Morgunblaðið - 18.11.1970, Síða 11

MORGU3Sm.LAI>IÐ, MiÐVIKUDAGUR 18. NÓVBME®R 1970
11
HallÉdór Jónsson, verkfræðingur:
Að spá í skýin
Löngum hcfur það verið
styrkur sjómanna og annarra
þeirra sem allt sitt eiga undir
veðri og vindum, að geta lesið
tákn á himni og breytt sínum
aðgjörðum eftir þeim. Dimmur
bakki við sjóndeildarhring boð-
ar venjulega eitthvað, sem vert
er að taka sér vara fyrir þótt
siglt sé í sléttum sjó um stund.
Eftir síðustu viðurkenningu á
staðreyndunum, þá komumst við
lslendingar aftur til nokkurrar
beilsu efnahagslega. Við lögðum
öll að okkur, skildum alvöruna
og árangurinn lét ekki á sér
standa. En nú er sem við séum
komnir á lygnari sjó í blásandi
byr og nú sé hœgt að sigla.
Spumingin er bara hvort við
höfum gleymt að gá að þvi,
hvort brestur sé í mastrinu áð-
ur en seglum er hlaðið.
AÐ VEGA SALT
Öll þekkjum við leikirm að
vega salt. Sá léttari fer upp og
kemst ekki niður aftur nema
hann geti þyngt sig eða þá flutt
sig lengra út eftir stönginni.
Þennan leik erum við búin að
leika einnig í efnahagsmálum
okkar undanfarna áratugi. Við
vegum salt við krónuna, þegar
við erum orðin of þung, þá verð
ur krónan að flytja sig út eftir
ránni til þess að geta lyft okk-
ur og það kallast gengislækkun.
Okkur hefur nefnilega alltaf
skort hugarflug til þess að bjóða
krónunni að flytja okkur nœr
hvílipunktinum svo að hún geti
haldið sínum stað eða jafnvel
flutt sig líka nœr hvilipunkti
ráarinnar með skemmtilegum af
leiðingum, þ.e.a.s. gengishœkk
un. En tækifæri til þess gafst
einmitt í vor. Hins vegar skorti
okkur hugarflug sem fyrr. Fjar
lægð krónunnar frá hvílipunkti
„vegasaltsins" eins og krakkarn
ir kalla það er nefnilega sama
og gengi krónunnar, gengið
þetta dularfulla orð sem allir
nota en ekki allir virðast skilja
m.a. Seðlabankinn, sem lokar i
nokkra daga meðan hann reikn
ar út nýtt gengið uppá marga
aukastafi, hafandi ekki hug
mynd um þorskgengi eða annað
árferði á næstu vertíð.
Það fer nú óðum að skýrast
fyrir okkur, að gengið er ekki
föst tala nema að takmörkuðu
leyti. Það er sifellt að breyt-
ast sem afleiðing af hegðun
okkar, þó við viðurkennum
breytingarnar aðeins í tröppu
gangi með tilsvarandi brambolti
og taugaáfalli fyrir fjöldann
þegar Veruleikinn verður ekki
lengur umflúinn. Kenningum
t»m fljótandi gengi er hins vegar
yfirleitt hafnað af okkar hag
fræðingum.
Samt er kenningum um fljót-
andi gengisskráningu eða þvi
líkt kerfi að vaxa fylgi viða
um heim, t.d. hafa Nóbelsverð
launahafinn Paul Samuelsson
og Milton Friedmann ritað
margt um þetta. Niðurstöður A1
þjöðabankafundarins í Kaup
mannahöfn í sumar virðast enn
fremur nálgast þetta. Það er
lika ótrúlegf annað en að þar til
settir sérfræðingar geti, með
leiðsögn ríkisstjórnarstefnu í
efnahagsmálum, séð um það, að
gjaldeyrisvarasjóðir og vöru
skiptajöfnuðir fylgi ákveðnum
stærðum, einfaldlega með því að
viðurkenna fyrsta lögmál mann
legra viðskipta, framboð og eft-
irspurn. Kaúpi fólk ekki gjald
eyririnn, þá ér hann of dýr, ef
hann er hamstraðuf þá er hann
of ódýr. Þetta er í sjálfu sér
einfalt: En fyrir okkur böm
ver ðlag ss týr ingartr úar innar er
þetta erfitt Hvernig á þá að
verzla á verðútreikningareyðu-
blöðum verðlagsstjóra? Fer þá
ekki allt úr skorðum ? Ég held
nú að flest sé farið úr skorðum
sem farið getur.
