Morgunblaðið - 14.02.1973, Blaðsíða 11

MORGUNELAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. FEBROAR 1973 11
Bjartmar Guðmundsson:
Sklrnir
Tírruariit Bíjkinennta fél ags-
ins, Skímir, er nýliega kom-
inn til áskrifenda. Hann er
nú orðinn 146 ára gamall og
ættti að öllu eðilileigiu að eiga
sér marga vini og aðdáendur.
Samt er svo að sjá á féiaga-
skrá, sem fylgir, að áskrif-
endur hans séu áMEka margir
og að einu héraðsriti, t.d.
Múlaþingi eða Árbók Þing-
eyinga. Dreiifast kaupendur
Skimis þó um allan hnötit-
imn, en þeir sem kaupa hér-
aðsritim um eina til bvær sýsl-
ur aðall'ega. Ekki er vitað af
hverju svona lírtiil útbreiðsla
stafar, netna ef vera skyldi af
því að rit þetta hefur oft ver-
ið nokkuð þurradrambslegt
síðan Guðirsuindur Finnboga-
son hætti að gefa því líf og
lit fyrir nokkruim áratugum.
Mikið er i þessu Skirnishefti
um Hallldór frá Laxnesi og er
eðlilegt. Hann áttd sjötugsaf-
miæii á árinu.
Sveiinn Skorri Höskulds-
son leitar í sögurn hans að
„Kvenmynd eilífðarfmnar".
Trygigvi Gíslasom leiitar að
paradis í „Paradísai1heimt“ og
segir margt skymsamlegit um
léyndardóma sefjunar og list
ræna blekkimgiu stilsniUinga.
Haraldur Siigurðsson hefur
tekið saman skrá yfir það
helzita, sem um H.K.L. hefur
verið skrifað og birt í bókuim
og tiimaritum í 50 ár. Ritstjór-
imn, Ólafur Jómsson, sveimar
„1 heimd sagnamanns" og báð
ir hinir, Sveinn og Tryggvi,
1972
lika. AlJir hafa þeir á tak-
teinum miikinm fjölda tiivittn-
ana og útskýrin.ga til hjálp-
ar þeim, sem minna vita og
skilja. Að þessu er nógu gam-
an. Eftir allar þær vamigavelt
ur finnst mér að Ijósara verði
en ella, hversu vel Sigiurður
Nordal hiibti naglanm á höf-
uðið fyrir 32 árum í blaða-
gmein. Ólafur Jónsson mimnir
nú á hana og þessi orð: „. . .
þótt hann væri allur af vilja
gerður að ljósmynda hann
(veruieikann) þá ræður hann
ekki við það eðlii sitt, að allt
stækkar og ummyndast, tek-
ur á sig nýja liti ,og liki i
huga hans. . . Hvort sem
hann fegrar, ýkir, skopstœlir
eða skruimskælir, er hann allt
af öðru hvorum megin við hið
hversdagislega. . . . Að vísu
korna yfirburðir oig eðli Halil-
dórs í senn fram í þvi, að
þessar myndir verða ekki
tómir skugigar, heldur gœdd-
ar lifi og blóði, verulegri en
sjálfur veruleikinn."
Gott dæml1 um ldstræna
skrumskælínigu er myndin af
Ififinu í sveitinni í sögu Bjarts
í Sumarhúsum.
Fyrir lön.gu er H.K.L. orð-
ínn það stór, af riOeikni sinni
meira en boðskapmuim, að eiigi
mlinnkar hann þó hann hafi
nú snúið við blaði og lofi „al-
ræði öreiganna" að liggja i
láginni. Annars er það þessi
„kvenmymd eillífðarinnar“,
sem enn er fávísum ráðgáta,
þó búnir séu að lesa um leit-
Bjartnmr Guðmundsson.
ina þrem sinnum I þessum
Skírniisvísind'uim. Skyldi hún
vera loftandi eða bara „mad-
onniumynd, sem miúnkarnir
hengja á þilið"? Ellegar ver-
an, sem hér er verið að tala
um?
„Með frumstíeðissbefnu ný-
rómanbikurinnar og nietzsehe
ön'skum ofurmennishugmynd-
uoi aidamótanna kemur upp
ný tizka: konan sem jarð-
bundin og holdtekin kynferð-
isvera."
