Morgunblaðið - 23.12.1971, Blaðsíða 16

MORGLTNBLíABIÐ, FTMMTUDAGUR 23. DESEMBER 1971
16
OtgefancK hf. Arvakur, Roykjavfk.
Framkvnmdeatjóri Horaldur Sveinaaon.
Riletjórar Metthfas Johanneeaen.
Eyjólfur Konréff Jóneion.
Aðetoðarr'rtatjóri Styrmir Gunnaresen.
RitetjómerfuHtrói ÞorbjQrn Guðmundaaon.
Fróttaatjórí Bjöm Jóhanntaon.
Aufllýamoaetjóri Ámi Garðar Kriatineeon.
Rltetjóm og afgreiðela Aðaletrnti 6, eimi 10-100
Aufltýeingar Aðaletrnti 6, simi 22-4-80.
Aekríftargjeld 106,00 kr. £ mánuði btnanlende.
I ktueasólu 12Æ0 kr. emtekUI.
UTGJALDAAUKNING
FJÁRLAGA YFIR 50%
Fijárlög fyrir árið 1972 hafa
* nú verið lögfest. Niður-
stöðutölur þeirra eru þær, að
heildarútgjöldin eru hækkuð
í 16,6 milljarða kr. eða um 5,5
milljarða kr. frá gildandi fjár
lögum og nemur sú hækkun
um 50,1%. Þetta er langmesta
hækkun, sem um getur frá
ári til árs í samanlagðri þing-
sögunni, — hækkun, sem ber
verðþenslu- og ráðleysis-
stefnu ríkisstjórnarinnar í
efnahagsmálum skýran vott.
Skömmu eftir að núverandi
ríkisstjórn kom til valda var
Ijóst, að hverju stefndi. Hún
settist í gott bú, traust fjár-
málastjórn fram að stjórnar-
skiptum hafði tryggt, að um
verulegan greiðsluafgang gat
orðið að ræða hjá ríkissjóði
um áramót, ef rétt var að
staðið. Atvinnulífið var í upp
gangi og mikil bjartsýni ríkj-
andi. Kaupmáttur launa hafði
hækkað um 20% frá því í
maímánuði 1970 og fyrirsjá-
anlegt, að atvinnuvegirnir
gátu risið undir enn frekari
aukningu kaupmáttarins. En
ráðherrunum fór eins og erf-
íngjum, sem komast yfir
óvæntan arf. í stað þess að
glöggva sig fyrst á þeim
skuldbindingum, sem ríkis-
sjóður var í fram að áramót-
um, tóku þeir þegar í stað
ákvarðanir um veruleg út-
gjöld ríkissjóðs. Afleiðingin
er sú, að í einu mesta góð-
æri, sem yfir þjóðina hefur
gengið, eru litlar líkur til
þess að ríkissjóður verði
greiðsluhallalaus um áramót.
Við 2. umræðu fjárlaga
reyndi fjármálaráðherra að
afsaka hinu slæmu stöðu rík-
issjóðs með því, að honum
hafi ekki verið kunnugt um
ýmsar greiðslur ríkissjóðs,
þegar hann tók ákvarðanir
um ný og stórfelld útgjöld.
í stað þess að réttlæta þær
aðgerðir, eins og honum var
mest í mun, staðfestu þessar
upplýsingar aðeins það, sem
áður var vitað, að ríkisstjórn-
ina skortir alla yfirsýn yfir
rekstur ríkisbúsins.
Ríkisstjórnin reynir mjög
að réttlæta hin stórfelldu út-
gjöld með því, að þau fari öll
til þjóðþrifamála. Rétt er það
að miklum hluta. En það sann
ar ekki, að vel hafi verið að
verki staðið. Auðvelt er að
taka enn önnur þjóðþrifamál
til, sem kostaði aðra 10 til 20
milljarða að skila áleiðis.
Þannig er það og hlýtur
ávallt að verða, að verkefnin
blasa alls staðar við. Ný átök
kalla á önnur stærri. Það er
svo hlutverk ríkisstjórnar
hverju sinni að velja og hafna
og láta þau verkefni sitja
fyrir, sem mest ríður
á. Núverandi ríkisstjórn
hefur verið of undanlátsöm í
þessu efni. Hana hefur skort
djörfung til að halda útgöld-
unum innan þeirra marka,
sem skattborgaramir og at-
vinnuvegirnir geta risið und-
ir með góðu móti.