VERÐLAGSSTJÓBNIN
Við erum nú búnir að bisa við
að stjórna verðlaginu siðasta
mannsaldurinn og árangurinn
liggur á borðinu. Þannig hlýt-
ur alltaf að fara þegar menn
vilja ekki fara eftir grundvall-
arlögmálum í einhverju máh.
Að gefa frjáisa álagningu, það
höldum við að sé sama og verzl
unaraðilar myndi með sér Mafiu
samtök og fari að okra. Nei,
avert á móti verkar núverandi
ástand í verðlagsmálum kaup-
endum i óhag. Álagning er
skömmtuð á þann hátt, að selj-
endur eru hugarflugslausir.
Enginn getur haft t.d. útsölu
á hveiti með afslætti í von um
að vinna tapið upp á hærra
verði á eggjum, því að allt er í
botni og aliar breytingar bann
aðar. Svo manni er alveg sama
hvort maður verzlar við Pétur
eða Pál, þetta er allt sama logn
mollan, sömu vörur og sama
verð, tilbreytingarlaust og
dautt, og kaupmennimir eins og
egypzkar múmíur í framan af
leiða og vansæld.
Til þess að viðhalda þessu
hamast stjórnvöldin við að
klekja út nýjum regiugerðum til
þess að klastra við kerfið með
þeim afleiðingum að það verður
sífellt verra viðureignar. Sífelld
ný apparöt og paragröf, sem
eiga að hindra það að menn
svindli. f stað þess að hafa kerf
ið þannig að engum sé lífsspurs
mál að svindla.
Sálfræðingar telja sig hafa
fundið það út, að yfir 50%
skattlagning verki á einstakling
inn sem rán og ofbeldi, sem
kalii á örþrifasvörun. Okkar
skattlagning hefur gert það að
verkum stundum, að menn
hafa gengið frá sínum verkefn
um í miðjum annatíma, því að
það er tilgangslaust að strita
þegar launin eru gerð upptæk
af ríkinu. Og verðbólgan hefur
auk þess gert alla að hátekju-
mönnum í augum skattstiganna.
Það er aiveg merkilegt að
aldrei skyldi minnzt á það i
kjaradeilunum í vor, að leið
rétta skattstigana sem raunhæfa
kjarabót til almennings, i stað
þess að eyða dýrmætum tima í
að rifast um prósentur á kaup,
sem allir vissu þá, að myndu
leiða til nýrrar umferðar í verð
bólguhringekjunni. Það sem þá
var unnið hefur leitt til þess,
að krónan er faliin, það er bara
tímaspursmál hvenær seðla
bankinn lokar næst til þess að
reikna nýtt gengi uppá þrjá
aukastafi.
FRAMTÍÐ eða örlög
FRJÁLS FR VMTAKS
Allir kjarasamningar, sem
gerðir hafa verið á undanförn
um árum svo og flestar reglu
gerðasetningar þess opinbera
hafa eitt sameiginlegt: Það er si
fellt verið að kreppa að at
vinnufyrirtækjunum. Leggja
þeim nýjar kvaðir og skyldur á
herðar og torvélda þeim lífs
möguleika. Stjórnmálamenn
keppast um að yfirbjóða hvern
annan í umhyggju fyrir veslings
launþeganum. Það heyrist
sjaldnar talað um það á hverju
launþeginn lifir og ef út í það
er farið pólitíkusinn og embætt
ismaðurinn líka. Eru það ekki
atvinnufýrirtæki landsins til
sjávar og sveita sem við lifum
á? Andvaraleysi okkar I lífs
kjarakapphlaupinu hefur hins
vegar leitt fjöldann frá þvi að
gefa þessu gætur.
Atvinnufyrirtækið er til þess
að borga mér og þér sifellt
hærra kaup, og okkur er í
sjálfu sér fjandans sama hvort
það hefur ráð á þvi eða ekki.
