Morgunblaðið - 23.12.1971, Blaðsíða 8

MaftGUN'BLAÐIÐ, FtMMTUDAGUR 23. DESEMBER 1971
9u9trrárveitan myndi stérauka
allra virkjananna við
Brúar.
Virk j an aun d i rb ún i n gur þessi
hafði ekki íarið diiilt svo aLmennt
var vitað hvað til stóð. Verkið
fyrst hefst svonaBnd Laxárdeila,
var boðið út og tUboði tekið. Þá
sem hefur magnazt æ síðan og
verið rekin undir náttúruvemd-
aráróðri.
Mývetningar telja að Mývatn
eigi að eyðileggja með Suðurár-
veitiu og bæði Laxárvirkjunar-
stjóm og ríkisstjóm Islands
garuga þeigar inn á þá fiirru og
faltost á að sú veita skuli aJdrei
gerð, alveg að óranrnsökuðu máli,
þó að 20 ár væru til stefrau til
rannsókna.
Þá risa upp landeigendur við
Laxá og Mývatn auk burtifluttra
Laxdælinga og telja engu taii ná
að kaffæra neðri hluta Laxár-
dals, sem þó er að mestu kominn
að því að fara í eyði. Þeir skipa
nefnd til að meta þau verðmæti,
sem þar fara í kaf og skiptir mat
nefndarinnar hundruðum mililj-
óna. Hætt væri við að bændur
væru ekki ginnkeyptir á ríkis-
sjóðsjarðir, sem eikkert iát er á
södju á, ef þeir ættu að greiða
samkvæmt siíku mati.
Enn er áróðuriran rekinn und-
ir yfirskyni náttúruvemdar.
Laxárvirkjiunarstjóm telur sig
fúsa til að falla frá áformum
um að stífla svo hátt, sem gert
var ráð fyrir með Gljúfuirvers-
áæt/lunirmi, en væntir þess að fá
að gera 20 m stdflu til að tryggja
rekstraröryggi Brúarvirkjana og
hinnar nýju virkjunar, enda
hafði sýsl'unefnd Þingeyjarsýsíu
fallizt á áSálka. stifluhæð. Þessi
stiífl-uhæð er þó 10 m lægri en
gerf var ráð fyrir með tiffliögun
þeirri, er heimild Alþingis náði
tiL
En nú kemur nýtt fram. SMka
stiflu er ekki hægt að leyfa, hún
er talin koma í veg fyrir fisiki-
Skrifstofustarf
véiritun, fjöiritun o. fL
Fjölmsnn opinber stofnun þarf að ráða röska stúBcu til fjöl-
breyttra skrifstofustarfa bið fyrsta.
Umsóknir um stöðuna ásamt ýtarlegum upplýsmgum um
menntun, aldur og fyrri störf sendist afgreiðstu blaðsios fyrir
6 janúar með aukenninu. M)—11—12 — 0631“»
Hjukrnnariélag íslnnds
heldur jólatrésskemmtun að Hótel Lofleið-
um fimmtudaginn 30. des. kl. 15.
Aðgöngumiðar seldir í skrifstofu félagsins og
við innganginn. — Pöntunum veitt móttaka
í síma 21177.
PIERP0NT
Úrval KARLMANNA- og KVENÚRA.
KARL BERGMANN, úrsmiður
Skólavörðustíg 5, sími 16611,
Einmitt það sem ég
var að leita að!
DEDIMAN
HAND- OC FÓT-
SNYRTITÆKI
ÚRVALSVARA FRÁ SVISS.
Tækinu fylgja 4 stái- og stein-
fræsarar ásamt fægiskífu.
GJÖF SEM GLEÐUR OG ER
ÓMISSANDI Á HVERJU
HEIMILI.
Borgarfell
SkólavörSustíg 23, sími 11372.
Umboð í Keflavík: Sportvík.
raekt í Laxárd-al og er þá loksins
komið að kjama málsms, þótt
enn sé klifað á náttúruverndar-
sjónarmiðum og íorðazt að minn
ast á fiskirækt i áróðrinum.
Nú fá laxabændur nýtt vopn
í hendur. Iðnaðarmálaráðuneyt-
inu og Laxái-virkj unarstjóm
hafði orðið það á að fara ekki
að vatnalögum að því leyti, að
auglýsa virkjunarfyriráætlanirn-
ar þrisvar sinraum i Lögbiirtingar-
blaðirau. Þetta var auðvitað
hreint formsatriði sem láðst hafði
að íramkvæma. Hæstiréttur Is-
larads sá, sem rétt var, að hér
höfðu verið brotin lög. Þó að
hann heifði af vizku sinni dæmt
Birni Skjónu af hefð eftir 9 ára
hagagöngu, leit hann ekki á þá
hefð, sem skapazt hafði, á þeim
þremur tugum ára allt frá því
að Sogið var virkjað, með þvi
að forsmá þetta formsatriði. Þar
með eru allar virkjanir hér á Is-
landi sem nú eru reknar og yngri
eru en 20 ára ólöglegar.
Nú kann ég ekki að rekja lög
eða dórna, nema frá leifananras-
sjónarmiði. Farið er fram á lög-
bann við að hrófla við botni eða
renrasli Laxár og af vizku sinni
fellst Hæstiréttur á það lögbann
gegn hlægilega lágri tryggingu,
sem haran rö-kstyður með að svo
langur tími sé til stefrau að hún
þurfi ekki að vera hærri. Taldi
Hæstiréttur tímann tvö ár, en
reyndar var hann innan við tvo
mánuði, því innan þess tírna
þurfti að geira varnarstíflur út
í ána. Þessi vanctræði voru þó
leyst með því að færa inrataks-
mannvirkin inn í bergið.
