Morgunblaðið - 26.03.1969, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 36. MARZ 1969
"Úitgieííandi H.f, Arvafcur, KeyfcjavSfc.
Fnamfcvíemdastj óri Haraldur Sveinsson.
ŒUtistjóraí Sigurður Bjamason fná Viguir.
Malithias Johannessfen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Eitgtjómaifullltitti Þotbjöm Guðtaundsson.
Fréttaisitjóri Björn Jótiannsson!.
Auglýs ingastj óri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgrei&la ASalsfcræti 6. Sími 10-109.
Auiglýsingar Aðals træti 6. Sími 22-4-80.
Ásicriiftargjald fcr. 100.09 á mánuði innanlanda,
1 lausa&öliu fcr. 19.00 eintakið.
A TVINNUÖR YGGI
EÐA UPPLAUSN?
VERSTA SÍLDARVERTÍÐ NOREGS1
Utvegsmenn biðja um 60 millj. n-króna
'IJ'eðan sjómannaverkfallið
stóð í vetur, ríkti mikið
atvinnuleysi víðsvegar um
land. En fljótlega eftir að
verkfallinu lauk og fiskiskipa
flotinn komst á veiðar dró úr
atvinnuleysinu og má raunar
segja að það hyrfi í flestum
byggðarlögum landsins. Hér
í Reykjavík og á stöku stað
öðrum er þó nokkurt atvinnu
leysi ennþá.
Ríkisstjórnin hefur gert
allt sem í hennar valdi hefur
staðið til þess að útrýma at-
vinnuleysinu. Hún hafði for-
ystu um það í samráði við
Alþýðusamband íslands og
samtök atvinnurekenda að
stofnaðar yrðu atvinnumála-
nefndir um land allt og mikils
fjármagns aflað til þess að
stuðla að atvinnuaukningu.
Jafnframt hefur útgerðinni
og frystihúsunum verið veitt-
ur verulegur stuðningur til
þess að örva atvinnulífið.
Allt hefur þetta leitt til
þess, ásamt góðum aflabrögð-
um um allt land, að mjög
hefur birt yfir í atvinnumál-
um landsmanna.
Það er þess vegna óhætt að
fullyrða að ef vinnufriður
helzt mun framleiðsla þjóðar-
innar stóraukast á þessu ári,
atvinnuleysi verða útrýmt
með öllu og atvinnuöryggi
skapað á ný.
Þetta er takmark ríkis-
stjórnarinnar og þeirra, sem
hana styðja.
En kommúnistar og Fram-
sóknarmenn hafa allt aðra af-
stöðu. Þeir þykjast að vísu
vilja útrýma atvinnuleysinu,
en vinna gegn því eftir
fremsta megni að það takist.
Stjórnarandstæðingar leggja
höfuðáherzlu á að setja dýr-
tíðar- og verðbólguskrúfuna í
fullan gang að nýju. En eng-
um vitibornum manni dylst
að það er vísasti vegurinn til
þess að leiða að nýju atvinn-
leysi og upplausn yfir almenn
ing. íslenzka þjóðin hefur dýr
keypta reynslu af kapphlaup-
inu milli kaupgjalds og verð-
lags. Fullar vísitöluuppbætur
á laun hafa ekki tryggt af-
komu og atvinnuöryggi al-
mennings. Þvert á móti hafa
þær átt sinn þátt í dýrtíðar-
kapphlaupinu og endurtekn-
um gengisfellingum.
Þrátt fyrir þetta staglast
Framsóknarmenn og komm-
únistar á því að eina úrræðið
til þess að tryggja afkomu
launþega sé full vísitöluupp-
bót.
Hér í blaðinu hefur megin-
áherzla verið lögð á það að
vinnudeilunum, sem nú
standa yfir verði lokið með
einhverjum fyrirgreiðslum
við hina lægstlaunuðu. Hitt
væri glapræði að setja dýr-
tíðarskrúfuna í gang með full
um hraða.
