Morgunblaðið - 28.05.1972, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. MAl 1972
21
,,Krákuhreiðrið“
- Stef nt
norður
Framh. af bls. 1G
befði ég ófróður m.aðurinn átt
bágt með að ghska á tilgang
þess. Bn kjöiu.r ísbrjóta
er feúptari ein almeninit gerist og
bolurinn þamnig byggSur, að
stefnið lyftist og rennur yfir
brún lagmaðaríssims, sem þann
ig brotnar undan þunga skips
ins. Áhöfn St. Laurent er um
100 manns. Á veturna er hann
starfræktiur í isi lögðum St.
Lawrenceflóamum, en á sumr
um nosrður á sundunum miMi
kanadísku heimskautaeyj
anna. Hann mun nú stærsti ís
brjótuir heims, sem í ntotkun er,
síðan Kjarnorku-Lenín fór að
leka; var settur í sóttkvi, þeg-
ar áhöfnin skelfingu lost-
in flúði í land og neitaði að
vinna.
IV.
Leið nú að brottför og vís-
indamenn, 17 talsins, og áhöfn
tímdiust utn borð. Samikti Láren
siius hafðd reyndar legið aðigerð
arflaus við landifestar í
þrjiá mánuði og mikili hluti
álhaf'narinnar var á Við og
dreif i heimaflylki sínu, Noiva
Seotia, sumir við önnur störf.
Bn fjónum dögum fyrir áæti
aða brottför hafði kamið í Ijós,
að Sankti hafði stirðnað í liða-
mótunmm, bulla sprakk i neyð
arrafiinum — og fleira var úr
lagi, sýnt, að brottförin dræg
ist um óvissan tíma. Siglt var
af stað þantn sautjánda, en þá
aðeins í 5 kiuktoutiíma reynslu
ferð út í fjarðarimiynni. Þrátt
fyrir siléttan sjó valt skipið
drjúgt, enda smíðað til að velta.
Ýrnsir úr hópi vísimdamamna
höifðu aldrei á s jó komið og um
tím.a leit út fyrir, að túrinn
yrði ekki lengri í þetta sinn.
Verkilræðintgar og vélstjórar
lögöu nótt við dag og saman
alit sitt vit, brottförinni var
frestað um dag og dag og loks
um viku. — Varahluti þurfti
að pamita frá London og sökum
eiliifðiairvertofaila i þessu lamdi,
en Kanadamenn kunna ekki að
leysa kaupdeilur, hringsólaði
styfekið ótal króka á sjó og
landi á leið sinnd til Halifax.
Reyndi nú á jx>linmæðá heim
skautafara, viðtoúnir töí af nátt
úrunnar völdum í Baffiinsfilóa,
en ekki sióri i þeirn stað Hali
fax.
Liöu þannig tviær vifeur til
viðbótar. Vísindamenn fuaidu
sér ýmislegt til dunrlurs til
frekari undirbún'.ngs. Við veð
ur og lii'flfræðinigar skiptum
með ófekur rúimgóðri tiirauna
stofu miðiskips í mesta bróð
erni af því við þefektumst svo
lítið, haffræðlnigar hasla sér
vöil í tiiraumaatofu sinni fram
an. til og eru þar vindur m.eð
stáMmum, sem ntóJð gætu djúpt
niðu.r í iður jarðar. Geta þeir
unnið störf sín innan dyra,
nema sá, sem stendiur á pailli
úti og þræðir á stáiMrinn sjó
ta'kana. Aftar á skipinu er
vi n da líififræð ingann a.