Nú höfðu laxabændur öll ráð
Laxárvirkjunarstjórnar í hendi
sér. Upp hófust ,,sátta“-tilraunir
oig var enn slakað á fyrir bænd-
um og uindan látið. Leyfi er
veitt fyrir nýrri virkjunartilhög-
un, sem nefnd var Laxá III, þar
sem gert er ráð fyrir að Suðurár-
veita verði aldrei gerð, stíflan
lækkuð niður í 20 m og það
tekið fram að engin fyrirheit séu
giefin um að leyfi fyrir þeirri
stMiugerð fáist nema sýnt sé að
hún torveldi ekki laxveiðar neð-
an Brúa og að Laxárvinkjunar-
stjóm styðji fiskirækt í Laxá 1
samvinrau við laxabændur.
Laxafeændur una þó ekki slíku.
Stjómarskipti verða á Islandi
•og ,,sátta“-tilraunum er haldið
áfram. Laxabændur vilja enga
stíflu og er efcki anraað vitað en
látið verði eran undan þeim og
þeim gefinn 20 milHjón kir. laxa-
sitigi í sárabætuir auk þess sem
herkostnaður þeirra verði allur
greidd-ur. Hve mörgum milljón-
um hann nemur er ekki vitað.
Þetta finnst bæradum gott, en
þeirn er ekki auðvelf að gera til
geðs. Þeir telja að steÆnt sé að
því að gera stífluna samt. Vélar
þær, sem þegar eru keyptar séu
miðaðar við fullvirkj un Gljúfur-
vers, sem rétt er. Þeir fara fram
á að skipt verði um vélar og
aðrar mimni keyptar. Smáræði,
sem hefði kostað um 170 milljón
krónur. Enn eru tii ráðamenn
sem telja þetta ekki fráleitt Úr
því verður þó ekfci, enda hefði
slíkt verið harla f jarstæðuken»t.
þvi næst hefðu laxabændur kom-
ið og sagt: Þetta er nú gott
blessað en nú er búið að miranka.
vélamar svo að útséð er um
laxaveiði komist í gegraum þær.
Það duigar ekki að hleypa vatsd
á slíkar vélar meðan lax er
ganga niður ána. Ekki verðar
betra upp á teningraum að þvi er
elztu Laxárvirkjun varðar, sem
rekin hefur þó verið í 30 ár. Þ4
stöð verður að hætta að reka.
laxaseiði drepast í véluraum.
Hvemig þetta svo endar or
enn óráðið. Eftir því sem á und-
an er gengið má búast við a3
,,sættir“ verði á þeim grundvelli
að Laxárvirkjuraarstjóm sitji
uppi með sina stöð, 1. áfaraga
Gljúfuirvers, og fái að reka hana
hluta úr ári. Að sjálfsögðu fái
laxabændur ókeypis laxastiga,
viðhald hans og reksturskostnað
gireiddan, herkostnað og saka-
uppgjöí. Rétt eiras og ef þú relst-
ir þér hús, en nágranni þinn, setn
þættist sjá sér ha,g í því að gera
fjósið sitt þannig að þitnt hús
yrði mitt á miilli hans og f jóssiras,
gerði sér lítið fyrir og sprengdi
allt nerraa faluta kjallarans í þvi
skyni að koma leiðslum símum
míli heimilis og fjóss. Siðan
leyfði harin þér allra náðarsam-
legast að nota þenraan hluta kjaH
arans part úr ári hverju, auðvit-
aö gegn því að þú greiddir kostra
að hans við spremginguna, kost-
aðir leiðslurnar, sæir um viðhald
þeinra og sýndir þaikklæti þitt til
hains í verki.
EFTIRMÁLI
Þegar deilt er, vill oft svo til
garaga að ofstækis gæti wn of
með tiilheyrandi gorgeir, án þass
að málin séu athuguð frá ölkua
hliðuim.
Þegar þess er nú gætt, að deii-
an snýst efcki um náttúruvemd-
arsjóraairmið, hieidur stendur hrára
um það eitt, hvort lax s'kuli sett-
ur í Efri-Laxá og Mývatn og allt
bemdir til að lax þar verði ekkl
umflúinn, þá er ti'l lausn á mál-
inu, seim báðir gætu við uraað
eftir atvilkum:
Sá hárttur er hafður á um víða
verödd með góðum árangri að
saman fari orkuvinnsta og fiski-
rækt. Þetta faefur einnig gefizt
vel hérlendis. Þótt undartegt
megi virðast hefur þessi lausn
enn ekki verið til usmnæðu, þótt
hún Mggi beint við.
Hér ber þó að hafa í huga, að
laxaræfct í straumvatni, sem eng
iran lax hefur gengið áður í, er
ekki síður röskun á lífkerfi þess
ein margt aranað. Þeir sem í eira-
lægni láta sér arant um nátt-
úruvemd, en hafa haraa ekki að
yfirvarpi til framdráttar eigin
pyngju, hljóta þvi aö kretfjast
þess að slík laxaraekt ®é ekfci
framkvæmd fyrr en að undan-
genginni liffræðiiegri rannsókn
ag eftir að leitað hefur verið
umsagtnar náttúruvemdarráðs.
Reykj avifc, 14. desember.
verkfræðingur.