Morgunblaðið - 17.03.1973, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGU'R 17. MARZ 1973
LISTSYNINGAR
Gísli Sig-urðsson:
Norræna húsið.
Gamlar ljósmyndir:
Bogasalur.
Ljósmyndasýning I. K I:
Gallerie Grjótaþorp.
Guðbergur Bergsson:
Gallerie S.Ú.M.
Mæðgurnar í Gljúfurholti i Ölf usi Ingibjörg Bessadóttir og Mar-
grét Hinriksdóttir, fyrir utan hruninn bæinn eftir jarðskjálft-
ana 1896.
Gísla Sigurðsson munu lands
menn kannast við fyrir störf
hans i blaðaheiminum, einkum
þó sem andlitsins bak við Les-
bók Morgunblaðsins, —. Einnig
munu ófáir vita að hann hefur
lengi fengizt við að mála og var
enda i eina tíð nemandi við
Myndlista- og handíðaskóla Is-
lands. Þó að nám hans þar yrði
ekki langt og að hann hafi kos-
ið sér annað aðalstarf en hina
erfiðu braut myndlistarmanns-
ins, hefur þráðurinn aldrei
rofnað að fullu, þannig hefur
hann reglubundið gripið til pent
skúfsins er næði hefur gefizt
frá erilsömum ritstörfum.
Ég sá fyrst að ráði til vinnu-
bragða Gísla á sýningu í Boga-
sal fyrir nokkrum árum og
voru myndir hans þá í abstrakt
expressjónískum stíl með lands
lag sem grunnþema, en nú hef-
ur sá tjáningarmáti orðið að
víkja fyrir nýrri og ferskari við
horfum á vettvangi myndlistar-
innar. Sviðið hefur stækkað til
muna og nú virðist Gisli jafnvel
berjast á mörgum vigstöðvum í
senn. Hann skiptir og hólfar iðu-
lega myndflötinn niður og glimir
þá við að flétta mörg stílbrögð í
eina heild og færist þá ekki svo
lítið i fang, því að þetta hafa
honum grónari myndlistarmenn
reynt með mistækum árangri.
En vinnubrögð þessi gefa iðk-
endum sínum möguleika á að
segja margþætta sögu í sömu
myndinni, Stundum á næsta ann
álskenndan hátt. Bókmenntir
munu því ýmsir freistast til að
álykta, og rétt er það að
ákveðnu marki, og svo er, að
frásögnin er orðin miklu rík-
ara atriði í ýmsum þáttum nú-
tima myndlistar en verið hefur,
og margur hleypur hér beint á
vit ljósmyndarinnar í leit að við
fangsefnum.
Gisli hefur greinilega til að
bera það, sem á fagmáli nefnist
myndrænt upplag, á það held
ég að fáir beri brigður, en hins
vegar munu ekki allir á eitt sátt
ir hvernig hér hafi til tekizt.
Víst má koma auga á gloppur,
sem einungis verða raktar til
skorts á reynslu og skólun, en
á móti koma stórlega góðar ein-
ingar í einstökum myndheildum
þannig að þvi verður vart trú-
að, að hér sé sami maður að
verki, og því óskar maður að
Gísli hefði gefið sér meira tóm til
að rækta sinn garð. Myndlistin
er kröfuharður húsbóndi og
opnar ekki innri lífæðar sínar
nema þeim sem færa miklar
fómir, iðkendur hennar verða
iðulega að vera strangir við
sjálfa sig til þess að þeim opn
ist svið nýrra áfanga.
Það virðist mér rikjandi at-
riði í myndum Gísla, hve hann
vinnur þær áreynslulítið, létt
og leikandi vinnubrögð og um-
búðalaus tjáning hrifnæmrar
sálar er það, sem einkennir
myndir hans. — Árangur finnst
mér eftirminnilegast koma fram
er hann samræmir það bezta af
þessum eigindum i eina heild,
stenzt freistinguna að víxla full-
mikð ólikum stíl- og vinnubrögð-
um. Nefni ég þar til áréttingar
myndirnar „Peysufatakonur"
(11), „Vetur á Hvaleyri" (21), „Líf
ið er saltfiskur" (30), og „Tveir
gamlir" (32). Þá vil ég einnig
nefna mynd, sem er um margt
frábrugðin flestum öðrum á sýn
ingunni, en það er mynd nr. 18
„Frá kaupakonuskeiðinu", er sú
mynd mjög litræn og mjög í
anda nýkóloristanna svonefndu
í Bandaríkjunum. Verður fróð-
legt að fylgjast með athöfn Gísla
á þessu sviði í framtíðinni.
1 tilefni 110 ára afmælis Þjóð
minjasafnsins hefur verið sett
upp í Bogasal, sýning á gömlum
ljósmyndum og ljósmyndavélum
og eru flestar myndirnar frá
því fyrir aldamót. Hér .er ein-
ungis um að ræða örlítið brot
af þeim 40.000 skráðum og
flokkuðum ljósmyndum, sem
eru í eigu safnsins, en heildar-
eignin ásamt filmum og plötum
telur nær 400 þúsund.
