Morgunblaðið - 05.09.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. SEPTEMBER 1971
ÍfoKQjwtiNbMb
Útgafandi hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvaemdaatjóri Haraldur Sveinsson.
Rilatjórar Matthias Johannessen.
Eyjólfur KonréS Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjómarfulltrúi þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ární Garðar Kristinsson.
Ritsfjórn og afgreiðsla Aðelstraati 6. sími 10-100
Augtýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 195,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
HAGUR BÆNDA
k aðalfundi Stéttarsambands
bænda, sem haldinn var
fyrir skömmu, komu fram at-
hyglisverðar upplýsingar um
batnandi hag bænda á sl. ári.
Þar var frá því skýrt, að
brúttótekjur bænda hefðu á
árinu 1970 vaxið úr 624 þús-
undum króna í 827 þús. eða
um 32,6% en útgjöldin juk-
ust um 26,7%. Nettótekjurn-
ar jukust um 46% en meðal-
tekjur þessara bænda, þegar
einnig voru teknar með tekj-
ur þær, sem þeir höfðu af
öðru en búrekstri námu 364
þúsundum króna og höfðu
vaxið um 31,6%. Stærsti lið-
urinn í tekjuhækkuninni var
sú staðreynd, að á sl. ári
fengu bændur grundvallar-
verð greitt að fullu.
Hinn góði hagur bænda á
árinu 1970 er bæði til marks
um batnandi árferði og skyn-
samlega stjórnarstefnu í mál-
efnum landbúnaðarins í tíð
fyrrverandi ríkisstjómar. Nú
hefUr vinstri stjómin boðað
breytta stefnu í landbúnað-
armálum. Enginn veit enn
hverjar afleiðingar þeirrar
stefnubreytingar verða. 1
grein, sem Ingólfur Jónsson
skrifaði í Morgunblaðið í
gær, gerði hann þessi mál að
umtalsefni og sagði m.a.:
„Ríkisstjómin ætlar að
breyta lögum, sem landbún-
aðurinn byggir afkomu sína
á og reynzt hafa vel. Ríkis-
stjórnin talar um að hafa
samráð við bændasamtökin.
Vonandi verður við það stað-
ið. Fyrrverandi ríkisstjóm
hafði náið samstarf við
bændasamtökin. Þess vegna
vom aðeins þær breytingar
gerðar á framleiðsluráðslög-
unum í tíð fyrrverandi stjórn
ar, sem bændasamtökin
mæltu með. Það er hyggilega
ráðið hjá Stéttarsamband-
inu að boða til aukafulltrúa-
fundar í haust eða vetur, þeg-
ar þær breytingatillögur
liggja fyrir, sem ríkisstjórnin
leggur áherzlu á að gera við
búnaðarlöggjöfina. Ríkis-
stjómin hefur óskað eftir að
bændur tilnefni fulltrúa í
nefnd til þess að athuga
breytingar á lögum um fram-
leiðsluráð. Að sjálfsögðu hef-
ur Stéttarsambandið orðið
við þeirri ósk, en án allra
skuldbindinga um, að fallizt
verði á þær breytingar, sem
ríkisstjórnin vill gera á lög-
unum.“
Frumkvæði Sjálfstæðismanna
T ársbyrjun 1970 samþykkti
borgarstjóm Reykjavíkur
tillögu borgarfulltrúa Sjálf-
stæðismanna um stofnun til-
raunaskóla á gagnfræða- og
menntaskólastigi, þar sem
nemendur gætu valið um
fjölbreytt nám og mismun-
andi námsbrautir innan sama
skóla, svo sem menntaskóla-
nám, iðn-, iðju- og tækninám,
verzlunamám og hússtjórn-
arnám.
í grein, sem Birgir ísl.
Gunnarsson, borgarfulltrúi,
ritaði í Morgunblaðið í gær,
skýrir hann frá því, að stefnt
sé að því að tilraunaskólinn
taki til starfa í Breiðholts-
hverfi á árinu 1973 og síðan
segir Birgir ísl. Gunnarsson:
„Með því að hrinda þessu
máli af stað hefur borgar-
stjórn tekið frumkvæði í
endurskipulagningu fram-
haldsskólastigsins. Þess er að
vænta, að málinu verði nú
fylgt eftir og hinni athyglis-
verðu tilraun hrundið í fram-
kvæmd í Breiðholtshverfi
eigi síðar en haustið 1973.“
Á undanförnum ámm hafa
orðið miklar umræður um
nauðsyn endurbóta í skóla-
málum landsins. Fyrrverandi
ríkisstjórn lagði fram mjög
umfangsmiklar tillögur í
þeim efnum fyrir Alþingi á
síðasta þingi. En sérstök
ástæða er til að vekja at-
hygli á frumkvæði Sjálf-
stæðismanna í borgarstjóm
Reykjavíkur, sem getur haft
mikil áhrif á þróun skóla-
mála okkar í framtíðinni.
