Morgunblaðið - 17.12.1970, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. DESEMBER 1970
15
Jafnar, stórfelldar virkjunar-
framkvæmdir nauðsynlegar
Gefa þarf raforku til húsahitunar meiri gaum,
sagði Sveinn Guðmundsson í þingræðu
EFRI DEILD Alþingis tók í gær
til annarrar nmræðu frumvarp
rlldsstjórnarinnar um breytingar
á lögum um Landsvirkjun, en
frumvarp þetta fjallar um heim-
ild tii virkjana í Sigöldu og
Hrauneyjarfoss í Tungnaá, jafn-
fraint þvi sem í frumvarpinu eru
lántökuheimildir fyrir ríkisstjórn
ina, að uppliæð 5.900 millj. kr.
vegna þessara framkvæmda.
Sveinn Guðmundsson rnælti
fyrir áliti iðnaðarnefndar deildar
innar um frumvarpið, en deildin
hafði orðið sammála um að mæla
með samþykld frumvarpsins.
Gerði Sveinn í uppliafi ræðu sinn
ar grein fyrir efnisatriðum frum
varpsins, en siðan sagði hann
m.a. í ræðu sinni:
Á fundi með forráðamönnum
Landsvirkjunar kom fram, að
stækkun Búrfellsvirkjunar geng-
ur samkvæmt áætlun. Komið hef
ur í ljós, að vélasamstæður þær
sem þegar eru í gangi gefa 15%
meira afl heldur en lofað var.
Hinar nýju vélasamstæður sem
Síðar voru pantaðar eru nú að
koma til landsins og má reikna
með að þær komist í gagnið á
næsta ári, enda má það ekki
minna vera vegna stækkunar
sem nú fer fram á álverinu í
Straumsvlk, og vegna aukning-
ar á raforkunotkun til almennra
þarfa i landinu.
Eins og að líkum lætur má
búast við að stór hluti af þeirri
orku sem hinar nýju virkjanir
framleiða fari tii að fullnægja
stórnotendum sem án efa á eft-
ir að fjölga hér næstu árin. Nú
þegar er álvinnslan hér í örum
vexti, þótt eitthvað hafi hins veg
ar dregið úr sölu þessarar málm
tegundar á hinum almenna mark
aði.
Rannsóknaráð ríkisins hefur
að undanförnu starfað mjög öt-
ullega að frumathugun á að hér
verði komið á fót vinnslu magn
esíum, sjóefnavinnslu, og fram-
leiðslu á þungu vatni, svo nokk-
uð sé nefnt. Og fyrir nokkrum
dögum var stofnað hér í Reykja-
vík félag til könnunar á að hefja
hér á landi járnbræðslu úr úr-
af þessu sjálfir og fastir vinnu-
flokkar væru fluttir í beinu fram
haldi milli virkjunarstaða, án
þess að eyður mynduðust. Slíkar
stórvirkjanir eru mannfrekar en
það skapar að sjálfsögðu mikinn
vanda á okkar litla vinnumark-
aði þegar slikar framkvæmdir
hefjas't og snögglega vantar 500-
1000 manns, og ekki síður þegar
slik stórverk dragast snögglega
saman. Ég beini þvi til orkumála
ráðherra að enn betur sé hugað
að þessu, og langtímaáætlun
gerð með jöfnum stórfelldum
virkj unarframkvæmdum.
Sveinn vék að lokum að hitun
húsa með raforku, og sagði að
þessi þáttur raforkumálanna
hefði verið vanræktur hérlendis.
t>að yæri furðulegt hversu mikill
seinagangur væri á þessum mál-
um. Að vísu hefðum við Islend-
ingar sérstöðu með heita vatnið,
en notkun þess til upphitunar
væri áreiðanlega heppilegust í
þéttbýli, þar sem nýtanlegur hiti
væri I jörðu. 1 strjálbýli hefði
rafmagnshitun auðsýnilega kosti,
einikum þar sem þyrfti að leiða
orkuna langa vegalengd.
Sveinn Guðmundsson.
gangsjárni þvi sem til fellur í
landinu. Slíkur iðnaður byggist
fyrst og fremst á ódýrri og nægj
anlegri orku.
Það virðist sem nokkur drátt-
ur verði á að kjarnorka verði
beizluð í þessu skyni, nægjanlega
fljótt og ódýrt. Það er því ástæða
til fyrir okkur Islendinga að
halda okkur við fullan hraða í
byggingarframkvæmdum, þann-
ig að eyður skapist ekki. Rétt
væri að gera langtímaáætlun, t.
d. til 10 ára, um virkjanir og
þyrfti þá að hafa i huga að Is-
lendingar framkvæmdu sem mest
Jólaljós tendruð
á Siglufirði
SIGLUFIRÐI 15. desember. —
í (kvöld kl. 8.30 verða Ijósin
tendruð á jólaitrénu frá Henmimg,
vinatoæ Siglufjarðar í Daomörlku.
