Morgunblaðið - 17.04.1970, Blaðsíða 16

r
16
MORGUTfBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 17. APRCL 1«
Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveirvsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Arni Garðar Kristinsson.
Rltstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Askriftargjald 165,00 kr. á mánuði innaniands.
f iausasölu 10,00 kr. eintakíð.
FIMM SUNDURLEITIR HÓPAR
¥ borgarst j órnarkosningunum
1966 buðu andstæðingar
Sjálfstæðismanna fram þrjá
framboðslista, en að þessu
sinni munu þeir bjóða fram
fimm lista. Ljóst er nú orðið,
að Sósíalistafélag Reykjavík-
ur hyggst bjóða fram og má
búast við, að framboðslisti
þess félags verði birtur næstu
daga.
Oft hafa andstöðuflokkar
Sjálfstæðismanna í borgar-
stjórn Reykjavíkur gengið
sundraðir til kosninga, en
óhætt er að fullyrða, að
aldrei hefur glundroðinn ver-
ið jafn algjör og nú. Sá hóp-
ur, sem gekk sameinaður til
kosninganna 1966 undir
merki hins svonefnda „Al-
þýðubandalags“, hefur nú
splundrazt í þrjú flokksbrot,
sem öll bjóða fram í kosning-
unum í vor. Jafnvel innan
þessara þriggja flokksbrota
er mikil óeining og sundur-
þykkja og vel má vera að
fjórða brotabrotið kvamist
úr þessum litlu einingum fyrr
en varir. Alla vega er ljóst,
að fjórði hópurinn, ungkomm
únistar, stendur utan þessara
þriggja sundruðu hópa og
hefur ekki tekið afstöðu með
einum umfram annan. Má
raunar telja líklegt, að þessi
fjórði hópur hyggi á sjálf-
stæða stjómmálastarfsemi,
þegar fram líða stundir.
Þessar fimm sundurlyndu
fylkingar andstæðinga Sjálf-
stæðisflokksins munu fyrst
og fremst berjast innbyrðis.
Allar em þær með einhverj-
um hætti að berjast fyrir lífi
sínu. Sósíalistafélagið mun
fyrst og fremst ednbeita sér
að því verkefni að reyta fylgi
af kommúnistum. Hannibal-
istar munu leita atkvæða frá
kommúnistum, krötum og
Framsókn. Kommúnistar eru
í vörn og reyna að berjast
gegn ásælni Sósíalistaf-élags-
ins og hannibalista. Sæta-
brauðsdrengir kratanna em
hræddir við að missa fylgi til
hannibalista og Framsóknar-
menn óttast, að baráttan á
vinstri vængnum verði til
þess, að þeir missi það vinstra
fylgi, sem þeir hafa sótt svo
stíft eftir á undanförnum ár-
um.
Hver og einn getur gert sér
í hugarlund, hvemig ástand-
ið yrði, ef þessir fimm sund-
urleitu hópar ættu að reyna
að bræða sig saman um mynd
un meirihlutastjórnar í borg-
arstjórn Reykjavíkur. Sann-
leikurinn er sá, að sú stjóm-
málalega upplausn í röðum
vinstri manna, sem hefur
verið í uppsiglingu allan sl.
áratug hefur nú náð hámarki
sínu. Það mun taka þessa
flokka a.m.k. allan þennan
áratug að greiða fram úr
þeim flækjum, sem myndazt
hafa á undanfömum ámm, og
á meðan þeir eru með allan
hugann við það verkefni em
þeir einfaldlega ekki hæfir
til að taka að sér ábyrgð á
stjóm mála, hvorki í borgar-
stjóm Reykjavíkur né ann-
ars staðar.
Þetta er staðreynd, sem
kjósendur verða að gera sér
ljósa. Hér er ekki aðeins um
það að ræða, að andstæðing-
ar Sjálfstæðismanna séu
klofnir í 5 fylkingar. Meðal
forystumanna þessara hópa
innbyrðis ríkir ýmist djúp-
stæð óvild eða fullkomið
hatur. Þeir eru ófærir um að
ganga til samstarfs um eitt
eða annað. Þetta er hin póli-
tíska staðreynd, sem Reyk-
víkingar standa frammi fyr-
ir, nú þegar borgarstjórnar-
kosningar fara í hönd. Ábyrg
og samhent stjóm í höfuð-
borginni verður því aðeins
tryggð með því að Sjálf-
stæðismenn haldi meirihluta
sínum í borgarstjóm. Að öðr-
um kosti verður hagsmunum
Reykjavíkur fómað á altari
fimm sundurleitra klofnings-
hópa.