Þó sumir menn séu byrjað-
ir að seLja upp yfir ölílu kyn-
ferðisstaglinu -i ræðu og riti,
í ttma og ótima, verður mér
ekki hið minnsta óglatt af
þessu, en spyr bara í fáfræði:
Hvemig voru konur í
saginaheimd á undan þessari
tizku? Óholditeknar? Viðrini?
Haminigjan sanna hjáLpi
þeim, sem ekkert skilur. Ham
ingján hjálpi Skírni að þurfa
að bjargast við kaupendur,
sern svona eru. Á þeim lifir
hann varla önnur 146 ár.
Þarna eru 17 sendibréf frá
séra Matthíasi tii séra Jóns
Jónssonar í Stafafelli, flest
með einhverjum fjörkippum
og einstaka setningu með
„fimbuilist skriftariinnar". Þó
er þar meira um fLmbulfamb
eins og Ma'tthias komst sjáltf-
ur að orði stundum. Við því
er líka að búast um bréf, sem
skriifuð eru i hasti og belg
og biðu. í einu bréflnu seg-
ist hann senda þá um leið
100 önnur með póstinum. Og í
öðru að hann hafi lánað
yngri klerki 100 s-tóiræður,
en haldi eftir 8, sem hann
vi'liji gefa út. Eniginn mundi
kæra siig um að allit, sem
finnst skrifað af M.J. verði
gefið út óg allra sízit hann
sjálfur. Það er bjarnargreiði
að gefa úit holt og boltf sendi-
bréf manna, hvort sem þeir
heita Matthías eða Stephan
G., ellegar amnað. En úrval er
gott að fá, og þá í fuliu sam-
ráði við ættingja.
Óskar Halldiórsson á þarna
grein um eitt ágætasta kvæði
Bjama Thorarensens, eftir-
mælin um Odd Hjaltalín
lœkni. Riitskýrendur hafa
hver á fætur öðrum talið að í
2. erindi kvæðisins nefni
Bjami Odd „kvist kynlegan".
Erindið er svona:
Undrist eniginn
upp þó vaxi
kvistir kynlegir,
þá koma úr jörðu
harma funa
hitaðri að neðan
og að ofan vökvaðri
eidregni tára.
Nú sýnir Óskar fram á, að
betur þurfi að kafa til skiln
ings og að kvistir kynlegir
séu þeir undarlegu orðalepp-
ar, gíifuryrði og furðusögur,
sem stundum spruttu í and-
ans akri læknisins við hin og
önnur tækifæri og samtlö
hans fuirðaði sig á. Þó þama
sé skeggið að sönnu skylt
hökunni, ristir þessi skilning
ur dýpra en hinn. Og um lei'ð
bætist erindinu og kvæðinu
meiri Litur og tiliþrif. Þetta er
skarpleg og skemmitileg
ábending.
Þorbjöm Broddason skrif-
ar uffl dreifingu bó-ka á Is-
landi og i Svíþjóð, Helena
Kaleohová um Hel Sig. Nor-
dals, Heimir Pálsson um
Gunnar og Hallgerði, Niels
Hallan um Snorra folgsnar-
jarl og Vésteinn ólason um
norskar þjóðfræðirannsókn-
ir.
Enn flytur Skírnir fáeina
ritdóma, aðalega utn erlend
rit, cng birtir skrá ytfír bætour
honum sendar til umsa.gnar.
Þær eru flestar útlendar.
Hvort tveggja ber vott um,
að hann er að slitna úr tengsl
um við bækur og höfunda í
sínu landi.
Það er öðruvisi en vera
ætti.
Sígarettulaus dagur
Kvenfólkið er í miklum meirihluta á námskeiðinu. Hér er ein
kona að kynna sér leiðbeining arnar í handbókinni. (Ljósm.
Mbl. Kr. Ben.)
ER LÍÐA tók að öðru kvöldi
námskeiðsins á mánudagis-
kvöld var Lönigunin orðin gif
urlega sterk, en þar sem ráð-
Legigingar danska læknisins
höfðu hljóðað upp á vatn,
ávaxtaisafa og ávexti hélt ég
miig við það, og bar það þann
árangur að ég gat haldið mig
frá sigarettum allan síðari
hluta dagsins fram að fundi.