Embættisverk Magnúsar Torfa
líið alþingiskosningamar í
’ vor buðu fram í fyrsta
skipti ný stjómmálasamtök,
Samtök frjálslyndra og
vinstri manna og hlutu fimm
þingmenn kjöma. Þessi sam-
tök háðu kosningabaráttu
sína mjög á þeim gmndvelli,
að þau vildu siðbæta þjóð-
félagið og taka upp nýja og
betrí siði en hinir eldri
stjómmálaflokkar hefðu lát-
ið viðgangast. Samtökin
fengu aðild að ríkisstjórn og
tvo ráðherra. Annar þeirra
er Magnús Torfi Ólafsson,
menntamálar áðherr a.
Fyrstu embættisverk hins
nýja menntamálaráðherra
eru smátt og smátt að koma
fram í dagsljósið. Nýlega
veitti hann skólastjóraemb-
ætti í Ólafsvík. Skólanefnd
á staðnum mælti með einum
Skrípaleikur
í Saigon
Eins og mál nú stanúa í
Suður-Vietnam virðast að
eng-u orðnar vonir manna um
að haldnar verði frjálsar
forsetakosningar þar í landi.
Fyrirhugað er, að þær fari
fram 3. október n.k. og Iítur
nú út fyrir, að núverandi for
seti verði einn í framboði, ef
af þeim verður.
ASdragandi ko.sninganna
hefur veirið mjög svo furðu-
lengur, enda skrifa nú bainda-
rísk blöð hvert af öðru,
að kosningaundirbúnjinig-
urinn bendi til þess, að
Bandaríkjastjórn haifi mistek
izt að koma á lýðræðislegu
stjórnarfari i Suður-Vietnam,
sem haifi frá fyrstu tíð verið
meginmarkmið með baráttu
þeirra þar — o.g mæli nú
ekki lengur nein giid rök
gegn því, að bandaríska her-
liðið í landinu sé kallað heim
sem snarast ag tekin sé fyr-
ir hermaðar- og efnaihagsað-
stoð Bandaríkjamanna við
Suður-Vietnam.
Upphaflega höfðu þrír
menn tilikynnt framboð til for
setakosnin.ganna. Nguyen
Van Thieu, núverandi for-
seti, Nguyen Cao Ky, vara-
forseti og Duomg Van Minh,
hershöfðingi, sem á sínum
tíma stóð að byltinguinni
gegn Ngo Dinh Diem. Hefði
framboð þessara þriggja
manna tryggt kjósenduim all
gott val, því mennina grein-
ir verulega á um mörg mál,
til dæmis er Minh fy'lgjandi
friði og samvinnu við Þjóð-
frelsishreyfinguna í landinu,
en Thieu forseti ákafiur fylg
ismaður þess, að hatdið verði
áfram baráttunni við hana.
Ky, sem fæddur var og
uppalinn í Norður-Vietnam
og hefur til skamms tíima tal-
izt ti'l hörðustu haukanna,
hefur tekið nokkrum stefnu-
breytingum að undanfömu.
Minh hefur þar að auki
stuðning ýmissa stjórnmála-
hópa, Búddista, kaþólskra,
menntamanna og stúdenta og
yfirleitt má búast við, að
þeir, sem andvígir eru styrj-
öldinni, hefðu fylgt Mi.nh.
Er talið, að kjör hans hefði
mjög aukið líkurnar fyrir
friðsamilegri lausn Vietnam-
málisins í heild.
Nguyen Van Thleu.
Thieu, forseti, byrjaði hins
vegar kosningabaráttu sína
með þVí að fiá breytt kosn-
ingalögunum o.g láta síðan
hæstarétt landsins úrskurða,
að samkvæmt þessum
breyttu lögum yrði framboð
Kys, varaflorseta, ekki gilt.
Nokkru seinna lýsti Miníh
því yfir, að Thieu, fiorseti,
hefði búið svo um hnútama,
að homum yrði tryggður sig-
ur í kosningunum, hvað sem
liði vilja fólksins í landinu.
Sendi Minh bandaríska
sendiráðinu í Saigon 5000
orða skýrslu, þar sem m.a.
sagði frá leiðbeiningum
Thieus, forseta, tii eimstakra
héraðsstjóra um það hvernig
þeim bæti að þjarma að aind-
stæðimgum hans og beita öll
um ráðum tíl þess að tryggja
sigur hans. Raunar segir
New York Tirnes, að skýrslu
þessa hafi Minh aflhent sendi
ráðinu nokkru áður en hann
dró framboð sitt til baka.
Duong Van Minh.
