Morgunblaðið - 19.06.1970, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. JÚNÍ 1®70

Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttasljóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Rftstjóm og afgreiðsla Aðalstraeti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstraeti 6. Sími 22-4-80.
Áskriftargjald 165,00 kr. á mánuði innanfands.
I lausasölu 10,00 kr. eintakið.
SAMKOMULAG
¥Tm miðnætti sl. þótti sýnt,
^ að samkomuiag hefði
náðst í kjaradeilu þeirri, sem
nú hefur staðið á fjórðu viku.
Verður samkomulag þetta
lagt fyrir fundi í félögum
deiluaðila í dag og verði það
samþykkt þar, verður verk-
fÖllunum aflýst. Allir lands-
menn-munu fagna þvi, að
samkomulag hefur nú náðst
og að atvinnulífið muni nú
starfá á ný með eðlilegum
hætti,
Helztu atriði samninganna
eru 15% grunnkaupshækkun
eri u.þ.b. 18,3% hækkun til
þeirra, sem vinna í fiskvinnu,
full verðlagsuppbót á laun
og samningstími til 1. októ-
ber 1971. Síðar mun gef'ast
tækifæri til að meta efni
hinna nýj u kjarasamninga
en það lá ekki fyrir í gær-
kvöldi nema í höfuðdráttum.
Ekki ve-rður þó komizt hjá
því að benda á, að verkfall
það, sem staðið hefur á fjórðu
viku hefur óhjákvæmilega
komið harðast niður á verk-
fallsmönnum sjálfum og það
mun taka langan tíma að
vinna upp aftur það sem tap-
azt hefur með þessu langa
verkfalli. Jafnframt er ljóst
að hægt hefði verið að ná
mjög svipuðum samningum
án verkfalla. En hvað sem
um það er, mun öl'lum lands-
mönnum létta, ef verkföllin
leysast í dag eins og allt
bendir nú til. Það á svo eftir
að koma í Ijós síðar hver
áhrif þessara nýju kjara-
samninga verða á efnahags-
lífið og þá ríður á miklu að
menn taki höndum saman um
að tryggja að sá mikli bati,
sem verið hefur í efnahagslxf-
inu haldi áfram og að aukinn
og vaxandi þróttur færist í
atvinnulífið. Með hinum nýju
kjarasamningum hafa laxm-
þegar fengið verulegar kjara-
bætur og atvinnufyrirtækin
hafa tekið á sig nýjar kvað-
ir. Reynslan ein leiðir í ljós,
hvort þær byrðar reynast of
þungar.
Afkoma borgarsjóðs
Deikningar Reykjavíkur-
borgar og fyrirtækja
hennar fyrir árið 1969 voru
lagðir fram á fundi borgar-
stjórnar Reykjavíkur í gær
og fylgdi Geir Hallgrímsson,
borgarstjóri, þeim úr hlaði
með ræðu. Borgarstjóri benti
á, að rekstrarútgjöld borgar-
sjóðs hefðu orðið í samræmi
við fjárhagsáætlun ef tillit
væri tekið til verðlagshækk-
ana, sem urðu eftir gerð og
breytingu á fjárhagsáætlun.
Þá vakti Geir Hallgrímsson
athygli á því, að rekstrarút-
gjöldum borgarsjóðs hefði
verið haldið niðri en þau
hækkuðu um 11,7% miðað
við reikning 1968, þótt með-
al framfærslu-, neyzsluvöru-
og byggingarvísitölur hafi
hækkað á sama tíma um 21—
24%.
Jafnframt því sem þessi
mynd blasir við gagnvart xút-
gjöldum borgarsjóðs er sýni-
legt að tekjur borgarsjóðs
fara hækkandi og innheimt-
ast betur og er það ótvírætt
merki um betri fjárhagslega
afkomu einstaklinga og fyrir-
tækja. Á árinu 1969 varð
mikil eignaaukning hjá borg-
inni en hækkun skulda lítil
í hlutfalli við hana og lausa-
skuldir hafa lækkað. Enn-
fremur varð hagstæður
greiðslujöfnuður á árinu. Af
þessu er ljóst, að fjárhags-
leg staða Reykjavíkurborgar
hefur batnað töluvert á sl.
