Morgunblaðið - 26.03.1969, Blaðsíða 13

MOKGUNBiLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. MARZ 1969
13
Á KVÖLDIN gveima svartir
thaukar yfir Níl. Ekkert breyt
ist í Kaíró, ekkert breytist í
Egyptalandi. Markaðirnir í
Khan Khallil anga af steiktu
kjöti, kúmeni og safran. Söngv
ari syngur grátklökkri röddu.
Úr sér gengnir straetisvagnar
skrölta eftir götunum troðfullir
af fólki. Pálmatré teygja sig
með fram fljótsbakkanum. Á
samkomustöðum er talað um
Nasser. f göturn elzta hluta
Kaíróborgar sjást menn um næt
ur sitjandi á mottum undir
steinþökum gamalla rústa. Þar
fara frarn viðskipti, sem ekki
þola dagsljósið. Hvernig er
þessu varið? Hafa menn gleyrnt
stríðinu, ósigrinum, hinum
miklu áföllum? Nei, þetta geym
ist allt í tímanum, í tóminu.
Menn bíða, vita ekiki hvað
skal, vona reyna að vera kænir.
Hættuleg bið, segja þeir,sem
þekkja Egyptana, því bak við
háðsbros Egyptans' býr nag-
andi beiskja og undir rólegu
yfirbragði hans svíður sárs-
aukafull reiðin. Því sársauka-
fyllri er sú reiði, sem Egypt-
anum tekst betur að leyna
henni. Vel upp alinn Egypti ber
ekki utan á sér ógæfu sína.
Hann þegir yfir niðurlægingu
sinni og gerir að gamni sínu
þegar honum er allt annað í
hug. En hann gleymir aldrei
skömm sinni. Egyptaland er nú
1 dag sterkt og veikt í senn,
eins og stytturnar úr sandi,
sem orðnar eru að steingerf-
ingum. Egyptaland getur stað-
ið í stað lengi enn, en það get-
ur alveg eins 'hrunið í rúst á
einni nóttu með dunum og
dynkjum. Það væri mikill skaði.
Furðulegt er að Egyptar myndu
kannske finna till sjúklegrar
ánægju yfir því sjálfir.
HÆFÐIR í HJARTAB
í augum Egypta er aðstaða
Nassers tvísýn og hættuleg en
samt að vissu leyti sterk. Nú
eru liðnir 20 mánuðir síðan
Egyptar biði hinn hraklega ósig
ur og ísraelsmenn náðu á sitt
vald fjórða hluta egypsks
landsvæðis. fsraelsmenn hafa
herlið við Suezskurð og gera
vel heppnaðar árásir, eins og
árásina á Dag Hammadi. Samt
er Nasser ekki valtur í sessi.
Hvernig ætli standi á því?
Vegna þess að enginn eypsk-
ur stjórnmálamaður, hvorki í
flokki íhægri manna né vinstri
hefur minnstu lönigum til að
taka á sig þær þungu byrðar,
sem hvíla nú á herðum Nass-
ers. Egyptar segja „sem betur
fer eru völdin enn í höndum
hans, enginn ágirnist þau“. Og
bæði hægri- og vinstrimenn
segja: „Hann hefur leitt okkur
í þessar ógöngur og hann verð
ur að koma okkur úr þeim aft-
ur. Stjórnmálalega séð má helzt
líkja Nasser við egg, sem sett
er á vatn. Flýtur á meðan ekki
sekkur. Aðgerðir hans undan-
farið og synjanir við samninga-
umleitunum bera óttanum vitni
í Egyptalandi bíða allir eftir
árásinni, sem hlýtur að binda
enda á þetta ástand. Sex stað-
ir eru taldir líklegir sem skot-
mörk fsraelsmanna.
1. Kaíró
2. Alexandría
3. Mahalla el Koubra sambygg
ingarnar í árósunum.
