Morgunblaðið - 19.03.1971, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. MARZ 1971
Áge Lorenzen, forseti Hæstaréttar, les upp dóm i handritamál-
inu 17. nóvember 1966.
— Handritin
— afhent
Framhald af bis. 1.
má&siúírsl'it verði til þesa að
styrkja emn frekar þau góðu
tengal, sem fyrir hendi eru
miifflli Danimerkuir og ísliands.
Samikv. dómi Haes'taréttar
skial sá hfttuti atf dánargjöf
Ánrua Magmússomiar, sem af-
hemtuir verður ísiamdi með
handritumium, verða bættur
þamnig að stofnuruin bíði ekk-
ert fjárhagslagt tjón. Kennslu
málaráðherramn upplýsti varð
andi þetta, að reymt yrði að
fá fjárframfflag fyrir þessari
fjárhæð af fjárhagsáætlun
kennsflumálaráðumeytisims. —
Upplhæð þessarair fj árhæðajr
er ekki ákveðin í lögunuim.
HöfuðstóLl stofnuniarinniar er
um 100.000 d. kr. og af því
verða seruniilega afhemt 30.000
til 50.000 d. kr.
1 grein um handritamálið
í Kriisteligt dagblad í dagseg-
ir íslandsvinurinn Bent A.
Koch, að danska ríkisstjóm-
in eigi nú að sýna vilja sinn
um afhendingu handritanna í
verki með þvi að afhenda nú
t.d. Flateyjarbók. Dómsmálin
haifa rauniar ekki náð til þess-
arar skinnbókar, þar sem hún
er í Koraunigsbókhlöðunni og
er þannig í eiign dartska ríkils-
ina.
Það var hins vegar ekki
kleift að fá svör við þessari
áskorun hjá danska kennslu-
málaráðherranum í dag. Mik
ið annriíki rikti hjá rikisstjórn
inni vegna breytingar þeirr-
ar, sem þá hafði eimmmitt orð-
ið inmam hienmar, eftir að Pauil
MöHler fjármálaráðherra hafði
verið veitt lieyfi frá sitörfum af
veikindaástæðum. Þetta veld-
ur þvi, að þetta mikilvæga
mái gagnvart ísflamdi verður
fyrst unnt að afgreiða síðar.
Silgurður Bjarnason, sendi-
herra íslands í Danmörku,
sagði eftir dómsuppkvaðning-
una:
— Ég er mjcg ánægður yfir
þessari dómsniðurstöðu. Bnda
þótt þessi dómamiál um hand-
ritin hafi verið fullkomið inn-
anrikismlál Dana, þá hafa Is-
lendingar samt fyflgzt með
gangi þeirra af miklum áhuiga.
Aðaliatriðið í dóminum er, að
ekki beri að greiða skaðabæt-
ur fyrir handritin, Þessar
Helge Larsen, kennslumála-
ráðherra Danmerkur.
görnlíu skinnbækur eru það,
sam skiptír höfuðmáíli fyrir
okkur, ekki sá hluti dánar-
gjafarinnar, sem Hæstiréttur
hefur úrskurðað, að skaða-
bætur skuli greiddar fyrir. Ég
hef itrekað við dönsk blöð
þakkir Menaku þjóðarinnar
tE döniáku ríikisstj órnarinnar
og Þjóðþingsins og til dönisku
þjóðarinnar fyrir þann hötfð-
ingsákap, sem fram hetfur kom
ið í þessu máli. Afhending
handriitanina er að mínu áliti
menningarviðburður, setn
ekki á sér sinn líka og mun
verða til þeiss að gera tengsl-
in miltlii Mlenzku og dönsku
þjóðarinmar enn innilegri ea
áður.
Fellt að viðurkenna
Hanoistjórnina
DANSKA rikisstjórnin og stuðn
Ingsflokkar hennar þrír felldu
í dag tillögu jafnaðarmanna og
sósíalistiska þjóðarflokksins um
að viðurkenna stjórnina í Hanoi.
Voru þessi úrslit í samræmi við
fyrri afstöðu dönsku stjórnarinn
ar.
Jafnaðarmenn skírskotuðu til
jatefnu vestur-þýzku stjórnarinn
ar gagnvart Austur-Evrópuríkj-
u-num, en Paul Hartling, utanrík
isráðherra sagði, að afstaða rík-
isstjómairimniair og stuðnánigis-
flokka hennar væri byggð á því,
hve kringumstæður væru óljós-
ar í þessu skipta Iandi, Vietmiam.
