Morgunblaðið - 05.03.1971, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. MARZ 1971
Hvað segja utlend-
ingar um ísland?
Þekking fólks í öðrum lönd-
um, meira að segja þelm
næstu, S íslandi er mjög lítii,
og margt af því, sem það þyk-
ist þó vita er ímyndun ein.
Verst er nafn landsins I eyrum
og hugsun útlendings. Það er
landi og þjóð hin versta hermd
argjöf, enda gefið i haturshug
og hefndarskyni og af lítilli
þekkingu og enn minni fram-
sýni.
Hafa þvi ýmsir ágætir menn,
þar á meðal Einar Benedikts-
son, skáldspekingurinn mikli
viljað breyta þvi. Stungið hef-
ur verið upp á nöfnum eins og
Thule, sem mun vera fyrsta
nafnið á landinu að lærðra
manna dómi og Sóley, sem á
þó ekki við nema nokkurn
hluta ársins.
•
En ekki hefur af breytingum
orðið. Við mundum líka flest
una gamla, ijóta nafninu bezt,
þekkjum líka af beizkri
reynslu að það felur i sér of
mikinn sannleika, þótt sár sé.
Stundum heyrir íslendingur
erlendis um Island talað. Og
það sem hér fer á eftir er að
mestu byggt á eigin heyrn en
auk þess á greinum, sem birzt
hafa í útlendum blöðum, ritað-
ar af gestum, sem Island hafa
gist.
Hér ræðast tveir útlendingar
við um land og þjóð:
„Þú ert nýkominn frá ís-
landi. Er ekki hryllilega kalt
þar?“
„Nei, ónei, sumarhitinn er
svipaður og september í New
York og vetur hlýrri en í New
York."
„Það má heita merkilegt. Af
hverju er þetta nafn á landinu,
ef það er ekki kalt?
Það var einn af landnáms-
mönnunum eða landkönnuðun-
um, sem gaf þetta nafn í reiði
sinni, og svo hefur það haldizt.
Annars leikur hlýr straumur
sunnan frá Florida, Golfstraum
urinn um strendur landsins og
færir það óbeinlínis langt suð-
ur á bóginn."
„Og hvernig er svo að ferð-
ast um Island? „Það er nú
verri sagan. Þar eru engir veg-
ir i venjulegri merkingu orðs-
ins, nema á örlitlum spotta
milli flugvallarins og höf-
uðborgarinnar. Hitt eru aðeins
ruddar götur og allt fullt af
holum og ryki. Samt er nú
hægt að aka um allar byggðir
landsins á bifreiðum, og ís-
lenzkir bifreiðastjórar eru af-
bragð að þreki, þolgæði og lip-
urð.“
„Og húsnæði og gististaðir,
hvernig leizt þér á það?"
„Jú, húsin á Islandi bæði í
borg og sveitum eru ný yfir-
leitt, björt og hlý, hituð með
hveravatni, sem kemur sjóð-
andi upp úr jörðinni.
Hótelin eru alveg eftir nýj-
ustu tízku, minnsta kosti þau,
sem ég kynntist, herbergin
góð og aðbúnaður ágætur. Og
þetta er ekkert dýrt. Herbergi
með þremur máltíðum á dag
kostar 16 dollara og fimmtíu
cent á sólarhring fyrir einn, og
72 stunda dvöl með ferðalögum
um Reykjavík og nágrenni að-
eins 47.35 dollara.“
„Það er fint. Og hvað svo
um skemmtanir og skemmti-
staði?
„Það er nú allt lakara. Jú,
á stærstu hótelunum er dans-
að flest kvöld og þar eru
bara góðar hljómsveitir og
stundum einhver „show“.
