Morgunblaðið - 29.03.1972, Page 17

MORGUNBLAÐCÐ, MIÐVIKU'DAGUR 29. MARZ 1972 17
r
Islandi allt
Svar til Guðmundar Einarssonar
Eftir Freystein Þorbergsson
Frásögnina af hringli for-
seta Skáiksaimbands fslands í
sumarmálinu I síðustu
grein læt ég nægja til að
svara stórum hluta greinar
Guðmundar Einarssonar,
sem gekk út á, hvilík fásinna
það væri að halda heims
meistaraeinvígið hér í sumar.
Broslegt er að sjá virðuleg
an verkfræðing, sem játar að
hann hafi lítið vit á skák,
leita aðstoðar Skáksambands
Islands um upplýsingaöflun
til að berja saman grein um
aukaatriði eins og það, hvaða
daga heimsmeistaraeinvigin
í skólk hafa hafizt é iiðraum
áratugum. Börn vita að þau
voru áður haldin snemma
árs, en hitt hefur og komið í
heimsfréttum, að svo stór
felldar breytingar hafa ver-
ið gerðar á lögum FIDE um
einvígin að undanförnu, að
hugsanlegt er að heimsmeist-
araeinvigið í skák 1975 verði
aðeins 6 skákir, svo að nýj-
ar reglur um tíma einvígja,
sem setja varð við aðrar laga
breytingar nýverið, þykja
næsta veigalitlar I því sam-
bandi og hafa vist farið
fram hjá tveim Guðmundum
á íslandi.
Þeir Guðmundarnir í grein
Moirigiunblaðsins 28. janúar —
þar er einnig smáklausa und
irrituð af ’ Guðmundi G. Þór-
arinssyni — eru með dylgj-
ur um, að ég hafi ekki ver-
ið nægilega inni 1 málinu. En
hvor var líklegri til að fylgj-
ast með þessum efnum, sá Is-
lendingur, sem oftast hefir
setið þing alþjóðaskáksam
bandsins — Gautaborg 1955,
Dubrovniik 1958, Havanna
1966 — og fékk útboðsgögn
til að semja tilboð fslands að
einvíginu, sendur vár til
Amsterdam með það,
rædidi við dr. Euwe á þrem
fundum þar, og nýkominn
var frá Bandaríkjunum eftir
viðræður við Fischer og Ed-
mondsson, eða sá Guðmund-
ur, sem enn sat heima á ís-
landli og beið efitir dr. Euwe,
sem aldrei kom.
Dr. Euwe játaði síðar, í við
tali við okkur Guðmund
Þórarinsson i síðari ferð
minni til Amsterdam, að
skeyti það, sem Guðmundiur
Einarsson vísar svo ítarlega
til í grein sinni, hafi verið
mistök, samin af nafngreind
um starfsmanni FIDE,
þar sem ranglega var rætt
um upphafsdaginn 15. apríl,
en réttilega drepið á, að
keppendur vildu hefja
einvigið í lok júní. Eins og
ég hef oft frætt Guðmund
G. Þórarinsson á, fyrst eft-
ir fyrri ferð mína til Amster-
dam, má (heimsmeistaraeinwíg
ið eftir núgildandi reglum
ekki hefjast fyrr en Fischer
hefur fengið sex mánaða
hvild frá einvíginu við Petro
sjan, sem er í aprillok. Hins
vegar, ef það er satt, að
verkfræðingar kunni að
reikna, þá átti hvor Guð-
mundurinn sem var að
sjá, að jafnvel þótt miðað
væri við 15. apríl, þá komst
einvíigið aillls ekki fyrir í
upphaflegu tilboði íslands.
Þar er talað um einvígistim-
ann marz, apríl og maí. Ein-
vígið, sem reikna þanf tiu
vikur óskipt — þrjár skák-
ir á viku í átta vikur og
tveggja vikna veikindafri,
þurfti því að hefjast i sið-
asta lagi fimmtudaginn 23.
marz miðað við íslenzka til-
boðið.