Gamla skattpíningarstefnan
í^ram hjá því verður ekki
komizt, þegar útgjöldin
hækka um meira en 50%, að
skattbyrðin þyngist á öllum
almenningi. Það leynir sér
heldur ekki við lestur hinna
íiýju fjárlaga, að svo er. Þann
fg er t.d. gert ráð fyrir því,
að tekjuskattur á einstakling-
um og félögum nær tvöfald-
ist frá fjárlagafrumvarpinu.
En fjármálaráðherra finnur
sig ekki öruggan þrátt fyrir
það. Þvert á móti hefur hann
æ ofan í æ lýst því yfir, að
óvíst sé, að nógu langt sé
gengið. Þannig hefur hann
sagt, að ríkisstjórnin muni
hafa vakandi auga með því,
hvort nauðsynlegt sé að
leggja á enn nýja skatta til
þess að tryggja hallalausan
ríkisbúskap á næsta ári. Það
er því bersýnilegt, að Fram-
sóknarflokkurinn hefur ekk-
ert lært og engu gleymt á
sínum 12 stjórnarandstöðu-
árum. Nú er gamla skattpín-
ingarstefnan tekin upp úr

skúffunum á ný og stefnt að
því að leggja í rúst hið mikla
viðreisnarstarf fyrrverandi
ríkisstjórnar á þessu sviði.
Hefur fjármálaráðherra raun
ar viðurkennt það, þótt
óbeint sé, þegar hann sagði:
„Enda hefði fjárlagaafgreiðsl
an öll orðið að vera með öðr-
um hætti, hefði átt að byggja
á því tekjukerfi sem fyrir
var. Þetta veit ég, að hátt-
virtir þingmenn skilja.“ Og
þetta skilur þjóðin öll. Þetta
er svarið við því, hvernig
Sjálfstæðisflokkurinn hefði
staðið að fjárlögum nú, ef
hann hefði farið með stjórn-
artaumana. Því að eins og
Matthías Bjarnason sagði við
fjárlagaafgreiðsluna: „Það
þarf líka að gera sér grein
fyrir, hvað skattborgararnir
og avinnutækin í landinu
geta lagt mest af mörkum til
ríkisins og verða útgjöid rík-
issjóðs að fara eftir því. Fari
skattaálögur einstaklinga og
EFTIR ELlNU PÁLMADÓTTUR
Konum er nú boðið tii starfa í um-
ferðarillögreg’lunni. Boðið að taka þar á
sig sömu skyldur fyrir sama kaup sem
aðrir lögregiumenn. Og því ekki það?
Ekki er neitt kalsamara fyrir þær að
standa á gatnamióítum og greiða fyrir
um/flerðinni. Tii þess hafa þær líika vafa
iaust svápaða úitsjónarsemi og lagni.
Stundium hefiur konum verið legið á
hállsi fiyrir að sækja ekki um ábyrgðar-
siaöður. Það jafnvel kaliað hiuigleysi.
Sjálifisagt eru tii verkkvíðnar konur,
rétit eins og karlmenn. En stór hliuti
krvenna hefur þegar tefcið að sér ábyrgð
arstarf í Ifiirnu, þegar að þvi kemur að
þær hafa möguleika á að axla stærri
störfin. Þær eru iðuilega ekki enn bún-
ar að ala upp börnin, sem þær ólu og
tófcu að sér að fyilgja út í iMið. Og þær
standa oift andspænis því að velja um
að hláupa frá þessu verfcefni að ein-
hverju leyitli í miðju kafi og jafnfiramt
að geta ekki af heiium huga beitt sér
að nýju ábyrgðarstarfi. Kannski þarf
ekki siður hugrekki til að standast þá
freistingu, að taika að sér starf, sem
maður getur ekfci og vill ekki legigja
sig að heil.an og óskiptan og leysa þá
um ieið tvö störf af hendi illa. (Æski-
legar breyitingar á aðstöðu kvenna í
firamitáðinni og aukið valfreisi um barn-
eignir, kemur þessu ekki við nú).