En komir þú að „barnum" og
ætlir að fá þér í glas, þá býst
ég ekki við þér líki íslenzki
bjórinn. Hann er bæði daufur
og áhrifalaus. En þú getur
fengið svokallað brennivín,
sem er líkt „ákavíti", en svo
vont á bragðið, að þér finnst
jafnvel íslenzki bjórinn ágæt-
ur eftir að hafa drukkið einn
brennivins- „snafs". Nú, en svo
fást alls konar vín önnur, en
þau eni dýr. Það er einkenni-
legt með Islendinga þeir vilja
bara drekka vín en aldrei bjór
og eru oft mjög fullir, nema á
miðvikudögum, þá er ekkert
vín veitt og kallaður „þurr
dagur.“
„Það var hlægilegt, lags-
maður. En hvað um fólkið. Eru
þama Eskimóar eins og ég hef
heyrt marga segja?
„Nei, nei, ekki einn einasti.
Þeir eru bara á Grænlandi. En
íslendingar rekja ættir sinar
til norskra og írskra konunga
og stórhöfðingja og eru ákaf-
lega stoltir af sögum sínum,
uppruna og menningu, þingi og
þjóðskipulagi. Þetta er mynd-
arlegt fólk, sem svipar mest til
Svía og Þjóðverja. Fólkið er
fremur vingjamlegt og gestris-
ið, en fálátt í fyrstu, kulda-
legt á yfirborði, en traust ef
maður kynnist því.
Það er vel klætt eftir nýj-
ustu tízku. Stúlkur i mini- midi
og maxi eftir velþóknun, karl-
menn með sítt hár og alskegg
eða klipptir og rakaðir rétt
eins og hér. Og svo eru sumar
konur og litlar telpur i ljóm-
andi fallegum þjóðbúningum".
„Og af hverju varstu nú
mest hrifinn, af þvi sem þú
sást og kynntist á Islandi?"
„Fyrir utan stúlkurnar, sem
eru þær fegurstu í heimi, þá
þótti mér mikið til um fjöllin
og fossana, hverina og jöklana.
Og ég held, að hvergi sé gras-
ið eins grænt, blómin eins
skær, loftið eins tært og vatn-
ið eins svalandi og á Islandi.
Svo eru sundlaugamar þar af-
bragð. Og enginn þarf að ótt-
ast loftmengun eða eitrað vatn
á Islandi á næstunni."
„En málið, hvaða mál er tal-
að á Islandi"?
„Islenzka, auðvitað, sem er
eitt af elztu og merkilegustu
málum heimsins, og eiga Norð-
uriandamál, þýzka og að
nokkru leyti enska rót sína að
rekja til hennar, hún er forn-
norræna eða germanska í
sinni núlifandi mynd. Og auk
þess tala flestir á Islandi ensku
og eitthvert Norðurlanda-
málanna."
„Jæja, ég er hissa og hrifinn.
Ég held, að ég kaupi mér bara
farmiða með næstu lest til
Islands!"
„Lest, ertu vitlaus. Þú verður
að fara með flugvél. Og Is-
lenzku flugfélögin hafa líka
ódýrustu og beztu ferðirn-
ar milli Evrópu og Ameríku
með Island fyrir stökkpall á
miðri leið. Nú og svo eru inn-
anlands samgöngur á Islandi
hraðar og góðar með flugvél-
um, þá losnar maður við vega-
rykið og holumar.
En þú ættir að koma til fs-
lands, það er einstakt i öllum
heiminum, eldfjöllin, hverimir,
jöklarnir, blámi himinsins og
græna grasið á jörðinni, hlýja
brosið og fallega fólkið. Sjón
er sögu rikari."
Þetta er í stuttu máli, það
sem oftast heyrist sagt um fs-
lands erlendis. Samt er sleppt
því versta, og bezta, öfgar, sem
einnig heyrast og líkja íslandi
bæði við himnarikl og helvíti.
Og satt er, að það er undar-
legt samband af frostl og funa.
En gætum við ekki gert enn
meira til þess að kynna það
bezta og draga úr því versta?
Fátt mun framtíð Íslendinga
farsælla en réttar hugmyndir
milljónaþjóða í eiturmeng-
uðu andrúmslofti stórborganna
um landið bláa og hreina, sem
bíður tiginna og góðra gesta
norður í höfum.
Einar Qrn Björnsson, Mýnesi:
V íðsýn f r amf arastef na eða
„vinstra afturhald”?
