Morgunblaðið - 25.09.1970, Side 16

16
MORlGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. SBPT. 1970
Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulhrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjórj Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ami Garðar Kristinsson.
Rttstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Áskriftargjald 165,00 kr. á mánuði 'mnanfands.
I lausasölu 10,00 kr. efntakið.
LANDBÚNAÐURJNN
L undanfömum vikum hef-
ur talsvert verið rætt um
landbúraaðarmál og stefnu
ríkisstjórnarinnar á þeim
vettvamgi. Þessar umræður
hafa ekki sízt orðið vegna
þeirra verðhækkana á búvör-
um, sem urðu í byrjun sept.
og neytendum hefur að von-
um þótt býsna miklar. Á hinn
bóginn verður tæplega sagt,
að umræðumar hafi verið
ýkja máHefnalegar. Þær hafa
aðalilega einbennzt af eimskis
verðu karpi milli Framsókn-
armanma, Alþýðublaðsins og
kommúnieta.
L.andbúnaðarmál em erfitt
viðfangsefni í ölium löndum
og vandamál tengd þessari
atvinmugrein em því ekki sér
stakt fyrirbæri hjá okkur.
Þar togast á annars vegar
þörfin á að tryggja bændum
lífskjör til jafns við aðrar
sambærilegar stéttir og hins
vegar að neytendur í þétt-
býli fái búvörur keyptar á
sæmilega hagstæðu verði.
Þennan meðalveg er í öllum
löndum reynt að þræða með
einhvers konar mMifærslu en
í þeim efnum hefur ekkert
töfraráð fundizt.
í þeim umræðum, sem fram
hafa farið hér að umdanfömu
um landbúnaðarmálin, hefur
því m.a. verið haldið fram af
hálfu Framisóknarflokksins,
að sá flokkur hafi í sinni
stjómartíð lagt áherzlu á að
halda verði á vélum og rekstr
arvömm landbúnaðarins
niðri og tryggja með þeim
hætti viðunandi búvömverð
til neytenda. Jafnframt hefur
því verið haldið fram, að
Sjálfstæðismenn hafi rekið
andstæða stefnu, sem leitt
hafi til vemlegrar hækkunar
á vélum og rekst ra rv öm m.
Slífcur máliflutningur er
fjarstæða. Meðan Framsókn-
armenn fóm með stjóm land-
búnaðarmála í þesisu landi
urðu bændur að greiða 30—
35% tolla af vélum en þeir
tollar hafa nú verið lækkaðir
í 7%. Á helztu rekstrarvömm
landbúnaðarins, svo sem
áburði og fóðurbæti, hafa
tollar alveg verið felldir nið-
ur og söluskattur er heldur
ekki greiddur af þessum vöm
tegundum. Eftir að innflutn-
imgur á fóðurbæti var gefinn
frjáls hefur náðst mjög hag-
stætt verð á þeirri vöm og
óhætt að fulilyrða að verð á
henni hefur ekki í annan tíma
verið jafn hagstætt og nú. Af
þessu sést að fráleitt er að
halda því fram, að búvöru-
verðið hafi hækfcað vegna
þess að ríkisstjómin hafi ekki
haldið niðri verði á vélum og
rekstrarvörum.
Þá hefur því verið haldið
fram að vextir hafi hækkað
og lánakjör versnað. Það
kemur visisulega úr hörðustu
átt, þegar þessu er haldið
fram af hálfu Framsóknar-
manna. Þegar þeir létu af
stjóm landbúnaðarmála voru
lánasjóðir landbúnaðarins í
kalda koli og þeir vom gjör-
samlega vanmegnugir að
veita eðlileg lán ti'l fram-
kvæmda í landbúnaði. Undir
forystu Sjálfstæðismanna hef
ur stofnlánasjóður landbún-
aðarins verið efldur og lán til
landbúnaðarins stóraukin
með lágum vöxtum. Vegna
starfsemi stofnlánadeildarinn
ar og aukinna lána hafa fram
kvæmdir í sveitum aukizt til
muna og lánveitingar náð til
fleiri þátta en áður. Þannig
em nú veitt lán út á vélar, en
það var ekki gert áður.
Á hitt er rétt að benda að
hlutur bóndans hefur verið
leiðréttur í sambandi við verð
lagningu búvöm og það hef-
ur leitt til nokkurrar verð-
hækkunar. Ýmsir kostnaðar-
liðir em teknir betur til
greina en áður. Fyrir 4 árum
hafði Ingólfur Jónsson, land-
búnaðarráðherra, forgöngu
um, að bóndakonu væm
reiknuð nokkur laun fyrir
hennar störf á búinu, en svo
sem kunnugt er falla marg-
vísleg önnur störf en hús-
freyjustörf á hendur húsmóð-
ur á sveitabýli. Auðvitað
leiddi þessi leiðrétting til ein-
hverrar hækkunar á búvöm-
verði, en hver vill haida því
fram, að ósanngjamt sé að
bóndakonu séu reiknuð nokk-
ur laun fyrir hennar mikla
starf? Að vísu vom Fram-
sóknarmenn þeirrar skoðun-
ar, að það væii ástæðulaust,
en það er önnur saga.
