Morgunblaðið - 28.05.1972, Blaðsíða 18

18
MORGWœLAÐIÐ, SUMNUDAGUR 28. MAl 1972
BENT LARSEN SIGRAÐI
Á STERKU MÓTI f TEESIDE
NÝLOKIÐ er í Teeside á
Eng'iandi mjög sterku skák-
móti. Úrslitin urðu þau, að
danski stórmeistarinn Bent
Larsen fór með sigur af
hólmi, hlaut 11 ráminga aí
15 mögulegum. Larsen tapaði
aðeins einni skák, fyrir
Parma 1 síðustu umferð, en
þá hafði hann þegar tryggt
sér sigur. Þessi úrslit sýna
giöggt, að Larsen er óðum að
ná sér eftir áfaillið gegn
Fischer og má því vænta mik-
tts af honum enn um hrið.
Önnur úrslit urðu sem hér
segir: 2. Ljulrojevic (Júgósl.)
10 v., 3. Portisch (Ungverjal.)
9 /2 v., 4.—5. Gligoric (Júgó-
sl.) og Tringov (Búlgarín)
9 v., 6.—7. Ulf Andcrsson
(Svíþjóð) og Parma (Júgó-
sl.) 8(4 v., 8. Georghiu (Rúm
eníu) 8 v. 9.—10. Keene (Eng-
landi) og Sax (Ungverjal.)
7 v., 11.—13. Wade (Engl.),
Hecht (V-Þýzkal.) og Bilek
(Ungverjal.) 6>/2 v., 14. Ree
(Holiand) 6 v., 15. Beltin
(Engl.) 4. v., 16. Cafferty
(Engl.) 3 v.
Hér kemur svo einn af vinn
ingsskákum Bent Laireens úr
þessu móti, hún var tefid í
9. umferð:
Hvítt: Sax (Ungverjal).
Svart: Bent Larsen
Frönsk vörn.
1. e4, e6. 2. d3 (Þegar hvítur
velur eftirfarandi uppbygg-
ingiu er í rauninni fremur um
að ræða kóngsindverska
vöm með skiptum litum en
franskt tafl). 2. — d5. 3. Rd2,
Rf6. 4. g3, b6 (Þessi leikur hef
ur átt vaxandi vmsældum að
fagna að undanfömu. Algeng
ast er þó að teika hér 4. —
c5). 5. Bg2, Bb7. 6. e5, Rg8. 7.
Rgf3, Re7. 8. 0-0 (111 gneina
kom að Deika hér strax 8. d4).
8. — c5. 9. Hel, Rbc6. 10. c3,
Rf5. 11. a3(?) (Hvítur viB
hafa gott vald á reitnum b4.
Þesisi leikur er þó of mikii
veiking á drottningarvængn-
um eins og síðar fcemiur í ljós.
Betra vitrðist 11. Rfl). 11. —
Re7. 12. Rft, h6. 13. Re3,
Rxe3. 14. Bxe3, Ðd7. 15. d4,
c4. 16. Rd2, R»5. 17. f4, J»5.
18- f5? (Hugmynd hvíts að
grafa á þennan hátt undan
svarta peðamiðborðinu er
anzi snjöl þótt hún komi ekki
að tilætikiðum notum). 18. —
exf5. 19. Rf3, Rc6 (Hvítur hót
aði e6, ásamt Re5). 20. b3,
cxb3. 21. c4, dxe4. 22. d5
(Áætlun hvíts virðist hafa
staðizt út í æsar. Ef svai ti
riddarinn hörfaði nú kæmi 23.
d6 og svartur væri harla að-
þrengdur, en . . . .) 22. —
0-0-0! (Fjögur peð eru nægi-
le.gt lið fyrir manninn, auk
þess sem svartur hrifsar nú
írumkvæðið). 23. dxc6, Dxc6.
