Morgunblaðið - 29.08.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ — MIÐVIKUÐAGUR 29. ÁGÚST 1973
JIirripiiiM&Mlr
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík,
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson,
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson,
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjlad 300,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 18,00 kr. eintakið.
flokkurinn á íslandi, sem
styðst við raunveruleg-
an kapitalisma, þar sem er
hið mikla fjármagn Sam-
bandsins, og alkunna er, að
enginn flokkur, að Alþýðu-
bandalaginu einu undan-
skildu, er eins ginnkeyptur
fyrir miðstjórnarvaldi eða
ríkiskapitalisma og Fram-
sóknarflokkurinn.
Tvískinnungurinn, sem því
miður einkennir Framsókn-
arflokkinn, kemur glöggt
MÖÐRU V ALL AHRE YFIN GIN
IVfikil ólga hefur verið
í Framsóknarflokknum,
eins'og kunnugt er. Þar hafa
svokallaðir vinstri menn
reynt að brjótast til valda og
gera stjórnendum flokksins,
sem þeir kalla hægri menn,
alla þá skráveifu, sem þeir
geta. Nafngiftir þessar, hægri
og vinstri, minha mjög á skil-
greiningu í sovézka kommún
istaflokknum, þó að á engan
hátt sé verið að bera saman
F ramsóknarflokkinn og þá
einræðisklíku, sem Sovétríkj-
-unum ræður.
Ástæðan til þess að valda-
baráttan í Sovétríkjunum
kemur í hugann, þegar átök-
in í Framsóknarflokknum
eru rifjuð upp, er sú, að í
Sovétríkjunum er einnig tal-
að um hægri og vinstri menn,
án þess þau orð merki nokk-
uð. Þau eru einungis notuð
til skilgreiningar á ólíkum
öflum, þó að allir viti, að í
Sovétríkjunum er hvorki
hægri né vinstri stefna held-
ur einungis rússneskur
kommúnismi, sem er eins
konar sambland af íhalds-
samri keisarastjórn liðins
tíma og þjóðernisstefnu, með
rætur í kenningum Lenins.
Einn þekktasti kjarnorku-
fræðingur heims, rússneski
vísindamaðurinn Zakaroff,
sem hundeltur hefur verið af
stjórnvöldum landsins, hefur
gerzt svo djarfur að kalla
stjórnarfarið í Sovétríkjun-
um ríkiskapitalisma.
Og þá erum við aftur kom-
in að Framsóknarflokknum.
Hann er eini stjórnmála-
fram í flestum málum, bæði
innanríkismálum og þá ekki
sízt utanríkis- og öryggis-
málum, sem eru viðkvæm-
ari en svo, að flokkspólitísk-
ir spekúlantar eigi að geta
hent því fjöreggi á milli sín
í valdabaráttu. Eins og kunn-
ugt er, hefur Tíminn gert
ítrekaðar tilraunir til að
leiða huga manna frá þeim
erfiðleikum, sem forysta
Framsóknarflokksins hefur
átt í vegna ólgunnar í flokkn-
um með því að reyna að
benda á valdabaráttu og
óeiningu innan Sjálfstæðis-
flokksins. Þó að alkunna sé,
að forystumenn Sjálfstæðis-
flokksins hafa komið sér sam
an um verkaskiptingu, sem
samþykkt var nær samhljóða
á þróttmiklum og fjölmenn?
um landsfundi flokksins í
vor, vega framsóknarmenn
einlægt í þennan sama kné-
runn. í lýðræðisflokki
hlýtur að vísu að
vera einhver ágreining-
ur um einstök atriði, og
fjarri fer því, að ein rödd
heyrist ávallt í Sjálfstæðis-
flokknum í öllum málum.