Sumir telja nauðsynlegt að
samdráttur verði í fram-
leiðslu landbúnaðarafurða og
telja t.d. óeðlilegt að lamba-
kjöt sé flutt út eða að mjólk-
urframleiðslan sé of mikil. Á
þessu em tvær hliðar. T.d. er
nú miki/l eftirspum eftir ull
og gæmm. Vonir um útflutn-
ingsiðnað em að vemlegu
leyti bundnar við það að
byggja upp umfangsmikinn
ullariðnað. En þess ber að
gæta, að ull og gærur falla
ekki til nema kjöt sé fram-
leitt um leið. Vilja menn
fóma tækifærum til upp-
byggingar stórfellds ull-
ariðnaðar með samdrætti
í kjötframleiðslu? Það er
einnig rætt um of mikla
mjólkurframleiðslu. Rétt er
að hafa í huga, að mjólkur-
neyzia hefur aukizt vemlega.
Árið 1955 var mjólfcumeyzl-
an á íbúa 165 lítrar en var
1969 213 lítrar og sl. vetur
FÁAR áreKð'anl'egar fréttir
hafa borizt aif styrjöldiininii í
Anigola, seim staðið hjetfur í
rúiroain áratuig og gietiur haft
mikilvæig áhrif á herraaðar-
jafiwæigið í siuirmaniv'erðri
Afríkiu. Ein að siöigm. Baisiil
Daviidisioms, seim var rálðiuiruaiut-
ur Titos á sitríðsárunium og er
höfunidur mioklfcurra hókia um
sik'ærulheriniað, eru átö&in stöð-
ugt að roagnast oig færast út.
Davidisioin ferðiaðist fóitgamig-
arndi 450 km vieigaleingid um yf-
irráðiasvæ'ði sfcæruliða í sum-
ar og telur enigan vafa lieiika
á því, að Portúgalar Ihiafi beð-
ið alivarleigain hnieikki í styrj-
öldinni og að húm niái nú tdl
stórra hluta lanidlsiiinis, sem er
byglgt tæpieiga sex milljónum
blöifcfcumianinia oig um 300.000
portúigöiisikium lanidiniemium, en
er stærra ein Þýzlbaland,
Ítalía oig Frakklanid til sam-
ans.
Daividbom fierðaðist um auist-
urfaéraðið Mioxioo, veistaoi
lanidamæra Zambíu, ásamt
sbæruliðum úr Frelsisihreyf-
iragu Anigota, MPLA, siem lýt-
ur . forystu Agostinlho Neto.
Tvær aðrar hreyfinigar þjóð-
erniisisiinn'a eru stiairfianidi í
Anigiola, en veitia MPLA eikfci
alvarieiga samkiep'pni að sögn
Daividsoinis. MPLA hóf slfcæru-
herniað í austurfhéru©umum í
ársbyrjiun 1966 o;g voru stoæru
liðar f'áliðiaðir í fynsitu. Nú eru
'þeir 5.000 talsins á þesisium
Angola og yfirráð asvæði skæruliða.
Skæruliðar sækja
f ram í Angola
slóðurn, en aðeinis 3.000 eru
búnir nýtízku vopnium. Um
1500 li'ðsmierm MPLA berjast í
Cuanza Norte í norð'vesbur
hluta 1-anidlsiinB oig niokkur
hundruð í Calbinida norðam við
ósa Kjonigófljóts. Agi er góður
í röðum sikæruliða og baráttu
hugur þeirra mikill a!ð sögn
DavidBonis.
Skæruliðuim er sikipt í tuitt-
ugu og fiimim miamna floklka,
og hefur þieirn tekizt að niá að
mieistu jrfirráðum yfir isrveita-
héruðiunium í austurihlutamium
utan viggirtra stöðva oig seibu-
liðábæja Portúgala, siem bafa
lítið látið á sér bera í sumar,
þó að oát berisit fréttir um
vopnaiviðakiipti. Portúgalar
nota enn aðalvegima til flmtn-
imga, en skæruliðar fara yfir
þá a'ð vild. Sér'þjálf'að'ar vik-
ir.igasiveitir Portúigala eru flutt
ar í þyrlum, oig stafar skæru-
liðuim miesta bættan frá þeirn.
Þegar Davddsion var á ferða-
lagi sínu gerðu Portúgalar
scikn skiaimmt frá Iain<iaimiær-
um Zamibíu og tótau til faniga
þorp ibúa til þess að fcoma í
veg fyrir að þeir kæmust umd
ir yfirráð skæruliða oig fluttu
þá í fanigaibúðir.