ári. Þótt rekstrarútgjöldum
haíi verið haldið niðri og í
sumum tilvikum orðið undir
fjárhagsáætlun er þó ljóst,
að útgjöldin hafa í öðrum til-
vikum farið fram úr áætlun.
Á það sérstaklega við um út-
gjöld vegna félagsmálaað-
stoðar en þau jukust að mun
á sl. ári bæði vegna erfiðs
atvinnuárferðis fyiri hluta
ársins og aukinnar þjónustu
á þessu sviði.
Á árinu var varið úr borg-
arsjóði og með lántökum 310
milljónum króna til bygg-
ingaframkvæmda og annarr-
ar fjárfestingar. Með þátt-
töku ríkissjóðs nemur fram-
kvæmdakostnaður, fasteigna-
kaup og tækjakaup borgar-
sjóðs alls 465 milljónum kr.
Borgarfyrirtæki fjárfestu fyr
ir 267,4 milljónir króna og
hefur því fjármunamyndun-
in numið 732 milljónum en
gert er ráð fyrir að á þessu
ári nemi hún 840 millj. kr.
Á árinu 1968 fór kostnaður
við gatna- og holræsagerð
verulega fram úr áætlun en
á sl. ári var kostnaði við
þessar framkvæmdir haldið
vel innan ramma fjárhags-
áætlunar og skilaði gatna-
gerðin aftur umframeyðslu
frá fyrra ári og hefur til
ráðstöfunar á þesisu ári 15
milljón króna geymslufé auk
225 milljón króna fjárveit-
ingar til nýframkvæmda.
Fjárhagsleg afkoma borg-
arsjóðs byggist að sjálfsögðu
á almennri þróun efnahags-
og atvinnumála í landinu.
Þess vegna hafa undanfarin
ár verið borgarsjóði erfið en
bersýnilegt er að á árinu
1969 hefur afkoma borgar-
innar farið batnandi og ber
vott um trausta fjármála-
stjórn.
OBSERVER >f OBSERVER
Fyrirætlanir Thieu f or
seta um Kambódíu
Eftir Mark Frankland

YFIRVÖLD í Suður-Vietnam
eru fastráðin í því að láta
ríkisstjóm Lon Nols hershöfð-
ingja í Kambódíu greiða dýru
verði vemdina gegn Norodom
Sihanouk fursta og vietnömsk
um kommúnistum.
Nguyen Oao Ky, varaforseti
Suður-Vieiniaim, hefur nýlotk-
ið opinberri hedmsiókin til
Phniom Penlh, höfuðborgar
Kamibódíu. Átti bainn þangiað
tvö erindi; aið fá samþyklki
Loin Nols fyrir langvarandi
aðgerðuim Suðiur-Vietnama
innan laimdiamiæra Kambódíu,
og að tryggjia Viietnömuim,
sem búisierttir eru í Kamibódíiu,
sæmilagiain iaðbúinia!ð.
Stjórnim í Saiigon vill að
herisveituim henniar verði
frjálst að fara hrvemiær sem er
allt að 16 km inm fyrir landa-
mæri Kamibódíu. Semnilega
verður þetta atriði túlkað
kurteisleiga isem isamkomiulaig
um . ,sam‘eigjnleigar landa-
mæravarnir", en Vietniamar
eru ekfcert feimmdr við að við-
urkiemmia að í raiumdnmi þýði
samltooimiulagið að lanidiamæri
Sulður-Vietniam verði fluitt til
vestuirs. Þýðdmigarmieisit er lað
mieð samitoomul'agimiu fá Suð-
ur-Vietniamair aðisitöðu til stöð
u<gs eftirlits á svomiefndu
„Páfagaukismieifi“, Muta af
Svay Rierug héraði í Kamibó-
dlíiu, siem stoiagar larugt imm í
Suiðiur-V ietnam.
