Morgunblaðið - 16.03.1972, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. MARZ 1372
Lárus Jónsson, alþiiigismaður:
Hverjir eru „latir og óverðug-
iru ellilífeyrisþegar ?
Svava Jakobsdóttir, alþm. og
rithöfundur, skrifaði grein í
Þjóðviljann 3. marz s.l. Þar ræð
ir hún um „leti“ lífeyrisþega,
sem eru vinnufærir, en vilja
eíkiki sætta sig við að fá sikertan
lifeyri, þótt þeir starfi og fái
smávægiiega umbun fyrir
vinnu sina. E>á dró hún lífeyris-
þega i dilka verðuga og „óverð-
uga“. Orðrétt segir hún: „Eigum
ivið að meina þeiim lágmarks-
tekj'Uitryggingar, sem er l'ífs-
haigsmunamál að njóta hennar,
sakir þess að einn og einn
„óverðugur kunni að fljóta
með . . .“ Þess er þó sikylt að
geba, að grein Svövu er ekki
fyrst og fremst skrifuð í ofan-
greindu skyni, heldur er hér um
pólitíska heittrúarhugvekju að
ræða, sem fjallar um eitt at-
riði greinar, sem ég skrifaði
fyrir nokkru í Morgunblaðið
uik skert kjör aldraðra. í grein
inní færði ég rök að því að mikl
ar verðlagshækkanir frá s.l. ára
mótum, t.d. á landbúnaðarafurð-
um, skertu kjör ellilífeyrisþega,
„afnám“ almannatrygginga-
gjalds og sjúkrasamlagsgjalds
hefði ekki komið þeim til góða,
þar sem þeir hefðu ekki greitt
þau gjöld áður og síðast en ekki
sízt væri stefnt að þvi að
íþyngja ellilífeyrisþegum i skött
um með því að gera ráð fyrir af
mámi sérstaks persónufrádrátt-
ar, sem þeir njóta í gildandi lög
um og sem fyrrverandi ríkis-
stjórn setti. Þetta ásamt fleiru
yrði þess valdandi að kjör aldr-
aðra skertust, ef ekki yrði
brugðið við og framangreind at
riði leiðrétt ásamt þvi að girða
fyrir að stórhækkun fasteigna-
skatta lenti ekki með ofurþunga
á lifeyrisþegum.
Svava Jakobsdóttir véfengdi
ekki þessar röksemdir mínar
einu orði og gleðst ég yfir því
að stjómarliðar hafa séð sóma
sinn i því að leiðrétta eitt fram-
angreint atriði, en þeir hafa nú
seint og um síðir flutt breyt-
inigartill. við skattalagafrv. ríkis-
stjórnarinnar um sérstakan frá-
drátt fyrir aldraða, sem þó er
minni en í gildandi lögum.
ORÐ MAGNÚSAR
K-JARTANSSONAR
Svava hneykslast yfirtak á
þvi að ég bendi rækilega á galla
svonefnds tekjutryggingar-
ákvæðis almannatryigginga-
laga. Ég sagði um það m.a. „að
það sé því miður allt of lítil
réttarbót til þess að réttlæta
framangreindar neikvæðar ráð-
stafanir gagnvart ellilífeyrisþeg
um og auk heldur beinlínis skað
legt, nema verstu vankantarnir
verði sniðnir af því.“ Þar á
ég við að ákvæðið virki lamandi
ft starfsvilja fólks og skal ég
enn rökstyðja það nánar síðar.