Hafi sendiherrann, Ells-
worth Bunker, verið í
Washington um þær mundir
en mániasti aðstoðarmaður
hans, Samuel Berger, fengið
skýrsluna í hendur. Minh
hafi síðan beðið átekta til
þess að gefa Bandaríkja-
stjórn tírna til aö íhuga mál-
ið en ekki fundizt Bunker
sendiherra kama til Saigon
með nægilega afdráttarlaus
fyrirheit um ærlega fram-
kvæmd kosnimganna. Bunker
segir, að Minih hafi farið
fram á, að Bandaríkjamenn
hefðu fullt og algjört efltir-
lit með kosningunum en að
þeirri kröflu hafi Bandaríkja
stjórn ekki viljað ganga. Sé
þetta rétt, er ljóst, að Banda
ríkjastjóm hefur verið í
heldur erfiðri aðstöðu, því að
gagnrýnendur hennar og
andstæðingar mundu aldrei
hafa viðurkennt úrslit kosn-
inga í Suður-Vietnam, sem
hún sæi um framkvæmd á, —
hver svo sem þau hefðu ver-
ið.
En hvað sem því llíður, virð
ast ti'lraunir bamdariska
sendiherrans til að koma í
veg fyrir, að Thieu gangi
einn til leiks, hafa mistekizt
Nguyen Cao Ky.
hrapallega. Talið er Víst að
tilraun Thieus til að koma
Ky í framlboð aftuir með þvi
að fyrirskipa hæstarétti að
breyta fyrri úrskurði sínum,
hafi verið gerð fyrir áeggj-
an Bumkers — en þar með
var framboðsmálið orðið al-
ger sbrípaleikur. Ky meitaði
með öllu að fara í framboð
eftir það sem á umdan var
gengið, bar enda Thieu sömu
sökum ag Minh hafði áður
gert, að hann hefði tryggt sér
úrslitin flyrirfram. En eftir úr
skurð hæstaréttar hafði
Thieu látið premta kjörseðla
með nafni Kys og leit út fyr-
ir það um tíma, að hamn æt!l-
aði að halda nafni hans þar
og láta svo lita út sem hamn
væri í framboði,, — var því
meðal annars barið við,
að það ætti að gera í spam-
aðarskyni, til að etoki þyrfti
að prenta aðra kjörseðla. —
En nú hefur, að þvi er fregn
ir herma, verið horfið firá þvi
ráði, og Thieu segist ætla
einn í framboð en segja af
sér, flái hann ekki nægileg-
an meirihluita atkvæða.
Bandarísk blöð eru æva
reið út af þessu roáli. New
York Times skrifar í rit-
stjórnargrein, fyrir mokkrum
dögum, að forsetakosningarn
ar og stjórnarskipan Suður-
Vietnaihs, sem reyrnt hatfii ver-
ið að byggja upp síðustu
fimm árin með ærnum fiórn-
um — m.a. hafi þetta kostað tóf
45.000 Bandarikjamanna —
hafi nú verið gerð að hrein-
um farsa með klummalegum
aðferðum Thieus, forseta, til
að tryggja sér enduitkjör í
forsetastóil með miklum meiri
hluta. Kymmi Thieus af starfi
Ellsworths Bunkers hafi
ekki sanmfært hann um, að
Bandaríkjastjórn hafi meiri
áhuga á frjálsum kosningum
en persónulegum sigri hans
sjálfs. Segir blaðið, að emn (
sé ekki of seint fyrir stjórn í
Nixons að sýna Thieu í verki, 1
að hún kjósi umfram allt
frjálsar forsetakosnimgar —
hún geti enn beitt áhrifiuim
sínum á gang málamna í Sai-
gon, sé viljinn fyrir hendi.
Enn megi fá hæstarétt til að
opna framboðslistana, þingið
geti lagfært kosningailögin á
ný, ekki sé úr vegi að fram-
kvæma þá hugmynd Kys, sem
fram kom fyrir nokkru, að
Framhald á bls. 22.
tilteknum umsækjanda. Næst
kom málið til kasta náms-
stjóra á skyldunámsstigi.
Hann mælti með sama um-
sækjanda og skólanefndin
hafði gert. Þá kom málið til
fræð'slumálastjóra. Hann var
samþykkur afstöðu skóla-
nefndar og námsstjóra. Frá
fræðslumálastjóra fór málið
til menntamálaráðherra.
Eftir að mál þetta var kom
ið í hendur hins nýja mennta
málaráðherra varð alllöng
bið. Ákvörðun hans kom síð-
an fyrir fáum dögum.
Magnús Torfi Ólafsson hafði
að engu sameiginlegt álit
skólanefndar, námsstjóra og
fræðslumálastjóra. Hann
veitti öðrum umsækjanda
embættið. Þess munu fá dæmi
a.m.k. á síðari árum, að ráð-
herra hafi með þessum hætti
gengið gegn sameiginlegu
áliti allra þeirra, sem um slík
mál fjalla. En Magnús Torfi
Ólafsson er sérstakur fulltrúi
þeirra afla, sem ætluðu að
„siðbæta“ þjóðfélagið.