4. Stáliðjuverin í Helouan
5. Raforkuverin fyrir norðan
Assouan
6. Sjálfar Assouan stíflurnar
Sovétríkin ábyrgjast öryggi
Assounstíflanna og í Kaíró vita
menn, að leiðtogarnir í Kreml
hafa varað fsraelsmenn við, að
árás á stíflurnar sé sama og
árás á Sovétríkin. Kaíró ogAl-
exandría hafa radarnet sér til
varnar og auk þess flugflotá
tiltækan til gagnárása með 5
mínútna fyrirvara. Þá eru eftir
3 staðir, milkilvægir frá hern-
aðarlegu sjónarmiði. Stáliðju-
verin í Helouan, raforkuverin
og Mahallsel Koufora verk-
smiðjurnar. Tekjurnar af spuna
verksmiðjunum eru 80 milljón
sterlingspund á ári. Tekj.ur
ríkisins og framtíð þess er að
miklu leyti komin undir þess-
um verksmiðjum. Bustarnir, sem
slétta baðmullina og hinar þungu
spólur eru svo dýrir hlutir að
eyðilegging þeirra yrði reiðar
slag fyrir Egypta. Vel heppn-
að hefndarvertk eða árás úr
lofti á þessar verksmiðjur myndi
fella Nasser. Heykal, aðalrit-
stjóri stærsta dagblaðsins í
Kaíró og opinber talsmaður
sjálfs Nassers, sagði þetta ný-
lega í ritstjórnargrein, sem virð
ist skrifuð með það fyrir aug-
um að reyna að afstýra voðan-
um áður en það yrði um sein-
an. Þessu mætti líkja við, ef
læknir gæfi manni lyf til að
reyna að koma í veg fyrir sjúk
dóm. f ritstjórnargreininni seg-
ir: „Yrðu loftárásir hafnar á
ný, myndu þær 'hæfa okkur í
hjartað. Þótt við veittum við-
nám og hæfum kröftugar gagn
árásir væri hrun óhjákvæmi-
legt.“
Egypskur stjómmálamaður
segir: „Þegar öll kurl koma til
grafar leysa stjórnarskipti eng
Nasser
og Arafat
„Ég hef meiri áhyggjur af því, sem vinir mínir, Gyðingar í
ísraei kunna að hafa í hyggju en ég hef af fjarlægum draumum
Arabanna, bræðra minna“, segir Plestinumaður í Kaíró í við-
tali í „Observateur".
an vanda. Engin stjórn, hver
svo sem hún er getur leyft sér
að gefast upp. Ef til vill er
Nasser sá eini, sem gæti femg-
ið menn til að sætta sig við
samninga. Þó er óvíst að það
tækist, jafnvel ekki eftir hálft
ár.“
SEX MÁNAÐA SPÁIN
Löngunin til að fresta ákvörð
un um stefnuna verður sterk-
ari eftir því sem dagarnir líða.
„Við stöndum á hættulegum
krossgötum og vitum ekki hvað
gera skal. Draumar okkar og
tálvonir orðnar að engu. Ekki
höfum við þó látið örvænting-
una heltaka okkur né breytt
stjórnarstefnunni til hins verra.
Á þessari örlagastundu er enn
hægt að gjalda skuldina. Áður
var það of snemmt. Síðar verð-
ur það of seint. Eftir 1-2 ár
verður sú stefna,sem mörkuð
var 22. nóvember s.l. áreiðan-
lega bæði ónothæf og úrelt.“
Þannig tala ábyrgir Egyptar.
Doctor Zayyat, sem er talsmað-
ur nýrrar stefnu í utanríkis-
málum telur einnig næsta hálfa
árið muni ráða úrslitum. Hann
segir: „Ef tilraunir stórveld-
anna við að koma á samning-
um milli deiluaðila hafa ekki
borið árangur eftir 1-2 ár mun
ég segja af mér störfum. Þá
mun Egyptaland ekki þurfa
samningamenn næstu 20 árin,
heldur góða herforingja.“
Þetta er ekki blekking held
ur nakinn raunveruleikinn.