Hinn krabbameinsliki vöxtur
skriffinnskubáknsins og em-
bættaaðalsins er auk þess langt
kominn með að uppræta skap
andi hugsun hjá flestum okkar
svo að hinn algeri sósíalismi
virðist skemmra undan en
gömlu bolsévikkarnir gátu látið
sig dreyma um.
Innbyrðjs úlfúð og hjaðninga-
víg stéttanna hafa skilið þjóð-
félagið eftir í þvilíkri upplausn,
að það hlýtur að hafa hvarfiað
að hverjum okkar einhvern tíma
hvort við fáum staðizt sem þjóð
meðal þjóða í framtiðinni.
Verðbólgueldurinn svo og of-
sköttunar og eignarnámsstefna,
sem óábyrgir stjómmálamenn
okkar hafa fylgt gegn atvinnu-
rekstrinum, hafa valdið þvi, að
fyrirtæki iandsmanna um lang-
an aldur hafa orðið að heyja ör
væntingarfulla baráttu fyrir lifi
sinu í stað þess að hafa eðlileg-
an vöxt. Hugtakið gróði hefur
verið svo afflutt af kommúnist-
um að það er orðið samstofna
við hugtakið ráh. Og þar sem
enginn atvinnurekstur fær stað
izt til lengdar án gróða, þá get-
ur aðeins stefnt á einn veg ef
hann er bannfærður.
Robert McNamara sagði í at-
hyglisverðri grein eitthvað á þá
leið, að ætti mannkynið á þess-
ari jörð að komast hjá tortím-
ingu, þá yrði að brúa bilið milli
ríkra þjóða og fátækra. Það ger
ist ekki öðruvísi en að atvinnu-
líf hinna fátæku sé eflt. Ríku
þjóðirnar geta ekki einfaldlega
sett hinar fátæku á iaunalist-
ann hjá sér.
Er þetta ekki í smækkaðri
mynd eitt af vandamálum okk-
ar sem þjóðar, þó á annan hátt
sé. Getum við náð árangri með-
an sífellt er alið á hatri milli
launþega og atvinnufyrirtækj-
anna, svo grimmt að einstakir
menn geta og hafa lifað langa
starfsævi á þvi að kynda það
bál. Verða menn ekki að skilja
það að hagsmunirnir fara sam-
an. Vilji menn hafa mjólkurbú,
þá gefa þeir kúnum nóg af heyi
og kraftfóðri og bæði kýrin og
mjaltamaðurinn eru ánægð. ís-
lenzkir launþegar og þeirra
stjórnmálamenn fara öðruvísi
að gagnvart atvinnufyrirtækj-
unum.
Fyrst taka þeir heyið burt, síð
an er blóðmjólkað, og loks er
kýrin étin á útmánuðum, án
þess að gera sé grillu út af þv'í
hvað eigi að hafa í næsta mál.
Svo verður launþeginn móðgað-
ur þegar atvinnuleysi dynur yf-
ir, því blönk atvinnufyrirtæki
geta ekki brúað bilið miili ver-
tíða.
Þessa hagsmuni er hægt að
sameina á einn hátt. Að sem
flestir verði þátttakendur í at-
vinnurekstrinum.
Islendingar eru í sjálfu sér
fylgjandi þessu að ég held, það
sýnir hinn almenni Vilji til
þess að gera eitthvað á eigin
spýtur. Hins vegar leiðir hug-
myndaflugsleysi fjármagns-
stjórnarinnar og hin eilífa jafn-
vægisbyggðarstefna til þess, að
kraftarnir dreifast um of og af
leiðingin verður aragrúi magn-
lítilla smáfyrirtækja. Og er það
ekki dæmigerð svörun þess sem
aðeins sér vandamálið en skynj
ar ekki eðli þess, að hlaupa til
og fara að semja frumvörp til
þess að bæta skattalega aðstöðu
fyrirtækja og sérdeilis að auð-
velda samruna þeirra, án þess
að taka eftir því, að eigendur
fyrirtækjanna hafa engan
áhuga fyrir þessu meðan eign-
arskattslögin eru með óbreytt-
um hætti. Það hefur enginn
áhuga á því að fara að skrifa
upp hlutabréf í gömlum fyrir-
tækjum vegna sameiningar við
önnur þegar refsivöndur eign-
arskattsins er reiddur á loft. Ég
held að semjendur frumvarpsins
þurfi engar áhyggjur að hafa af
framkvæmdaratriðum viðkom-
andi paragraffa.