„Beirmienin Kamibódíu vita
ekki eimu snnni hvar Páfa-
gauksniefið er.“ saigðd einn
talsmiamnia Sadigomisitiórmiarir,.n-
ar. „Þeir haf’a aldrei stiigið
fæiti þangað." Varðiamdi að-
stöðlu þeirra Viíetniama, sem
búsettir eru á Ihöfuðborgar-
svæð'inu torefjast yfirvöldin
í Saiigom þeiss að Lom Nol af-
rmarki sérstatoam bomgarhluta
þar sem öryiggd þeirra verði
tryggit. Sjái Kaimibódíuisitjórn
sér ekki fært að tryigigja ör-
yggi þeirra, er Saiigomstjórmim
reiðuibúin til að gema þaið m-eð
eigim hersveitum.
Nguyem Vam Thieu, forseti
Suiður-Vietniam, telur stjórn
síma ihafa komið allt ol prúð-
maneleiga frarn -glagnrvart
Phmom Pemh að því er varð-
ar þá Viatniamá, sem búisiettir
eru í Kambódíiu. Mangir yfir-
m-emin hersinis eru sarna siinn-
is. Það er allis lekki ætlun
Siaiigiom-sitjórniariininiar a(ð verða
við tilmælum stjó-rniar Kambó
díu um að flytj-a heim alli
Vietnam-a búaatta þar (um
400 þúisund að því er talið er).
Eiga yfirvöld í Suiðuir-Viiet-
niam í ærnum erfilðleikium
með -að koma fyrir þeim 100
þúsumid flóttamömmium, siem
þeigar hafa srniúið heim frá
Kambódíu, surniir með að®toð
suðuir-vietmiamStoa hers-inis,
aðrir mieð því a'ð leggja á sig
hálfsimánaðar göiniguferð eða
meira.
Fulltrúa Saiigonistj'órn-arimn-
ar eru i!lir út af því að þeim
hefur emm ekiki -verið hleypt
inin í f 1 ót tairmanmiabúði r í
Phnioim Pemlh til að aðistoðia
landia sínó. þar. Þeigar ei.xn af
yfirmicmmiuim hens Suður-Viet-
nam heimsótti Phmom Pe-r.h
v- ar -h-omum saglt, að það gæti
verið hættuliegt alð heimisiæikj a
búðirniar. Svariaiðd H-aun þá:
„Ef þið látið eittihvað kiom-a
fyrir miig, toomia memm míndr
og taka Plinorr Pemh.“ Hamm
varð sarnt -að lá-ta sér nœigja
að fljúga yfir búðirniar í þyrlu.
Þesis vegna er það álitið í
Saigom að sýna v-erði hörku í
viðr-æ-'í-un-u-m t-il að í'á yfirvóld
Kaimbódíu til að bæta 'aðbúm-
að Vie-tn-amiamma þar.
Það er fátt, sieim Saiigon-
stjórmiiin -getur bo-ðiið Kambó-
dlíu í 'sitaðdirjn, -þótt bæði iaibda-
mæraisiam'taoimuliaigilð og bærtrt
aðíbúð Viet-niamia geti reymzt
hættulega óvimisæl-ar aðigerðir
rneð'al stuiðnimigsmanmia Lr*n
Nols. Suður-Viiebniamiar eru
re'iiðuibúnir að semj'a um
-gre-iðislu á sitou-ld við Kaimbó-
díu frá þeim tímia þegar
Fra-kkar ré-ðu yfi-r rndókín-a.
Þeir eru eimmiig reiðuibúindr að
vi- ðurtoeninia yfirráð Kamibó-
díu yfir tveimnuir um'die-ildum
en sitrjálbýluim eyjum á Sí-ams
flóa. Um fle-’ra er vart að
ræða.
Saigonstiórnim hefur þegiar
vísað algjörlega ó buig þeirri
huigmynd Lom Nois að hanm
þuirfi a’ð haf'a eftirlit mieð að-
búmia-ði kambódííiskra miainmia,
sem tekið hafa sér bóltestu
í Suður-Vietnam, em þeir eru
að mámnstn tooisti jafn tnia-rgir,
ef eitotoi fleiri, em Vietnamiarn-
ir í Kaml'ódíu. Er það skoð-
um yfirvaida í Sufðúr-Viet-
niam a-ð þessdr taamibódísfcu
innflytjiendur séu allir orðmir
Viertinamiar, oig frá þeirri skoð-
un vífcjia þsir ekki.