Er á fundinn kom, var mér
fenigi.ð blað þar sem ég átti að
merkja við ýmis atriði í sam-
bandi við tóbaksbindindið
fyrsta daiginn. Þar viður-
kenndi ég, að ég væri taugaó-
styrkur, með óeðlilsga bein-
verki í baki og öxlum, hvort
sem það stafaði af vöntun á
nikótíni eða mikilli vinnu sið-
ustu dagana, en sagt er að fólk
geti átt von á slikum óþægind
um fyrstu vikuna. Einniig gaf
ég upp, að löngun mín væri
mjög sterk í tóbak og að ég
hefði tvisvar freistazt fyrri
hluta dags.
Á fundtaum kom í Ijós, að
10 manns komu ekki aftur fxá
sunnudagsfundinum, en að 36
nýir höfðu bætzt í hópinn. Þá
kom og í ljós, að þeir 167, sem
reyktu 3568 vtadltaga á sunnu
dag höfðu minnkað það niður
í 223. Mjög margir höfðu þó
ekki snert við sigarettu allan
fýrsita daginn. Nýliðarn'r 36
reyktu samtals 675 vindltaga,
sem er sama hl utfall og hjá
hinum, þar var þó einn sem
sagðist reykja 40 vindla á dag.
Dr. Jens D. Henrikssen lýsti
sig ánægðan með þennan
árangur en vonaðist þó til að
það yrði stórt núll á skýrslun
urn á þriðjudagsnámskeiðinu.
Fundurlnn var svipaður þeim
fyrsta með kvikmyndasýntagu
um skaðsemi tóbaks og
krabbametashættuna. Síðan
var stappað í menn stálið þann
ig að úthcildið héldist til næsta
fundar.
í handbókinni, kafla tvö,
eru sömiu ráðleggingar fyrir
kvöidið eftir annan fund og
dagtan eftir, annan dag bind-
indisins. Borða ávexti og forð
ast steiktan og kryddaðain
mait, drekka vatn eða ávaxta-
safa á milli mála og forðast
kaffi, te og gos (kóladrykki).
Forðast reyktagarfélagana á
vinnustað og drífa siig í göngu
ferðir eftir matartíma og anda
að sér fersku lofti. E'.n breyt
inig var kynnt á öðrum fundi,
en það var svokallað poka-
nudd með morgunbaðinu. —
Nudda skal hörundið um alLan
kroppinn með þvottapoka
bleyttuim köldu vatni.
Árangurtan er sá að tilfinn
Lng orku og velflíðunar
streymir um ldkamánn og en-g
in þörf er fyrir skaðvæna örv
un svo sem sígarettur, kaffi
eða lyf.
Kvöldið eft'r fundinn, þeg
ar maður hafði endurnýjazt af
nýjum krafti til að halda út
og láta freisittagarnar ekki ná
yfirhöndinni aftur, gekk allt
mjöig vel og tóbakslönigunta í
algjönu lágmarki. 1 gærmorg
Kr. Ben.
segir frá
reynslu sinni
af öðrum
degi tóbaks-
bindindis
un fann ég gretailegan mun á,
hvað ég var allur hressari og
átti betra með að vakna otg
drífa mig fram úr. Siðan
komu fastir liðir etas og venju
lega, léttur morgunverður,
bað og göngutúr. Nokkrum
sinnum varð ég að segja „nei
takk“ við sígarettum. Margir
vil'du leiða mig i freistni.
1 hádegtau ákvað ég að
brjóta reglurnar og fékk mér
væna steik og kaftfi á eftir,
en sleppti sigarettunni, og af
leiðin.gin var ekki lengi að
staxida á sér, lönigunin blossaði
upp og siiðan fylgdi heiftarleg
magaptaa. Bg lét samt ekki
bu.gast, fékk mér vatnsglas og
epii og smám saman fjaraði
löngunin út.
Sem sagt, sígiarettulaus ann
ar dagur bindindisins. Lönigun
in var miklu minni en fyrsta
daginn og svo framarlega sem
eniginn vitleysa er gerð verður
ef til vill ekki svo erfitt að
hætta að reykja eftir allt sam
an.
Dr. Jens D. Henriksen útskýrir skaðsemi tóbaksnotkunar. T.h.
er Sigurður Bjarnason túlkur.