Morgunblaðið - 15.04.1970, Blaðsíða 15

MORGUVB-LAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL 1870
15
Virgil Gríssom.
Roger Chaffee.
Edward White.
Slys og bilanir
sem betur fer sjaldgæfar
í geimferðum
TUNGLFERÐIR bandarískra
geimfara hafa frá upphafi
gengið svo vel, að þegar Ap-
ollo 13 var skotið á loft á
laugardag voru margir sem
litu á ferðina sem hversdags-
legan atburð, að ýmsir gáfu
ferðinni ekki meiri gaum en
áætlunarferðum íslenzku flug
vélanna milli landa. Vel-
gengni tunglferðanna til
þessa hafði talið flestum trú
um að allt hlyti að ganga að
óskum og eftir áætlun.
Fréttin um bilunina í Ap-
ollo 13 kom því eins og reiðar
slag, öllum á óvart. Og hún
sýnir enn einu sinni að
mannanna verk geta mistek-
izt, hversu vel sem er vand-
að til þeirra.
Þótt tunglferðirnar til
þessa hafi gengið eins og bezt
var á kosið, hefur stundum
hurð skollið nærri hælum, og
jafnvel hafa fjórir geimfarar
svo vitað sé látizt í geimferða
tilraunum. Bilana hefur orðið
vart í geimskipum á flugi úti
í himingeimnum, sem unnt
hefur verið að lagfæra, og má
i því sambandi minnast á ferð
Seottis Carpenters í maí 1962.
Þogar Cairpeniteir vair á leið
til jarðar í geimskipi sinu
Aurora-7 var ljóst að ekki
var allt með felldu. Eldsneyt-
isnotkun hafði verið óeðlilega
mikil, og geimskipið lét ekki
að stjórn sem skyldi. Þegar
Carpenter beindi skipinu
niður í gufuhvolfið, rofnaði
allt samband við hann, og var
sambandslaust við hann í
þrjá stundarfjórðunga. Var
farið að óttast um afdrif
Carpenters þegar loks leitar-
flugvél fann geimskipið vagg
andi á öldum Kyrrahafsins
um 350 kílómetrum frá þeim
staið, þar sem Carpeniter átti
að lenda.
Effitáir lanidiinigu Oairpeinltiars
vatr fairið að namtneaka hvalð
gierzrt ihaPða. og kiom þá í ljós
aið bélkin hiatfði onðiið í hemi1.©-
úObúnialðlL geámslkiipsiins. og að
fallllhJlíijiin sam átti að draga
úr iandimigaidhinalðaimuim, hafðii
aklki opmazit í tiilislkylidirii heað.
DendiinigÉin tóttcsit saimit vel og
Carpemitlar 'ianiti hedlu og
höfDdmu.
Það vair alð vísiu fdieiiina, sem
komið h-afði fyrir í ferð Garp
omfaetns. I iljÓB kioim að 'hainm
dxaíRðii varið beSizt tiil hefflHaðluir
iatf í'arftiininli og útsýraíirau, og
•eklki fylgzt naegtlagia veft mieð
ölidisn'eytmsieyðíf lu. Veíitii hamn
gletilmlslki'pá sn'irnu og sweri því
hvað 'aftiir airaniað tái iað né sean
bezitri afstöðlu tíli jtairð'ar í því
slkymti aið fasifca á fiörniu það
setn fyiriir aiuigiu bair. Vairð
'þatiba tiiil þess að óþairflliega
miilkið gakk á eldsnieytii sibiirigð -
irmar. HUýddii hiainm elkki fyir-
iinmiæilluim firá j örðu uim að
sýnia mteiri ia®giáit, og haeittí því
Mfi sárau þó aflllt haifii fairdð
vel í iokiin.