Við hefjum kynni okkar hvor
ir við aðra þessa dagana, og
við skipverja og lífið um bor8;
komumst að því, að hásetar
þekkja skipherra sinn af orð
spori eimu, æðstu yfirmenn búa
í S'víitum í uppihæðium, en háset
a,r í kytrum neðan sjávarmáls,
í gný issins. Verða vistarver
ur rýtnri og þokka'iegri eftir
þvi sem ofar dregur þiMörin
fim.m. Yfirbriyti hafði a;f mitoiili
list skipt v'isindahópnum í
þrjár stéttir og gátum við ekki
annað en gengizt undir. Mátti
ég vel við una mímum miðetétt
arstatus á efira þilfari, með
aukaþægindum svo sem skrif
borði, síma, einkabaði og um
búnaði rúms hvern morgun.
Matsali.r eru þríir. 1 einum
snæð.'ir Fournier skipstjóri,
æðistivélstjóri, yfirvéistjóri og
skipslætonir. Einhvenra hluta
vegna snæðir æð'stistýrimaður
i sal númer tviö innan um aðra
stjóra og gdlda menm, oig þar
sitijum við, gesitirnir uim borð.
Þriðji salur, þilifari neðar, er
borðsalur þeiinra ðbonðalögðu.
Bkki sakar að geta þess að
Hótel Saga yrði fuiisæmd af
annarri eins matreiðslu og um
borð i St. Laurent, þri-
rétta veizla tvisvar á dag og
þó val mihi tveggja eða þriggja
rétta hverju sinhd. Voru menn
af þessum sökum sjaldan nógu
hungraðir til að vakna tíman-
lega til morigunverðar, sem
annars var hinin ljúiffengasti.
Haft var fiyri-r satt, að efeki
gætti stéttaskipt'ingar i fæði
i’im borð i konungi istorjótanna.
Enginn ætti að deyja Dirottni
sínum læknisráðaiaust um borð
i þessu skipi, því að skipslæton
ir býr vel, Hefur hann yfir að
náða lætonisstoifu með viðtals
timum og f.löknustu tó'um, alit
frá röntgentæki til flísa-
tangar, lyfjaforða á við
Reykjavitouirapótek og fjög
urra manna sjúkrastofiu með
prinsessudýnum og sjónvarpi.
í þann mund, sem vísin'da
menn þekkja orðið járnvöru
verzlanir, bíó og veitingahús í
Halifax betur en góöu hófi
gegnir, er bl'ásið tiil bro'titferð
ar. Var efeki seinn'a vænna, þol
inmæðin á þrotumi og hla'upin
heimiþrá í hópimn.
V.
31. janúar. Hnattistaða: 45
gráður norður, 61 gráða vest
ur: Halifax. Áttium að leggja af
stað í morgun, en sú áætlun
Sitóðst efeki flrekar en þær fynri.
Smátt og stórt í vélarbáffeninu
lœtur ekki að stjórn samtimis.
Jim vélstjóri sýndii mér heim
si.rnn í miorgun, ótal, kerfi
i toerfimu oig tröilauifenar véiar
á mörg'um hæðium, stigar upp
og stigar nióur, stjórnsalur viirt
ist toyntolanda af raifstöð fyrir
meðalborg og IBM/360, gerð
75. Töliva fylgdisit með áisitandi
allna kerfa í vóiarrúimi og ann
aæs staðar um borð. Jim sagði
Santoti Lárensíus firumJegan
samsetning fortíðar, nútiðar og
framtíðar. Ekki hei.glum hent
að samræma slíkt.
Kvikmyndamennirn'ir frá
National Film Board bættust í
hópinn í gær. 1. febrúar. Ótrú
leg't en satt, liðum úr höfn
núma í kvöid fel. 9. —
í morgum hélit Sadf er, sam
ræmari vísindahópa, fund með
otokur í fumdarherberginu inn
af kennslustoflunni. Eitt mála á
daigskrá; kvartan.ir undan illa
siðuðum hásikólalýðnum, menn
mæta bindislausir í mat og einn
(prófessor Bob) hafði mætt í
(hreinum) gadlabuxum, item
óvirðingarhjal um stoúibuna,
mann.fundir uppi á stjórnpalli,
langsetuir við ka.f'fi,drykíkju í
borðsaln'um, sem tefja sfeips
þjónana, og fleira döna
legt. Sad'.er tókst sniiJdarlega
að gera kvartanir yfirmann
amna eðlilegar: „Þiráitt fyri.r
aJlt enu þeir vanir þvii, að yfir
mönnum sé sýnd virðing um
borð . . . Þrátt fyrir allt er
þetta þeirra annað heimili og
setustofan framan til er dag
s.tofa heimilisins . . .“
Avarpaði Dougal við mat
borðið. Reyndist ekki mállaus.