24. De2, Hd3. 25. Rh4, De6.
26. Bxb7t, Kxb7. 27. Df3t,
Ka6. 28. Rxf5, Bc5. 29. De4,
g€. 30. Rg7, Hxe3. 31. Hxe3,
Dg4. 32. Kg2, Hd8. 33. e6
(Hvitur reynir nú að flækja
tafiið en staðan er töpuð. Eft
ir t.d. 33. He2 gæti svartur
farið í drottningarkaup og
ynni síðan á frípeðunum á
svipaðan hátt og í skákinni).
33. — Hd2t. 34. Khl. Dxe4L
35. Hxe4, e3. 36. exf7, b2. 37.
Hfl, c2. 38. Heel, Hf2. 39.
Re6, Hxflt. 40. Hxfl og hvít-
ur gafst upp um leið.
Nýlokið er árlegu stórmóti
í Sarajevo í Júgóslavíu, úr-
slitin urðu þau, að ungverski
stórmeistarinn Szabo sigraði
öiium á óvart, hlaut 11 v. af
15 mögulegum. 2. Petrosjan
10‘4 v., 3.—5. Hort, Jansa
(Tékkósl.) Og Keres (Sovét-
ríkin) 9/2 v., 6. Vukie (Júgó-
siavíu) 9 v., 7. Matniovic
(Júgósl.) 7(4 v. o.s.frv.
Jón Þ. Þór.
Freymóður Jóhannsson;
Hefur þegar verið
vísað aftur til
r íkisst j ór nar innar
í' leiðara Morgunblaðsins í
dag, 17. maí, og einnig í frétt í
biaðinu í gær, er minnzt á um-
sókn Ashkenazy, slaghörpusnill-
ings, um Islenzkan ríkisborgara-
rétt, og sagt að hún byggist á
ákvæði í. lagafrumvarpi því, um
mannanöfn, er nú liggi fyrir Al-
þingi, og heimili umsækjendum
að haida nafni sínu óbreyttu,
gagnstætt reglum þeim, er hing-
að til hafa verið í gildi.
Nokkra furðu vekur það, að
ritstjórn Morgunblaðsins skuli
ekki íylgjast betur með störfum
Alþingis en svo að telja frum-
varp þetta liggja enn fyrir Al-
þingi, þar sem frumvarpið var
þegar á dagskrá efri deildar 4.
maí s.l. og þá gert aftur-
reka, eða vísað aftur til rikis-
stjórnarinnar, til endurskoðun-
ar, mótatkvæðalaust og án um-
ræðu í deildinni, að undanskil-
inni stuttri greinargerð fram-
sögumanns, fcwmanns mennta-
málanefndar. Frumvarpið er þvi
vissuiega úr sögunni i bili og
liggur alls ekki lengur fyrir þvi
Alþingi, er nú situr.
Leiðari Morgunblaðsins metur
það á við mannréttindaskerð-
ingu, að skilyrði um íslenzkt
nafnval og nafnnotkun skuli
fyigja rikisfangi. Ja, hérna-
hérna. Og blaðið spyr, með stórri
íyrirsögn: „Ashkenazy eða
Valdimar Davíðsson.“
Svarið ætti sannarlega ekki
að vera erfitt og mætti ég og
fleiri bjóða tónsnillinginn Valdi-
mar Davíðsson velkominn hing-
að í góðra manna samfélag,
ásamt konu sinni Þórunni Jó-
hannsdóttur, sem við hér heima
biðum eitt sinn eftir, í mikilli
eftirvæntingu, að kæmist alveg
upp snillingabrekku tónlist-
arinnar, þangað sem frægðarsól
in skin. Einnig böm þeirra, sem
öll mundu þá væntanlega bera
íslenzk nöfn, sem Valdimars-
böra, mundum við bjóða hjartan
lega velkomin, — en ekki sem
Ashkenazy. Hið sjálfsagt ágæta
nafn í heimalandi þess, verkar
sem orðsikrípi í íslenzku máli, þó
af því ljómi erlendis. Nóg er fyr
ir af nafnskrípunum hér, sem
ógna islenzkri tungu.
