Morgunblaðið - 14.01.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLABEÐ, ÍIMMTUDAGUR 14. JANÚAR 1971
Krúsjeff
í fyrsta sinn, hafði ég vitað, að
Mao myndi aldrei sætta sig
við, að nokkur annar kommún
istaflokkur yrði á einhvem
hátt æðri en hans eigin flokk-
ur. Ef Stalin hefði lifað svolít-
ið lengur, hefði deila okkar
og Kína komið fram fyrr.
Þegar byltingarher Maos
nálgaðist Shanghai sigri hrós-
andi (1949), spurði Stalin Mao:
,Jlvers vegna tekur þú ekki
Shanghai?"
„f>ar búa yfir sex miilj.
rnanns," svaraði Mao. „Ef við
tækjum borgina, yrðum við að
sjá öllu þessu fólki fyrir mat.“
Nú langar mig til þess að
spyrja: Er það marxisti sem
talar þannig? Mao vildi ekki
taka á sig ábyrgðina á velferð
verkamannanna. En sú stað-
reynd stendur óhögguð, að
Mao, sem studdist við bændur,
en virti verkamenn að vettugi,
tókst að vinna sigur. Þetta var
vissulega nýtt frávik frá marx
Iskri heimspeki. Mao Tse-
tung er smáborgari og hags-
munir hans eru og hafa alltaf
verið framandi hagsmunum
verkalýðsstéttarinnar.
L
STALIN VILDI
ananasAvexti
Einu sinni sátum við fleiri
saman á heimili Stalins og vor-
um að reyna að finna aðra
lausn fyrir gúmmíiðnað okkar
en að kaupa hrágúmmí frá auð
valdsrikjunum. Ég kom fram
með þá tillögu að fá Mao til
þess að leyfa okkur að setja
upp gúmmíekru í staðinn fyr-
ir lán og tækniaðstoð. Kínverj
ar svöruðu á þann veg, að þeir
myndu leyfa okkur að nota
eyna Hainan. Það kom í ljós,
að svæði það, sem okkur var
ætlað þar, var of lítið fyrir
sæmilega gúmmíekru og því
var hætt við þessa hugmynd.
En þá fékk Stalin skyndi-
iega áhuga á niðursoðnum an-
anasávöxtum. Hann las Malen
kov fyrir þessa orðsendingu:
„Fáðu svar frá Kínverjum við
því, að ég hafi áhuga á að fá
hjá þeim landssvæði, þar sem
við getum komið upp niður-
suðuverksmiðju fyrir ananas-
ávexti.“
Ég sagði: „Félagi Stalin!
Kommúnistar eru rétt búnir að
ná völdum í Kína. Það eru þeg
ar of margar erlendar verk-
smiðjur þar. Þetta hlýtur að
verða til þess að styggja Mao
Tse-tung.“
Stalín greip reiðilega fram
í fyrir mér og ég svaraði engu.
Einum eða tveimur dögum síð-
ar fengum við svar frá Kin-
verjum: Mao Tse-tung sagði:
„Við samþykkjum tillögu ykk-
ar. Ef þið hafið áhuga á nið-
ursoðnum ananas, þá látið okk
ur hafa lán og við skulum
byggja niðursuðuverksmiðjuna
sjálfir. Síðan munum við greiða
ykkur áftur lánið með fram-
leiðslunni." Staiín bölvaði.
Þegar ég var kominn til
valda, gættum við þess ræki-
lega að móðga Kínverja aldrei,
fyrr en Kinverjar sjálfir tóku
tn í reynd við að krossfesta
okkur. Og þegar þeir byrjuðu
að krossfesta okkur — jæja, ég
er ekki Jesús Kristur og þurfti
ekki að snúa hinni kinninni að
þeim.
Ég man eftir því, er ég kom
heim frá Kína 1954 og sagði
við félaga mína: „Árekstur við
Kína er óhjákvæmilegur.“ Á
meðan ég heímsótti Peking vor
um við Mao vanir að liggja á
sundlaugarbakka og ræða sam
an eins og beztu vinir. En
þetta var allt saman svo sjúk-
lega vinalegt Andrúmsloftið
var beinlínis kligjukennt. Ég
var aldrei algjörlega viss um,
hvort ég skildi það, sem Mao
meinti. Ég hélt þá, að það hlyti
að stafa af einhverjum sérstök
um einkennum í kínverskri
skapgerð og hugsunarhætti.