Menn skiptast í tvær fylking-
ar. Þeir sem vilja friðsamlega
lausn og hinir sem vilja berj-
ast áfram. Báðir aðilar leggja á
það mikið kapp að ákvörðun
verði tekin um hvorn kostinn
skuli tala. Egyptaland undir
stjórn Nassers hefur í samráði
við Sovétríkin og flest araba-
ríkin talið samningaleiðina
heppilegri heldur án áframhald
andi vopnaviðskipti. Nasser verð
ur þó ekki lengi stætt á þess-
ari hálfgerðu uppgjöf, sem brátt
verður að skoðast sem alger
uppgjöf. Bjartsýnin er strax
farin að minnka. Egyptar eru
farnir að afsaka sig. „Eins og
þér vitið er engin skömm að
því að velja friðinn“ segir dr.
Zayyat og andvarpar, síðan bæt
ir hann við: „Hádegisverður-
inn er ekki óætur þó hann sé
ekki etinn fyrr en klukkan 3,
en hann er orðinn kaldur.“
Vlð GETUM EKKI
Sá kalldi réttur, sem borinn
er á borð fyrir Egypta er vafa
laust áminning Sovétríkjanna
um að halda fast við stefniuna
frá 22. nóvember. í janúar sagði
starfsmaður kínversbu utanrík
isþjónustunnar í Peking við
egypska sendifulltrúann: „Hver
er eiginlega munurinn á stefnu
ísrael og þeirri stefnu, sem So-
vétríkin vilja að þið fylgið?
Okkur hér finnst þetta muni
vera sama stefnan.“
En í austurlöndum nær eiu
ekki lengi að skipast veður í
lofti.
í Egyptalandi eru að verki
sterk öfl, sem grafa undan frið
samlegri lausn deilunnar. Fyrst
ber að nefna „A1 Fatha“ sam-
tökin, sem er sterkur félags-
skapur Palestínumanna, þá er
það herinn og loks almenning-
ur í landinu. Herinn er ekki
nægilega sterkur til að taka
völdin í sínar hendur, en hann
þyrstir í að rétta við álit sitt
eftir hrakfarirnar og afla sér
vinsælda meðal almenninigs, þó
efcki væri nema með „smá“ sigri
í síðasta mánuði beindust
augu alheims snögglega að „A1
Fatha“ samtökunum í Kaíró.
Ungur maður með gleraugu,
læknir, sem auk þess hefur
stundað nám í hagfræði í Banda
ríkjunum, stuðningsmaður og
fulltrúi arabaríkjanna tekur til
máls í fyrsta sinn í þinginu. f
viðurvist hálfvandræðalegra
egypskra þingmanna deilir hann
hart á sameinuðu þjóðirnar
vegna afstöðu þeirra í þessu
máli, og skeytir því ekki þó
hann styggi Sovétmenn. „Spá-
kaupmennska sameinuðu þjóð-
anna varðandi Palestínumálið
er reginhneyksli", segir hann.
HálfUr þingheimur klappar ræðu
manni ákaft lof í lófa, hinir
taka ebki aflstöðu. Egyptar eru
strax orðnir bjartsýnni. „Þarna
er aröbuin rétt lýst“, segir eg-
ypskur sendiráðsmaður frammi
á göngunum. En ef Arabar eru
klofnir í afstöðu sinni verður
Nasser að íhuga afstöðu sína á
ný, hvað sem líður friðarvilja
hans.
Á næstu dögum kemiur stjórn
málasigur „A1 Fatha“ skýrar í
ljós. Þing stéttarfélaga araba
sendir frá sér yfirlýsingu þess
efnis að tillaga Sameinuðu þjóð
anna um lausn deilunnar 22.
nóvember sé í sjálfu sér „upp-
gjöf“ og lýsi þingið yfir stuðn-
ingi við vopnaða baráttu Pal-
estínumanna. Þetta er í fyrsta
sinn í Kaíró sem nokkur hefur
leyft sér að ganga í berhögg
við yfirlýsta stefnu Nassers,
stefnuna um friðsamlega lausn.