Morgunblaðið gerir mikið úr
heiðri þeim, sem Valdirr.ar sýni
okkur með því að sækja hér um
ríkisborgararétt. Ekki hef ég til
hneigingu til að draga úr þeim
heiðri, en mundi hann ekki vera
jafn mikiil, þótt maðurinn bæri
nafn eins og Vaidimar Daviðs-
son? Og mundi hann nokkuð lit-
ilíjöriegri sá heiður, er Island
og ísiendingar veita honum, með
þvi að taka hann undir verndar-
væng sinn og veita honum þátt
í kostum þeim og verðmætum
mannlegs lífs, sem hollasta riki
heims hefur að bjóða? Ég hygg,
að hinn ágæti og ástsæii hsta-
maður sæki ekki um islenzkan
ríkisborgararétt, til þess eins að
heiðra okkur Islendinga, heldur
geri hann ráð fyrir nokkrum
ávinningi hér. Ekki væri heldur
neitt óeðlilegt, þó Valdimar
teldi sig skulda þjóðdnni nokk-
uð, vegna konu sinnar, og mætti
þvi sennilega þakka henni kvóta
af heiðrinum.
Um hið umrædda mannanafna
frumvarp á Alþingi, sem ég hef
áður gagnrýnt mjög, opin-
berlega, skal eftirfarandi fús-
lega tekið fram.
í greinargerð sinni fyrir til-
lögu menntamálanefndar e.d.,
skýrði formaður hennar, Ragnar
Amalds, frá því, að nefndin
væri andvíg nýjum ættarnöfn-
um, þótt hún væri meðmælt því
að leyfa þau, sem nú væru rétti-
lega skráð í þjóðskrá. Einnig
væri nefndin andvíg mis-
rétti því, milli kynja, er kæmi
fram í frumvarpinu.
Því miður urðu engar umræð
ur í deildinni um þetta gamla
hita- og deilumál, — ættarnöín-
in. Það er þvi ógemingur að
gera sér viðhlitandi grein fyr-
ir, hvað einstakir þingmenn, —
og þá sérstaklega neðri deildar,
hefðu haft um frumvarpið að
segja, ef þeir hefðu látið álit
sitt í ljós. Ljóst er hins vegar,
að ofríki ýmsra gettaraafnarétt-
hafa er orðið svo mikið, að nær
ógerningur er að koma fram
sjálfsögðum breytingum og lag-
færingum, sem tunga okkar og
þjóðerni krefst, og skylda er lög
um samkvæmt. Enginn hef-
ur, svo vitað sé, verið lögsótt-
ur aí öllum þeim fjölda, sem
brotið hefur gildandi manna-
nafnalög. Ef svo heldur áfram
sem horfir, líður ekki á löngu,
þar til vald og embættisaðstaða
ættarnafnamanna ræður öllu í
þessum málum. Ef þar á ofan
ætti svo að bæta straum er
lendra ættarnafna manna, sem
ættu að fá að halda nöfnum sín-
um óbreyttum til æviloka,
og sem færi hraðvaxandi nú á
næstunni, með hverju árinu sem
liði, ættu vist flestir að geta séð
hvert stefndi í þessum þætt-i
sjálfstæðisviðieitni okkar. Hið ís
lenzka kaffært í erlendum áhrif-
um. Það er ekki nóg að standa
sig vel efnalega, en guggna svo
menningarlega.
Það hefur valdið nokkrum
vonbrigðum, hve fáir hafa iátið
mál þetta til sín taka á opinber-
um vettvangi, s. s. í biöðunum,
og beitt sér þar þjóðinni til
heilla. Heiti ég hér með á menn
að hrista af sér slenið, láta skoð-
un sána i ljós og hjálpa til við
að stöðva hina erlendu ásælni í
þessum málum. Það er hins veg-
ar, sennilega til of mákils mælzt,
að embættismenn taki sig nú til
og framkvæmi eitthvað af fyrir
mælum gildandi laga í þessum
efnum, án þess að þá
sjáifa þurfi að kæra fyrír lög-
brot og vanrækslu í starfi.
