Morgunblaðið - 21.09.1969, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. SEPTEMBER li»69
17
Vanþekking?
Fyrir niolklkru var í Reylkjavífc-
urbréfi getið um viðbrögð mál-
gagnis ÆislkulýðslfyDkingarinnar í
Sovétrfkjunium út aif Kennedy-
málinu svbkallaða. Unglfecwnimarn
ir fóru hörðum orðum um kröfu
um freikari rannsóíkn á málsat-
vilkum og töldu hana dæmi of-
sólkna aifturhaMisaflanna. Hug-
myndin um j'aifnrétti fyirfr lög-
unum virtist sem sé vera hinum
uppvaxandi sovétforingjium al-
gerlega framandi. En það eru
ekki ungkommar í Sövét-Rúsis
landi einu, sem hafa einlfeennileg
ar hugmyndir um löggæzlu í lýð
ræðislegu réttarrílkli. Þiriðjudag-
inn 9. sept. birtist í Þjóðviljan-
um innrömmuð grein, er neifnd-
ist „Kaninn og Hvalifjarðarmád-
ið“, og er undirrituð „Félagi".
Þar segir m.a.:
„Æðisti valdamaður þjóðarinn-
ar (af íslendinguim) er Bjarni

ari en gleðin yfir, að dregið verði
úr böli atvinnuleysis.
Hvernig hefði
þá farið?
Tunnufarmur [osaður í Reykjavíkurhöfn.
REYKJAVÍKURBRÉF
Benediktsson forlsætisráðherr a.
Dettur ncfeikrum heilvita manni
í hug, að kröfur hans haifi elkki
áhrif á dómstóla þessa lands?“
Bf nolkkur hugsun felst á balk
við þessar setningar, hlýtur hún
að vera sú, að íslenzfcir dómisstól
ar lúti forsögn fomsætisráðherra
landsins um efni og upplkvaðning
dóma sinna. Ætila mætti að jafn
vel óþrosikaðir unglingar á fs-
landi vissu betiur. Því að það er
eitt frumatriði íslenzkrar stjórn
Skipunnar og þjóðfélagshátta að
dómstólar eru alveg sjáMstæðir
í störfum sínum. Vild stjómmála
manna, hvort heldur þeir eru í
stjórn eða stjórnarandstöðu, ræð
ur þar engu um. Hvort er þá hér
urm að ræða hreina vanþelklkingu
hjá „Félaga“ Þjóðviljanis, eða vís
vitandi ósiannindi?
lyrirskipunar
krafizt
iHvað sem um það ar, þá er
víst, að það er vería en vanþelfek-
ing, sem er á ferðum í forystu-
grein Þjóðviljans sl. laugardag,
hinn 13. sept. Þar er fullyrt, að
ummæli þau, sem Morgunblaðið
á sínum tíana hafði eftir Thor-
stein Nilson, u tanr ííki sr áðher r a
Svíþjóðar um Télklkóslóvalkíumál
ið hafi varið uppspuini trá rótum.
Deilan um þau orð eru mál fyrir
sig. Hvartibvteigigjia hetfur oft kom-
ið fyrir, að stjómimálamenn hafi
talað af sér ,og, að blaðamenn
halfi miisiSkilið þá. Hér stendur
fulllyrðing gegn fullyrðingu.
Raunar hefur sú Skýrirag komið
fram, að sænSki utanrfkisráð-
herránn hafi einungis átt við ein
hverja einstaka atburði síðustu
vi'kna í Téklkóslóvalkíu, en alis
elklki sjálfa innirásina í fyrrahaust
nlé aillbuiriðlairásiraa í heild. Hvort
sú iSkýring stenzt, ákal öklkert um
sagt. Á hinu var ætlunin að
vellíja atihygli hér, að umimælum
sínum lýkur Þjóðviljinn með
þessum orðum:
„Er þeissi framlkoma blaðsins
éklki aðeims því sjálfiu til minnlk-
unraar, heldur og rífciisstjópn ís-
lands og raunar þjóðinni allri.
Má varla minna vera en að
Bjarni Benediktssoin slkipi rit-
stjórum Morgunblaðsinis að
biðjast afsöikunar opinberlega“.