Yið þá althöfn miuinu um 70—80
söngvarar og hljóðtfæraileáikarar
synigja og spila.
Sóknarpresturinin, sér,a Kristján
Róbertsson, flytur ávairp, Karla-
'kórinn Vísir syngur, eiinnig
Kvennalkór Siglufjarðar og Lúðra
sveit Siglufjarðar lieilkur.
Á gagnvegum
EFTIR
SVERRI HERMANNSSON
Að undanförnu hef ég átt þess kost
að ferðast Laingan veg um bygigðir þesisa
lainds og fundið að máli hundruð manna
og kvenna. Það er mikill llífsreynsla að
kynrnst högum og kjörum þessa fóliks.
Ánægj'Ulleg að því lieyti, að alllt er þetta
fóllk bjartisýnt og staðráðið í að brjót-
ast fram til erun bættard Mfskjara og
aukinnaæ menninigar. Að hámu lieyttnu
hUjóta kynnin aivarliega að vekja til um-
hugsiunar um hinm milkla aðsitöðumun
í mörgum efmum, sem lamdsmenn búa
Við. Þar slker siig alliveg úr hin misjafna
memnitunaraðstaða æskunnar. Á það
máll hefur áður venið drepið í þessium
þáttuim. En mér bauð satt að segja ekki
í grun, að um svo stóríelttit vandamál
væni að tefla fyrr en ég kynmtist þvi
hvarvetna af eiigin raum. Hér duga emg-
in vetttiinigatök lengur. Traiustir atvtnmu-
hætitir og góð efmaleg afkoma er auð-
vitað umd’irstaða alils annans. En maður-
inn llifir ©kki á brauði einiu saman. Öll
alvarlteig umræða I lamdiiniu má ekki ár-
um saiman nær eimvörðungu snúast um
eflnahagsmáll, þótt mtilkilvæg séu. Emda
mun flljóitflega á sanmast, að við verð-
um eftírbátar anmarra í samfélagi þjóð-
amna ef okkur tekst ekki að eflla og
aulka mennitiuin æskunnar, einniig og efcki
siður á siviöti tæknli- og verkkunnáttiu.
Þeiss vegna ber Sjálifstæðisflokkmium nú
þegar að taka flyriir, sem sérstakt mál
til úrlausnar, skóla- og menntamáliin í
liandinu. Verði það gert með því, að vald-
ir menn með reynsliu og þeikkingu á
þessu sviði verði t'ii þes-s ráðniir að und-
irbúa umræðuir og tiillögugerð á nœsta
lamdsfuindi flökksims, sem áformað er að
hallida í apríilmiánuiði nk. Á undanföm-
um árurn hafa viðfanigsefn'i lámdsfiumda
að mestu verið búnd'in stjórmmiálaivið-
horfimu almennt, og skipulagsm'álium
flokksiinis. Nú ber hiins vegar brýna
nauðsyn tiiil að fyrr á mímmzt miál njóti
algjörrar sérstöðu á fundinuim. Sjálif-
stæðisflokkurinn mun síðan ganiga tii
kosninga með heilsteypta stefmu og fast-
mótaða í þessum mál'um einmig.
Fyrir nokkruim árum leít ég svo
til, að Morgunblaðið hugsaði sér til
hreyfings í þessum efmum. Og víst er
uim það, að fátt eða ekkert gæti orðið
mál'um þessium til eins mikilis framdrátt-
ar, eins og öfluigt atfylgi þessa larng-
stærsta og viðlesnasta blaðs þjóðarínm-
ar. Um nokfcurt skeið hefur farið miikiu
minna .fyrir þessu en skyldi og getur
varla heitíð að örli á steind. Endalaust
efn'ahagsmál'akjaiftæði ríður þar, sem
anmars staðar, öllu öðru á s'lig.
Má ég nú eindregið mæiast til þess
Við hdð öfluiga Morgunfoiað, að það ijái
þessum málum sérstakt iið, sem ég hef
hér orðfært? Það mun koma efnahags-
máiumum tíll góða, þótt síðar verðL Við
meguim í guðs bænum til með að draga
höfuðið undan asklokinu af og til og
l'íta til anniarra átta.
Til þess að viðhalda jafnvægi
við þá staði sem hefðu heitt vatn
væri ekkert til sem kæmi í nám
unda við rafmagnshitun, bæði
hvað snertir hagkvæmni, stofn-
kostnað og gjaldeyrissparnað. En
til þess að slíkt yrði mögulega
klei'ft almenningi, þá þyrfti þessi
ákjósanlegi hitagjafi að vera
seldur á 'sambærilegu verði og
ekki dýrar en innflutt olía. Þar
sem upphitun húsa með rafmagni
væri leyfð hér á landi væri ekki
óalgengt að selja hverja kwst.