Þetta gerir allur almenn-
ingur í landinu sér áreiðan-
lega ljóst. En hvers vegna er
þá haldið áfram að hóta þjóð
félaginu og atvinnuvegunum
allsherjarstöðvun með stór-
felldum verkföllum? Hverra
hag myndu slíkar aðgerðir
bæta?
Sannleikurinn er sá, að
þjóðin á nú um tvo kosti að
velja: Annars vegar eð efla
framleiðslu sína sem mest
hún má, og reyna að koma í
veg fyrir nýja verðbólgu-
skriðu, en hins vegar verk-
föll og ófrið á vinnumarkaðn
um með upplausn, atvinnu-
leysi og nýjum og stórfelld-
um erfiðleikum.
Getur nokkur hugsandi
maður verið í vafa um það,
hvora leiðina beri að velja?
BÚRFELL OG
STRAUMSVÍK
|>ík ástæða er til þess að
fagna því að allar horfur
eru nú á að álverksmiðjan í
Straumsvík verði komin í
fulla stærð með 60 þúsund
tonna afköstum á árinu 1972.
Jafnframt hefur verið ákveð-
ið að framkvæmdum við Búr-
fellsvirkjun verði hraðað
þannig, að lokið verði við
seinni áfanga virkjunarinnar
á árinu 1972.
Ríkisstjómin hefur lagt
fram á Alþingi frumvarp, þar
sem gert er ráð fyrir að ríkis-
stjórninni verði heimilað að
ábyrgjast lántökur Lands-
virkjunar vegna Búrfells-
framkvæmdanna að upphæð
allt að 35,5 milljónum dollara,
eða samtals 3128 milljónum
króna. En þetta mikla orku-
ver á eins og kunnugt er að
tryggja álverksmiðjunni
orku.
Áætlun um virkjun Búr-
fells miðaðist upphaflega við
það að ljúka fyrri áfanga
virkjunarinnar á þessu ári, en
hann er 105 mw. En aflþörf
fyrsta áfanga álversins, sem
tekin verður í notkun nú í ár
er 60 mw. Síðari áfanga Búr-
fellsvirkjunar átti að verða
lokið um leið og álverið yrði
komið í fulla stærð árið 1975.
En fullgerð Búrfellsvirkjun
210 mw. og aflþörf 60 þúsund
tonna álvers 120 mw. Eigi ál-
Bergen, 19. marz.
FYRIR tíu dögum tilkynnti
fiskimálastjórinn norski, að
vetrarsíldarvertíðinni skyldi
lokið 12. marz að kvöldi. Síld
in var orðin svo fitulítil, að
ekki þótti forsvaranlegt að
kalla hana vetrarsíld. Nú heit-
ir hún vorsíld naestu vikurn-
ar, en þó er þetta sama síld-
in og heifir einu nafni stór-
síld. En vorsíldin er fituminni
en vetrarsíldin og þess vegna
miklu lægra verð toorgað fyrir
hana.
í fyrra veiddust aðeins
155.000 hektólítrar af vetrar-
síld, og var það lágmark í þess
ari veiði, síðan 1880. f ár 'hef-
ir þetta lágmet lækkað í rúm-
lega 140.000 hl. — En fyrir
áttatíu árum var allur tilkostn
aður hverfandi, 'hjá því sem
nú er. Með þeim skipakosti
og veiðitækjum, sem núna
hefur verið notað til veiðanna,
gæti síldarflotinn hæglega
veitt á einum degi eins mikið
magn og veiðzt hefur á allri
vertíðinni. Hér hefur íslenzka
síldveiðisagan frá í fyrra end-
urtekið sig. — Norðmenn hafa
aldrei veitt jafn dýra síld og
núna, sagði einn síldarkaup-
andinn. — Ef við ættum að
borga sannvirði fyrir hana
þyrftum við líklega að borga
fimmfalt rækjuverð. Þetta er
dýrasta síldin sem nokkurn
tíma 'hefur komið í land í Nor
egi.