Sjálfstæðisflokkurinn rúmar
margar skoðanir, en í höf-
uðatriðum er stefna hans
föst og ákveðin og þá ekki
sízt í öryggis- og utanríkis-
málum. Engir forystumenn
Sjálfstæðisflokkurinn rúmar
komið saman til skyndifund-
ar á Akureyri, né ann-
ars staðar á landinu, vegna
óánægju með flokksforystu
Sjálfstæðisflokksins eða í því
skyni að steypa henni af
stóli. En það gerist aftur á
móti nú um síðustu helgi, að
ýmsir af hinum óánægðu,
svokölluðu vinstri mönnum í
Framsóknarflokknum komu
þar saman og mynduðu
með sér samtök án vilja eða
vitundar flokksforystunnar,
a.m.k. vissi formaður flokks-
ins, Ólafur Jóhannesson, for-
sætisráðherra, ekki af þess-
um fundi, þegar Morgunblað-
ið bað hann að segja álit sitt
á tiltækinu á mánudags-
kvöld. Samtök þessi hafa nú
hlotið nafngiftina „Möðru-
vallahreyfingin“, sem auð-
vitað er út í hött og lýsir
hún betur en flest annað rót-
grónum og sívaxandi klofn-
ingi innan Framsóknarflokks
ins. Það verður því áreiðan-
lega mikið um það á næst-
unni, að Tíminn og framsókn
armenn ræði um klofning og
valdabaráttu í öðrum flokk-
um, ekki sízt Sjálfstæðis-
flokknum, svo mjög sem þeir
eiga sjálfir um sárt að binda.
200 MÍLURNAR
C'tjórnarblöðin, Tíminn og
^ Þjóðviljinn, eru farin að
átta sig á því, að bæði hlupu
þau illa á sig, þegar undir-
skriftalisti mætra íslendinga
um 200 mílna fiskveiðilög-
sögu var lagður fram. Þjóð-
viljinn tók plagg þetta mjög
óstinnt upp og sjávarútvegs-
ráðherra, sem hafði ekki
komið nálægt því, linnti ekki
lofgjörð sinni um 50 mílurn-
ar, þó að 50 mílna fiskveiði-
lögsaga sé sérmál íslands.
Færeyingar hyggjast nú
stefna að 70 mílna fiskveiði-
lögsögu, enda væri slík út-
færsla nærri landgrunni
þeirra en t.a.m. 50 mílur, svo
að ekki sé talað um land-
grunn íslendinga. Málgagn
sj ávarútvegsmálaráðherra
reyndi að þyrla upp mold-
viðri í sambandi við 50 mílna
plaggið og drepa höfuðatriði
þess, 200 mílunum, á dreif.
Sjaldan hefur þetta málgagn
kommúnista á íslandi orðið
jafn bert að hentistefnu og
einmitt í þetta skipti. Veittu
margir því rækilega athygli.
En vonandi er að stjórnar-
blöðin átti sig nú á mistök-
um sínum og geri sér grein
fyrir því að framtíðin ber
200 mílur í skauti sér.
Hvað merkir „Finnlandisering4í?
BURTSftÐ frá því, sem Karl
Marx saífði árið 1848, þá er
vofa sú sem nú grengur ljós-
um logum um Evrópu, ekki
vofa hins sigri hrósandi
kommúnisma eftir byitingu
öreiganna. Né heldur er það
vofa rússneska hersins ryðj-
andi sér braut til strandar
Atlantshafs. Þessi vofa er
fölieitari, en engu að síður
ugrgvænleg. Enn sem komið
er hefur hún ekki hlotið
neitt ákveðið heiti, en hún
ber samt eins konar gælu-
nafn, er gefur vissar visbend-
ingar, sem um leið eru dálítið
rangar: „Finnlandisering."
Þegar Walter Ulbrieht lézt
fyrir skömimu hefur homuim
verið vel ljóst, að því Aust-
ur-Þýzkalandá, sem hann
stjórnaði í 21 ár, hafði á þeim
tveimur árum sem liðu frá
þvi hann dró sig í hlé og þar
til hann lézt tekizt það ætl-
unarverk, sem hann og vinir
hans í Rússlandi hafa keppt
að í Evrópu síðan 1945. Bæði
Nixon og Brandt hafa viður-
kennt sjálfstætt, kommún-
isfct Austur-Þýzkaland, og
þar með óbeint viðurkennt
að kommúnisminn verði til
frambúðar í Austur-Evrópu.
Höfuðmarkmáðiið í stefniu
Sovétríkjajnna á þessum ár-
um hefur verið „Ulbrichtis-
értog“ skiJimarka í Evrópu.
Þar sem henmi hefur nú ver-
ið náð, er „Piinnilandisering"
næst á dagsfcrá.
Stjórnarherrar í Sovétríkj-
unum vita að í Vestur-Evrópu
er ekki frjósamur jarðvegur
fyrir bylitingu, né heldur fyr-
ir landvtoninga með hervaldi
upp á gamla mátann — þann
máta sem Rauðd herton not-
aði tiil að þrömgva kommún-
isma upp á Austur-Evrópu.