Mao spurði mig einu sinni:
„Hvað finnst þér um vígorð
okkar: „Látum hundrað blóm
springa út“?“ Ég svaraði: „Ég
get einfaldlega ekki látið mér
detta í hug, hvað þetta þýð
ir. Það eru til alls konar blóm
— falleg blóm, viðbjóðsleg
blóm og jafnvel banvæn blóm.“
Nú er það ljóst, að þetta víg-
orð var meint sem ögrun til
þess að hvetja fólk, til þess að
tjá sig, svo að unnt væri a.ð
riía upp og traðka í aurinn öll
þau blóm, sem báru rangan lit
eða höfðu rangan ilm, þegar
þau voru sprungin út.
Þá var það hitt fræga vig-
orðið hjá Mao: „Heimsvalda-
stefnan er pappírstígrisdýr".
Mér fannst það alveg með ólík
indum að Mao gæti litið á
heimsvaldastefnu Banda-
ríkjanna sem pappírstígrisdýr,
þar sem hún er í raun og veru
hættulegt óargadýr. Mao og ég
hvildum ökkur í baðfötum á
sundlaugarbarminúm og vor-
um að ræða um vandamál
tengd stríði og friði. Hann
sagði við mig: „Ef við berum
saman hemaðarmátt auðvalds-
ríkjanna og sósíalískra ríkja,
þá sérðu, að samanburðurinn
er okkur í hag. Hugsaðu þér,
hversu mörgum herfylkj-
um Kina, Sovétríkin og önnur
kommúnistaríki gætu komið á
fót.“
Ég svaraði: „Félagi Mao,
þessi hugsunarháttur er úrelt-
ur. Það er ekki lengur unnt að
reikna út hernaðarmátt á
grundvelli þess, hver ræður yf
ir mestum mannafla. Með
kjarnorkusprengjunni verður
útkoman þessi; því fleiri menn,
þvi meira sprengjufóður."
„Hlustaðu á, félagi Krúsjeff.
Allt, sem þið þurfið að gera,
er að storka Bandaríkjamönn-
um og fá þá til þess að grípa
til hernaðaraðgerða og þá skal
ég láta ykkur í té eins mörg
herfylki og þið frekast þurfið
til þess að vinna sigur á þeim
— hundrað, tvö hundruð, eitt
þúsund herfylki." Ég reyndi að
útskýra það, að ein eða tvær
eldflaugar gætu breytt öllum
hersveitum Kína í ryk. En
Mao vildi ekki einu sinni
hlusta á mig og leit augsýni-
lega á mig eins og hug-
leysingja.
Það var greinilega grundvall
arskoðanamunur með okkur.
En sundurþykkjan við Kína
átti sér dýpri rætur en það.
Kínverjar skildu, hvað sjálfa
þá snerti, það sem gert var á
tuttugasta flokksþinginu
(1956), þar sem persónudýrk-
un var fordæmd og einvalds-
stjóm og sérhvert annað and-
lýðræðislegt og ófiokkslegt
lífsform. Stalin var fordæmd-
ur á flokksþinginu fyrir að
hafa látið drepa hundruð þús-
unda manna og fyrir valda-
níðslu sína. Mae Tse-tung var
að feta í fótspor hans.