En auðvitað er hægt að senda
kæru og krefjast framkvæmda,
til þess að sjá, hvort það er að-
ferðin sem við á. — Og ættar-
nöfn verður að nema burtu úr
íslenzku máli.
sýndu höfðingjar aðeins þeim, er
voru af komunigakyni.
Til að ólafur kæmist utan
varð Melkorka að færa mikila
fórn. Slík för var dýr, en fá-
tækt bú og mikil umferð manna
og greiðasemi við Guðs ölmusur
á Melkorkustöðum. Hún sá þanm
veg einan að giftast nágranna
sínum, Þorbirni skrjúp. Segir
lítt af þeim, nema að áttu Lamba.
Ólafur keypti mikil lönd og var
virðingarmaður mikilll. Gerði
hann rjóður í skóginn, þar sem
búsmali safnaðist jafnan. Reisti
þar bæ, er hann nefndi Hjarðar-
holt. Er þar síðan mest fyrirset-
ur í Dölum.
MeOkorka fór aldrei utan og
dó að bónda síns. Hún er auka-
persóna í Laxdælu og þáttur
hennar víkjandi. En áleitin hef-
ur hún verið í sögunni og skáldin
hrifizt aif gerð hennar, konumgs-
dótturimnar hernumdu, sem
fannst frelsið lítiil gjöf, þegar
ástin var svikin.
Leikstjórinn, er Leikfél. Ólafs-
víkur sýnir nú Melkorkiu, Hörð-
ur Torfason, hefur unnið mikið
starf og heppið, að koma þesisiu
verki svo vel fram, sem raun
ber vitni. Nær affilir leikendur
eru byrjendur, og hlýtur undir
búningur því að hafa verið erfið-
ur.
Aöiygilisverðastan leik fiýnir
Jóhanna Gunnarsdóttir í gervi
Sæunnax giriðkonu. Enginn leik-
andinn hæfir svo vel hlutverki
sínu sem Soffia Þorgrímsdóttir,
en hún leikur Jórunni húsfreyj-u
Höskuldar. Ber frá um svo mót-
aða persómu og tigið yfirbragð.
Aðalheiður Eiríksdóttir leikur
Melkorku bezt í fyrsta þætti sýn-
imgarinnar og Þráinn Þorvaids-
son Höskuld í síðasta þætti. Páll
Björmsson (12 ára) verður mörg
um hugstæður í mynd Ólafs pá
í bernsku.
í heild s'kuta öllum leikendum
fæðar þakkir fyrir lofsvert átak
og leikstjóramum fyriir dugnað
og smekkvísi. Það er mikiil
ávinningur að sjá Melkorku
Kristínar Sigfúsdóttur svo
lukkulega sviðsetta.
Leikfélag Ólafsvíkur:
Melkorka
Höfundur:
KRISTÍN SIGFÚSDÓTTIR
OFTAST greinir frá iéttum lelkj-
um og ekki tiikomumiklum um
efni og skáidsikap, er hin litta
leikfélög í deifbýlinu færast
leiksýningar í fang. Ástæðan til
þess er vitanleg öilum, sem þar
að þenkja: lélegur búnaður og
iítill tími.
Leikfélag Ólafsvíkur sýnir nú
íslenzkt leikrit, Melkorku, eftir
Kristínu Sigfúsdóttur. Mun
þetta fyrsta sinni, sem Melkorka
er sviðsett. Er hér að geta loís-
verðs átaks i dagsins önn. Frum
sýning var að kvöldi uppstign-
ingardags, 11. mai. Að srjálf-
sögðu var að fjölmenni og vel
fagnað.
Því miður varð að sleppa
fyrsta þætti vegna ytri aðstæðna.