Þeir vita einmiig, að þörf
þeirra fyrir efnahagsaðstoð
Vesturlanda er mikilvægari
en eyðileggitog hinis evrópska
hluta vestræna etfnahagsfcerf-
istos. (Ekki einu sinni Mao
Tse-tung viiil slíkt, hvað sem
vestrænir maóistar segjá),
Áhugaleysi sovézkrá leiðtoga
um að koma Vestur-Evrópu
ton í kommúnistaheimton
Brezhnev „Finnlandiserar. .
kann einnig að vera vísbend-
tog um að þeim sé ljóst að á
meðan þeir geta ekki haft
stjóm á kommúnásitaheimto-
um eins og hann er í dag, þá
geta þeir þvi sdður haft hem-
ii á honum útþöndum.
Sjálfstæöi og þögn
Einnig er hugsanlegt að
þetta komi þeirn jafnvel tii
að ýta til hliiðar stærðfræði-
formúlunni gömlu, að sam-
lagning Evrópu og Rússlands
sé nauðsynleg tii að vega upp
á móti Bandaríkjunum. Þeir
standa nú jafnfajtis Banda-
rikjunum stjórnimáiialega og
hemaðarlega — og vafal&ust
vonast þeir tii að ná þeim
Mka efnahagslega. Og tiil þess
þurfa þeir ekki að ná beinu
tangarhaldi á VesturEvrópu,
ef þeir geta reitt sig á að-
gerðarleysi hennar. En þeir
hafa brýna ástæðu tdl að
krefjast að það aðgerðarleysi
sé algert.
Þeir geta ekki verið vissir
um vald sitt yfir Austur-
Evrópu eða yfir Rússiandi
sjálíu á meðan þegnar þeiira
geta séð aðra Evrópubúa ráða
pólitiskri framtíð stonii sjálfa.
Sovézkir ledðtogair verða
að byggja ail&r áætlanir sto-
ar á þeirri nöturlegu stað-
reynd að þeir þora ekki enn
að leyfa þeginum sínum að
komast i frjáist samband við
umheiminn. Á Evrópuráð-
Kekkonen „Finnlandis-
erast. . .“
stefnunni í Helstoki nú fyrir
skömmu kom þetta berlega
í ljós hjá Gromyko og uitan-
rikisráðherrum Austur-Evr-
ópu'lamdanina.
Meira en nokkru sinni fyrr
hlýtuir aðalmarkmið sovézku
leiðtogamna að vera að gera
htaa vestur-evrópsku ná-
granna þeiirra eins áhuga-
lausa og aðgerðarlauisa og
unnt er, tii þess að mtonfca
aðdráttaratfl þeirra fyrir Aust
ur-Evrópumemn. 1 þessu
augnamiði er ekki etoungis
nóg að lúiíla þeim tan í sirninu-
leysi með emdaiaust endur-
teknuim stfagorðum um af-
slappaðri sambúð og lok
kalda stríðsins, heldur verð-
ur að skapa óeintogu og hik
á meðal þeirra tii þess að
gera þá mótttækilegri fyrir
sovézkum áhrifum.
Það er lieiðtailegt fyrir
Ftona að þessd aðferð skuii
nú vera kölluð „Ftonlandis-
ering". Ftonar uninu tví-
mælalaiist afrek er þeim
tókst að komast út úr sovézka
keis&raveldimu og hefur tekizt
að haMa sig fyrir utan það
áfram, gágnstætt nágrönnum
stoum í Eistlandi, Lettiiandi
og Litháen. Þegar Rússar
réðust inn í Finnland 1939
fengu þedr blóðnasir, og þeir
létu sér nægja að gera landa-
mærahéruðto að hjálendum
sínum (og það er athyglis-
vert að íbúar þeirra kuisu
heldur að fliytjast búferlum
tád annarra hkiita Ftonlands
en að búa á heimiilium sinum
undir sovézkri stjóm). Alilt
frá 1945 hefur Ftanum teki2t
að snúa siig úit úr þeim sinör-
um, sem Rússar hafa lagt
fyrir þá, ekki sázt efnahags-
tegum og þeir hatfa staðtfast-
iega haidliið uppi frjálsum og
lýðræðiislegum lafsháttum,
seim enu alger andstæða
ástándstos í Austur-Evrópu-
löndum, sem búa við ráðrífci
Sovétrikjanna.
Engu að síður myndi það
koma sér afar vel fyrir Sov-
Framhald á bls. 19.