Um þetta segir Svava m.a. að ég
sé með þessu að segja „að veru-
legur hópur letingja, sem eru 67
ára og eldri, leggi niður vinnu,“
vegna þessa ákvæðis. Hún talar
fjálgiega um „neikvæðan mann-
skilning minn“ o.m.fl. í svipuð-
um, stóryrtum, afturúrstefnu-
dúr. 1 heittrúarákafa sínum hvit
þvær hún svo gjörsamlega um
rætt ákvæði og reglur að engu
er líkara að það sé hið eina al-
fullkomna, sem gjört hefur verið
af dauðlegum mönnum frá upp-
hafi vega. Þetta eru þeim mun
meiri stórmerki fyrir þá sök að
hún greinir réttilega frá því að
ákvæðið sé upprunaJega kom-
ið inn í lögin fyrir tilstilii við-
reisnarstjórnarinnar! Henni
gleymist þó að geta þess að nú-
verandi tryggingamálaráð-
herra, Magnús Kjartansson,
taldi hækkun tekjutrygiginigar-
innar merkustu umbót almanna-
tryggingalaganna, sem gerð var
í desember s.l. En Svövu
gleymist líka fleira sem Magn-
ús Kjartansson sagði á Alþingi
þegar málið var þar til umræðu
í deild okkar 17. des. s.l. Þá
sagði hann m.a.: „Ég er algjör-
lega sammála því, að það er
vandamál í sambandi við tekju-
trygginguna, hvernig fara eigi
með fólk, sem vinnur og hefur
nokkrar tekjur í því sambandi.
Ég hef velt þessu máli mikið fyr
ir mér og ég tel, að maður verði
að finna einhverja lausn á
þessu vandamáli. .. “ Ég tel mig
því síður en svo einan um þá
skoðun að gallar séu á tekju-
tryggingarákvæðinu, jafnvel
þótt þar sé merk félagsleg hug-
mynd að baki. Kjarni málsins er
sá að því er varðar galla þess,
að fólki finnst það óréttmætt,
að tryggingabætur þess séu
skertar, ef það reynir að gera
sér og þjóðfélaginu gagn með
því að vinna fyrir smávægileg-
um tekjum meðan starfsorkan
endist.
SÖGUKORN TIU AUKINS
MANNSKILNINGS SVÖVU
Til þess að skýra nánar hvað
fyrir mér vakti, þegar ég ræddi
galla umrædds tekjutryggingar-
ákvæðis í fyrrnefndri grein,
vildi ég freista þess að segja
Svövu Jakobsdóttur sögu, þótt
hún verði ef til vill ekki ýkja
framúrstefnuleg. Ég hitti ungan
mann fyrir nokkru. Hann er ör-
yrki og sagðist geta unnið sér
inn 2000 til 3000 krónur á mán-
uði, ef hann væri duglegur.
Hann á rétt á 10.000 króna
tekjutryggingu á mán, skv
ákvæðum almannatrygginga-
laganna frá des. s.l., en 6.468
krónum í lágmarkslífeyri, ef
tekjur hans fara fram úr 3.532
á mánuði. Hann sagðist hafa
unnið sér inn 2000 krónur í
janúar og fenigið þá 8000 krón-
ur í lífeyri úr tryggingunum, en
í febrúar vann hann sér fyrir
3000 krónum og þá fékk hann
7000 krónur i lífeyri, eða báða
mánuðina á nákveemlega þá
sömu heildarupphæð (10.000)
og hann hefði fengið, ef hann
hefði látið vera að vinna. Þessi
ungi maður taldi sig heppnis-
mann að geta unnið, þvi með því
öðlaðist hann sanna lífsfyll-
ingu, svo sem eðlilegt er and-
lega heilbrigðum manni. Samt
Lárus Jónsson
sem áður sagði hann, að það
væri sér svo sárt, að þjóðfélag-
ið virtist ekki vilja meta vinnu
framlag sitt eyrisvirði, að það
væri næst sér að mótmæla því
með því að hætta að vinna. Vera
má, að þessi hugsunargangur sé
framandi „róttækri" konu, eins
og Svava Jakobsdóttir telur sig
sennilega vera. Hún á ef til vill
erfiðara með að skilja þennan ör
yrkja, sem þarf að vinna marg
faldan vinnutíma miðað við
venjulegt fólk, og fær í raun
ekkert fyrir sitt starf i efnis-
gæðum, heldur en launþega,
sem leggur niður vinnu í verk-
falli vegna þess að honum þyk-
ir ekki að hann fái sanngjörn
laun.
„ÓVERÐUGUR EÐA LATUR?“
Ég leyfi mér þó að spyrja:
Er þessi maður „óverðugur"
þess að fá óskerta tekjutrygg-
ingu, þótt hann leggi á sig mikla
vinnu til þess að hafa örlitlar
tekjur, jafnframt því sem hann
sinnir djúpstæðri þörf sinni og
vinnur þjóðfélaginu gagn? Er
hægt að segja að það stafi áf
„leti“, ef hann vill ekki sætta
Framhald á bls. 23
Bjarni Kristjánsson:
Tæknimenntun á háskólastigi
- ný viðhorf
Á vegum menntamálaráðuneyt
iisins kom í júni 1971 út nefnd-
arálit um nýskipan verk- og
tælknimenntunar á íslandi.