Komizt nyrzt sem aðstoðarmað
ur auðkýfinga við laxveiðar í
Norður-Québec eitthvert sum-
arið, þ. á m. var íslenzkur
bankastjóri. — Fred leysti líka
frá skjóðúnm, sagði frá Bar
badosferðinni, nýkominn það
an úr rannsóknarferð, stefnir
nú só'brunninin norðuir i nótt
ina. Er frá Panarna, en býr nú
í M onfcreal,
2. febrúar. Svaf ve.l af nótt
ina, S’lébtur sjór og skipið hagg
aðist ekki, enda stútfullt af ol-
íu (3800 lestum) og þyngra en
um daginn í reynsluferðinni. —
Ferðinni heitið norður með
vesturströnd Nýfundnalands og
um Belle Islesund milli Ný-
fundnalands og meginlands. — í
morgun, um 10 leytið, skriðum
við yfir ísbreiðuna. Nýmyndað
ur ísinn teppayað,i sjóinn og
hindraði ferappar öldur að risa,
þrátt fyrir hvassa norðanátt
fagurt á að líta. Auðar skrám
ur í gnáa breiðuna, samhliða
vindátt, þar sem vindur
inn náði að ýfla. fstoreið
an mynduð úr smáium kriniglótt
um plötuim, „pönnukökum".
Þagar leið á daginn urðu kök
urnar stærri, brúinir þeirra
hærri af n'úningmtm, þæir
sikipfca um lit og hvi.tna. Síðla
daigs verður isinn samfelldari
og þyfefenar, og Sankti Lárens
íus titrar lífcilleiga, þegar hann
öslar gegnum ísþekjuna.
Kyn.ni mér Norðurvakarrit
betur fyrst þeir gerðiu alvöru
úr broifctiför. Hver veit nema
ofefeur ta.kist að ná þang
að norður.
Furðumargir lýsa yfir áhuga
á að rifja upp' sfeák og fylgja
með afsakanir um fáfeunnáttu
og mörg ár siðan síðast. Sama
er mér, þófct men.n viti ekki,
hvemig herfcoginn af Brúnsvík
lék af sér í 6. leik í skáfe sinn:
gegn Morphy i Paris árið 1858.
3. febrúar. Var snemma á fót
um í rnorgun. Skrapp
upp í brú. Leyfileg.t að koma
þangað, ef við mæ’.umst hljóð
lega við og þvælumst. ekki fyr
ir. Stjórnpallurinn er á stærð
við hand'boitavöM. Er þarna út
sýni gott og florvitmilegt að
fylgjast með stýrimönnum og
St. Laurenit að störfum. Vorum
staddir í nær samfeEdum ís í
St. Lawrenceflóa, 8 tiumdu
hlutar hafs þaktir. Þeir reyna
að þræða vakir eða sund í ís
breiðunni. Isinn er eitt fet á
þyfekit og tókst þeim að halda
13 hnúta hraða,.sem mun hag
kvæmur hraði með tililiti til
olí'ueyðsiu og afkasta vélanna.
Isbrjóturimn eyðir að jafnaði
70 lestum á dag í ísleysu, en
250 lestum í 3—5 feta þykkum
is. — Að áliðmum degi kárnaði
isinn og varð tveggja feta
þykkur, saimjfelldur, og voru
allir rafllamir niiu settir í gamg.
Enigu að síður dró úr hraðan
um, um tíma niður í 4—5 hnúta.