BILUN HJÁ ARMSTRONG
í miarz 1966 vairð simiáveigiis
bófllum í igleiimislkiipiirau Gemáirai-
8, ein uim borð í þvi vonu
'geiimlfanasnrair Neil Anmistrorag,
sá er sóðair vatð fyinsfcu'r rraanmia
fcill að stáiga fæifci á tuiragliið,
Vladimir Komarov.
og David Scot't. Þairanig var að
Geminii-8 ófcti að eiga ,,stetrau-
mót í geimmiuim“ við Ageinia-
eftdfflaiuig, og áttd að fcemigja
'geiiimiskdipið við elktfliiaaitgi'na.
Gelkk þakn Anmiatromg og
Scotlt ved að Stýra Geiminii-8
uipp að ellldiflliaaigirani, em eftir
'að geimiförrim fcvö höifðiu verið
samfcaragd í uim 'hiáltfa kllulkíkiu-
sbuirad slkýrðii Ainmetnomig flná
því að bilun hefði orðið í
stjómratælkjiuim geiiimiskiipsjnis, og
lieiddi siú biljum táll þess að
Cemini-8 vafct og hristist. —
Fékik Ammisfcronig fyminmiætl'i
um aið iosa Gemviinri-8 finá e&d-
fillaiugiimmi, og þegar þaið 'haifðii
verið gart lét geirrasiripið að
stjómn á mý, og var látið liemda
viið fymsta teekiifæuii. Gekk
tendiim að óskuan.
Þeir tveir aitbuirðir, sem
raefndiir haifa verið, höifðu ekki
ad'vainliegar atfleiðmgar, en öðmu
máli gegnir um það, sem gerð-
ist á fyrstu mániuðum ársiras
1967. Baindajríkj'aimenin höfðu
fyrinhuiga'ð að serada fyrsta
Apo'ilo-igeimskipið til tuin'gls-
iras 21. febrúair það áT, og
höfðu þrir geimfairair varið
valdiir til ferðarinmiair, þeir
Virgil Grissom, Edward
White og Roger Obaáffee. —
Hófu þeir æfiragax fyrir ferð-
in.a löragu fyrr, og rneðail amm-
árs um borð í geimskipirau,
þa-r sem það stóð stóð í brjóniu
SafcLtTiTU'S -eld f iaugairiniraar á
skotpailli á Keranedyhötfða í
Florida.
ELDUR í APOLLO
Fösbuidaginm 27. jaraúar 1967
vonu þeir Crissom, White og
Chaffee við aefiragiar um borð
í Apol]o-gejmskipirafu. Höfðu
þeir verið um borð í rúmar
fimm fciuikku'stumdÍT þegar
eldur kvikraaði Skyndilega
inmi í geimskipimu, og skipti
það engum togum að um 15
sekúndum eftir að eldsins
varð vart voru gedmifanarinir
þrír látnir. Leiddi þetta slys
til þess að miklar brieytingiar
voru gerðar á Apollo-geim-
Skipunuim til að tryggja ör-
yggi áhaifniainma,
I ljós kom eftir bruraamm aið
elduriran hafði kvikraað í súr-
efni'sgeymi geim;slkipsina, og að
ýmis frágaragur inmi í sfkipinu
var þanraig að eldifim eifini
voru þar raókkuð óvairim. Til
að komast út úr geimskipinu
þuinffcu geknfarairmir a@ opna
sérstaíkar dyr, og tók það hálfa
aðra míraútu.
Uim langt skeið höfðu sér-
fraeðingar í Bandaríkjunum
deilt um réttmæti þess að
nota hreirat súrefni í geim-
skipum, í stað þess að hafa
það blandað með köfnunar-
efni. Súrefnið er gífurlega
eidfimt. og eins og spreragiefni
ef eldur kemst að því. Auk
þessa getur svo súrefnið ver-
ið beinlínis hættulegt geim-
förunum, ef beir anda því að
sér hr«ún<u í lengri tima. Get-
ur bað vaidið iangvarandi
bl'Vflevr sióngalia. súrefnis-
eitrun, og að iungun falii sam
an að einhveriu levti. Á hinn
bóg.inn var á bað bent að með
því að nota blöndu af súr-
efni og köfnunarefni þyrfti
að bæta mjög leiðslufcerfi
geimisikipsins og vrði það þá
ekki jafn öruggt. Auk þess
þvrfri að stækka geiirraskipin
verulega vegna aukinnar fyr-
irfo»-gar loftblöndunnar og að
auka orku hrevflanna vegna
bvngdar skipsins. Siðari
keraningin varð ofan á og enn
er hreint súrefni notað í geim
ferðum.