Bftirfarandi eru nokkrar grein
ar úr þessu nefndaráli'ti:
TÆKNIHÁSKÓLI
NeÆndin leggur tiíl, að nú þeg-
ar á árinu 1971 verði tefcin á-
fcvörðun um að stofna tæknihá-
sfcöla, er hefji starfsemi sína
eigi síðar en haustið 1973. Verði
tæknLiháskólinn tiltöl'ulega sjáílf
stæð stofnun innan vébanda Há
sfcóla íslands, með sérstaka fjár
vei'tingu og eigin stjóm skipaða
fcenniurum, stúdentum og fulltrú
um frá atvinnulífinu. Úr tækni-
háskióla verði útskrifaðir tækni
freeðinigar að löknu þriggja ára
náimi, en verkfræðingar og
fcæiknihagfræðingar að loknu
fjögurra til fimm ára námi
(menkt sem 4% ár á yfirlits-
mynd). Þetta krefst þess, að
megináherzlan verði lögð á hina
tæknifræðiiegu sérmenntun og
sérþjálfun fyrstu 3 árin, og
verði tæknifræðingsnámið jafn-
framt fyrra hluta nám fyrir verk
fræðinga og tæknihagfræðinga.
1 einstökum greinum, sem miða
að rannsóknarverkfræðingsstörf
um, t.d. efnafræði, verði þó heim
Ut að hafa fyrstu 3 námsárin
með minna tæknifræðisniði,
enda veiti próf að loknu 3. ári
þá eigi tæknifræðingstitM. Með
þessum hætti mundi sameinast í
fcækniháskóla tæknifræðimennt-
un, sem nú er veifct í Tækniskóla
tsian-is, og verkfræðimennfun
verkfræði- og raunvísindadeild
ar Háskóla Islands, auk þess
sem bæfct yrði við námi í tækni-
hagfræði.
Inntökuskilyrði í tækniskóla
verði sem hér segir:
a) tæknistúdenfcspróf frá raun
greinadeild tækniskóla, að
lolknu sveinsprófi, símvirkja-
prófi eða vðlstjóraprófi 2. stigs
eða að lokinni annarri sambæri
legri undirbúningsmennbun, eða
b) stúdenfcsprófi stærðfræði-
deildar að viðbætfcri 1) a.m.k. 6
mánaða verkskólun, sem .afla
mætti í sumarieyfum og lyki
með verkiegu prófi, eða 2) a.m.k.
12 mánaða verfcskólun og starfs
reynslu, sem einnig liyki með
prófi, og stoulu þá verkskólun-
armánuðir beljast tvöfaldir mán-
uðir í samanburði við venjulega
s tarfsreynsl umán uði.
1 þeírn tæknifræði-/verkfræði
greinum, þar sem það á við,
verði auk þess krafizt aldt að
þriggja mánaða verkskólunar
eða starfsreynslu, sem afla mætti
I sumarleyfum frá tæknifræði-
námimu.
VERKFRÆÐI- OG
TÆKNIFRÆÐIMENNTUN
A HÁSKÓLASTIGI
(FRÁ OG ME» 1973)
Nefndin telur, að tæknifræði-
námið eigi að vera þriggja ára
nám á háskólastigi. ÖH tækni-
menntun á háskóla.stigi verði
veiitt i eimum tækniháskóla, sem
útskrifi tæknifræðinga eftir 3ja
ára nám ag verkfræðinga og
tæknihagfræðinga eftir 4urra tii
5 ára nám.
Tæknitháskólinn ætti að starfa
sem tiltölulega sjálifstæð stofn-
un innan Háskól a Islands, með
sérstaka fjárveitingu og eigin
stjórn skipaða kennurum, stúd-
entum og fulltrúum frá atvinnu
Lífinu.