Af ofanskráðu er ijóist, að
tilboðstíminn í upphaflegu
tilboði fslands var á allan
hátt ófullnægjandi fyrir
FIDE og keppendur. Og
stemmdi ekki við útboðsskil-
málana — skeyti það sem
Guðmundur Einarsson fellir
sín eigin rök á.
Þar sem að minnsta kosti
einn Guðmund mun hafa svið
ið undan ádeilu minni 25.
janúar, þar sem almenningur
uppgötvaði skyndilega, að
Skáksamband fslands hafði
afsalað sér einvíginu í sum-
ar um leið og fólki var hald-
ið í þeirri blekkingu, að
verulegar líkur væru á, að
hægt væri að flytja til ein-
vígistímann um nokkra mán-
uði, taka 'þeir Giuðmiundar
það til bragðs, að frýja
mér vits. — Guðmundur
borgarfulltrúi tjáði mér
munnlega, að eftir grein
mina hefði dunið á honum
skothrið ásakana, þar sem
hann var talinn blekkja þjóð
ina með vísvitandi gervitil-
boði. Slíkt væri misskilning-
ur. Upphaflegt tilboð fs-
lands mun hafa verið lagt
fram í einlægni. Vitað var að
visu, að timinn — sem ekki
var valjnn af mér — hent-
aði ekki óskum keppenda og
var ekki í samræmi við upp-
haflegt mistakaskeyti FIDE,
en í fyrstu mun Skáksam-
band íslands hafa viljað fá
einvígið flutt tii, ef hægt
væri, en að öðrum kosti end-
urskoða tilboðið með tilliti til
tíma. Eftir tvær fyrstu utan-
landsferðir mínar var ljóst
orðið, að eklki var hægt að
flytja til einvígið að gagni,
og þeirri leið að halda ein-
vígið á fslandi i sumar hafði
verið lokað.
Með hinu kjarnyrta orða-
laigi „igenvitiliboð“ í igrein minni
25. janúar, þar sem fjallað er
um rangan tíma íslenzka til-
boðsins, átti ég við, að þar til
tímasetningu einvígisins á fs
landi yrði breytt, væri tilboð
ið, þótt gott væri að öðru
leyti aðeins 'gervitilboð.
Þetta eru orð, sem ég hygg,
að almenningur skilji. I sjón
varpsviðtali mínu eftir fyrri
Hollandsferðina, þar sem ég
taldi íslenzka tilboðið eitt
hið bezta, var það vitaskuld
undanskilið, að tímasetningu
yrði breytt, svo sem og varð
síðar. Aðalskýringin á sjálf-
boðavinnu minni í mál-
um þessum og utanlandsferð
um er, að eftir beiðni um að
starfa að samningu til-
boðs íslands í einvígið vildi
ég ekki sleppa af því hend-
inni fyrr en það væri orðið
f'Uil'ligiilit, sem varð eins og
fyrr segir, fyrst tveimur mín
útum fyrir úrslitafund á sið-
asta degi lögskipaðs umþótt-
unartiima í Amsterdam hinn
31. janúar 1972.
Áður en ég skil við ádeiiu
grein Guðmundar Einarsson-
ar verkfræðings á mig,
þakka ég honum þá virðingu,
sem hann sýndi mér í grein-
inni. Guðmundur Einarsson
er vel metinn og fær maður
á þeim sviðum, sem honum
eru kunnug.
ANNÁLL
Þar sem hluti greina minna
er þáttur í ritdeilu, er rétt
að iesenduir fái nú eins kon-
ar a:nnál heiztu aifslkipta
minna af málinu, allt frá
upphafi og þar til að það
sýndist komið í örugga höfn,
og mér voru afskipti meinuð.
Frásögn þessi varpar einnig
'lijóisi á ganig málsins I 'heild.
Hinn 18. desember 1971
var boðað til hugskoðunar-
fundar af Skáksambandi fs-
lands, þar sem boðnir voru
nokkrir aðilar þar á meðal
undirritaður. Framsögu-
ræður héldu þeir Albert
Guðmundsson, Guðmund-
ur G. Þórarinsson og Guo-
mundur Einarsson. Hinn síð-
astnefndi skyldi stjórna að-
alverkefni fundarins, sem
var að safna hugmyndum um
framkvæmd heimsmeistara
einvigis á íslandi. Albert
fl'U'tti hvatninigarræðu, en
Guðmundur Einarsson missti
af verkefni sínu, þar sem
upp hófust líflegar umræður
í ræðuformi, þar sem allmikl-
ar hugmyndir komu þegar
fram. Einkum var það undir
ritaður, sem setti fram
ákveðnar, itariegar hug-
myndir.