Að mótmæla
EFTIR ÓLA TYNES
Mótmæli gegn stríðinu í Vietnam eru
mjög í tízku hjá kommúnistum víða um
heim, ekki sízt hér á íslandi, þar sem
þeir eru jafnan fljótir til að taka upp
þráðinn ef fyrirmyndirnar í Kreml láta
til sín heyra. Eins og venjulega þegar
kioimimúniBtar fjalia uim eitthv'ert mál, en
staðreyndunum gersamlega snúið við,
eftir því sem þeim hentar bezt. Innrás
Norður-Víetnama í Suður-Vietnam er
því ekki mótmælt, né heldur þeirri
stefnu að myrða saklausa borgara í
stórum stíl, til að hræða þá sem eftir
eru og neyða þá til fylgis við kommún-
ista.
Því er ekki mótmælt að Norður-Viet-
nam heldur 600 þúsund manna vei
þjálfaðan fastaher í Suður-Vietnam,
sem er búinn fullkomnum nýtízku vopn
um. Það eina sem mótmælt er, er að
Bandaríkin hafi herlið í landinu til að
hindra að kommúnistar leggi það undir
sig með vopnavaldi. Jafnvel eftir að
hernámsstefna kommúnista í Asíu hefur
komið enn betur í ljós, við innrásir í
Laos og Kambódíu, halda íslenzkir
kommúnistar áfram að mótmæla því
sem þeir kalla „árásarstefnu Banda-
ríkjanna í Vietnam."
Þjóðviljinn hefur gert mikið úr mót-
mælum í Bandaríkjunum sjálfum, og
kommúnistar yfirleitt vitna gjarnan í
fréttir af mótmælum í ýmsum öðrum
löndum, máli sinu til stuðnings.
GRIGORENKO
Hins vegar er ekki haft hátt um mót-
mæli í fyrirheitna landinu sjálfu, Sovét
ríkjunum. Það kemur þó öðru hvoru fyr-
ir, að einstaklingar eða hópar manna
þar, mótmæla einhverju sem þar er að
gerast.
Pyotr Grigorenko, heitir maður sem
býr í Sovétríkjunum. Hann var eitt
sinn hershöfðingi að tign, mjög virtur
maður og vinsæll. Fyrir frábæra frammi
stöðu í síðari heimsstyrjöldinni var
hann sæmdur fjölmörgum heiðursmerkj
um, m.a. Lenin-orðunni, Rauðu stjörn-
unni, og Orðu rauða fánans.
Árið 1964, skrifaði Grigorenko nokkr
ar greinar, þar sem hann gagnrýndi
Krushdhev. Hann var þegar lýstur geð-
veikur óg lokaður inni á hæli í heilt
ár, en þó gáfu valdhafarnir sér tíma til
að svipta hann hershöfðingjatigninni og
gera hann að óbreyttum hermanni.
Að ári liðnu var honum sleppt af
hælinu, enda var þá talið að honum
væri „batnað“. En hvað gerðist? Geð-
læknum stjórnarinnar hafði ekki tekizt
að brjóta niður vilja þessa manns, eða
breyta sannfæringu hans. Honura hafði
ekki einu sinni „batnað“ það mikið að
hann hefði vit á að hætta vonlausri
baráttu sinni. Hann hóf þegar að mót-
mæla m/eðferð sitjórnvalda á Krím-töt-
uruinium, oig hainin mótmælti medra að
segja „hjálparsveitunum" sem Rúss-
land sendi til Tékkóslóvakíu.
Eins og nærri má geta var þolinmæði
hinna góðu valdhafa þar með á þrotum,
og hinn óbreytti hermaður Pyotr Grigor
enko, var aftur sendur á geðveikra-
hælið, þá 63 ára að aldri. Og þar er
hann enn.
Fyrir skömmu barst til Vesturlanda
dagbók, sem hershöfðinginn fyrrver-
andi hefur haldið, á geðveikrahæli
stjórnarinnar. Lýsingar á pyndingum
og niðurlægingu þeirri sem hann hefur
orðið að sæta, eru ófagrar. Internation-
al Herald Tribune, segir frá þessu í
grein 2. apríl, og birtir orðrétt stutta
kafla úr bókinni. Lýsingarnar eru eins
og úr hryllingssögu eftir Kafka, það
eru lýsingar á spennitreyjum, pynding-
um, bæði andlegum og líkamlegum, og
einangrun.
í vikuritinu Time, frá 6. apríl eru
birtar eftirfarandi færslur úr dagbók
Grigorenkos: 15. júní. (þá var Grigor-
enko í hungurverkfalli)
— Þeir byrjuðu að neyða ofan í mig
mat í dag. Þeir settu mig í spennitreyju,
börðu mig og hertu að hálsinum á mér
þar til mér lá við köfnun. Þá settu
þeir upp í mig stykki svo ég gat ekki
lokað munninum, og byrjuðu að troða
matnum ofan í mig.