Inntökuskilyrði í tækniháskól
ann verði fyrst um sinn tækni-
stúdentspróf frá raungreina
deild Tækniskólans (tækm-
skóla) að afloknu iðnnámi eða
sambærilegu námi (t.d. sím-
virkjanámi eða vélstjóranámi),
eða stúdentspróf úr stærðifræði-
deild menntaskóla að viðbættu
6 mánaða námi í verkskóla, elleg
ar önnur sambærileg menntun.
Verkskðlinn skail skipulagður
sem kvöldnámskeið eða sumar-
skóli, þannig að unnt sé að
stunda hann samhliða mennta-
skólanámi.
f hinni lanigdrægu lausn verð-
ur undirstaðan próf frá hinurn
samræmda framhaldsskóla með
hæfilegu námsvali.
Til að auðvelda aðlögun að
nýjum þörfium og tryggja mögu
leika á fjölbreytni í námsvali sé
kennsla við tækniháskólann
skipulögð í afmörkuðum nám-
skeiðum. Einniig séu nýttir mögu
leikar til náms við aðrar deildir
Háskóla íslands, svo sem t.d, í
hagfræði.
Inntökuskilyrði að hverju
námskeiði eiga að tryggja næg-
an undirbúning stúdenta til að
geta notfært sér kennsluna. Auk
þess verði eldri tæknifræðing-
um, verkfræðingum og tæknihag
íræðingum heimilt að sækja ein
stök námskeið. Þá skal tæknihá
stoólinn einnig skipuleggja sér-
stök námiskeið fyrir þessa aðila.
Námið sé skipulagt þannig, að
námskeiðin nýtist sem bezt til
sameiginlegrar kennslu fyrir
tæknifræðistúdenta og verk-
fræðistúdenta. Þetta næst
með því að leggja megináherziu
á lúna tæknifræðilegu sérmennt
un og þjálfun fyrstu þrjú árin,
þannig að tæknifræðingsnámið
yrði jafnframt fyrra hluta nám
fyrir verkfræðinga og tæknihag
fræðinga. Til að útskrifast frá
skólanum sem tæknifræðingur,
verkfræðingur eða tæknihag
fræðingur þyrfti stúdent að hafa
náð fulilnægjandi árangri i til-
skildu magni námsefnis, en auk
þess mundi skóiinn setja reglur
um samval námsgreina. Hins veg
ar mundu falla niður hin skörpu
mötk, sem verið hafa á milli
verkfræði- og tæknifræðináms
af ýms'U tagi.
Frekari námsþjálíun verkfræð
iniga gæti fengizt við rannsókna
störf á innlendum rannsökna-
stofum eða við sérstök viðfangs
efni atvinnulífsins, en þó eink-
um við erlenda tækniháskóla.
Framkvæmd hugmyndarinnar
um tækniháskóla er tiltölulega
lítið háð öðrum breytingum, sem
gerðar kunna að verða á skóla-
kerfinu, og ajtti að geta orðið 1-
2 árum eftir að ákvörðun um
það er tekin.
Á vegum Háskóla íslands kom
í des. 1971 út álit nefndar, sem
skipuð var af rektor Háskóla ís-
lands til að gera tillögur um
námsefni, kennsluaðstöðu, kenn-
araþörf og fyrirkomulag kennslu
og prófa til BS-prófs í bygg-
ingaverkfræði.
Á bls. 7 í áliti háskólanefnd-
arinnar er grein II. 6.a. úr áliti
ráðuneytisnefndarinnar bi-rt að
mestiu leyti, og síðan segir:
Bjarni Kristjánsson
„Eins og fram kem'ur, er gert
ráð fyrir, að verkfræði- og
tæknifræðinám verði sameigin-
legt fyrstu þr>jú árin eða allt til
loka hins síðarnefnda. Fyrir-
komulag sem þetta, þ.e. að
leggja fræðilegan grundvölíl
að verkifræðinámi eftir að námi
í tæknigreinum er að mestu eða
öL'lu leyti Lökið, verður að telja
gjörsamlega útiiökað."
Hér er undarlega að orði kom
izt, því allir vita, að það að
leggja megináiherzlu á eitthvað
þýðir ekki að við engu öðru
megi líta.
Raunar er ekki hægt að kalla
þetta annað en sleggjudóm um
áliit ráðuneytisnefndarinnar.
Ælskilegra væri, að þeir, sem
Framhald á bls. 23