Ungir Framsóknarmenn hafa
að undanfömu stundað funda-
höld til að ræða áhugamál sín
um svokallaða „vinstri fylk-
ingu,“ sem er sennilega ávöxt-
ur af viðræðum þeirra við
Hannibalista og leynimakki, er
sumir forystumenn nefndra sam
taka hafa stundað um árabil við
kommúnista. Fundur var hald-
inn á Akureyri fyrir skömmu,
þar sem formælendur hugsjón-
arinnar, þeir Ólafur Ragnar
Grtmsson, Baldur Óskarsson og
Hákon Hákonarson voru frum-
mælendur. Innihald ræðu-
halda þeirra var, að nú skyldi
samvinnuhreyfingin og verka-
lýðshreyfingin innlimuð í
„vinstri fylkinguna" og verða
nokkure konar sporvagn, sem
forystumaður „þekkingarkyn
slóðarinnar" stjórnaði með sálu
félögum sínum, og látin yrði
renna að dyrum stjómarráðsins
eftir kosningarnar þar sem fylk
ingin tæki við völdum. En hver
er þá uppistaða þeirra afla, sem
hér eru á ferðinni og hvernig
er ferill þeirra síðasta áratug-
inn?
Kommúnistar hafa allt frá
stofnun Sósíalistaflokksins og
fram á þennan dag, reynt að
hafa undirtökin í allri viðleitni
til að sameina vinstri menn. Þeir
náðu með aðstoð Hannibals,
meiri hluta í Alþýðusambandi
íslands 1954 og héldu þar völd
um í 14 ár. Því lýsti ég i vet-
ur í grein, er ég ritaði í Morg-
unblaðið. Kommúnistar hafa
tekið tvær veltur í Alþýðu-
bandalaginu. Það gamla var af-
skrifað með því að losa sig við
Hannibal, sem var eins og dreg-
inn af sundi í samkrullinu við
kommúnista, en nefndu sig aft-
ur sama nafninu í sömu flíkinni,
en dulargervið dugar litið. Þessi
hluti vinstri fylkingarinnar
kemur grímulaust fram á sviðið
og lýsir andstöðu sinni við beizl
un vatnsorkunnar til að knýja
stóriðjuver og- þar með hag-
kvæmari og ódýrari orku til al-
menningsnota og annars rekst-
urs í atvinnu'lífinu og iðnaði til
að létta þessari þjóð róðurinn
fram á við í lífskjörum og menn-
ingarstarfi til móts við aðra.
Þessi öfi vilja rífa til grunna
samstarf Islands við vestrænar
lýðræðisþjóðir og umfram allt
að koma samskiptum Islendinga
við Bandaríkjamenn fyrir katt-
arnef og krefjast þess, að varn-
arliðið hverfi úr landi, sem er
hér, eins og varnarherir í vest-
rænum löndum til að hamla
gegn þeirri ógn, sem yfirvof-
andi er, ef á brestur, og einræð-
isherrarnir 1 austri sjá sér leik
á borði, að útbreiða veldi sitt
um Vesturlönd. En þar eru
Skandinavía og ísland í mestri
hættu, ef mátturinn dvinar hjá
þjóðum Vestur-Evrópu, sem nið
urrifsöfl kornmúnista og önnur
neikvæð öfl vinr.a ósleitilega
að með iðju sinni í verkalýðs-
félögum, æskulýðsfélögum og
skólum. Hafa menn ekki íhug-
að, að nú í seinni tíð hefur áhugi
Einar Örn Björnsson.
Magnúsar Kjartanssonar og
sálufélaga hans vaxið fyrir nor-
rænni samvinnu. Áður máttu
kommúnistar ekki heyra hana
nefnda. Er það kannski vegna
þess, að Finnar eiga í vök að
verjast um viðbrögð sín í sam-
vinnunni við nágrannalönd sín
í Skandinavlu og þjóðirnar i
Vestur-Evrópu í efnahags- og
varnarmálum. Það hefur verið á
áætlun Kremlverja, allt frá dög
um Lenins, að Norðurlönd og
þar með ísland væri þeim mik-
ill fengur í valdakerfi sitt.