FLEIRI LEIÐIR
Vissulega er gott að efla okk
ar gömlu og góðu atvinnuvegi
®g leita nýrra. En við erum svo
peningalausir Islendingar að
flest strandar á þvi. Og það eitt
takmarkar allar aðrar framfara-
tillögur okkar. En því ekki að
reyna að bæta úr þvi?
Luxemborgarar þessi 300.000
manna þjóð forvalta að því að
sagt er tugþúsundir milljóna doll
ara fyrir skattsvikara heimsins.
Ef við gerðum Island að
skattahöfn fyrir erlenda fjár-
magnseigendur, þá færi sjálí-
sagt að verða fljótlega minni
þörf fyrir ráðherra okkar að
þjóta út um öll lönd með betli-
staf í hendi. Bankarnir myndu
geta myndað stórfé í vaxtamis-
mun á út og innlánum við að
stórefla atvirmulíf okkar. Þó við
Framh. á bls. 21
JOHHIS - MAMVIiE
glerullareinangrunin
Fleiri og fleiri nota Johns-
Manville glerullareinangrunina
með álpappímum, enda eitt
bezta einangrunarefnið og
jafnframt það langódýrasta.
bér greiðið álíka fyrir 4" J-M
glerull og 3" frauðplasteinangr-
un og fáið auk þess álpappir
með. Jafnvel flugfragt borgar
sig. Sendum um land allt —
Jón Loftsson hf.
BÍLAKAUR^
Vel með farnir bílar til sölu 1
og sýnis f bílageymslu okkar
| að Laugavegi 105. Tækifæri
til að gera góð bílakaup.. —
Hagstæð greiðslukjör. —
Bílaskipti koma til greina.
Ang. Teg. Þús.
'66 Bconoo 250
'67 Rat 600 90
'66 Rambter Am. 206
>64 Corsair 120
'63 VatixheM Vetox 85
'65 Skoda 1202 sendib. 65
'70 CorTina 215
'63 Taunu® 12M (1500
vét) 85
'66 Taunus 17M 190
'66 Darf 80
'65 Skode 1202 send*> 80
'64 C ort’tna 90
'57 Benz 180 D 120
'62 Benz 190 186
'62 Votvo P 544 106
'63 Benz 190 150
>66 Taonos 17 M stet. 210
'65 Taumjs 17 M 156
'67 Peugeot Stat. 265
'66 FaJcon Spont 325
'62 Landr. disrl 140
'70 Contúme 230
'64 Daf 60
'67 Taunus 17 M 215
'66 Moskv. 70
'67 Scout Sport. 300
'66 Votksw. 1300 115
[Tökum góða bíla í umboðssölul
| Höfum rúmgott sýningarsvæöi
innanhúss.
ílXgjSÞ UMBOÐIÐ
SVEINN EGILSS0N H.F.
LAUGAVEG 105 SIMI 22466
Hainoifjörðnr — Álfnskeið
Til s&lu er við Álfaskeið mjög falleg 3ja herb. íbúð á 2. hæð.
Allar innréttingar mjög vandaðar.
HRAFNKELL ASGEIRSSON HRL.,
Strandgötu 1, Hafnarfirði, sími 50318.
Nauðungaruppboð
Eftir ákvörðun Skiptaréttar Kópavogs verður haldið opinbert
uppboð á lausafé í dag miðvikudaginn 18. nóvember 1970
kl. 15.00 í skrifstofu minni að Álfhólsvegi 7. Selt verður:
Eldtraustur peningaskápur „Marvin Safe Co." og Bosch-
ísskápur. — Greiðsla fari fram við hamarshögg
Bæjarfógetinn i Kópavogi.
Tónleikar að Borg
Sinfóníuhljómsveit íslands heldur tónleika að Borg i Grims-
nesi fimmtudaginn 19. nóvember kl. 21.30.
Stjómandi Proinnsias O'Duinn.
Einleikari er Jónas Ingimundarson.
Á efnisskránni eru 3. sinfóna Schuberts, píanókonsert no. 28
eftir Mozart og sinfónía no. 88 eftir Haydn.
Jónas Ingimundarson kynnir verkin.
Féiagsheimilið Borg.