Fulltrúar bamdiarís'kra yfir-
vald’a í Saigoin hafa eölilega
verið lítt hrifnir af áhuiga
Saiigomstjórmiarinmiar á aðlgerð-
um í Kaniibód'íu. Eims og einm
Vietnami oiJðiað-i það: „Baeda-
ríkjamemn hafa orðið þeiss
Nguyen Van Thieu
Lon Nol
varir, að ií Kamibódiu hötfum
við látið sem værum við þrír
mietrar á hæð, oig þedm lí'ktaði
það betur ef við snerum heiim
í eðlilegii stærð, sem er 160
S£init-imietrar.“ Trúlieigt er, að
Thieu forsieta skilj-ilst að það
er tvemnrt, sem velduir Batnda-
rílkj'aimiöinin/um áhyglg-juni. A.nn
a!ð atriiðið varðar Vietnam., en
það er, einis og ei-nn Banda-
ríkjaimainmamna tooimst að orði,
að yfirvöldi-n í Saigon gætu
gleymt því „að aðalleikurinn
er háður hér, en ekki í
Kamibódí-u“. Thieu er fús að
við’urtaemna þsssa staðreynd.
Hanin hefur þagar gripið til
aiðigerðia tii að toomia á friði
í suður-ihér-uiðum 1-amidsms, þar
sem iin-nráisiarsveitxr Norður-
Vietnama og sfcæ-ruliðar Viet
Gong hafa orðið fyrir verstu
áföllumiu-m veignia árásianna á
viistag’e-ymsiur og bi rgðastöðv-
ar þeir.-x í Kambcdiu.
Hl-uti inmirásiarliðs Suður-
Vietmam beíur þegar verið
fluttur heim frá Kambódíu,
oig fleiri verða flu+tir þaðan
á næistumnd. En Threu er það
áreiðiaintoga fullljóst, að
Bandarífcjiam-einm hiafa áhy glgj-
ur af því, að stjórn bams geti
toomiö yfirvölduinium í Was-
himigtom í vamdræði me-ð því
að berast of mifcið á í
Kambódíu. Gæti það talið -al-
mennimgi í B-anidia-ríJtj'unum
trú uim, að Suðúr-Vtetmam
þyrfti ekki á jafn mikilli að-
sboð a-ð halda oig lamdinu he.f ■
uir vifið veitt.
Meðan Thieu lætur ekki of
m-ikið bera á aðgerðunum í
Kamibódíu, veit hamm að ha-nn
getur afr-am treyst á stuðmimig
Biamd/aríkj-ammia við þær að-
Framhald á bls. 19
ÖBSERVER >f OBSERVER
Þing norræna rithöfundaráðsins
ing norræ-na rithöfunda-
ráðsins er haldið í
Reykjavík um þessar mund-
ir. Rithöfundasamband Is-
lands hefur séð um móttök-
ur og þinghald, og er þetta í
annað sinn sem ársfundur
norræna rithöfundaráðsin's er
haldinn hér á lamdi. íslend-
ingar fagna því að svo marg-
ir góðir rithöfundar og for-
ystumenn í rithöfundasam-
tökum Norðurlandaþjóða
heimsækja land þeirra. Fá
þeir vonandi gott tækifæri til
þess að kynmast bæði iandi
og þjóð. Bókmenmtir hafa
ávaUt verið lifamdi afl í ís-
lemzku memmimigarlífi og vom-
amdi fá morræmu rithöfumd-
arnir tækifæri til að kynnast
þeirri staðreynd. Því ber þó
ekki að neita, að kjör ís-
lemzkra rithöfunda eru ekki
sambærileg við kjör starfs-
bræðra þeirra á hinum Norð-
urlöndunum og orðið brýnt
verkefni að bæta kjör og að-
stöðu íslenzkra rithöfunda,
svo að þeir .geti rækt starf
sitt eims og bezt verður á
kosið. Við höfum ekki efni á
öðru en efla nútímabók-
menntir, sem eru framhald
þess forna menninga rarfs,
sem íslenzka þjóðin hefur
ávallt verið stoltust af.