Morgunblaðið - 05.03.1971, Blaðsíða 16
16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. MARZ 1971
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur KonráS Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100
Augfýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Askriftargjald 136,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
FRÁSÖGN ÁSTRALÍUFARA
jslendingamir, sem fóru til
Ástralíu, koma nú heim,
hver á fætur öðrum, og er
bersýnilegt, að þeir telja af-
komumöguleika ekki betri
þar en hér og þjóðfélags-
hættir ýmsir á þann veg, að
það fellur okkar fólki ekki í
geð. í gær birtist t.d. viðtal
í Morgunblaðinu við ungan
mann, sem fór til Ástralíu
1969 með fjölskyldu sína,
konu og tvö börn. Hann er
kominn heim aftur og kveðst
vera reynslunni ríkari eftir
þessa Ástralíuferð.
í viðtalinu kemur fram, að
allt það helzta, sem þarf til
lífsframfæris, húsaskjól, mat-
ur og fleira, er að mati hins
unga íslendings dýrt miðað
við þau laun, sem í boði eru.
Húsaleiga er há, maturinn
dýr og tryggingarnar einnig.
í því sambandi segir hann í
viðtalinu: „Tryggingar eru
allar reknar af einkafyrir-
tækjum og kosta þær skild-
inginn, ef þær eiga að vera
góðar. Kunningi minn frá
Svíþjóð, sem bjó í næstu
íbúð við mig, fékk til að
mynda að kenna á þessu.
Hann og kona hans voru ný-
komin til Ástralíu. Var hún
ófrísk og þurfti að taka bam-
ið með keisaraskurði. Hann
var í fremur dýrri tryggingu,
greiddi 3 dollara á viku eða
um 1200 krónur á mánuði.
Hrökk þetta heldur skammt,
því að aðgerðin, viku lega í
sjúkrahúsinu og meðölin,
kostuðu alls um 550 Banda-
ríkjadollara. Hann fékk 250
dollara endurgreidda frá
tryggingunum en varð sjálf-
ur að greiða um 30 þúsund
krónur“.
Þessi saga sýnir ef til vill
í hnotskurn muninn á hinu
ástralska þjóðfélagi og hinu
íslenzka. En það sem mestu
skiptir er það, að nú hefur
fólk af eigin raun kynnzt
því, að þótt nefndar séu háar
tölur um laun í öðrum lönd-
um, Ástralíu eða anniars stað-
ar, er ekki nema hálf sagan
sögð. Lífskjörin þurfa ekki
að vera betri fyrir það.
Brottflutningur fólks héð-
an olli verulegum áhyggjum
á tímabili. En eftir á að
hyggja kunna þessar ferðir
að hafa orðið til góðs. Nokk-
ur hundruð íslendinga hafa
komizt að raun um, að það
er sízt betra að hfa í öðrum
og ríkari löndum en hér —
og kannski er þrátt fyrir allt
betra að lifa hér en í þeim
löndum.
Kennsla 6 ára barna
að hefur lengi verið nokk-
urt vandamál hvaða verk
efni ætti að finna fyrir 6 ára
börn. Þau eru orðin það
þroskuð, að þau viðfangsefni,
sem börn fá við að etja í leik-
skólum og á dagheimilum eru
tæpast við þeirra hæfi. Á
hinm bóginn byrjar skóla-
skylda ekki fyrr en við 7 ára
aldur. Þess vegna hefur þetta
eina ár löngum verið nokkuð
vandamál fyrir foreldra og
aðra umráðamenn bama.
Reykjavíkurborg tók af
skarið og ákvað að taka upp
kennslu fyrir 6 ára börn í
skólum borgarinnar. Hér er
þó ekki um skyldunám að
ræða heldur er foreldrum
barnanna það í sjálfsvald
sett, hvort þau sækja þessa
kennslu. Reynslan hefur
orðið sú, að yfirgnæfandi
meirihluti bama í þessum
aldursflokki nýtur nú kennslu
í skólum höfuðborgarinnar.