Árið 1958, þegar við tókum
stóru kafbátana okkar í notk-
un, þurftum við á útvarpsstöð
að halda í Kína til þess að
halda sambandi við þá. Kín-
verjar sögðu nei. Þá sagði ég
við félaga mína: „Það er kom-
ið að Mao að koma í opinbera
heimsókn hingað. En eins og
ástandið er nú, þá getur verið,
að við ættum heldur að fara og
ræða við hann til þess að kom-
ast að raun um, hvar við stönd
um.“
Þetta var síðasta för okkar
til Kína (1959). Við ræddum
um útvarpsstöðina og ég sagði
við Mao: „Við látum ykkur
hafa fé til þess að byggja stöð-
ina. Það skiptir ekki máli,
hverjum stöðin tilheyrir, svo
lengi sem við getum notað
hana til þess að halda sam-
bandi við kafbáta okkar. Gæt-
um við ekki komizt að ein-
hverju samkomulagi, þannig að
kafbátar okkar hefðu bæki-
stöðvar í landi ykkar til þess
að taka eldsneyti, til viðgerða,
fyrir fri handa áhöfnunum o.s.
frv.?“
„1 siðasta skipti, nei. Ég vil
ekki heyra minnzt á það.“
„Lönd Atlantshafsbandalags
ins eiga ekki í neinum vand-
kvæðum með að vinna saman
og láta hvort öðru birgðir í
té og hér erum við — og get-
um ekki komið okkur saman
um mál, sem er jafn einfalt og
þetta."
„Nei.“
Ég gerði síðustu tilraunina
til þess að vera sanngjam: „Ef
þið viljið, getið þið notað Mur
mansk sem höfn fyrir kafbáta
ykkar.“
„Nei. Víð viljum ekkert hafa
með Murmansk að gera og við
viljum ekki hafa ykkur hér.
Við höfum haft Breta og fleiri
útlendinga í landi okkar árum
saman og við ætlum aldrei
framar að láta nokkurn nota
landsvæði okkar í eigin hags-
muna tilgangi."
(Fjandskapurinn á þessum
fundi var það mikill, að eftir
hann voru þeir- sovézkir tækni
fræðingar kallaðir heim í
skyndi (1960), sem unnið
höfðu að byggingu verksmiðja
í Kína).
Það er alltaf örðugt að gera
sér grein fyrir því, hvað Kín-
verjar eru í raun og veru að
hugsa. Það er erfitt að geta sér
til um, hvort Kína er raun-
verulega hlynnt eða á móti
friðsamlegri sambúð. Það er
einn hlutur, sem ég veit með
vissu um Mao. Hann er þjóð-
ernissinni og þegar ég þekkti
hann, var hann að springa af
óþolinmóðri löngun til þess að
ráða yfir öllum heiminum.
Hann spurði mig:(„Hve margir
sigurvegarar hafa ráðizt inn í
Kína?“ Hann svaraði spurning
unni sjálfur: „Kína hefur ver-
ið sigrað mörgum sinnum, en
Kinverjar hafa gleypt alla sig
urvegara sína.“
Síðar byrjuðu kínversk biöð
að halda því fram, að Vladivo-
stok væri á kinversku land-
svæði og að Rússar hefðu söls-
að það frá Kina. Við samþykkt
um að hefja viðræður um
landamæri okkar. Þeir sendu
okkur kort með landamærum
eins og þeir vildu hafa þau.
Við litum einu sinni á það og
köstuðum þvi síðan frá okkur
með óbeit.
Ef þú lest skýrslu mína fyr
ir 22. flokksþingið, þá muntu
komast að raun um, að ég til-
einkaði margar athugasemd-
ir mínar vandamálum Kina,
enda þótt ég nefndi Kína ekki
með nafni.
(Hann gagnrýndi Albaniu,
bandamann Kína. Á þessu
flokksþingi, sem haldið var í
október 1961, var deilan við
Kína gerð heyrinkunn).
Það var á 22. flokksþinginu,
að við visuðum á bug helztu
staðhæfingum Maos. Ég hafði
misst alla þolinmæði gagnvart
honum.
KLÆDDIK EINS OG
KANARÍFUGLAR
Ég er alveg sammála einni af
,,jafnréttis“-endurbótum Maos.
Hann hafði rétt fyrir sér, er
hann lét taka öll merki um
stöðu og tign af kínverskum
einkennisbúningum. Hver í
fjandanum þarf á sllku að
halda. Við unnum borgarastyrj
öldina og höfðum engin tignar
merki eða rendur. Nú á dögum
eru allir hermenn okkar
klæddir eins og kanarífuglar.