Brá mér út eftir morgunmat.
Bezt að viðra si.g daglega og
venjast loffcslaginu jafnharðan.
Hvað sem því Mður var hress
andi að anda að sór óspjölluðu
loftiniu og dýrlegt að skima út
í oílbirfcuna, só’.'skinið dansaði á
hvítri sléttunni, himinninn blár
og bjartur. Hæð yfir Austur
Kanada, norðanáttin köld, 15
sitiga frost, uppgufun og kóln
un: ismyndún, farartáimi. Norð
anátitin einnig á Baffinsflóa,
en veldur þar heppilegri dreif
ingu isþekjunnar, sem þegar er
orðin vi'ðáttumikil þar.
Það grillti í meginlandið, en
s& ekki til Nýfundnalands.
Gekk af'tur í skut. S’kipið fór
greitt, breið rák í suiður, svöðu
sár rist í ísbreiðuna, kjöifarið,
en beggja vegna liðu langbylgj
ur- út og lyftu up-p ísteppinu,
mjúklega, þegar fjær dró, en
óhindirað, hver af annarri. Sól
stóð yfir kjölflarinu og glamp
aði skært á hafrótið, fugfl sveif
undir og fylgiir ofetour í góðri
von. Allmörgum skipslenigdium
aftar sá ég isrendurnar twær,
sitt hvoru megin við farið,
falla saman jafnharðan, vind
ur og strauimur gera að sáirinu
og ör eitt er til minja.
Ótal íshnulilungar liggja á
við og dreif beggja vegna við
kjölifarið, en undarlega fjarri
ísbrúnunium sj'álifum, Geng
fram eftir skipinu, þessa 120
metra, og sé þá, hvar ísinn
fevarnast í mola við ste-fnið, en
Sitærri brot, stór og þykk fllök,
sporðreisast niður með bolmum,
kaflfærast og lyftast fjær sfeip-
inu, hlaðin hnullungunum. —
Kræklóttir brestir skjóta eld-
inguim tugi metra út frá
stafninum, ísþekjan klofnar og
feikistór flök smeygjast undir
önnur eins og sfcokkað væri í
spilum. Það marrar og brakar
og St. Laurent veður áfram við-
stöð'iuiausit af ógmarkraflti.
4. febrúar. Kvikmynd í gær-
kvöidi i veglegri dagstofu yf-
irmanna. Datgsitofan er framan
til á efra þilfari, teppalögð með
djúpum sófum og stóium, rúm-
góð og nær þvert yfir skipið.
Er þar seldur hræódýr bjór á
kivö'din, og romm handa gamla
lækninum. Sfeipstjióri og æðsti
vðlstjóri hafa fastasæti á þver
sófa í miðjum sal og enginn
fyrir framan. Sýn'imgin hefst,
þegar Fouirnier skipherra hef-
ur hlammað sér i stúkusætið
sitt. Aukamynd: viðtal við Vil-
hjálm Ste'fá'nsson og fráisögn af
land'feönnunarferðum hans í
Norðu r-Kanafla.
ísinn þykkur i gærkvöldi og
nótt meðan farið var um Belle
Isle-sund, skipið nötraði. Erum
nú komniir austur fyrir Ný-
fundnaland, en ísinn er vökótt
ur og þá lítil hindrun. Stefnt
ANA að meginjaðri ísþekj-
unnar 100 mí’.ur austur af
Labradot’.-Strönd. Er síðan ætl-
unin að þræða gisna ísröndiina
norður á bóginn og forðast þá
jafiniflramit miki.a ísingu á opnu
hafi.
Þyrlan fór fyrstu ískönnun-
arferð sina í gaar og í d'ag kom
DC-4 vélin frá Gander. Ætlar
að feorna daglega sigSingamönn
um til aðstoðar að finna greið-
færa leið. Fl'aug hún fer-
hyrning alllangt norðaustur af
St. Laurent og kannaði við
áttiU ísþekjunnar.