,.0f mikið friáls-
ræði“
Nú Skal það játað, að otft er
erfitt að átta aig á hvað Þj óð-
viljinn raunverulega meinar iraeð
orðuim sínum, svo fjarstæðu-
kennd sem þau eru. Þesisar tvær
setningar og samihengi þeimra
vieirða þó itirauðlega Ski'ldar á m
an veg en þann, að fonsætisráð-
herra eigi í kratfti stöðu sinnar
Laugardagur 20. sept.
og valds að fyriirSkipa Morgun-
blaðinu það, sem þar segiir. Hvað
sem efni mállsinis líðuir, og enn
skal ítreikað, að með öllu er
ósiannað, að Morgunblaðið hafi
farið með rangt mál, þá hlýtur
a.m.fe. öllum Máðamönnum að
vera það kunnugt, að forsætis-
riáðíherra og rfkisstjórm halfa efcfc-
ert slíkt fyririsfcipunarváld yfir
ritstjórum blaða á fslandi. Hér
er því enn svo að sjá sam rit-
stjóri Þjóðviljams ruglist á því,
hvar hann er staddur. Hugur
hans dvelst fyrir austan járn-
tjald, og honuim finrast þess
vegna ástandið þar hljóta einnig
að eiga við hár. Haran gætir þess
efcfci, að eran á það við, sem
birtist í sama töiublaði Þjóð-
villjanls.
„Við íslendingar lifum við of
mi'kið frjálsræði".
Hið „otf milkla frjálsræði” lýs-
ir sór m.a. í því, að hvorki rfkis-
stjórnin í heild né forsætisráð-
herra geta fyrirslkipað blöðunum
hvað í þeim Skuli standa.
„Ef Mao fyrir-
skir
Ritstjóri Þjóðviljanis verður
ékki afsafcaður með vanþefcík-
ingu. Sú afsöfcun kann hinis veg-
ar að eiga við um ungkorrama,
jafnt á íslandi ,sem í Sovét-Rúss-
landi. Mikill hluti orku kotmim-
únista fer einimitt í að for-
heimska fóllkið, að koma í veg
fyrir að það fylgist með og fái
vitneeikju um sannleilkann.
Gott dæmi þessa birtist í mál-
gaignd sovézfciu rífcisstjórraairi'nin-
ar, Izves'tia, nú fyrir noklkrum
vifeuim. Þar var sagt frá ungum
toínversikum hermarani, sem hatfði
særzt og verið tetkinn til fanga
í landamæraslkæruim Sovét-
manna og Kínverja. Kínverjinn
var spurður að því hvort hann
mundi skjóta á Sovétmenn á ný,
ef hann færi aftur til föðurlands
síras og væri settur í klínverisfca
herinn.. Kínverjinn svaraði stutt
og l'aggott:
„Éf Mao formaður fyrirsfcipar
það“.
Þá var hann spurður að því,
hvort hann vissi, að örtslkairramt
í burtu væri stödd rússnesfc móð-
ir, isem gréti yfir missi sonar
aíns, sam Kínverjar hefðu Skotið
til bana. Þeaau svaraði fanginn
með því að snúa sér þegjandi til
veggjar. Þá var hanin spurður:
„Áttu konu, unnustu, vinlkonu
— — eða hefurðu nofclkurn
tíima verið ástfangiran?“
„Nei, ég hef aldrei verið ást-
fanginin?“
„Salknarðu móður þinnar?“
„Mao foaimaður styrfcir hjarta
mitt“
,,Mao er okkar sól“
Izvestia segir frá því, að Kín-
verjinn, sem var h.u.b. 20 ára
að aldri hafi að mestu verið
ólæis. Hann hafi eiraungis getað
lesið 5 Mnversk orð, sem voru itl
dýrðar Mao, en rit hanis hatfi ungi
maðurinn ekki getað l'esið. Þess
vegna var hann spurður:
„Af hverju var þér elkki kerant
að lesa?“
„Áður en ég fór í herinn, bjó
ég eiklki í borg. Mao fonmaður
sendi mig til lærdóms, en þá
brauzt menningarbyltingin
mifcla út, og formaðurinn sagði
mér að gegna öðrum þýðiragar-
meiri störfum".
Þegar nánar var á hamn geng-
ið, svaraði hinn ungi Kínverji:
„Ég hef ek'ki hug á að eyða
tírna í lærdóm. Skóli er uppá\eki
endurslkoðunarimanna.“. Þegair
haran var beðiinn uim að gera
grein fyrir við hvað hann ætti
með „endurslkoðunanmönnum"
sagði hann, að þeir væru óvinir
Kína:
„Mao veit hverjir endurslkoð-
unanmeranirnir eru, og ég mun
gera það, sem mér er sagt að
gera. Ég mun deila í orðuim, ef
svo vill verkast, en ef þöirtf er á,
þá rnun ég láta vopram Skipta“.
Þá lét hinn ungi Kínverji svo
ummælt:
„í hjarta mínu er efcfcert rúm
fyrir toreldra. Þar er einungis
pláss fyrir Mao formann. Hann
er ofclkair sól“.
