Morgunblaðið - 04.11.1972, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. NÓVEMBER 1972 J J
„Stefnum að því, að allir þéttbýliskjarnar
verði tengdir sjálfvirka kerfinu 1974“
Spjallað við Aðalstein Norberg ritsímastjóra
ÍSLENDINGAR hafa löngum
þótt einkar málglaðir og það
svo, að skv. alþjóðaskýrslum
munum við vera með mestu
simnotendum heims, að
sjálfsögðu miðað við fólks-
fjölda. Mbl. sneri sér til Aðai-
steins Norberg ritsíma-
stjóra til að forvitnast svolít-
ið um starfsemi símans á ÍS-
landi. Undir embætti ritsíma-
stjóra heyra eftirtaldar deild-
ir: Talsamband við útlönd,
langlínumiðstöðin, telex og
skeytaþ jón usta.
í upphafi spyrjuim við Aðal-
stein hvenær að því komi að
ísfendingar geti sjáifir hringt
sin samtöl til útlanda.
— Um það er ekki gott að
segja. Skilyrði fyrir þvi að
við fáuim sj álfvirkt val er mik
il fjölgun á talsambönduim. Á
sl. ári var tekinn í notkun nýr
sæsísmastrengu'r milli Hjalt-
landseyja og Færeyjia en
strenguirinn heitir á ailþjóð-
legu simamáiti Sbefa og fá-
uim við afnot af honuim.
f>á er eftir að leggja nýjan
sæsímiastreng milli fslands og
Færeyja. Slikt fyrirtæki kost-
ar bundruð milljóna króna og
engin ákvörðun hefur verið
tekin um hvenær ráðizt verð-
ur í slíka framkvæmd.
— Aðalsteinn, það hefur bor-
ið á kvörtumum um, að illa
gangi að ná sambandi við ís-
land frá meginlandi Evrópu
og að menn hafi orðið að taiða
alilt að 12 klukkuistundir eftir
samtoandi. Er einhverrar bót-
ar að vænta á þessu ástandi?
— Ég veit að menn hafa
þurft að biða margar kl'st.,
eftir að ná sambandi heim, á
sama tíma og talsamtaandið
hér heima gat afgreitt samtöl
samstumdis til útlanda. Það er
London, sem hefur verið okk-
ar vamdamál, því að þar í
gegn fara öll samtöl frá meg-
inlandinu. Við höfum aðeins
haft handvirka afgreiðslu við
London, þ. e. a. s. það verður
að panta símtöiin gegnum
þá. Þetta stendur nú til bóta,
því að á næsfunni fáum við
4 hálfsjálfvirkar línur þangað
og auk þess höfum við kvart-
að mjög ákveðið við við-
komandi yfirmenn í Lomdon
og þeir lofað að bæta úr
þessu.
SJÁLFVIRKT VAL
— Hversu margar línur eru
til útlanda?
— Þær eru 19 eins og er, en
verða 22, er við fáum
hálfsjálfvirfeu línumar til
London. — Telja má að
þessi fjöldi nægi þegar um
eðlilegt álag er að ræða, en
ógjörmingur er að miða línu-
fjöWa við „toppálag“, sem
kann að skapaist við sérstak-
ar aðstæður. Talsambönd til
almennra nota milli íslands og
annarra landa fara gegnum
sæsimastrengina Scotice óg
Icecan. Þar höfum við 2 línur
til Færeyja, 8 til Kaupmanma
hafnar, þar af 4 hálfsjálfvirk-
ar, 5 til London, em verða 8,
þar af 4 hálfsjáltfvirkar og
4 til Montreal. — Með sjálf-
virku vali er átt við það, að
stúlkumar okkar hér heima
geti sjáifar valið númerin er-
lendis, en þurfi ekki að panta
gegnum aðrar stöðvar. Á
saima hátt getur talsamband
fyrir útlönd erlendis valið
beint notendur á íslandi. Af
þessu verður eðlilega mikið
hagræði og sparnaður?
— Hversu mörg samtöl
hringdum við til útlanda á sl.
ári?
— Talsambandið hér af-
greiddi 55900 samtöl, sem
stóðu i 6295 klst. Heldur færri
samtöl voru afgreidd frá út-
löndum. Þetta svarar til þess
að 1—2 menn taii allam sólar-
hrimginn héðan til útlanda allt
árið um kring. íslenzkir sim
notendur greiddu fyrir þessi
skntöl 60.5 milljónir kr., en af
þeirri upphæð voru 53.5 millj-
ónir endurgreiddar erlemdum
aðilum, m.a. þekn sem eiga
sæsimastrengina. Eftir urðu
þvi aðeins 7 milljónir króna.