Þessi ferlegi aflabrestur
kemur ekki aðeins niður á út-
vegs- og fiskimönriúm sjálf-
um. Hann snertir líka alla þá,
sem treyst hafa á atvinnu við
vinnslu síldarinnar, allt frá
söltunarstúlkum til forstjóra
niðurlagningarfyrirtækj anna,
sem breyta síldinni í dósa-
mat — að ógleymdum síldar-
bræðslunum. Þær hafa aðeins
fengið 80 segi og skrifa átta-
tíu — hektólítra af síld á'þess-
ari vertíð.
Sú tæpa vika, sem liðin er
af vorsíldarvertíðinni, hefur
ekki hækkað hag þeirra, sem
„spila í síldarlotteríinu“. Gæft
ir hafa verið stopular og síld-
in svo dreifð — þar sem
náðst hefur til hennar, að
verið að vera komið í gang
með fullum afköstum 1972, er
nauðsynlegt að Ijúka síðari
áfanga Búrfells á sama tíma,
og hefur þegar verið stefnt
að því með því að flytja
framkvæmd seinni áfangans
yfir á þann fyrri.
Búrfellsvirkjun og álverk-
smiðjan í Straumsvík eru
stórbrotnustu fyrirtæki, sem
ráðizt hefur verið í hér á
landi. Við þau eru tengdar
miklar vonir. Hér er um að
ræða upphaf að stóriðju, sem
mun eiga sinn þátt í því að
gera atvinnulíf þjóðarinnar
fjölbreyttara og afkomugrund
völl hennar traustari. En
brýna nauðsyn ber til þess að
haldið verði áfram að hag-
nýtav atnsorkuna til uppbygg
ingar nýrra iðngreina víðs-
vegar um land.
ékki verður sagt að eitt ein-
asta skip hafi haft uppgripa-
veiði. Samkvæmt upplýsing-
um Finns Devolds síldargöngu
sérfræðings Norðmanna, hef-
ur hin venjulega síldarganga
að norðan meðfram Noregs-
strönd, dreifzt svo mikið vest-
ur á bóginn, að nú hefur vest-
urjaðar hennar tekið stefnu
á Færeyjar í stað þess að
halda sig á grunnsævinu vest-
ur af Álasundi um gottímann.
Ýms norsk skip hafa haldið
vestur í haf, alla leið norður
af Færeyjum, til þess að
freista gæfunnar þar. En ár-
angurinn hefur ekki orðið eft-
ir vonum, og ekkert skip 'hef-
ur komizt í þétta torfu þar.
Hinsvegar hafa mörg sikip orð
ið fyrir barðinu á fárviðri,
sem geisaði alla leið frá
strönd SV-Noregs vestur fyrir
Orkneyjar á föstudaginn og
laugardaginn var. Þá urðu 15
norsk síldveiðiskip að leita
hafnar á Hjaltlandseyjum,
meira og minna löskuð, en
'höfðu þó ekki orðið fyrir
manntjóni. Hinsvegar er eins
norsks báts saknað af þessum
slóðum; hefur hans verið leit-
að í þrjá daga og er nú tal-
inn af. Og annar mannskaði
úr fárviðrinu er sá, að bátur,
sem annast flutninga milli
olíuborunarpalls vestur af
Eigersund og til Tannanger
(skammt frá Stavanger) fórst
í veðrunum með 3 mönnum.
Fjöldi annarra skipa varð
fyrir hrakningum í þessu
veðri og kom þá í Ijós, að
björgunarþjónusta Dana
reyndist gagnmeiri en Norð-
manna. Þetta hefur orðið til
þess, að strax í gær kom fram
tillaga um að Norðmenn
bættu sína þjónustu og hefðu
björgunarskip við Hjaltlands-
eyjar og kopta á flugvellinum
í Kjevík (við Kristianssand)
til þess að hjálpa skipum í
neyð. Það kom á daginn í
þessu ofviðri, að koptar
dönsku björgunarstarfseminn-
ar björguðu mörgum manns-
lífum — og skipum líka.