16.—19. júní. Ég er mataður með
valdi á hverjum degi. Ég streitist á
móti eins og ég get. Þeir snúa upp á
handleggina á mér, og berja í bæklaða
fótinin (særðiisit í stríðiniu). 10. júní
fjölgaði óþokkunum úr fimm í tólf. Eft-
ir hverja meðferð, er ég með verk fyrir
hjartanu. Ég hélt áfram að streitast á
móti, en ég hélt að hjarta mitt myndi
stöðvast. Ég óskaði eftir dauðanum, því
ég held að dauði minn myndi kannski
opinbera misbeitingu þeirra á því valdi
sem þeir hafa.
24. júní. Ég fékk bréf í dag, þar sem
mér var tilkynnt að fjölskylda mín
fengi ekki lengur lífeyri. Ég skildi að
þetta voru andlegar pyndingar. Konan
mín, sem er gömul og lasburða, og son-
ur minn sem hefur verið bæklaður frá
fæðingu, hafa nú ekkert til að lifa af.
16. október. Á þessum afmælisdegi
okkar (hjónin eiga afmæli sama dag),
tókst konunni minni að komast 1900
mílna vegalengd til að sjá mig. En við
fengum ekki einu sinni að hittast ífimm
mínútur. Nú fyrst skil ég hræðilega líð-
an þeirra sem voru fangelsaðir á tím-
um Stalíns. Það voru ekki líkamlegu
pyndingarnar. Þær getur maður stað-
izt. En að vera sviptur allri von — það
er ekki hægt að umbera.
Glæpur þessa óhamingjusama manns
var að hafa sjálfstæðar skoðanir. Þeir
sem hlusta á þvæluna í forkólfum aft-
urhalds og öfga, á þeim fundum sem
verið er að boða til um Vietnam, ættu
að hafa í huga að mönnunum líðst þetta
eingöngu vegna þess að þeir búa ekki
við þá hugmyndafræði sem þeir prísa
svo fjálglega, heldur við þá sem þeir
svo ákaft formæla.
Batnandi afkoma togara
Ityfikill fiskur hefur borizt á
■*■*■*■ land undanfama daga og
eiga bæði bátar og togarar
þar hlut að máli. Sérstaka
athygli hefur vakið, hve tog-
ararnir hafa aflað vel í vet-
ur, og gamalreyndur maður
sagði á dögunum, að togar-
amir hefðu ekki aflað svo
vel síðan á árinu 1958, þegar
kiarfaveiðarnar voru sem
xnestar.
Þesisi mikla veiði togaranna
og batnandi rekstrarafkoma
þeirra eykur mjög áhuga
manna á þeim togarakaupum,
sem fyrirhuguð eru. Síðar í
þessum mánuði verða vænt-
anlega opnuð tilboð í útboði
togaranefndar ríkisins og er
þess þá að vænta, að endan-
legar ákvarðanir verði tekn-
ar um það, hvemig togara-
kaupum verði háttað og
hverjir fái þá í hendur. í
Reykjavík er nú mikill áhugi
á endurnýjun togaranna og
má því búast við, að hlutur
höfuðborgarinnar í togara-
kaupum verði verulegur.
I litlum fjallabílum
á fáförnum slóðum
Hundruð útlendinga með Guð
mundi Jónassyni um öræfin
í SUMAR munu nokkrir hópar
erlendra ferðamanna koma hing-
að til íslands í „mini-truck“-
ferWir svonefndar. Eru það
óbyggðaferðir, farnar á litlum
fjallabílum og gjama farið vegi,
sem aðrir ferðamenn leggja ekki
leið sina um. Það er Guðmund-
ur Jónasson, sem annast þessar
ferðir með útlendimgana, sem
flestir koma frá Englandi. Verða
um 15—18 manns í hverri ferð,
en alls munu hátt í 309 manns
hafa pantað í þessar ferðir.
— Þessiir ferðaimenm teggja sig
eftór fáfönruuim sHÓðuim, aagðd
Gulðmiumidu/r. Ferðiinniair enu eiims
ódýnar ag kositur er og ferða-
fóiikiið miatnettlð/ir ajáíllflt. Það Híltur
á feróaiiagið sem eins kiamar Lamid
köminiuin,. í bæMlnigi, sem geflimn
er úit uim þessar fenðir í Enig-
landii, er akjkiar getið, en vilð
geruim lllfltið iaið því áð auglýisia
sjállfir, það kemiuir nóg af far-
þeiguim án þess.
— Bnuð þiið imieð flieini fieröiir
í uinldlirtbúninigi?
— Já, við flöruim eiinia ferlð á
Vajtniajökull uim m/iöjan rnalí á
tveimuir snjóbíiliuim. Muinu «m
12—15 imianinis taka þátlt í þainri
flöir.