Á síðari árum hefur af-
gréiðsla talsambandsins auk-
izt hröðum skrefum og fyrstu
8 mánuði þessa árs voru út-
faraar 292 þúsumd simtalamín
útur en voru á sama tíma í
fyrra 241 þúsund.
Þess má geta hér að talsam-
bamdið annast einnig útvarps-
sendingar og myndskeyta-
sendingar, en f jöldinn er nokk
uð sveiflukenndur. Árið 1971
var támi útvarpssendinga til
útlanda 1640 mínúbur em frá
útlöndum 922 mánútur og
myndskeytamínútur til út-
landa voru 1050, en frá útlönd-
um 11200 mínútur.
— En sínnskeytaviðskiptin
við útlönd?
— Símskeytaviðskiptin hatfa
ekkert auikizt í heilam áratug
og eru á því eðlilegar skýring-
ar. -— Hamdvirk teiexmið-
stöð tók til starfa 1962 og
sjálívirk 1970. Hefur mikii
notkum telex komið í
stað simskeyta svo og
auðvitað tals'ambandsþjón-
uista á þessurn tim'a. Á sl. ári
sendum við 75 þúsmmd sím-
skeyti og fengum 66 þúsund
simskeyti frá útlöndum. Fyrir
þetta greiddu sendendur 28.3
milljónir króna, en endur-
greiddar voru erienduim aðil-
um 20,8 milljónir króna.
NOTKUN TELEX
— Hefur telexnotkun aukizt
mjög mikið?
— Já, hún hefur stóraukizt,
eiinfeuim síðam sjálfvirfca
telexstöðin var tekin í notk-
un 1970. Nú höfum við 26 línu
sambönd fyrir telex til út-
landa: 18 til London, 4 til
Kaupmannahatfnar, 2 til
Færeyja, 1 til Frankíurt
og 1 til Montreal. Nú eru 155
telexnotendur á íslandi og
eru þeir allir tengdir sjálf-
virfeu stöðinni. — Þetta þýð-
ir að þessir aðilar geta valið
beint á telex til Evrópu
landa, sem hafa sjálfvirka
þjónustu, önnmr afgreiðsla,
sem nær um allan heim er
handvirk, enn sem kómið er.
Á sl. ári voru afgreiddar
saimtals 255 þúsumd telex-
roínútur til útíianda en fyrstu
8 miánuði þessa éirs eru út-
farnar telexmínútur 257 þús.,
eða fleiri en allt árið í fyrra.
— Svo við snúum oikkur að
landssimamum hvað geturðu
sagt okkiur um fjölda sima og
simaviðskipta innanlands?
— Um sl. áramót voru sím-
notemdur á ölllu landinu 60000
rneð 75100 símrtækí. Þar af
voru 53800 notendur mieð
68800 simtaeki temgd við sj áltf
virka símiaikerfið en hin eru
tengd handvirkri afgreiðslu.
Sjálfvirku símtækin voru því
92% af heildar símtækjaf jöld-
anum.
Nú er unnið að því að
koma kauptúnum á Auistur-
landi í sambamd við sjáltfvirka
simakerflð og þegar því verki
lýkur verða sveitimar einar
eftir, en í þeim eru enn að
mi'klu ieyti handvirkir simar.
Heita má að sími sé á hverj-
urn einasta sveitabæ á íslandi.
Við vonumst til að helztu
þéttbýliskjam.arnir verði
komnir með sjálfvirkan sima
1974 og þá verði hægt a*ð
byrja af fullum krafti á þvi að
Ijúka við að gera sveitirmar
sjálfvirkar, en allt er þetta þó
háð heimáldum til fjárfesting-
ar.
— Þetta er mikill tækja-
fjöldi og líklega hafa íslend-
ingar notfært sér þau eitt-
hvað?
121 MILLJÓN SÍMTALA
— Já, það er ekki lauist við
það. Staðarsímtöl hér á landi
vom á sl. ári 121 milljón og
langlinusamtöl 10.6 milljónir.
Þar af voru handvirk lang-
línusamtöl 1.9 milljóm og
hefur þeim fækkað tlltölu-
lega Mtið, þrátt fyrir
sjálfvirknina. Nú starfa
hér í Reykjavík á langlínuaf-
Aðalsteinn Norberg
ritsímastjóri.
greiðslunni 58 tailsímakomur
en voru fliestar 80 árið 1966.