Enda þótt Mao Tse-tung
kunni að hafa sýnt af sér
valdníðslu og leitt ílokk sinn
á villustig, þá er hann ekki vit
firringur. Hann er mjög
greindur og kænn. Ég man það
fyrir nokkrum árum, að fólk
var að spá þvi að Mao
Tse-tung myndi aldrei vinna
sigur í valdabaráttu þeirri, sem
þá átti sér stað. Ég sagði: „Vit
leysa, auðvitað mun Mao
sigra." Og ég hafði á réttu að
standa. En Kínverjar viður-
kenna engin lög önnur en
vald og mátt. Ef þú hlýðir
ekki, slíta þeir höfuðið af þér.
Þeir hengja mann á miðju torgi
fyrir framan þúsundir fólks.
Hvers konar „stjórnmál" eru
það? Það er ekki einu sinni
hægt að kalla það villi-
mennsku. Það er eitthvað enn
meira en það.
Húsnœði óskast strax
Bílalekja óskar að taka á leigu 100—150 ferm. húsnæði.
Skilyrði er að gott bílaplan sé fyrir hendi.
Nánari upplýsingar í sima 85382 eftir kl. 8 í kvöld og næstu
kvöld.
Sendisveinn
Vinnutími frá kl. 1—6 e.h.
Þarf að hafa hjól.
Upplýsingar á afgreiðslunni, sími 10100,
Nauðungaruppboð
Eftir kröfu Stefáns Hirst hdl., fer fram opinbert uppboð að
Súðavogi 26, fimmtudaginn 21. janúar 1971, kl. 11 árdegis og
verður þar seldur rennibekkur, stór af Ajar-gerð, talin eign
Norma s.f.
Greiðsla við hamarshögg.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Nauðungaruppboð Eftir kröfu Búnaðarbanka íslands fer fram opinbert uppboð að Lindargötu 48, fimmtudaginn 21. janúar 1971, kl. 10.00 og verður þar seld Solna-prentvél, talin eign Lithoprent h.f. Greiðsla við hamarshögg. Borgarfógetaembættið í Reykjavík. Nauðungaruppboð Eftir kröfu Kristvins Einarssonar hrl., fer fram opinbert uppboð að Skólavörðustíg 45, fimmtudaginn 21. janúar 1971 kl. 16.00 verður þar seld ísvél, talin eign Svavars Kristjánssonar. Greiðsla við hamarshögg. Borgarfógetaembættið í Reykjavík.

Nauðungaruppboð Eftir kröfu Helga Guðmundssonar hdl, fer fram opinbert upp- boð að Bolholti 6, fimmtudaginn 21. janúar 1971, kl. 14.00 og verður þar seld prentvél (Heidetberg-Diegul) talin eign Prent- verk h.f. Greiðsla við hamarshögg. Borgarfógetaembættið í Reykjavík. Nauðungaruppboð sem auglýst var í 73., 74. og 76. tbl. Lögbirtingablaðs 1969 á Lambastekk 4, þingl. eign Kristvins Kristinssonar, fer fram eftir kröfu Jóns Finnssonar hri., á eigninni sjálfri, mánudaginn 18. janúar 1971, kl. 14.00. Borgarfógetaembættið í Reykjavík.

N auðungaruppboð Eftir kröfu Hákonar Árnasonar hdl. og Jóns Skaftasonar hrl., fer fram opinbert uppboð að Sigtúni 7, fimmtudaginn 21. janúar 1971 kl. 13.30 og verður þar selt: Prentvél (Original- Heidelberg) og skurðarhnífur (Ideal) og prentvél (Albert- Automat árg. 1955), talið eign Prentun h.f. Greiðsla við hamarshögg. Borgarfógetaembættið í Reykjavík. Nauðungaruppboð sem auglýst var í 51., 54. og 56. tbl. Lögbirtingablaðs 1970 á hluta í Langholtsvegi 194, þingl. eign Erlendar Ólafssonar, fer fram eftir kröfu Sparisjóðs vélstjóra, Gunnars M. Guð- mundssonar hrl. og Verzlunarbanka Islands h.f. á eigninni sjálfri, mánudaginn 18. janúar n.k. kl. 14.30. Borgarfógetaembættið í Reykjavík.