Nasser skilur strax hvernig
allt er í pottinn búið. Hann
tekur þann kost að halda fast
við stefnu sína, en leika þó
tveim skjöldum. Það kemur
honum vel að „Newsweek“ hef
ur við hann blaðaviðtal. Þar
gerir hann grein fyrir því, hve
langt Egyptar geti gengið í til
slökunumvið ísrael, skýrir fyrir
Palestínumönnum álit sitt á
þessu máli. Hann segir: „Kjarni
þessa máls, er að við samþykkj
um lausnina sem ákveðin var
22. nóvember.Hún gerir okkur
kleift að leysa vandamál okk-
ar og koma á skipulagi á mál
okkar eftir 6 daga stríðið. Við
getum þó ekki tekið afstöðu
nema vegna ökkar sjálfra. Pal-
estíumenn verða sjálfir að ráða
sínum málum. Ef þeir vilja
halda áfram að veita viðnám
þeim, sem hafa hertekið land
þeirra, hvað getum við þá gert
til að koma í veg fyrir það? Þó
við værum allir af vilja gerðir
gætum við það ekki. Þetta er
ekki að tala tveim tungum, en
þetta er vissulega undanláts-
semi. Nasser viðurkennir sjálf-
ur vanmátt sinn. Metnaður hans
hefur beðið hnekki. Hinn mikli
„Rais“, spámaðurinn og leiðtog-
inn sem boðar samvinnu Araba
ríkjanna, allra araba er nú að-
eins egypskur stjórnmálamaður
Það sem hann getur boðið ísra
elsmönnum í skiptum gegn af-
hendingu allra egypskra lands
svæða, sem þeir hafa náð á sitt
vald í stríðinu, er aðeins loforð
Egypta um að ráðast ekki gegn
ísrael á ný. Völd hans eru ekki
meiri en þetta. Um flóttamanna-
vandamálið sem er tengt viður
kenningu á Ísraelsríki verður
að semja við „A1 Fatha“ sam-
tökin en ekki við Nasser. Viður
kenning aðalandstæðingsins á
tilveru fsraelsírkis hlýtur að
vera sú eina viðurkenning, sem
er ísraelsmönmum nokkurs virði.
Og nú er þessi aðalandstæðing
ur kominn fram á sjónarsviðið.
ÁHEBREZKU
í síðustu viiku, þegar háð var
í Kaíró landsþing félagssam-
taka sem berjast fyrir frels-
un Palestínu kom það í ljós,
eins og búist hafði verið við,
að „A1 Fatha“ samtökin höfðu
þar öll tögl og hagldir.
Tvö félög reyndu að koma í
veg fyrir gjörræði „A1 Fatha“
en höfðu það eitt í staðinn, að
þeim var skipað að aflhenda
strax alla sjóði, sem þau hefðu
í fórum sínum og arabalöndin
hefðu greitt í. Slík rök eru
þung á metum til að jafna hug-
sjónalega misklíð. Nú verður
því að líta svo á, að Yacer
Arafat gamall talsmaður „A1
Fatha“ og núverandi yfirmaður
Skipulagningar Palestínuhers sé
tvímælalaust sá maður, sem
hefja verður samningaumleitan
ir við.
Nasser þekkir Arafat vel. Ara
fat, sem er fæddur á Gazasvæð-
inu og fékk hernaðarþjálfun í
egypska hernum studdi málstað
Egypta í Palestínudeilunni. Þetta
er samt engin trygging þess, að
hann sé hlynntur Egyptum, síð
ur en svo. Þetta veit Nasser.