Nýtur verkið sín þó vel enda
kynnti formaður ieikféiagsins,
frú Helga Valdimarsdóttir, að-
draganda þeirra atburða, er frá
igreinir, áðjr tjaidið féll. Þess
skal getið, að það er að öllu
Helgu að þakka, að Melkorka
var tekin til sýningar í Ólafs-
vík. Til þess eru ýmis tildrög.
haria tilvilvjanakennd og
skemmtileg. Af því segir þó ekki
hér, enda skal frekar vikið að
höfundi leikritsins — og svo sög-
unni, sem að baki býr.
Kristín skáldkona Sigfúsdóttir,
Hainssionar, var fædd 13. júlí
1876 á Helgastöðum í Éyjafirði.
Hún giftist 25 ára Pálma Jóhann-
esssyni frá Skriðu í Saurbæjar-
hreppi. Bju.ggu þaiu lengst í
Káifagerði við Möðruvelli. Mann
sinn missti Kristín 1916. Allan
síðari htata ævinnar bjó hún á
Akureyri og lagði stund á skáld-
skap með heimilisforsjá og önn-
um. Kristín lézt 28. sept. 1953,
virt af hæfileikum og mannkost-
um. Sonur þeiirra Pálma er séra
Jóhannes á Stað í Súgandafirði,
skáldmæltur og tónilistarmaður.
Kunnust leikrita Kristínar eru
Tengdamamma, Árstíðirnar,
Mjallhvit og Óskastundin. Marg-
háttaðra ritstarfa hennar ann-
arra verður ekki getið hér, þó
að vert væri, er svo ágætrar
konu er minnzt.
íslenzkir Hstamenn hafa marg-
ir sótt yrkisefni sín tií fyrri tíð-
ar. íslendingasögur og þjóðsög-
ur eru oftast tilefnið, er sækir
á huga skáldsins. Svo fágæt og
harmþriungin voru öriög Mel-
korku Mýrkjartansdóttur, íra-
konungs, að sízt er að undrast,
að yrði hugstæð og óigleymd. En
í Laxdælu gætir þó ekki tilfinn-
ingasemi vegna þessarar mikil-
hæfu og konungbornu ambáttar.
Höskuildur Dala-Kollsson kaupir
hana og hefiur heim með sér og
áttu þau Ólaf, er nefndur varð
pá vegna skartmennsku sinnar.
Jórunn kona Höskuldar flæmir
Melkorku af bæ þeirra hjóna og
seidi Höskuldur hana í bú á Mel-
korknstöðum. Sáustu þau sjaid-
an og þóttist Melkorka illa svik-
in, en fuddt frelsi hafði Höskuld-
ur gefið henni, er hann fregnaði
um faðerni hennar. Þá varð
henni það mótdraigi, að Höskuld-
ur tók sveininn af henni 7
vetra og fékk honum fóstur að
Goddastöðum. Kennt hafði Mel-
korka Ólafi írsku, er kom hon-
um vel, þegar hann sigldi á fund
afa síns umglingurinn. Hafði
hann mikla fremd af þeirri för
og þá gersemar af frændum sin-
um írum, og svo aif Gunnhildi
og Haraldi konumgi i Noregi.
Svo mikils þótti Ólafur nú verð-
ur, að Egill Skailagrámsson gaf
honum dóttur sina og þóttu tíð-
indi. að Borgarmenn riðu í Dali
til brúðkaiupsins. Slikan sóma
Ágúst Sigurðsson,
Iðnaðarhúsnœði
Til leigu nú þegar iðnaðar-, geymslu- eða
verzlunarhúsnæði við Lyngás í Garðahreppi.
Húsnæðið er á götuhæð, alls um 450 ferm.
Hægt er að skipta húsnæðinu í smærri ein-
ingar ef vill. Húsnæðið er fullpússað að inn-
an og lagt í góif, en ekki fullklárað að öllu
leyti. Leigist í því ástandi sem það er nú í.
Nánari uplýsingar í síma 12157 og 36936.