Fimim dögum eftir brunann
í Aoollo-geimskipinu varð
enn banaslys við gieiimrann-
sóknir í Bandarí'kjunum, að
bessu sinni í San Antonio í
Texas. Détust þar tveir flug-
menn þegar eldur kviíknaði í
tilraunagekraskipi, sem átti
að flytja kaninur út í geiim-
inn. Voru flugmennirrair að
vinna í þrýstiklefa. sem var
fylltur hreinu súrefni.
LÁT KOMAROVS
Talið er að bilanir hafi einn
ig orðiið í sovézkum geimskip
um, þótt fréttir þaðan séu ó-
Framhald á bls. 23
Aðalfundur
Pöntunarféiags N.L.F.R.. verður haldinn t matstofu félagsins
að Hótel Skjaldbreið sunnudaginn 19. apríl kl. 2 e.h.
Dagskrá: VenjuJeg aðalfundarstörf.
Reykjavík 11. apríl 1970.
STJÓRIMIN.
Stungaveiðilélog
Reykjavíkur
heldur fræðslu- og skemmtifund annað kvöld
1 Bláa sal Hótel Sögu kl. 20,30.
Dagskrá:
Fræðsluerindi, kvikmyndir, bingó.
Félagar f jölmennið og takið með ykkur gesti.
Skemmtinefndin.
Tilboð
óskast í nokkrar fólks-, jeppa- og sendiferðabifreiðir, er verða
til sýnis föstudaginn 17. apríl 1970, kl. 1—4 e.h í porti bak
við skrifstofu vora, Borgartúni 7.
Tilboðm verða opnuð á skrifstofu vorri sama dag kl. 5.
Réttur áskKtnn til að hafna tilboðum, sem ekki teljast viðun-
andi.
INNKAUPASTOFNUN RÍKISINS
BORGARTUNI 7 SÍMf 10740
Tilkynning
um lóðahreinsun í Reykjavík, vorið 1970.
Samkvæmt 10.; 11. og 28. gr. heilbrigðissamþykktar fyrir
Reykjavík, er lóðareigendum skylt að hatda lóðum sínum
hreinum og þrifalegum og að sjá um, að lok séu á sporílátun-
um.
Umráðamenn lóða eru hér með áminntir um að flytja nú
þegar brott af lóöum sínum allt, sem veldur óþrifnaði og
óprýði og hafa tokið því eigi síðiar en 14. maí n.k.
Að þessum fresti liðnum verða lóðirnar skoðaðar og þar sem
hreinsun er ábótavant, verður hún framkvæmd á kostnað og
ábyrgð húseigenda, án frekari viðvörunar.
Þeir, sem kynnu að óska eftir sorptunnulokum, hreinsun
eða brottflutningi á rusli, á sinn kostnað, tilkynni það í síma
12746 eða 13210.
Grgang og rusl skal flytja S sorphauga vtð Gufunes, é þeim
tima sem hér segir
Aila virka daga frá kl. 7.45 — 23.00.
Á helgidögum frá k1. 10.00 — 18.00.
Ekki má kveikja 5 rusli á sorphaugunum og hafa ber samráð
við starfsmennina um losun.
Sérstök athygli skal vakin á því, að óheimilt er að flytja
úrgang á aðra staði í borgarlandinu Verða þeir látnir sæta
ábyrgð, sem gerast brotlegir í því efni.
Gatnamálastjórinn í Reykjavík
Hreinsunardeild.