Morgunblaðið - 24.06.1971, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIB, FIMMTUDAGUR 24. JÚNÍ 1971
lltttywtiMitfrft
Otgsfandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvsemdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjóifur KonráS Jónsson.
Aöstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100
Augíýsingar Aðalstræti 6, simi 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
UNDIR FÖLSKU FLAGGI
npilraunir Ólafs Jóhannesson-
-*■ ar, formanns Framsókn-
arflokksins, til þess að mynda
ríkisstjórn vinstri flokkanna,
hafa óneitanleg'a verið fram-
kvæmdar með undarlegum
hætti. Klukkustundu eftir að
Ólafi Jóhannessyni hafði ver-
ið falin stjórnarmyndun, hélt
hann stuttan fund með full-
trúum stjórnarandstöðuflokk
anna, en ekki er vitað til, að
Ólafur JóhannesBon hafi síð-
an haft uppi nokkra tilburði
til að mynda stjórn sína. Lát-
ið er í veðri vaka, að beðið
sé eftir fundi þingflokks
SFV, en ólíklegt er, að slíkur
fyrirsláttur væri hafður að
nokkru, ef vilji væri fyrir
hendi. Vissulega getur það
tekið sinn tíma að mynda
ríkisistjórn eða kanna grund-
völl til stjórnarmyndunar, en
þá verður að krefjast þess, að
tíminn sé notaður vel.
Á meðan beðið er eftir við-
brögðum hannibalista, hafa
mikil átök hafizt í herbúð-
um kommúnista um völd og
áhrif, ef þau kynnu að falla
kommúnistum í skaut. Á síð-
ustu árum hefur Ragnar Arn-
alds verið eins konar puntu-
drengur í formannssæti
kommúnista, meðan þeir
hafa tekizt á um völdin í
flokknum, Lúðvík Jósepsson
og Magnús Kjartansson. í
þeirri valdabaráttu hefur
Þjóðviljanum óspart verið
beitt Magnúsi Kjartanssyni
til framdráttar, og hefur
mikiliar óánægju gætt meðal
ýmissa afla í kommúnista-
flokknum af þeim sökum.
Jafnframt hefur þess vand-
lega verið gætt, að formanns
Alþýðubandalagsins yrði að
litlu sem engu getið á síðum
Þjóðviljans.
En nú eru völd og áhrif
ef til vill á næsta leiti og
jafnvel ráðherrastólar. Þess
vegna hafa átokin milli Lúð-
víks og Magnúsar magnast
um allan helming, og for-
maður flokksins, Ragnar Arn
alds, gerir nú kröfu til þess
að verða tekinn alvarlega. Sú
krafa hans hefur skapað al-
veg ný viðhorf í valdabar-
áttu Lúðvíks og Magnúsar,
sem hvorugur þeirra vill
sætta sig við.
Jafnframt því, sem per-
sónuleg átök forystumanna
kommúnista aukast, fellur
gríman líka að öðru leyti.
Fyrir kosningar lögðu komm-
únistar mikla áherzlu á að
telja fólki trú um, að hinum
raunverulegu kommúnistum
hefði verið ýtt til hliðar í Al-
þýðubandalaginu og lýðræð-
issinnuð öfl hefðu hafizt þar
til vegs. Málflutningur komm
únista var við það miðaður
að halda við þessari blekk-
ingu. En eftir kosningar er
greinilega ekki talin þörf á
slíkum leikaraskap lengur.
Nú heldur Þjóðviljinn því
fram, að eitt helzta verkefni
vinstri stjórnar eigi að verða
að gera landið vamarlaust og
hætta þátttöku okkar í At-
lantshafsbandalaginu. Um ut-
anríkis- og öryggismál þjóð-
arinnar var lítið rætt í
kosningabaráttunni og þeg-
ar af þeirri ástæðu hefði
vinstri stjórn ekkert umboð
til þess að framkvæma slíka
stefnu. Þar við bætist, að í
kosningabaráttunni létu tals-
menn kommúnista í það
skína, að þeir teldu aðild
okkar að Atlantshafsbanda-
laginu ekkert úrslitamál og
mundu ekki gera það að frá-
fararatriði við þátttöku í rík-
isstjórn. Auðvitað eru þetta
hefðbundin kommúnísk
vinnubrögð að afla atkvæða
og fylgis í frjálsum kosning-
um undir fölsku yfirskini, en
sýna svo sitt rétta andlit að
kosningum loknum, þegar til-
ætlaður árangur hefur náðst.