1 viðtali, sem Marlene Dietrieh átti í
sjónvarpinu um daginn lagði þessi
fcona, sem búin er að halda sinni frægð
á ieiksviði í hálfa öld, áherzlu á að þó
hún væri þolnmóð, þá þyidi hún i'lla
þá, sem ekki legðu á sig að læra það
starf vel, sem þeir stunduðu. Og spurn-
ingunni um það hvað eiginlega drifi
hana áfram í starfii, svaraði hún blátt
áfram:— Hafi maður tekið að sér starf,
á maður að leysa það af hendi. Og úr
því verið er að því, á að gera það vel
Kannski hugsa fleiri konur svona, þó
þeirra starf sé annað en að dansa og
syngja á leiksviði.
Ef tii vill er þetita skýringin á því
hve fáair konur sækj'a um skólastjóra-
stöður utan kvennaskóla eða húsmæðra
skóla þó nú sé svo komið að flleiri kon-
ur stundi kennslustörf en karlar.
Greinilegt er að kennslukonur eru af
einhverjum ástæðum ekki reiðubúnar
tii að axla byrðar skólas'tjóra. Það er
vafalaust starf, sem þarf að vera með
allan hugann við hverja stund. Eflaust
kjósa margar kennslukonur heldur að
rækja sína kennsluskyldu hiiuita úr degi
og geta svo snúið sér óskiptar að heim
iiLum og börnum. Þó hlýtur að vera all-
stór hópur kvenna, sem stundar
kennslu og hefur það að eina starfi. Af
hverju ætli þær viiji ekki takast á við
stærra viðfangsefni?
Einhver, sem ég nefndi þetta við,
sagði að sikýringin rnundi liggja í laun-
unum. Skólastjórar fengju ekfci greitt
fyrir alla aukavinnuna og væru þó aMt-
af að. Er þá kvenfiólk svona mikiiu meira
fyrir peninginn en karlmenn? spurði ég
á móti. Varia trúi ég því. Þannig er
það bara í skrýtlunum, eins og eftir-
lætissögunni hans kunningja mins,
Schels konsúls Dana í ManitrealL Hann
sagði:
„Ef þið viljið losna við peninga
ykkar filjótt, þá eru þrjár leiðir örugg-
ar — hestar, konur og arkitektar. En
ef þið hafið á ykkar snærum kvenarki-
tiekt á hesti, þá verðið þið gjaldþrota
innan skamms.“
Svona eru grínsöguimar. En honum
Ásmundi Sveinssyni, þeim hugsjóna- og
listamanni, var ekfci hláitur í huga, þeg-
ar hann sagði við mig fyrir skömmu,
um leið og hann tók rækilega í nefið:
„Ég skal segja þér, Elín, að ef Islend-
ingar hætta að vilja gera nokfcum hliut
fyrr en peningarnir Mggja á borðinu,
þá er úti um þá. Hér verður að vera
fólk með hugsjónir."
Úr þvl ég er farin að rabba um kven
fólk og störf þess við hliið karllmanna í
þjóðfélaginu, þá reikar hugurinn
að minni eigin stétt. Svo dapurlegt sem
það nú er, þá hefiur skyndilega komið
afiturfcippur í flramsókn kvenna inn í
stðttt Maðamanna, efitir hægfara en stöð
uga sókn í háltfan annan áratug. Það
blasti við, þegar Þjóðviljinn birti um
daginn mynd af blaðamönnum sínum.
Flest voru það ný andlit og efcki ein
einasta kona í hópnum. Bl'aðaikonunum
þremur, sem þar hafa starfað, hafði ver
ið sagt upp og engin sýnilega ráðin í
staðinn.