Nokkru síðar var mér fal-
ið að semja islenzka tilboð-
ið í einvigið af forseta skák-
sambandsins. Ég eyddi tveim
dögum í uppkastið og
siðar kom í ljós, að það hef-
ur fallið Spasský vel, enda
tók ég tillit til séraðstæðna,
sem tiðkast austantjalds, og
litlu hafði verið breytt efn-
islega, til dæmis ekki hug-
mynd minni um heildarverð-
laun, þegar mér var falið að
sjá um vélritun á tilboðinu,
innsiglun og flutning á því
til Amsterdam hinn 30. des-
ember 1971.
Guðmiundiur Þ. bað mig að
bíða í Amsterdam ti'l opnun-
ardags tilboðanna 3. janúar.
Á opnunarfundinum lenti ég
óvænt i alþjóðlegu opnunar-
nefndinni með þeim Takis
Hassiotis frá Grikklandi og
Bozidar M. Kazic frá Júgó-
slaviu og þar með tveim nýj-
um funduim með dr. Max
Euwe forseta Alþjóðaskák-
sambandsins. Vafalaust
var það að nofckru vegna
stöðu minnar í opnun-
annefndinni, sem sjómvarpið
og sum dagblaðanna reyndu
að fá viðtöl við mig næstu
dagana, en ég varðist frét'ta
að mestu, að undanteknu síð-
ara sjónvarpsviðtalinu, þar
sem ég hafði fullt samþykki
forseta Skáksambands fs-
lands til að ræða málin.
Þar sem íslenzka tiilboðið í
einvígið var ennþá ófrágeng-
ið sökum óleyfilegs keppnis
tíma, kom það mér á óvart,
er ég skömmu síðar var
óbeint beðinn að hafa ekki
fleiri viðtöl við fjölmiðla og
starfa ekki að málinu.
Eftir heimkomuna frá Am-
sterdam hafði ég daglegt sam
band við forseta skáksam
bandsins og fannst mér hann
vinna of hægt að þeim þátt-
um málsins, sem ég taldi mest
aðkallandi, þ.e. tímamálinu
og hlunnindamálinu, sem út-
skýrt verður i næstu grein.
Þar sem ég taldi að tím
inn væri dýrmætur, bauð ég
fram aðstoð á einhvern hátt.
Guömundur Þ. leiddi hjá sér
tillögu um skipun starfs-
nefndar i málinu, tii'lögu um
að ég tæki að mér föst störf
fyrir skáksambandið og síð-
ast einniig ti'llögiu <um að ég
sem meðlimur alþjóðlegu opn
unarnefndarinnar fengi gesta
setu á fundum Skáksam-
bands fslaunds, þar sem
ég bjó yfir ýmsum upplýs-
ingum af fundunum í Amst-
erdam í janúarbyrjun.
Fréttir tóku að berast af
yfirboðum Júgóslava og
samningamakki þeirra við
Edmondson og Fischer. —
Ákveðin var ferð þeirra síð
asttöldu til Júgóslaviu og
þan.gað fór einnig dr. Euwe.
Hlunnindamálið virtist vera
að komast á alvariegt stig
fyrir fsland, sem fylgdi mót-
mælaskeyti sínu á því sviði
i engu eftir. Guðmundur Þ.
virtist rólegur þótt ég segði
honum, að hvenær sem væri,
mætti búast við skeyti, þar
sem einhver erlendur málsað
ili óskaði eftir fyrirvara
lausu svari um, hvort fsland
gæti haldið einvigið i sumar.
f þessari stöðu bauð ég for
seta skáksambandsins að afla
frekari upplýsinga um mál-
in hjá Fiseher og einum með-
lima stjórnar FIDE, Ed-
mondsson, í Bandaríkjunum,
en þangað gat ég átt erindi
um þetta leyti.