Elkki er 'kyn þó að rúss'nesfc
blöð ihafi ýmist lýst hinum uraga
Kínverja sem griirramilegum otf-
stækismanni eða vélmenni, svo
að ekfci þyrfti annað en að ýta
á hnapp til að áróðursroimsur
Maos ryraniu upp úr hornum. Þamm
ig fara fcomimúniistar í Kína
jafnt setm í Sovét-Rússl'andi og á
íslandi með þann æsibulýð, er
gengur þeim á hönd. Auðvitað
eriu uinigfeomimair hér efclki eims
l'angt leiddir og þagar austar
dregur, enda er forheiimskunin
vafalaust mest austur í Kína.
Þar er látlaust hamrað á sömu
fjarstæðunum. í rússneslku blaði
var fyrir .skömimu haft eftir ferða
lang, sem farið hafði með Ikín-
verslkri flugvél, að flugtfreyja
hefði sjö sinnum látið alla far-
þega lesa upplhátt í einum kór
sömu romsuna úr riti Maois for-
manns!
Ánægjulegur
áhiigi
ríkisstjórnar til aiflSkipta af mál-
efnum borgarana. Þesisi for-
heimSkuniair viðlei'tini á þó elkíki
einungis við einn þátt startfsemi
þessarra aðila heldur er megin-
uppistaða hennar í heild. Glöggt
dæmi þesisa eru .slkrif og athaifn-
ir stjórnarandstæðinga í atvinnu
málum fyrir og síðar. Mjög
ánægjulegur er áhugi þeirra um
þessar mundir að vinna á móti
atvinnuieysi. Því verður þó
ðklki neitað, að só áhugi hetfur í
aðra röndina býsna mikinn aug-
lýsingafceim. Frarras'óknanmenn
og kommúnistar reyna hvor um
sig að láta líta svo út eiins og
þeir gegni eirahverju forystu-
h'l'utverki í þeirri góðu viðleitni
að reyna að koma í veg fyrir at-
vinnuleysi. Hjá báðum er þó um
að ræða innantómt arðaiskvald-
ur en engar ábendingar um raun
hæif úrræði. Slikt hið saima verð-
ur aftur á móti dklki sagt um til-
löguigerð veirfciallýðlstféla'garania.
Bn þar er á ferðuim óeðlileg
keppni á milli einstakra félaga
og miðstjórnar Alþýðusam-
bandsins. í jafn alVarlegu máli er
þvílikt kapphlaup óviðurlkvæmi-
legt og má ðklki með noklkiru
móti verða til þess að draga úr
nauðsynfl'egu samstarfi um lausn
vandaras. Vonandi verður svo
eklki, enda eru tillögur þær, sem
verikalýðsfélögin hér í Reyfcja-
vik og nánd hafa borið fram, að
verulegu leyti raunhæfar, þó að
gildi þeinra sé að sjáltfsögðu mis-
jafnt.
Gremjan yfir-
sterkari
Út af fyrir sig er inógu silæmt,
að áhrilfarikir aðilar ieggi sig
fram um að reyraa aið rugla
fyrir mönnum um Skilning
slikum höfuðatriðum íslenzikrar
stjórnslkipunar sem sjálfstæði
dómistóla og takmörfcun á rétti
Þó að forheimSkuniair viið-
leitni leyni sér ekki, verður hún
vonandi ekki til þess að spill'a
nauðsynlegu samstarfi ábyrgra
aðilla. Þess vegna tdkur því efclki
að fjölyrða meira um þetta að
sinni. Hitt er alvarlegra, að
stjórnarandstæðingar .sfculi stöð-
ugt hamra á því, að atvinmuleys-
ið sé að toenna rangri stjórnar-
stefnu. Með þeim málflutningi
reyna þeir að rugla um iyrir
mönmuim í megiraatiriðum. Auð-
vitað hiliaut brottfall helmings
útflutningstekna þjóðarinnar að
Skapa margvísileg vandamál,
þ.á.rn. atvinnuörðugleifca. Gegn
þessum örðugleikium hetfur mark
visst verið unnið, og óneitanlega
um margt tekizt betur en ætla
hafði mátt. Þannig er augljóst, að
ef ötflugar gagnráðstafanir hetfðu
ekki verið gerðar, þá heíði síld-
arbresburinn nú í sumar leitt til
mun meiri vandræða, en þó hef-
ur orðið raun á. Og vissiullega er
það oftirú á miátt forheimisikiuih-
arinnar, að halda, að allur al-
menningur skilji eklki svo aug-
ljóst mál. Eða hvernig halda
menn, að ástandið mundi vera
nú, ef að ráðum . stjómarand-
stæðinga hefði verið farið, og í
fyrravetur einungis gerðar kák-
ráðstafanir um aulkaatriði? Og
hvernflig mundi atviranuástand
hafa verið síðustu 2-3 ár, etf
stjórnarandstæðingum hetfði telk
izt á árinu 1966 að koma í veg
fyrir virfcjun Búnfells og bygg-
ingu álbræðslunnar? Þeirn tjáir
eklki að Skrökva því til, nú eftir
á, að þeir hatfi ætíð verið með
BúrfelDsvirikjuninni. í fyrsta
lagi reyndu sérfræðingar komm-
únista lengi vdl að gera Búrfells
virfcjunina tortryggilega og
telja mönnum trú um, að hún
væri sökum ísingarhættu verk-
fræðiteg fiima. Enin viðiuirhliuta'-
meiri var þó andstaða þeirra
gegn álbræðslunni, bæði vegna
þess, að sú andstaða miðaði að
því að kcima í veg fyrir þá miklu
atvinnuuppsprettu, sem það fyr-
irtæfei varður um alla framtíð en
einnig vegna þess, að áin raf
magnssölunnar til álbræðslunn-
ar, þá var óframlkvæmanleg
Búrfelisvirfcj'un í líkingu við þá,
sem nú er verið að ljúka.