Raunar hefur kennsla 6
ára barna verið stunduð í
Seltjamameshreppi sl. 4 ár
og einkaaðilar hafa haft með
höndum slíka kennslu í ýms-
um sveitarfélögum, en fmm-
kvæði Reykjavíkurborgar sl.
haust er fyrsta stóra skrefið,
sem stigið er til þess, að
kennsla 6 ára barna verði
fastur liður í skólakerfi okk-
ar. í frumvarpi ríkisstjóm-
arinnar um grunnskóla er
heimildarákvæði fyrir sveitar
félög til þess að setja á stofn
slíka forskóla, en hins vegar
er þeim það ekki skylt og
hlýtur það að orka nokkurs
tvímælis og mikil spuming,
hvort ekki á að skylda
sveitarfélögin til þess að taka
upp slíka kenslu.
Þessi spuming verður
þeim mun brýnni, sem það
kemur í ljós í yfirliti í Morg-
unblaðinu í gær, að í fæstum
sveitarfélögum á landinu hef-
ur verið tekin endanleg
ákvörðun um að taka upp 6
ára kennslu. Það liggur t.d.
ekkert fyrir um það, hvenær
kennsla 6 ára bama hefst í
þremur stærstu kaupstöðum
landsins utan Reykjavíkur,
þ.e. Akureyri, Kópavogi og
Hafnarfirði. Á Reykjavíkur-
svæðinu er þetta vandamál
alveg sérstaks eðlis. Geta
bæjarstjórnir í Kópavogi og
Hafnarfirði t.d. staðið á því
að veita þessum aldursflokki
bama ekki sömu tækifæri til
náms í þessum tveimur bæj-
arfélögum og 6 ára böm hafa
í Reykjavík?
^t%%%%%%%%%%%%%%%%%%%4>
jr
FRETTAS PJALL
EFTIR
BJÖRN JÓHANNSSON.
FLESTIR blaðamenn og stjórnmála-
memn, sem hafa Sfcrifað um þing Norð-
urlandaráðs, sem lauk í Kaupmanna-
höfn fyrir skömmu, segja að vonbrigðin
út af kotlsiglingu Nordek-áætíliunaritm-
ar um effnahagasamvihnu liandamna hafi
sett svip simin á þiingið. Það má ti'l sanna
vegar færa, en ég tell þó að ekki meigi
gleyma því, að eirJlægUr vitji kom fram
á þingiruu um að auka og efla norrænia
samvinmu á fieatum sviðum.
Forseti Norðurlandaráðs, Jena Otto
Krag, sagði við siit þingsina, að nýir
áfangar hetfðu áunniet í norraenni sam-
vinmu. Þetta er rétt hjá Krag. 19. þinga
Norðuril.andaráðs mun verða mionzt í
sögunni fyrir uindinritun Helsingfora-
sáttimálanis, sem er heildarsamningur um
norræna samvinnu og kveður m. a. á
um atofnun ráðherranefndar landanna
fimm. Þá verður þessa þings ekki sízt
minnzt fyrir samlþykkt mennimgarsátt-
mála Norðurlanda, sem kiveður á um
stóraukið mieinninigarsamstarf.
Á þinginu kom beriDega í Ijós, að
efnahagsl'egir hagsmunir Norðurland-
anna eru svo ólítoir, að ekki er unwt að
láta draumiana um nána samvininu á því
sviði rætast enn um sinin. Danir og
Norðmenn hafa sótt um fulla aðild að
Efnahagsbandalagi Evrópu, en ísland,
Svíþjóð og FinmfLand eiga í viðræðum
við bandalagið um hugsanlega sérsamn-
inga. Af ísllands hálfu var lýst yfir því,
að inmiganiga í EBE kæmi ekki til greima,
og Svíar eru fráhverfir inngöngu, ekki
sízt vegna h'luitleysisstefnu sininar. Finn-
ar telj a einmig aðild að EBE útilokaða
og eru þeir svo viðkvæmir gagnvart
bandatliaginu að varlia mátitii minnasf á
það með nafni í skjölum þings og
nefrida.