Var samþykkt tillaga, þar sem
því var hafnað að viðurkenna
Hanoistjórnina en útfærsla
styrjaldarinnar í Indókína
fordæmd samtímis.
— Þökkum
Dönum
Framhald af bls. 1.
lauisn handritaimálsinis, 6 ára
sendiherrastarf dr. Sigurðar Nor
dials 1 Kaupmannahöfn hefur
haft, sagði J-öhann Hafstein.
Meðferð málsins milli danskra
aðila og fyrir dómi hefur tafið
afhendingu handritanna og
9tundum hef ég verið spurður
að því í Danmörku, hvort Is-
iendingiar væru ekíki orðnir 6-
þoGinmóðir. Ég hef sagt, að svo
væri ekki. Við værum búnir að
vera len-gi án handritanna og
gætu-m vel beðið nokkurn tima
enn, enda væri það almenn-ur
skilnin-gur hjá Islendin-g-um, að
við létum okkur engu skipta bið
í máliniu, hitt mætum við meira,
þær áiovarðanir, sem teknar
hafa verið af þj-óðþingin-u og
fraimkomu dönsku rikisstjómar-
innar.
Ég vek athygli á því, að þetta
var ekki m-ál milli Dana og Is-
lendinga, sem var fyrir Hæsta-
rétti Danmerkur, heldur al-
danskt mál, milli stjómar Árna
safns og dönsku ríkisstjóraar-
innar um það, hvort hún værl
skaðaibótaskyld gagnvart stofn-
uninni. Málið var þvi aila vega
ráðið um afhendinguna, hvemig,
sem þessi dómur hefði farið.
Því verða menn að gera sér
grein fyrir.
Ég vil láta í ljós þakklæti til
almennings og blaða a-g annarra
fj-ölmiðla hér á landfl, að það
hef-ur aldrei borið á því, að Is-
lendingar létu í ljós óánægju
yfir þeirri töf, sem orðið hefur,
Nú fögnum við allir þeirri já-
kivæðu ndðurstöðu, sem orðið
ihefur í þessu máli, sem er vissu-
lega í samræmi við það, semvið
vild-um að yrði, sagði forsætis-
ráðherra að lokum,
Gylfi Þ. Gíslason, menntamála
ráðherra, kvadidi sér hJljóðs ut-
an dagskrár og skýrði frá því
að sér hefði stuttu áður borizt
skeyti um dóm hæstaréttar.
Þetta eru mikil ánægjutíðindi
fyrir okkur íslendinga. Mig lang
ar til að nota tækifærið um leið
og þessi vitneskja berst til þess
að liáta I Ijós sérstak-ar þakkir
til þjóðþings Dana, til dönsku
ríkisstjórnarinnar og þjóðþings-
ins fyrir þennan einstaka höfð-
ingsskap, sem laslendingum hef-
ur verið sýndur í þessu máli og
mun verða til þess að treysta
vináttu Dana og Islendin-ga
meira en nokkuð annað, sem
gerzt hefur í samskiptum þeirra
um Lan-gan aildur. Enginn vafi
er á því, að þessi fregn miun
vekja þjóðarfögnuð á Islandi og
ég vona, að þessi orð, sem ég
hef nú mælt, hafi ég mælt fyrir
munn allra Islendinga. Þegar
handritin koma til íslands munu
Menzk stjómarvöld að sjálf-
sögðu gera ráðstafanir til þess,
að þau verði rannsökuð eins og
efni standa til og mér þykir rétt
að endurtaka þá yfirlýsingu,
sem áður hefur verið gefin af
hálfu íslenzkra stjórnarvalda, að
þau telja sér það Ijúfa skyídiu
að sjá til þess, að erlendir fræði-
menn og þá einkum og sér i
lagi danskir fái ákjósanlega að-
stöðu til þess að stunda rann-
sóknir á handritunum áfram x
Handritastofnun Islands.
Helsingfors, 18. marz. NTB.