Guðmundur taldi slíka
vesturför hættulega, reyndi
að telja mig af henni og hót-
aði að senda Edmondaon
skeyti um að ég hefði ekki
umboð til samninga fyrir
Skáksamband fslands.
Seinna játaði Guðmundur að
hræðsla hans hér hefði ver-
ið ástæðulaus.
12. janúar flauig ég
til Ameríku og tilkynnti Ed-
mondsan í símtali að ég
hefði ekki umboð til samn-
inga, en ákveðið var að skipt
ast á upplýsingum á fundi
með Fischer 14. janúar. Þessi
fundur í formi sameiginlegs
hádegisverðar okkar þriggja
tókst vel og var mikilvægur
að dómi Edmandsoms. Rætt
var ítarlega um formsatriði
og aðstæður á fslandi. Fisch-
er og Edmandsan aftóku
með öllu, að einvígið yrði
flutt fram á haustið, en ljóst
er að hvor keppenda sem
var, gat haft neitunarvald
um slíkan flutning. Þeir fé-
lagar kvöddu mig með virkt-
um og ætla má að viðræð-
urnar hafi aukið áhuga
Fischers á Islandsför, sem af
varð siðar.
Ég hafði átt simtal
við Guðmund Þ. á fslandi
kvöldið fyrir fundinn, og
sagt honum að búast við
skeyti frá Edmondson, sem
vildi fá svör um, hvort fs-
land gæti haldið einvígið í
sumiar. — Edmondsan hafði
viljað fá svar innan sólar-
hrings, en vegna beiðni
minnar, gaf hann íslending-
um vikufrest til svars-
ins. Einnig bauð ég Guð-
mundi skýrslu af viðræðum
mínum við þá Fischer og
beið svo í tvo daga eftir upp
hringingu hans, sem aldrei
kom. Hins vegar barst Ed-
mondson, meðlimi stjórni-
ar FIDE, á réttum tíma form
legt svarskeyti um, að ís-
lendingar treystu sér ekki til
að halda einvígið í sumar.
Þessi úrslit ollu þeim Fisch-
er sárum vonbrigðum.
Eftir heimkomu mina frá
Ameriku’ 21. janúar varð mér
Ijós deyfð Skáksambands fs
lands í einvígismálunum.
Ennfremur að almenning-
ur bjó við þá blekkingu, ein
mitt meðan tími athafna var
að fjara út, að verulegar lík
ur væru á, að einvígið feng-
ist hin'gað i haust. Eiigi var
mér boðið á fund með Skák-
sambandi fslands, til að gefa
skýrslu um fund minn með
Fischer og Edmondson, og
Guðmundur Þ. tók fréttum
minum með ró. Ég hafði at-
huigað um möguleiíka á 'leigu
hótelskips í Ameríku og Guð
mundur samþykkti að ég léti
kanna slíkt í Evrópu. Einn-
ig tók hann vel þeirri hug-
mynd minni, að reyna að fá
Rússa til að leggja fram slík
skip íslendingum að kostnað
arlausu. Fól hann mér
að annast samninga við
Rússa um þetta mál. Jafn-
framt þessum athugunum
hafði ég nú skrifað greinina
25. janúar sem olli þeim
þrýstingi almennings á skák
sambandið, sem áður er að
vikið.
Ekki gat Guðmundur gert
upp við sig, að snúa við blað
inu fyrir fyrstu utanlands-
ferð sína í málinu í janúarioik.
Hélt ég því með honum til
Aimsterdam. Tii þess að flytja
skilaboð frá rússneska sendi
herranum á fslandi varðandi
hótelskip, leyfðist mér að líta
inn á skáksambandsfund
þann, sem samþykkt hafði að
greiða ekki ferðakostnað
minn til Amsterdam.
f borg hinna mörgu sikja
reynd'um við dr. Buwe báð-
ir að telja Guðmund á, að
skemma ekki horfuir fslands
á einvígishaldi, með þvi
að lækka upphafleg verð-
laun fslands. Og það mun
Framhald á bls. 13.