Hugmynidin um norræna efnahags-
samvinnu eir þó alils ekki dauð og sam-
þykkti þimgið að skora á rfkisstjórnirnar
að fela ráðherraneifndinni nýju að
fjalla um norræna efnahagssamvin/nu
með tillliti till þróunarinnar á alþjóða-
vettvanigi og gera tiiilögur um aukna
norræna samvinnu á þessu sviði í sam-
rærai við hana. Ráðherranefndin á að
leggja skýnsilu uim þetta fyrir næsta
þing Norðurilandaráðs, sem verður í
Helsinki.
Samþykkt menningarsátt'málans varð-
ar Island mest af þeim máliurn sem
Norðurlanidaráð afgreiddi. Ráðgert er,
að sáttmálimn taki gildi um næstu
áramót og er ætlunin að verja um 500
milljónium ísl. króna til norrænis memrn-
ingarmálasamstarfs fyrsta árið. Er það
mun meira fé en áður, en samt heyrð-
ust háværar raddir á þingiinu um, að
þetta væri of lág upphæð. Formaður
mienningarmálanafndar ráðsins er Ey-
steinn Jónisson og lét hann svo uimmælt
eftir samlþykkt sá'ttimálams, að hanm væri
hreinn hvalrefci fyrir ísland. Eysteinm
telur það nú umdir íslendinigum sjáltf-
um komið, hvernig þeir hagnýta sér
mögúleikana á hvers konar norrænum
stuðnimigi við rannsólkniir, vísindi, Skóla-
mál og Mstir, svo eitthvað sé niefnt.
Þá beindi NorðurOand aráð þeim til-
mælum til ríkisstjórnanna að undirbúa
starfsemi þýðingarmiðstöðvar, sem
aninist þýðingar á norrænum bók-
menmtuim, fyrst og fremist íslenzkum
og finnskum, á aðrar norrænar tun'gur.
Rithöfumdasamband ísl'amds á huig-
myndina að þýðingamiðstöðinni og er
enginm vafi á því, að hún geiur orðið
ísienzkuim bókmennituim, og rithöfumd-
um, mi'kil lyftistöng. Nú þarf aðeins að
fylsgja málinu eftir og er það fyrst og
fremst í verkahrinig íslenzku ríkisstjórn-
arinnar, þar sem huigmyndin er héðan
komin. Þessi samþyktot Norðurlandaráðs
er gott dæmi þess, hvernig aðiiar uitan
þinganinia geta komið á framfæri hutg-
mynduim sínum og leitt þær fram til
sigurs, Á meðan fólkið sjállft berst
þannig fyrir áhugamálum og hags-
munamálum símum verður Norðurlanda-
ráð ekki dauð stofnun, Hin raunveru-
lega þörf á norrænu samstailfi mun að
lokum ráða framtíð þess,
Norðurlandaráð gerði á fjórða tug
ályktana og samþykkta og mun ég geta
til viðbótar 'þeirra helzbu, er íslend-
inga varðar sérstaklega. Sarrtþykkt var
tiiiaga frá Matthíasi Á. Mathiesen o. £1.
um að rikisstjómiirnar auki fjárhags-
stuðming við íþróttasamskipti Norð-
urlandaþjóðanna. Þessi samþykkt ráðs-
ins getur orðið ísfllenzlkum íþróttamönn-
um mikilll styrkur vegna ferðakostnaðar
á norræn mót.
Norðurlandaráð saimlþykkti áSkorun
til ríkisstjómanna um, að lyfseðlar
lækna, tannlætona og dýralækna verði
í fuiiu gildi, hvar sem er á Norðurlönd-
um.
Samþyktot var áSkorun um að efla
norræna samvinmu til að berjast gegn
fíknillyfjameyzlu. Ennfremur u.m , að
flug hljóðfrárra þota verði bannað yfir
landi, ef hætta er á að gnýrinn nái
til jarðar, svo og að rikiststjórnimar
staðfesti Haag-sáttmál'ann um varnir
gegn flugvélaránum.