á eina krónu, en af borið væri
saman við Noreg, þar sem raf-
orka væri notuð í stórum stíl til
húsahitunar, væri kwst. þar seld
á 4,5 aura norska eða 0,54 aura
ísl. eða nær helmingi ódýrara en
hér. Sveinn sagði, að með því að
gera rafmagnshitunina hag-
kvæma fyrir dreifbýlið myndi
skapast margföld nýting á dýr-
um heimtaugum, sem lagt hefði
verið í á hinum ýmsu stöðum.
Lloyd’s líf-
tryggir lax
| HIÐ víðfræga tryggingafélag
I Lloyd’s í London, sem hefur
tryggt allt frá fótum dansara
' til yfirvaraskeggja karlmanna,
| hefur nú fallizt á að tryggja
j Kyrrahafslax einn fyrir 10.000
dollara (880.000 kr.), og verð-
' ur tryggingarupphæðin greidd
I ef laxinn veiðist!
Clair Grieve, sem skipu-
leggur hina árlegu Kiwanis-
' laxveiðikeppni í Nanaimo,
) British Columbia í Kanada,
| segir að iðgjaldið fyrir þessa
, „líftryggingu" laxins sé 500
1 dollarar.
Laxinum, sem verður merkt
| ur, verður sleppt í Georgia-
, sundi, og verði einhver þátt-
’ takendanna í laxveiðikeppn-
) inni fyrir því láni að v-eiða
| þennan lax, mun fulltrúi
, Lloyd’s verða á staðnum til
[ þess að afhenda viðkomandi
) veiðimanni 10.000 dollara ávís-
| un. Grieve segir, að Lloyd’s
l telji sig hafa reiknað út að
’ líkurnar á því að laxinn veið-
list ekki séu betri en 20 á
I móti 1.

Halldór Pétursson (t.v.) og Örn Snorrason með Skuggabaldur. —
„Halldór er miklu meiri refur en ég“, sagði Örn um leið og
myndin var tekin. (Ljósm. Mbl.: Sv. Þorm.)
,Skuggabaldur‘
— andlit og atburðir 1970
SÍÐASTA jólabók ísafoldar kom
á markaðinn í gær — „Skugga-
baldur" — eftir þá Halldór Pét-
ursson og Öm Snorrason, andlit
og atburðir ársins 1970, í máli
og myndum.
I aiu'gdýsingabækliinigi ísaifoldair
segja þeir höfundar svo:
„Vér, sniiilmgarn'ir tveir, semj-
endur Skuggabalduirs 1970, höf-
um í bók þessari reynt að fegra
ásýnd og vaxtarlaig helztu
manma þjóðar vorrar. Vér höfum
einniig ilagt möngum þeinra spalk-
ieg og snjölil orð í miunn. Allit í
bðkinni er satt og rétt og atf al-
vöm gert. Oss þætti því mjög
skynsamiliegt atf þeiim Skynisömiu
að kaupa bðkina. Um hina hirð-
uim vér eiigi. Þeir eru svo ákatf-
laga fáir. En þeir sem unna faig-
uirifræði og þjóðlegum ribum,
hiljóta að taika á sprett í bóka-
búðina till þess að fá að vita,
hivað gerzt hefur á árimu.“
Og fonmiáisorðuim ljúlka þeir
svo: „Oss þýkir vissara að
tatoa það íram, að þar sem vér
erium tveir, þá munum vér ekki
láta oss einm silfurhest nægja.“
Haildór Pétursson sagði Morg-
uniblaðinu, að hainn, hefði í mörg
ár dneymt um að vinna bók sem
„Skuggaba:ldur“ en til þessa
hefði það strandað á því, að
hann hefði eingan verðugiam
textaihöfund fuindið. Við þessi
orð Halldórs hneigði Örn Snorra-
son sig innvirðulega og kvað
heiðurinn af þessu samstanfi
þeirra allan vena sinn megin.
Og „Skuiggabaldur“ — 1970 —
endar á þessu kvæði:
,,Ó, að vér höfuim engan meitt!
óSkum vér að Lokum heitt.
Vér surna höíum hætt ag þreytt,
en háðið telst þó varla beitt.
Nú ásýnd vor ex aum og sveitt.
Vér ekki höfum lubbann greitt
og ýkkur skemmtun varla'veitt
en Tiidum þó gera betur.
Fænt vér hafum fjandanis buill
í letur.
En höfum vér til reiði reitt?
Ramma fjendur orðum deiytt?
Um fegurð lífsins lítið Skeytt?
Vér látuim af slíku þar til mæata
vetur.
Að þurfa áð kveðja’ oss þykir
leitt,
en það við oss eiiihver metur.
Vér liofum að gera’ ei neinumr
neitt
fyrr en 1971 —
og sjéum þá hvað setur.“