Leit sem oftar inn á „veður-
stoflu“ ísathugunarmanna,
þeirra A! og Jim. Þeir fá dag-
lega myndsend veðurkiort um
viðeigandi tæki og svo auðvit-
að loftskeyti um veðurútlit og
hafís. Nú er stormasamt í
Nova Seotia, og armurinn á si
ritandi loftvog þeirra félaga
heflur hrapað iS'kyggilega und-
anfarið og einsýnt að hverju
stefnir. Skipstjóri kemur
að leita upplýsinga, léttur í
skapi, gengur vist vel gegnum
ísinn. Rekur augun í Playtooy-
dagatal og skoðar: „Þörf
á þessu, sérstaklega á heimleið
inni.“
Hitti dr. Thamsborg á brú-
arþaki, öbulan við útivist-
ina. Thamsborg er fulltrúi
danskra aðiija í leiðangirinum.
Suma leiðamgu rsmenn hitti 'ég
liitið enda setið af mikill'i reglu
semi við sömu borðin í mat.saln
um og yfiiibryti hafði skip
að okfeuir niður við í upphafi.
Dr. Muench, manna fróðastur
um Norðúrvök, veður ekki
upp á fólk frekar en fyrri dag
inn, Ricihard mislyndur, al-
vöruþnunginn unglingur. Ann-
ars kynnist ég flestum. Sadler
samræmari, haffræðingur frá
Rannsóknadeild landvarnanna,
er hraðmæiibur og gamansamur
sagnakall, sfcór og diguir með al
skegg og arnarnef og kann lag
ið á háum sem lágum, stöðu
sinni vaxinn. Á sagnaskránni
eru kynstur af ævintýralegum
endurminningum hans frá her-
þjónustu í Indlandi hér fyrr á
tíð. Dr. John Sater, frá Was-
hington, framikviæimdastjóri
Norður-ivakar rannsóknanna í
heild, er maðuir hæglyndur og
að jafnaði fámáll, Ijóstraði því
fyrst upp í dag, að hann hefði
verið á hafísráðstefinunni á Is-
landi í fyrra.
Eftir hádegi hafði dregið
fyrir sól, og græddist vindur-
inn. Við nálgumst nú ísjaðar-
inn, ísinn brotinn í stórar torf-
ur, undiralda farin að gera
vart við sig og er sumum bumb
ult. Allir hertu sig þó upp i að
mæta í mat. Um hátalarakerfi
skipsins eru menn varaðir við
storminum í nótt og beðnir að
láta allt iaust í skúffur og
reyra niður stóla. Við bregð-
um reipum yfir kassastaflann í
rannsóknastofunni.
5. febrúar. 10 vindstig og Æg-
ir í ham, laus úr viðjum íss-
ins. Geysilegur veltingur all-
an daginn, nema þegar siglt
var um ísflakasvæði í rúma
2 tíma. Stefnt norður og nið-
ur finnst mér stundum, og
missi ég sjónar af haffletinum.
Þó furðu sjóhraustur, enda
forðast ég að spyrja um líðan
annarra. — Gekk í barndóm-
inn í nótt í vöggu minni, hrökk
þó upp öðru hvoru við skelli,
smelli og urg, aðdráttaraflið
komið á kreik og lætur ófrið-
lega, fundvíst á það, sem við
manntetrin áttum enn óskorð-
að. Eitt sinn sem oftar kjagaði
ég út á gang til að binda endi
á skruðninga þaðan. En ekkert
var að sjá, fyrr en kemur stóll
fyrir hornið, mannlaus að því
er ég bezt fæ séð, en hverfur
aftur sömu leið. Eitthvað fyrir
Sálarrannsóknafélagið hugsa
ég með mér í svefnrofunum og
hraða mér í bólið.
Um kvöldið staddir á 59’ N,
54° V, nálgumst Grænland.