Ráðið samþykkti áskorun till ríkis-
stjórnanna uim autona samrvinnu á sviði
myndlistar, m. a. með styrlkveitingum,
námiskeiðuim og fyrirgreiðslu við mynd-
listarsýniwgar miilll'i landanna.
Norðurlandaráð hvatti ríkisstjórnirn-
ar til að hafa samráð og samstarf um
friðhelgi einikallífsms, einkum á þeim
sviðum sam verndun þess er ekki enn
nægileg. Beniti ráðið sérstaklega á upp-
lýsimgasöfnuin hvers kon'ar skýrsluvéla
og hættuna á misnotkun á þeim.
Þá var skorað á ríkisstjómir Dan-
mierkur, Finnlands, ídlands og Noregs að
koma á fulliniægjandi kerfi til að tryggja
laumagreiðslur við gjald'þrotaskipti.
Ráðið fól ríkisstjómunum að koma á
samvinmu á sviði eafcamálarannisókna
og tryggja áranigur af Slíku saimstarfi í
hverju landanna fyrir sig.
Loks skoraði Norðurlandaráð á ríkis-
stjórnirnar að veita 10 styrki í hverju
landi, færri þó á íslandi, til blaða-
manna till kynnisferða til anmarra
Norðurlanda.
Þátttaka íslands í þingi Norðurlanda-
ráðs hvíldi fyrst og fre-mst á herðum
þeirra Matthíasar Á. Mathiesen, sem
var fráfarandi forseti ráðsins, og Frið-
jóns Sigurðssonar, framlkvæmdastjóra
íslandsdeildar ráðsins.
Fuiiltrúar ÍSlands í ráðinu eru, au/k
Matthíasar, þeilr Birgir Kjara/n, Sigu/rð-
ur Ingkniundarson, Eysteinn Jónisson,
Jón Skaftason og Magnús Kjartansson.
Auk þeirra sátu þirugið um Jerngri eða
skemmri tíma Jóhann Hafsfein, for-
sætisráðherra, Emil Jónsson, ultanríkis-
ráðherra, Gylfi Þ. GíSlason, mennita-
málaráðherra, Auður Auðum3, dóms-
málaráðherra og Magniús Jónsson, fjár-
málaráðherra.
Islenzka sendiin-efndin lét talsvert til
sín taka á þinginu sjálfu, auk starfa í
nefndum, þar sem aðalivinmam fer fram.
Og ýmsuim málum va-r hreyft að venju
í einkaviðræðum, m.a. milli ráðherra.
Þær viðræður miuinu ef til villf bera
ávöxt á síniim tíma.
18. þinig Norðurlandaráðs var haldið
í Reykjavík, edns og mönnum mun í
fersku mi-nini. AðStæður til þinghalds
eru að sj állfsögðu mikllu befcri í Krisit-
jánsborgarhöH en í ÞjóðHeifchúsimfu. En
þess má geta til gamanis, að sumum
bliaðamönnuim þótti fyrirgreiðslan betri
hér heima, ekki sízt í sambandi við
útvegum þingskjala. Þetta má þakka
nýrri tækni í fjöWtiuin og Ijósritun, sem
Friðjón Sigurðsson, sk/rifstofu-stjóri Al-
þimgis, innilieiddi á þi'nigáinu í Reykjavík.
Danir reyndu að tileinka sér þessa
tækni, e-n það fórst þeiim h-eldur
óhöndugllega, einkum fyrsbu dagana.
Þegar á allt er liltið tell ég að 19. þimig
Norðuirla-ndaráðs hafi tekizt vel. Það er
rétt, að vonibrigðin vegna efnahagsmál-
anna vörpuðu sku-gga á þinigið, en ág
held, að það hafi eirumift dkerpt vi'ljann
til að efla norrænt samstarf á öðrum
sviðurn. Og það er ekki svo lítilis virði.