Hvernig líkur „síldar-lott-
eríinu“? spyrja þeir hérna á
vesturlandinu. Finn Devold
BREZKUR kirkjukór mun koma
til íslands í maí n.k. í boði bisk-
ups, herra Sigurbjörns Einars-
sonar. Kirkjukórinn mun syngja
í Dómkirkjunni á Sjómannadag-
inn og einnig er áætlað að kór-
inn syngi í Hrafnistu og á Kefla
víkurflugvelli. Þá mun kórinn
einnig syngja í sjónvarpið. í
kórnum, sem er frá enska bisk-
upakirkjusöfnuðinum St. James’s
Ohuroh í Grimsby samanstend-
ur af 20 drengjum og 20 f’’1!-
orðnum karlmönnum.
Fararstjóri kórsins verður sóra
Canon D.G. Hawker, en að und-
anförnu hefur kórinn efnt til
nokkurra hljómleika í Grimsby
styrk eða lán )
hafði spáð tveggja milljón J
hektólítra afla á stórsíldar- I
vertíðinni í ár, en 'hér vestra i
eru menn vantrúaðir á að það í
rætist. Sumir þeir, sem fyrir ?
tíu árum urðu ríkir á síld,
berjast nú í bökkum og segja
eins og Job: „Drottinn gaf,
Drottinn tók . . . .“ — því að
yfirleitt em þeir meiri trú-
menn á vesturlandinu hér, en
austanfjalls. Hvort trúin á
síldina hefur bilað síðustu tvö
hallærisárin skal ósagt látið,
en víst er að hún hefur veikzt,
og kannski bilað.
„Det kommer an pá silla!“
sögðu þeir í gamla daga. En í
dag er viðkvæðið: „Det komm
er an pá staten" — ríkis-
stj órnina!
í gær barst Broten stjórnar
forseta og Moxness fiskimála-
ráðherra hans skeyti, þess efn
is, að þeir yrðu að sjá síldar-
útvegsmönnum fyrir 80 mill-
jón norskra króna styrk — 1
eða sumpart lánum — til þess i
að forða fjölda síldarútvegs-
manna frá því að komast á
sveitina og láta taka allt af
sér. — Enginn vafi er á því,
að stjórnin þykist nauðfaeygð
til að hlaupa undir bagga, eins
og hún er að reyna að gera
hjá öðrum sjávarútvegi í Nor-
egi.
Tap þjóðarinnar á brestin-
um í síldarútvegnum í ár er
áætlað 150-200 millj. n-krón-
ur, miðað við útflutningsverð
mæti. Svo að áfallið er mikið ,
fyrir sjávarútveginn í heild. I
— En þó ekki nema smáræði i
fyrir þjóðina í heild, ef borið /
er saman við ísland, þar sem 1
90% útflutningsverðmætisins t
stafar frá fiskveiðunum. í í
meðalári í Noregi kemur ekki ?
nema tæpur tíundi hluti út- J
flutningsins frá fiskveið<unum. t
En Norðmenn skapa útflutn- t
ingsverðmæti úr skógunum, 1
sem nema nær tvöföldu á við
það sem fiskurinn gefur, og
nota vatnsaflið til þess að
framleiða alumínium, nikkel,
kopar og stál, sem vegur
meir en tvöfalt á við sjávar-
afurðirnar á útflutningsskýrsl
unum.
ESSKÁ,
til þess að safna fjár í flugfar-
gjaldið.
Látið ekki sambandiö við
viðskiptavinina rofna
— Auglýsiö —
Bezta auglýsingablaðiö
Brezkur kirkjukór í
söngför til íslands