Davideom oig sik'æruliiðaflokk
uriir.n, sem hainn ferðaðist
með, komu að simábæ, sem
faeitir Mulé og er gott dæmi
um stö'ðvar þær siem eru á
valdi Portúgala. Bærinn er
umluiktiur gaddavír og faamd-
an við bauin standa ellefu
varðturraar. í bænium eru til
varnar um 100 portúgalskir
hermienn oig 100 innfædddr,
sem Portúgalar niota í vax-
andi miæli í eftirlitis'ferðir, ©n
aðialleigia til að taíka þorpsbúa
til famiga. Þeir virðast þó litl-
ir bardagamenn ag einu veru-
legu bardaigaisveitir Portúgala
virðast vera víkinigasveitir
þeirra oig aðrir úrvarisflokikiar,
sem eru skipaðir velþjálfuð-
um oig buigrökíbum hermönn'-
um að sögni slbænuliða. Til-
ganigurinn mieð fferð David-
somis til Mulé var að ganiga úr
slkuigga um hvont skærUiliðar
gætu flutt hann til tiltekinis
staðar nógu lamgt frá lainda-
mæruim Zaimibíu og sanraprófa
hvort skæruliðar hefðu hafið
sókn í vestur frá austurthér-
uðunium.
Hluitverk skæruliðafloikik-
aninia er fjórþætt að söign Daiv-
idisianis. í fyrtst'a laigd að veita
portúgölslkum varðflokíkum
fyrirsát og náðaist á portú-
galsfcar stöðvar, í öðru lagi a’ð
kioma fyrir jarðisprenigjum á
þeim veguim, sem Porbúgalar
geta enin miotað, í þriðj'a laigi
að tryiglgja öryiggi þorpsibúa,
siam faafa flúið til skógar, og
í fjórða laigi að sæfcja stöðugt
fram frá Austur-Anigiola til
h'éraðainma í miðlhluta lanidis-
inis, Bié, Huaimibo og Malamja,
sem eru allifjöbnienn og til-
töluleiga aiuðuig. Þair ver'ða
úrislit stríðeiinis senniilega ráð-
in.
Að sögn Netos er stafna
MPLA sú, að sælkja stöðugt
í vastur að Atlainitsfaafi. Sam-
bvæimit því hiófu sfcæfuliðar
Netos bardaiga í Lunda-héraði
í norðaufsburfaluta Angola
siunraan laradaimæira Komigó í
fyrra til þesis að sækja inn í
Malanijie-faiérað iþar fyrir vest-
an. Það tóksf, oig um lefð var
faafin sókn í veistur frá Moxico
um Bié. Nebo jétar ,að sfcæru-
liðar bafi verið of bjartsýn-
ir. Þeim hafi verið safraað
saraain í of stóra hópa, og þeiss
veigraa faafi þeir ekki getað
sótt eiras laragt og fljóbt fram
oig ella. Portúgalair gerðiu gagn
sókm með þyrknsveit/uim siínum
og sfcæruliðar urðiu fyrir miiklu
áfalli, en Neto sieigir að sfcæru-
liðar hafi náð sér eftir þetta
áfall, hafi 'hreiðrað rammlega
um sig í austurhéruðuraum og
haldið áfram sófcnimni í vest-
ur.
Daividson siegir að ferð sín
til Mulé og aftur til liandamær
anima hafi í flestu staðfest
fullyr'ðinigiar Netos. Á því leilki
eniginn vafi, að Portúgalar
hafi missit firuimlkvæðið í herad
ur stoæruliða í auisturhéruð-
uinium og sk>æruliðar sæiki í
rauin og veru fram í vesbur
mieð gó'ðum áranigri. Haran
sagir, að skæruliðum li'ggi
etokert á og miunii vinna að því
á raæstu árum að efla 'hersveit
ir síniar í auisturlhéruiðiuraum og
herð'a sckiniinia til Atlantsihafs.
Hauin tietour mieð í reikraimiginm
miarga ©rfiðle'toa, sieim stoæru-
liðiar eiiga við að iglíma. Blöfcfcu
me'rnn hafa ekfci kyninzt nú-
tíma skiip'ulaigi oig hafa litla
sikipuliaigslhiæfileika. Skæ'ruliðia
vanihaigair uim fliestar raaiuð-
siynjiar, margir kliæðiaist tötr-
um, læiknalþjóniuisitan er í mol-
Framhald á bls. 31
þurfti að fiytja mjólk langan
veg tii þe.ss að fullnægja eft-
irspurn á höfuðborgarsvæð-
inu.
Við nokkur vandamál er
að etja í landbúnaði og
hefur alltaf verið. En
öllum er ljóst, að land-
búnað verður að stunda á
þe'ssu laindi. Þau vandamál,
sem þar eru á ferðinni, eru
ekkert einsdæmi fyrir okkur
og þaiu verður að leysa með
viðun/andi hætti. Það verður
hirns vegar ekki gert með þvi
að vanimeta starf bóndanis og
þýðinigu þess fyrir atvinmu-
lífið í heild eða skapa tor-
tryggni milli bænda og neyt-
enda. Ef báðir aðilar kynn-
ast aðstæðum og sjónarmið-
um hins er hægt að samræma
landbúniaðarstefnuna báðum
í hag.