Misskiliiingur
m dóru!e\si
Ö c ^
Þær tillögur, sem lílklegastar
eru til árangurls, kcwraa heiim við
ráðagerðir, sem rílkiisistjórnin hef
ur þegar undirbúið. Svo er uim
stórfe'lldair ráðstafanir til aukn-
ingar í byggingarvinnu, vega-
lagndngu og skipasmiíðum. En í
sitað þess að lofa nilkisstjórnina
fyrir framsýni hennar, þá reyna
bæði Tíminn og Þjóðviljinn að
gera sem minnist úr þessum ráð-
stöfunum og jaifnvel hnjóða
stjórnina fyrir að hafa undirbú-
ið málin. Þjóðviljinn segir m.a.s
„Verkalýðss'amtökin hatfa lagt
milkla vinnu í að móta tillögur
um aðgerðir í atvinnumáluim, en
rfkisstjórraiin hrekst undara
þrýstingnum og drattaist til að
lofa ýmsum framlkvæmduim, sem
verfcalýðshreyfingm á hugmynd-
ir að.“
Síðar segir:
„Þeir ráðhérrar, sem í valda-
sitólunum sitja eru einnig orðnir
þrdMausir og hiugmyndalausir,
slæptir og latir.“
„Hugmynd'alleysi og lletfi." rifc
isstjórraarinnar lýsir sér sem
sagt í því, að hún er búin að
vinna að og undirbúa flram-
kvæmd þeirra orraála, seim verka-
lýðsfélögin telja réttilega vera
hinar þýðinganmiestu „hugmynd-
ir“. Viljinn til þess að; egna til
ófriðar og ósamlkomutegs ræður
öllu hjá Tímianum og (Þjóðvilj
anum. Gremjan yfir því, að sam
komulag slkuli vera um raun-
hætfar ráSstaifanir, er milkliu rílk
Andstaðan gegn Búrfellsvirkj-
un og álbræðsilu byggðist á ólí'k-
um foirsendum hjá ólilkuim að-
ilum. Margir Framsófcnarmenn
voru í hjarta sínu með þessum
framlfcvæmdum en fengu ekiki
leyfi til þess, vegna þess að for-
ystumenn flokksins töldu, að þó
að málin kynrau að vera góð í
sjálfu sér, þá væru þau flutt af
vondum mönnum, sem yrði að
vera á móti. Málefnið var látið
gjalda mannanna. Línulkomimar
voru framlkvæmdunum andstæð-
ir af siínu glórulauisa þröngisýni
og sinni blindu afturlhaldsisemi.
Hófsamari Alþýðubandalags-
menn, eins og Hannibal Valdi-
marsson, börðust á móti málinu,
af því að þeir héldu, að efelki yrði
nóg vinncr\fl til innantends og
þess vegna yrði að flytja að eir-
lent ver'kafóllk. Þeir fjölyrtu um
ofþeraslu á vinnumahkaði, og
gerðu svo cmifeið úr, að þeir vildu
látia slkera upp herör um alflJt terad
gegn þess'um „ó'heilla fram-
kvæimdum“. Af hállfu rífcisistjórn
arinnar var aftur á móti bent á,
að eðli íslenzkra atviraniuvega
væri svo sveifluikennt, að ómögu
legt væri að segja með nolkkumri
viseiu um ástand á næstu misis-
eruim. Því miður gæti vel svo
verði, að atvinnuleysi slkapaðist
slkjótlega. Of seint væri að
byrgja brunninn, þegar harnið
væri dot'lið ofam í. Þess vegraa
væri um að gera að ráðast í fram
kvæmdir nógu tímanlega.