Hér er um merka og skemmti-
lega sýningu að ræða, sem fólk
kann vel að meta með hliðsjón
af aðsókn og óblöndnum áhuga
gestanna. Ber einungis að
harma það, að sýningin skuli
ekki vera viðameiri. Auðséð er,
að mjög hefur verið vandað til
vals mynda því að margt er um
stórvel gerðar og listrænar
myndir á sýningunni, og hefur
stækkun mynda tekizt vel, eftir
því sem ég fæ bezt séð, en
það verk annaðist Leifur Þor-
steinsson. Ógleymanlegar verða
manni margar myndanna á sýn
ingunni svo sem „Gustur, há-
karlaskip „Bárair Ólafs“, eins
frægasta sægarps við Breiða-
fjörð á 19. öld“. Fróðlegt er að
virða fyrir sér stemninguna í
kringum heimilisfólkið að Glæsi
bæ í tíð Áma Jónssonar lækn-
is. Mögnuð og dularfull er
myndin af mæðgunum á Gljúfur
holti í Ölfusi Ingibjörgu Bessa-
dóttur og Margréti Hinriksdótt-
ur, fyrir utan hruninn bæinn eft-
ir jarðskjálftana 1896. Þá er
kostuleg myndin af blásurunum
við Öxarárfoss, og merkileg er
myndin af uppboðinu á Eyrar-
bakka með allri þessari spari-
hattafjöld. Allar þessar myndir
og margar fleiri væru tilvald-
ar á veggspjöld (posters) sem
nú eru mjög í tízku og mundu
ólíkt betur glæða þjóðerniskennd
æskufólksins heldur en það,
sem nú er á boðstólum í verzl-
unum. Það verður mjög að gagn
rýna það að ekki skuli hafa ver
ið gerð nein sýningarskrá með
greinargóðum upplýsingum um
það, sem til sýnis er ásamt
ágripi af sögu ljósmyndarinnar
á íslandi. Þar sem þetta er heim
ildarsýning var það fortaks-
laust nauðsynlegt, og svo hefði
verið hægt að pakka sýning-
unni niður og senda út um land
ið „sem list um landið“. . . Sýn-
ingarskrár þykja góðar og nauð
synlegar heimildir um sýningar,
og verða verðmætar er fram
líða stundir. Þá er sýningin
ekki nægilega skilmerkileg í
uppsetningu. En sem sagt, þrátt
fyrir nokkra galla er þetta
merkileg sýning, sem enginn
ætti að láta fram hjá sér fara
sem áhuga hefur á ljósmyndum
eða gamla timanum, en af hvoru
tveggja er gnægð fróðleiks i
Bogasalnum þessa dagana. Sýn-
ingin áréttar einnig mjög þörf
á sérstakri deild við safnið, þar
sem þetta atriði í menningar-
sögu okkar verði veglega
kynnt.
1 Gallerie Grjótaþorp gengst
ungt fólk úr Kennaraháskóla Is
lands fyrir ljósmyndasýningu
og lýkur sýningunni á sunnu-
dagskvöld. Þetta er lítil, en fyr
ir margt áhugaverð sýning, þótt
árangur sé eðlilega mjög mis-
jafn. Mikið ber á margvíslegum
tilraunum og koma hugmyndirn
ar oft mjög kunnuglega fyrir
sjónir, þannig verður það áhuga
verðast, er tilraunastarfseminni
sleppir og menn koma til dyra
eins og þeir eru klæddir.
Myndir svo sem nr. 7, 10, 12,
14 og 34 koma manni í gott
skap, þær eru allar vel unnar
og af alúð útfærðar. Eftir að
hafa skoðað sýninguna í Boga-
salnum er það tilvalin tilbreyt-
ing að koma við í Gallerie
Grjótaþorp í hina kynlegu
stemningu þar. Framtak skóla-
fólksins er þakkarvert.
Fyrir nokkru lauk sýningu I
Gallerie S.Ú.M. á myndum eftir
Guðberg Bergsson, er hann
nefndi Ijóðmyndir. Hér var á
ferðinni leikur með stafi, mynd,
Ijóð og hljóð. Sýningin var vel
sett upp og áhugaverð, og þyk-
ir mér leitt að hafa ekki getað
gert henni skil á meðan hún
stóð yfir, svo sem tilefni var til,
og er tómt mál að fara að gera
sýningunni ýtarleg skil að
henni afstaðinni. En ég vil koma
því á framfæri, að þrátt fyrir.
að sýningin væri um fátt ný-
stárleg í mínum augum, hafði
hún yfir sér mjög geðþekkan
blæ, og það kom mér mjög á
óvart hve myndvís Guðbergur
virðist vera og bíð ég í nokk-
urri eftirvæntingu eftir fram-
haldi á þessari viðleitni hans.
Frá ljósmyndasýningu kennara háskólanema í Gallerie Grjóta-
þorp.