URHO Kekkonan forseti er
þeirrar skoðunar að bezta lausn
in á stjómarkreppunni í Fina-
landi sé sú að mynduð verði
stjóm á sama grundvelli og áð-
ur að öðru leyti en því að
kommúnistar taki ekki þátt í
henni. Hins vegar er ekki talið
að skriður komist á viðræðurn-
ar um stjórnarmyndun fyrr en
að loknum fundi í stjóm jafn-
aðarmannaflokksins í næstu
viku.
Kekkonen forseti átti í dag
— Handrita-
málið
Framhald af bls. 1.
dómaramiiir rúiu -miegiruáherzliu á
markmið sitofniunarinnar. Það
fyrirlkomiulag, sem ákveðið hafi
verið m-eð afhend i-n-garlög u-n-um
og samningnium við ísfla-nd urn
sarns konar stofnun á ísl-andi,
vterði að skoða nrneð tilliti till
þess, hrvemig stofnimin varð til
og mieð tiLlitd til þess, að sam-
bandistengsflin milli Ísland3 og
Damimeikruur sem þjóða, séu úr
sö-gunnli.
Handritiin eigi eftir sem áður
að gegna saima markmiði og það
sé ákveðið, að giagnkvæmcur að-
gangur slkull-i vera a-ð handritum-
um tiiL vM-ndalegra raninisók-na.
Þess vegna komast þessi'r 9 dóm-
arar að þeirri niðurstöðu, að
þrátt fyrir það, að afhendimg
handritanna þýði veruflega breyt
ingu á ra-nnsókna- og útgáfustarf
sami þeirri, sera. ha-ndri-tasöfn
Stofniuinari'nnar séu gru-ndvöLlur-
iiiun fyrir, haifii stofiniuinliinini
eflcki verið valdið tjóni, sem hún
geti knaifizt skaðabóta fyriir. í
þessu sambandi er bent á, að
stotfnunin haifi éklci getað gegnt
sltarfi sínu tmieð eigin fjárhags-
böLmagni, heldur hafi hún í
miklium mæli tekið á móti opin-
berri fjárhagsaðstoð. Sjötugasta
og þriðja griein stjórnarlslkrárinn-
ar úm eignamám -geti ekki skap-
að skily-rði fýrir skaðabótuim fyr-
ir afhandingu handritanna og
heldur efcki fyrir þeim hfluta
haindniitaruna, sem stiotfmiuiniin
hafi eignazt eftir da-uða Áma
Magnússonar, og sem líta verði
á, að þjónd sam-a m-arfcmiði og
h-in handritiln. Þessi nlíu dómarar
eru enwfremiur þeirrar sköðun-
ar, að ekki sé grundvölliur fyrir
því að dæma stofnuninni skaða-
bætur vegna óþseginda, þar sem
óþægindin hatfi ekki í för rnieð
sér tjón fyrir stofnunina siem
sílíka.
Með tiliiti til höfuð-stóLs stotfn-
unarinnar komast þrt'r dómar-
anna að þeirri niðurstöð-u, —
þeirra á meðal forseti Hæstarétt
ar — að stofnunin verði fyrir
fjártjóni, sem greiða beri skaða
bætur fyrir. Þessir þrír dómar-
ar skírskota til þeirrar starf-
semi, sem stofnunin eigi að
gegna eftir sem áður í Dan-
mörku. Sex hinir dómararnir úr
hópi -níu, eru þessu ekki sam-
mála. Þeir halda því fram m.a.
að höfuðstóllinn skuli samkv.
skipulagsskránni þjóna sama til
gangi sem handritin og þess
vegna sé ekki grundvöllur fyrir
því að taka aðra afstöðu til höf-
uðstól-sims en til handritanna.
Einn dómarinn greiddi at-
kvæði með tilliti til handritanna
eins og framangreindir níu dóm
arar, en með öðrum lögfræði-
legum rökstuðningi. f sérat-
kvæði sínu segir hann, að stofn
unin verði fyrir tjóni við afhend
inguna, en það sé ekki fjár-
hagslegs eðlis. Þess vegna sé
samkv. stjómarskránni ekki
heimild tii skaðabóta fyrir af-
hendin-gu handritanna. Aftur á
móti vill þessi dómari sýkna
atf kröfiunmli tum bótaflaiu-sa
afhendingu á höfuðstólnum og
atf kröfunni uim, að ekki ákuli
greiddar bætur vegna óþæginda.