Nú, ísiendingar sendu 315
þúsund símskeyti innanlands
þar af 168 þúsund heilla-
skeyti. Skv. alþjóðaskýrslum
eru fslendingar meðal þeirra
þjóða, sem mest nota síma.
— Hver eru helztu verkefni
landssímans á næstumni?
— Undamfarinn áratug hafa
orðið feikna framfarir í síma-
málum hér á landi og fram-
kvæmdir miklar. Verkefni
skortir þó ekki og eins og ég
sagði áðan þarf að ljúka við
að tengja þéttbýliskjamana
sjálfvirka kerfinu og koma
sveituim landsins í samband
við það, sem allra fyrst. Stöð-
uig fjölgun símamotenda út-
heimtir stöðuiga stækteun á
lianglinu- og stöðvateerfunum
og er nú t.d. umnið að aukn-
ingu ta'eása í lamgllnuikerfinu
og verið er að stæWcp marg-
ar sjálfvirkar stöðvar, að
eitthvaið sé nefnt. Annars
gætu yfirrmenn tæknideildar
simans eflaust skrifað heila
blaðagrein um hinar f jölþættu
framkvæmdir, sem fyrirhug-
aðar eru.
Að lokum má geta þess, að
allar meiriháttar framkvæmd
ir eru að sjálfsögðu háðar sam
þyteki stjórnvalda og fjárhags
getu stofnunarinnar, sem er
erfiðleikum bundin urn þess-
ar mundir vegna hækkandi
verðlags.
- ihj.
Hagfræðingar
eða
s veitamenn ?
Húsnæðismálastofnunin:
Hefur 1,2 milljarða
kr. á næsta ári
— segir félagsmálaráðherra
Á landi sem Islandi, þar sem
tiundi hluti vinnandi manna hef
ur atvinnu sína af landbúnaði
og fjórðungur ríkisútgjalda
gengur til landbúnaðar, er ekk-
ert að undra, þótt sveita-
mennsku gæti stundum í þjóðfé-
lagsumræðu.
1 síðustu vi'ku mátti heyra
rödd eins þessara viðkunnan-
legu sveitamanna hljóma á al-
þingi í umræðum um fjárlaga-
frumvarp Halldórse. Um leið og
hann benti á spamaðarleiðir,
vildi hann banna afskipti hag-
fræðinga af efnahagsmálum og
leggja niður viðskiptadeild Há-
skólans. Það yrði mjög til bóta
— að áliti Bjöms á Löngumýri!
Maður veit stundum ekki,
hjvort réttara ér áð hlæja eða
gráta, þegar BÍjörh' kveður sér
hljóðs. Víst líéfur hann hú-
mor, en hann er líka ábyrgur að
ili í þjóðfélagirtú — þriðji þing-
mjiaður Norðurlandskjördæmis
vestra. Og nú á að útrýma hag-
fræðingunum; allrameinabót. En
Bjöm á Lðngumýri ætti að vita,
að það dugar ekki að láta til-
fiinningamálin ná á sér tökum,
þó að nafni hans Matthíasson,
hagfræðingur, hafi velgt þeim
sveitamönrBunum undir ugguim.
En málið er ekki svona ein-
falt. Það þýðir ekki að ásaka
hagfræðingana, þeir gætu leyst
öll efnahagsvandamál og mundu
gera, ef þeir hefðu frið til þess
fyrir stjórnmálamönnunum. Það
eru stjómmálamennirnir, sem
hafa ákvörðunarvaldið og það
þiggja þeir frá kjósendunum. Og
stjórnmálamennirnir eru hrædd-
ir við kjósendurna og hags-
munasamtökin og þora því aldrei
að gera þær ráðstafanir í efna-
hagsmálum, sem þjóðhagslega
eru hagkvæmastar hverju sinni!
Það er mergurinn málsins.
Hreppapólitíkin og hagsmuna
streðið eru meinvættir þjóðfé-
lagsins, en gegn því valdi geng-
ur enginn alþingismaður: Og þvi
sýður á efnahagskerfinu.
Björn á Löngumýri getur ekki
leyst málin með þvi að ráðast á
Háskólann og viðskiptadeildina.
Allir nútimamenn í hugsunar-
hætti gera sér grein fyrir gildi
Háskólans fyrir þjóðina — en
sennilega er Björn ekki nútíma-
maður heldur fomgripur. Hon-
um og öðrum þingmönnum væri
meiri sómi í að styðja rækilega
við bakið á Háskólanum og
stúdentum, m.a. með þvi að auka
námslán og aðstoð, sem alþingi
vill einmitt skerða um þessar
mundir.