Ólík viðhorf „A1 Fatha“sam-
takanna og hans sjálfs, eru hon
um auðvitaðljós. Barátta hans
fyrir samvinnu arabaríkjanna
brýtur í bága við þjóðernis-
stefnu „A1 Fatha“ samtakanna,
hina brennandi löngun til að
þurrka út ísrael, láta sem það
sé ekki til, stangast á við for-
vitni Palestínumanna, sem vilja
vita hvað er að gerast, hinu
meginvið landamærin".
„Það sem æskuvinir mínir,
gyðingar, sem nú búa í Isra-
el hugsa,hinu megin við landa
mærin, skiptir mig líklega meiru
máli, þegar öllu er á botninn
hvolft, heldur en tilfinningar
fjarlægra araba,bræðra minna“
segir Abou Hayed, meðlimur
miðstjórnar „A1 Fatha“ í Kaíró.
Eitt atriði í daglegu lífi gæti ver
ið orsök þessara hugleiðinga.
„Rödd Palestínu“, sem Egyptar
útvarpa á máli Araba er greini
lega ætluð hlustendum í Eg-
yptalandi. Útsendingar Palestínu
manna í Jórdaníu „Rödd A1
Fatha“ eru á hebrezku og ætl-
aðar Israelsmönnum.
Það verður erfitt fyrir „A1
Fatha“ að taka ákvörðun um,
hvernig marka skuli stefnuna
gagnvart ísrael. Eins og við-
horfin eru nú, eru Nasser oig
Arafat báðir í sama bát, þar
sem annars vegar er lögð til
grundvallar stefna ábyrgra Eg
ypta, sem bera hag landsins fyr
ir brjósti og líta því á samn-
ingaleiðina sem hina einu færu.
Stefna Palestínumanna er hins
vegar sú, að fá eins langan
gálgafrest og unnt, er, reyna af
öllum mætti að koma í veg fyr
ir að þeir verði þurrkaðir út.
Nýlega voru Nasser og Arafat
saman við liðskönnun á her-
deilum Palestínumanna og Eg-
ypta við Suezskurð. Báðir voru
hylltir. Hvorn þeirra ætli lands
menn líti á í hjarta sínu sem
hinn eina leiðtoga?
Josette Alia.
Fiskvegir í fjórar ár
FISKRÆKT hefur verið með
svipuðum hætti í ár og undan-
farin ár. Sl. sumar var alls sleppt
rúmlega 1.85 milljón seiðum af
ýmsum stærðum, af lax, urriða
og bleikju, en langmestur hluti
þeirra voru laxaseiði. Hefur laxa
seiðunum verið sleppt í um 50
ár víðsvegar um landið. 50 þús.
bleikjum var sleppt í ár og vötn
þar á me'ðal Þingvallavatn.
Að fiskvegagerð hefur verið
unnið á fjórum stöðum í sumar.
Lokið var við fisbveg í Sveðju-
fossi í Langá á Mýrum og við
annan í Selárfossi í Selá í Vopna
firði. Sprengt var fyrir fiskvegi
í Þverárfossum í Reykjakvísl í
Suður Þingeyjasýslu og spreng-
ingar hafnar í Stekkjarfossi í
Flókadalsá í Borgarfirði. Undir-
búningi er langt komið við fisk-
vegagerð í Einarsfossi í Laugar-
dalsá vi'ð ísafjarðardjúp og áætl-
un hefur verið gerð um fiskveg
í Vatnsleysufoss í Tungufljóti í
Ámessýslu. Þá hefur undirbún-
ingi verið haldið áfram við gerð
vatnsmiðlunarstíflu í Langá við
Langavatn, en með miðlun á
vatni úr Langavatni má búast
við jafnara rennsli í Laná og
Gljúfurá, sem mun leiða til
bættra lífis- og gönguskilyrða
fyrir lax í þessum ám, segir veiði
málastjóri í skýrslu sinni.
Jafnan eru eitt eða fleiri vefði
mannahús í smíðum. í sumar var
hafin vinna við að reisa stórt og
myndarlegt veiðimannahús við
Laxá í Aðaldal að Laxamýri, og
var húsið komið undir þak í
haust.