Eystrasaltslöndin og örlög fólks
ins þar er gott dæmi um, hvern-
ig rússnesku einræðisherrarn-
ir styðja sjálfstæði smáríkja.
Þau voru öll innlimuð í Ráð-
stjórnarveldin, og sjálfstæði
þeirra og tilvera sem frjálsra
ríkja, þurrkuð út, sem eru ein
hverjar ógeðfelldustu aðfarir
sem um getur í ofbeldi og mann
fórnum. Það var á máli komm-
únista í þá daga, kallað að
hoppa inn í Ráðstjórnarríkin.
Skyldi það hafa verið eitthvert
gleðihopp. Utanrikisstefna Al-
þýðubandalagsins er mjög á
sömu lund og túlkuð er í Aust-
ur-Evrópulöndum; að róa gegn
samstarfi vestrænna þjóða og
eru iðnir við að reyna að grafa
undan þátttöku Islands í þeim
samtökum, en vilja vera ein
samstarfsgrúppan i vinstri fylk-
ingunni, sem hefði slík sjónar-
mið að leiðarljósi. Hannibalist-
ar róa á sömu mið og komm-
únistar og berjast um fólkið,
sem lagði trúnað á loforð þeirra
um betri hag alþýðu til handa.
Þeir unnu með þcim að þrúga
verkalýðshreyfinguna og notuðu
hana í herkostnað pólitík sinni
til framdráttar og töldu launa-
fólki trú um, að atvinnu-
veitendur væru óvinir þess. Þeir
nota aðstöðu sína til að berjast
gegn mörgu sem skapað getur
launafólkinu betri hag, og gegn
því að styrkja atvinnulífið og
gera það fjölbreyttara sem bezt
er að leysa með styrkara sam-
starfi við Bandaríkin, sem Islend
ingar hafa haft góða reynslu af
siðustu áratugi.
Þeir menn sem skreyta sig
með hinu margtuggða nafni
vinstrimennskunnar, ættu að
vera þess minnugir, hvernig
vinstri stjórnin reyndist, þegar
á átti að herða. Forystumennirn
ir sundruðu henni sjálfir eftir
rúmlega tveggja ára setu, og
skildu fylgjendur hennar eft
ir ráðvillta og undrandi yfir
vinnubrögðunum. Aftaka henn-
ar fór fram á Alþýðusambands-
þingi, er stjórnað var af komm-
únistum og Hannibalistum, sem
höfðu þar lykilaðstöðu. Nú koma
ungir menn með loft undir hæl-
unum innan úr röðum ungra
Framsóknarmanna, sem vilja
leika annað vinstra ævintýri.
Og fyrsta atriðið i sjónarspil-
inu er að tryggja samvinnu
hreytfinguna og verkalýðshreyf-
inguna, sem haldreipi slikra fyr
irætlana. Eru forystumenn Sam-
vinnuhreyfingarinnar hrifnir af
slíku? Væri ekki nær að gera
hana óháðari pólitísku þrasi og
skapa henni þann grundvöll á
að standa en að vera pólitískt
fóður fyrir flokksstarfsemi?
Verkalýðshreyfingin verður að
losa sig við þá menn í forystu,
sem vilja halda á henni póli-
tísku oki, enda er það vilji
margra hugsandi manna, að slík
þróun verði, vegna þess að ef
kommúnistar og aðrir, sem þar
hafa ráðið ríkjum, látið glepj-
ast af vinnubrögðum kommún-
ista og óheilindum Hannibals,
fá að haida þar aðstöðu og nota
hana fyrir sinn pólitíska vagn,
þá verkar það sem eyðandi eld-
ur I þjóðlífinu, eins og mörg
dæmi sanna undangengin ár.
Þess vegna þarf að snúa þessu
tafli við og skapa þau skilyrði,
að launamannasamtökin í land-
inu fái betri skilning á tilgangi
atvinnulífs og framförum og
Franiliald á bls. 24