Síðan ég kom hingað á Morgunblað-
ið, hefur konum alfltaf verið að fjöllga í
blaðamannahópnum og á ég þar við
konur, sem ganga í öll störf á móti karl
mönnunum, en skrifa ekfci bara kvenna
siður eða þýða framhalldssöguna, sem
sjáliflsagt þótiti áðiur fiyrr að kalla
'fcvennastörf og setja kvenflól'kið í. Ég
man að á tímabili vorum við Margrét
Indriðadóttir einu fconumar í almennri
blaðamennsfcu, ég á Morgunblaðinu og
hún hjá útvarpinu. Nýjar fconur hafa
svo komið og hæbt, sumar fflenzt. í sum-
ar vorum við arðnar 7 talsins konum-
ar við firétitamennsku á Mbl., en hefiur
fækkað í vetur, þar sem tvær eru við
framhaldsnám erlendis og skrifa þaðan
í bl'aðið. Þannig hefur þróunin verið hjá
öEum dagbHöðunum. Konum hefur f jölg
að í blaðamannahópnum, þó hægar færi
á minni blöðunum — þar til nú, að öll-
um konunum á Þjöðviljanum var saigt
upp. Sumar búnar að vera lengi. Vi'l-
borg Harðardóttir mátrti fara í kennsl'u,
Guðrún Egilsson fiór í hiáskölann og
efcki veit ég hvað Rannveig Jónsdótt-
ir tófc sér fyrir hendur.
Nýltega kom Svava Jakobsdóttir flram
með flrumvarp á allþingi, sem gerir ráð
fyrir einhvers fconar dómsittóíli eða
nefnd, er dæmi í máilum þeirra tavenna,
sem telja sig hafa orðið fiyrir misrétti
í störfum sinum vegna kynferðis síns.
Ég var að velta fyrir mér hvem-
ig slíkur dómstóll mundi verka í reynd,
hvort viðkomandi konum væri ætlað að
gangast undir gáfinapróf, hæfileikapróf
eða leiknispróf til að sanna að þær séu
jafn hæfar einhverjum karlimanni í
ákveðnu starfii, sé hann tekinn firam yf-
ir þær. Hvort prófin ein ættiu að skera
úr? Eða hvort nefndin yrði bara að
undirbyggija dómsuppkvaðningu sína á
eigin hyggjuviti og umræðum sín
á mifflli? Launamisrétti er vafialausrt auð-
veldara viðtfangs. Hvemiig sem það nú
kæmi til með að verka, þá datt mér 1
hug þegar ég sá myndina af biaðamönn
um Þjóðvil'jans og vissi að konum hafði
þar verið úthýst, hvorrt þama væri
ekfci fyrsta mólið, sem sMlfcur dómstóM
gæti fjalað um. Þarna er öllum konum
sagt upp og karlmenn fiylla sæti þeirra.
Ég held að launajafnrétti hafii lengi
verið í þessari stétrt, a.m.k. efltír
þvl sem ég bezrti tffli þekki. Þegar ég kom
sjállf á Mbl. fyrir 14 árum, þá hafði ég
setrt að sfcilyrði við ráðningu að flá ekki
lægra fcaup en það, sem ég hatfði fyr-
ir. Og var það auðsóttt. En eitt-
hvað þremiur mánuðum seinna hirtti ég
niðri í prentsmiðju framkvæmdastjór-
ann, Sigfús Jónsson, þann heiðurs- og
sómamann. Hann vék sér að mér og
sagði rétt sí svona: EMn, þér vinnið
efcki rninna en strákarnir, en þér eruð
með Iægra kaup. Þér hæfckið um næstu
mánaðamót! Síðan heflur aldrei verið
orði að þvi vikið, en ég fyligrt hæfckun-
urn „strákanna" fuillkomlega. Og það
sama er um aðrar konur, sem hér hafa
ráðizt sem blaðamenn. Raunar hyigg ég
að sömu sögu sé að segja firá öðrum
blöðum, laun hafi ekki verið greidd
blaðamönnum efitir kynferði.
Framhald á bls. 24.
fyrirtækja mikið fram úr
því, sem almennt gerist í
þeim löndum, sem búa við
svipaða lifnaðarhætti og lífs-
kjör og við gerum, mun það
hafa margvíslegar og skað-
legar afleiðingar á alla upp-
byggingu avinnulífsins og
leiða af sér samdrátt í at-
vinnulífi og minnkandi at-
vinnu fyrir almenning í land-
mu.