En úr þvi Bjöm var að tala
um spamað, væri ekki úr vegi
að spyrja þennan háttvirt-
an þingmann, hvort hann hafi
greitt atkvæði á alþingi gegn
hækkun þingfararkaups. Rétt er
að geta þess, að kostnaðurinn
við alþingismennina er 109 millj-
ónir í ár og mætti gjarnan draga
úr því, t.d. með þvi að fækka
þeim niður í svona 20 (gjaman
mættu þeir vera hagfræðimennt-
aðir, en alla vega óháðir hags-
munaaðilum). Þá kæmist
kannski jafnvægi á efnaliags
kerfið!
Loks vil ég benda Birni Páls-
syni á, að hann vó einkutn að
mætustu hagfræðingum landsins
með skrifum sínum, þeim Ólafi
Björnssyni, Jöhannesi Nordal
og Jónasi Haralz, en það eru
menn, sem við í viðskiptadeild-
inni viljum mitelu heldur taka
okkur til fyrirmyndar í störfum
okkar en flesta núverandi þing-
menn! Hjá fáeinum eru þó aðr-
ir hágfræðingar hærra skrifað-
ir — alls konar fuglar. En það
breytir ekki heildarmyndinni.
Ófeigur Hjaltested,
form. Félags
viðskiptafrasðinema.
Iiannibal Valdimarsson félags-
málaráðherra sagði á Alþingi ný-
lega í svari við fyrirspurn
frá Jóni Ármanni Héðinssyni um
lánveitingar Húsnæðismálastofn-
un.nr ríkisins, að samkvæmt á-
ætlun Seðlabankans væri gert
ráð fyrir, að stofnunin hefði 1195
millj. kr. til umráða á næsta árt
Ráðherrann sagði, að lánveit
ingar til Húsnæðismálastofnun-
arinnar 15. október 1971 hefðu
mirnið 498 millj. kr., en á sama
tíma í ár 538 millj. kr. Lán til
nýbygginga hefðu verið 410
millj. kr., en 492 millj. kr. 1972.
Lán til kaupa á eldri íbúðum
hefðu verið 87 millj. kr. árið
1971, en væru nú 45,9 mlllj. kir.
Þá gerði ráðherrann grein fyr-
ir, hvemig þessi lán hefðu
Skipzt á milli kjördæma.
Reykjavík, árið 1971: E-lán 394
millj 'kr., G-lán 32 millj. kr. Árið
1972: E-lán 235 millj. kr., G-lán
18,1 millj. kr.
Vesturlandskjördæmi, árið
1971: E-l&n 14 milij. kr„ G-lán
4,5 millj. kr. Árið 1972: E-lán 7,3
millj. kr., G-lán 3,5 millj. kr.
Vestfjarðakjördæmi, árið 1971:
E-lán 11,7 millj. kr„ G-lán 3,9
millj. kr. Árið 1972: E-lán 8,2
millj. kr„ G-lán 2,8 millj. kr.
Norðurlandskjördæmi vestra,
árið 1971: E-lán 18,0 millj. kr„
G-lán 2,2 millj. kr. Árið 1972: E-
lán 10 milij. kr., G-láai 1,8 miUj.
kr.
Norðurlandskjördæmi eystra,
árið 1971: E-lán 78,5 millj. kr„
G-lán 8,6 millj. kr. Árið 1972: E-
lán 46,0 millj. kr„ G-lán 5,8 millj.
kr.
Austurlandskjördæmi, árið
1971: E-lán 23,5 millj. kr., G-lán
4,3 millj. kr. Árið 1972: E-lán 15
millj. kr„ G-lán 2,0 millj. kr.
Suðurlandskjördæmi, árið
1971: E-lán 28,5 millj. kr„' G-láLn
1,6 millj. kr. Árið 1972: E-lán
30.9 millj. kr„ G-lán 2,5 miUj. kr.
Reykjaneskjördæmi, árið 1971:
E-lán 173,6 mlllj. kr„ G-lán 17,2
millj. kr. Árið 1972: E-lán 146,5
millj. kr„ G-lán 9,0 miUj. kr. —
Samtals hefðu E-lánin 1971 num-
ið 742,6 millj. kr.
Vegna fyrirspumar frá Ellert
B. Schram sagði félagsmálaráð-
herra, að búast mætti við, að
stofnunin þyrfti að veita lán að
upphæð 920 miljj. kr. á nœsta
ári, en samkvæmt bráðabirgða-
áætlun Seðlabankans væri gert
ráð fyrir, að hún hefði yfir 1195
millj. kr. að ráða.