Þjóðviljinn skýrði einnig
frá því í forystugrein fyrir
nokkrum dögum, að eitt
helzta verkefni vinstri stjóm-
ar setti að vera að láta fram-
kvæma eignakönnun og skatt
leggja hinn svonefnda verð-
bólgugróða. Allir vita hvar
„verðbólgugróðinn“ svo-
nefndi liggur. Hækkandi
kaupgjald og verðlag hefur
gert mörgum kleift að eign-
azt eigin íbúðir á undan-
förnum árum og áratug.
Þetta er staðreynd, sem allir
viðurkenna, þótt henni hafi
lítt verið flaggað í opinber-
um umræðum. Og það er ef
til vill þessi staðreynd, sem
gerir það að verkum, að
erfiðara hefur verið en ella
að berjast gegn verðbólgu-
þróuninni. Of margir hafa
haft hag af henni. Af þessu
má þó ljóst vera, að það er
þessi „gróði“ hins almenna
borgara, sem Þjóðviljinn
ætlar vinstri stjórninni að
„leita uppi“ og skattleggja.
Til þess hefði vinstri stjórn
ekkert xunboð. Um þetta mál
var ekki rætt í kosningabar-
áttunni, en eftir kosningar er
skyndilega byrjað að tala um
eignakönnun. Allir vita, að
eignir einstaklinga em komm
únistum þyrnir í augum og
nú á að nota hugsanlega
stjórnaraðstöðu til að ráðast
gegn þeim. Hin hefðbundnu
kommúnísku vinnubrö'gð
leyna sér ekki. Afla fylgis
undir fölsku yfirskyni, en
kasta svo grímunni að kosn-
ingum loknum.

ILEAIMS
Tveir
baráttumenn
„Ágúst 1914“ komin
út í Frakklandi
„Þessi bók getur ekki komið út í
Sovétríkjunum, nema i Samizdat útgáfu
(sérstök gerð fjölritunar, sem tíðkuð er
á bönnuðum skáldverkum þar í landi),
vegna mótbára ritskoðara, sem eru með
öllu óskiljanlegar og sömuleiðis vegna
þess að nauðsynlegt væri að skrifa Guð
með litlum staf. Ég get ekki beygt mig
undir slíka auðmýkingu." Eitthvað á
Alexander Solzhenitsyn
þéssa leið skrifar Alexander Solzhenit-
syn í eftirmála franskrar útgáfu að
„Ágúst 1914“, nýjasta skáldverki sínu.
Bókin kom út i Frakklandi fyrir fáein-
um dögum og er það fyrsta bókin, síð-
an Ivan Denisovitsj kom, sem höfund-
ur leyfir að sé gefin út á Vesturlönd-
um.
Síðan Solzhenitsyn lauk bókinni, í
október á siðasta ári, hefur hann reynt
mikið til að fá hana útgefna í Sovét-
rikjunum. Þó svo að ekkert verka hans
nema Ivan Denisovitsj hafi verið gefið
út þar, er talið að hann hafi alið með
sér nokkrar vonir um að „Ágúst 1914“
myndi sleppa gegnum nálarauga rit-
skoðarans, þar sem bókin fjallar ekki
um glæpi og misgjörðir á valdatímum
Stalíns, eins og fyrri verk hans. En allt
kom fyrir ekki, sovézkir ritskoðarar
gerðu ótal athugasemdir. Og mælirinn
var fullur, þegar þeir kröfðust þess að
Solzhenitsyn skrifaði Guð með litlum
staf, en nafn leynilögreglunnar sovézku
með upphafsstöfum.
Sagt er að Solzhenitsyn hafi haft
samband við lögfræðing sinn í Ziirich,
Fritz Heeb, þegar hann varð þess
áskynja, að handriti að „Ágúst 1914“
hefði verið smyglað til Vesturlanda.