Hann heldur því fram, að ekki
fund með Rafael Paa3Ío þingfor
seta, formanni jafn-aðarmanna-
flokksins. Paasio tók vel í hug-
mynd Kekkonens um myndun
nýrrar stjórnar sömu flokka að
kommúnistum undanskildum, en
flokksstjórnin yrði að taka af-
stöðu til málsins á fundi sín-
um á miðvikudaginn.
Paasio sagði á eftir að hann
hefði ekki verið beðinn um að
mynda stjórn, en taldi ekld
óhug3andi að viðræður gætu
hafizt áður en stjórn jafnaðar-
mannaflokksins kemur saman.
sé unnt að útiloka að afhendiing
in geti haft í för með sér óþæg-
indi fyrir stofnunina, sem unint
sé að meta á fjárhagslegan
mælikvarða. Þessi dómari minn-
ir á, að það er kennslumálaráðu
oeytið, sem krefst þess, að skor
ið verði úr því fyrirfram, að
skaðabótaskylda sé ekki fyrir
hendi og að þessi fyrirfram-
alf-stfaða slkuflii verða !j ós, áður en .
afhending handritanna sé endan
lega ákveðin.
Loks eru tveir dómaranna
þeirrar skoðunar að sýkn-a beri
Árna Magnússonar-stofnunina
algjörlega af kröfum kennsllu-
miálaráðuneytiisiinis. Þessir dómar
ar hallda þvi fram m.a., að me3
iþvin-gaðri afihendingu á megin-
hl-uta handritanna, sé um ráð-
sfcöfun að ræða sem -hindri stofin
unina i að framkvæma venulag-
an hluta þeirrar starfsemi, seim
h-ennii er iiögð á h-erðar saimikv.
skipulagsskrá sinni. Fyrir þessa
afhendingu verði kennsluimála-
ráðuneytið að greiða skaðabæt-
ur, sem geri sfcofnuninni kleift
að halda áfram starfisemi sinni
áin handritanna á þeim sv-iðuim,
sem skipulagsskráin segir fyrir
um. Dómaramir tveir bæta þvi
við, að uppihæð skaðabótanna sé
ekki unnt að ákvarða á grund-
veili söl-uverðmætis handritanna.
Það verði að ákvarða þær á
þann veg, að stofnunin fiái i
bæfcur fjárupphæð, sem taki fcil-
lit til áframhaldandi rannsóikna
sfcofnunarinnar. Þessir tveir
dómarar vilja sýkna stofnunina
algjörlega og þess vegna einnig
dæma henni skaðabæbur fyrir
-höfuðstólinn.
1 meðferð málsins hefur það
komið fram, að höfuðstóll stofn-
uinarkuniair er fófliginn í skuld-aíbréf
um að nafnverðmæti 140.000 d.
kr. en að raunverðmæti um
100.000 d. kr. I lögunum um af-
hendingu handritanna er ekkert
ákvæði uim hve mikinn hluba þesa
arar upphaíðar eigi að afihenda
með handritunum, en það láti3
fiorsætisráðherranum eftir a3
ákveða „hæfiilegan hiliuifca-11 hann-
ar.
Rytgaan-d.
Geir Jónasson
Geir Jónasson
borgarskjaia-
vörður
BORGARRÁÐ hefur samþykkt
að ráða Geir Jónasson í starf
borgarskjalavarðar frá 1. mal
n.k. Geir er sagnfræðingur að
mennt, lauk prófi í sagnfræði
frá Oslóarháskóla 1936, og hef-
ur starfað á Landsbókasafninu
síðan 1944.
Geir Jónasson er fæddur á
Akureyri 1909 og lauk þaða-n
stúdentsprófi. Hann kenndi við
Gagnfræðaskólann á Akureyri
og var kennari í sögu við Verzl-
uruaírskóla fslands um áraiili.
Han-n hefur fengizt við útgáfu-
starfsemi, var m.a. fram-
kvæmdastjóri bókaútgáfunnar
Eddu á Akureyri, og ritað og
þýtt bækur.
Svovlvær, 18. marz. NTB.
ÞORSKVEIÐI Norðmanna e-r
mun meiri nú en á sama tíma í
fyrra. Á tímabilinu frá miðjium
janúar til marz varð hún 92.300
tonn, en varð 67.054 tonia á
sama tímabill í fyrra.
Finnland:
Stjórn án aðildar
kommúnista