug-
an undirbúning að bygg-
ingu sjóefnaverksmiðju,
sem verður grundvöllur
víðtæks efnaiðnaðar á fs-
landi, sem margfaldað gæti
útflutningstekjur, samhliða
því sem við styrkjuiri eldri
atvinnuvegi. Ef þe:>si tæki-
færi eru hagnýtt, mun vissu-
lega verða bjart yfir ís-
lenzku þjóðlífi á komandi
tímum.
Morgunþlaðið óskar les-
endum sínum, íslendingum
öllum, árs og friðar.
nýfarl