Hann mun hafa viljað koma í veg fyrir
það, sem gerzt hefur með fyrri bækur
hans viða á Vesturlöndum; rok-
ið hefur verið upp til handa
og fóta að þýða þær og val þýðenda
ekki alltaf vandað. Þetta kom fyrir
bæði í brezkum og bandarískum útgáf-
um að Krabbadeildinni og Fyrsta
hringnum. Þær útgáfur voru síðar inn-
kallaðar og verkin þýdd að nýju og gef-
in út. Að „Ágúst 1914“ á franska tungu
fékkst þýðandi, sem Solzhenitsyn gat
vel sætt sig við og bókin hefur verið í
þýðingu undanfarna mánuði og er nú
út á þrykk gengin þar í landi, eins og
áður sagði.
„Ágúst 1914“ er fyrsti hluti þriggja
binda verks, sem höfundi mun vera
mjög í mun að ljúka við. Efn-
ið hefur leitað á Solzhenitsyn alla
tíð: hlutur Rússlands í styrjöldinni
við Þjóðverja árið 1914. Verkið skrifar
hann til minningar um föður sinn, sem
var fótgönguliðsforingi í keisarahernum
og tók þátt í hinni frægu orrustu við
Tannenberg í Austur-Prússlandi í ágúst
1914. Þangað kom Solzhenitsyn löngu
síðar, þegar hann gegndi her-
þjónustu i seinni heimsstyrjöldinni.
Skömmu síðar var hann handtekinn,
eins og alkunna er, sakaður um að hafa
farið óvirðulegum orðum um her-
kænsku Stalíns.
Þess er að vænta að „Ágúst 1914“
komi með haustinu út í Bretlandi og
nokkru siðar i Bandaríkjunum. Um
frekari útgáfur er ekki kunnugt að svo
stöddu.
Um svipað leyti og stjórnvöld í Sovét-
ríkjunum hafa ákveðið að banna út-
gáfu nýjasta verks Nóbelshöfundarins í
heimalandi hans, hefur Andrei Siniavski
verið látinn laus úr nauðungarvinnubúð-
um, tuttugu mánuðum fyrr en dómsorð
hans kvað á um. Siniavsky verður þó i
útlegð einhvers staðar í Sovétríkjunum
næstu árin, eins og venja er i slíkum
tilvikum. Hann er kunnur hérlendis fyr-
ir bókina „Réttur er settur" sem kom
út hjá Almenna bókafélaginu fyrir all-
mörgum árum.
Alan Paton frjáls
ferða sinna
Þann 5. desember árið 1960 lenti flug-
vél á vellinum við Jóhannesarborg i
Suður-Afríku, með Alan Paton, hinn
fræga rithöfund innanborðs. Hann var
að koma frá því að ávarpa þing Alkirkju
ráðsins í Genf og hafði fengið sérstök
frelsisverðla.un, sem skipuðu honum á
bekk með stórmennum eins og Roose-
velt, Churchill, Eisenhower og Hamm-
arskjöld. Embættismenn frá stjórninni
komu fylktu liði til að taka á móti hon-
um. En ekki til að samfagna, heldur til
að tjá honum, að vegabréf hans yrði frá
honum tekið. Menn eiga ekki að vera
með múður í Suður-Afríku frekar en
Sovétríkjunum. En í síðasta mánuði,
eftir ellefu ára útlegð í sínu eigin landi,
fékk Alan Paton svo ferðafrelsið aft-
ur. Hann lagði tafarlaust land undir fót,
Alan Paton
ásamt konu sinni, og ætlar að viða
að efni í sjálfsævisögu hans, svo og að
heimta ýmsar þær viðurkenningar og
verðlaun, sem honura hafa fallið í skaut
á þessum ellefu árum.
Paton er sennilega þekktastur fyrir
hina áhrifamiklu bók sína „Grát ást-
kæra fósturmold" sem hefur komið út á
íslenzku og vakið verðskuldaða athygli.
Hann hefur barizt hreystilegri baráttu
til að vekja athygli á því ömurlega
mannréttindamisrétti sem viðgengst i
Suður-Afríku og þó að hann hafi ver-
ið fangi í Suður-Afríku þessu löngu ár,
hefur rödd hans þó aldrei hljóðnað og
fylgzt hefur verið með starfi hans og
ritverkum um allan hinn frjálsa heim.
Paton er nú staddur í Bandaríkjunum.
Hann segir að stjórnvöld í Suður-Afríku
hafi ekki látið neitt uppskátt um það
hvers vegna hann fékk skyndilega
frelsi á ný.
h. k.
^QHHHQQHÚQHlHlHÍHi