Morgunblaðið - 19.10.1973, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. OKTÖBER 1973
17
Hvers vegna skilar ísrael
ekki herteknu svæðunum?
Allir tsraelar verða að læra vopnaburð.
Eftir: Óla Tynes
Tregða Israels til að láta her-
teknu svæðin af hendi hefur
verið eitt af betri vopnum, sem
beitt hefur verið í pólitískri
baráttu gegn Gyðingaríkinu.
Jafnvel þeir, sein viðurkenna til-
verurétt landsins, hafa hrist
höfuðið og haft Israela grunaða
um landvinningastefnu, enda
hefur áróðurinn verið nokkuð
einhliða i þessu sambandi, ekki
síst hjá Sameinuðu þjóðunum.
Sannleikurinn-er sá, að ísraelska
stjórnin hefur margsinnis lýst þvl
yfir, að hún sé reiðubúin að skila
langmestum hluta herteknu
svæðanna. Það eina, sem hún hef-
ur farið fram á, er, að það verði
gert með beinum samningum við
Arabaríkin. Þau hafa hins vegar
þvertekið fyrir að semja, meðan
israelskir hermenn væru á
svæðunum. Það er alls ekki
óskiljanleg afstaða og ma minna
á, að við Islendingar tókum, sömu
afstöðu til samningaviðræðna við
Breta, þegar þeir sendu herskip
inn fyrir 50 mílna landhelgina og
það ekki að undangengnum jafn
örlagaríkum átökum og þarna
urðu fyrir botni Miðjarðarhafs-
ins.
Astæðan til að Israel tregðast
við að láta svæðin af hendi er sú,
að nú á árunum eftir sex daga
stríðið 1967 hefur þjóðin i fyrsta
skipti fundið til nokkurrar
öryggiskenndar. Israel er lftið
land, það er aðeins um fimmti
hluti af stærð Islands. Það er um-
kringt óvinum, sem allt frá því
það var stofnað, hafa nær daglega
gefið út yfirlýsingar um, að það sé
heilög skylda þeirra að þurrka
Israelsríki út af landakortinu.
ENGIN LAND
FRÆÐILEG DÝPT
Það, sem Israelar höfðu mestar
áhyggjur af fyrir sex daga stríðið,
var skortur á „landfræðilegri
dýpt“ landið er svo lítið, að ef
Arabaríkin hefðu orðið fyrri til að
gera árás, hefðu bardagarnir
verið háðir á þéttbýlum svæðum i
ísrael. Höfuðborgin var í skot-
færi, frá landamærum Jórdaníu
var hægt að halda uppi fallbyssu-
skothríð á þinghúsið. Sömuleiðis
hefði það ekki tekið jórdanskar
skriðdrekasveitir nema tæpan
hálftíma að ráðast þvert yfir
landið til Tel Aviv og skera landið
þannig í tvennt. Þar sem Israel er
breiðast, er það aðeins 104
kílómetrar. Meðan Egyptar réðu
Sinai, þurftu þeir ekki að fara
nema 11 km vegalengd yfir syðri
hluta Negev-eyðimerkurinnar
til að einangra hafnarborgina
Eilat. Ef jórdanskar hersveitir
hefðu mætt þeim á miðri leið,
hefðu þær ekki þurft að fara
nema 6,5 kílómetra og það hefðu
skriðdrekasveitir getað gert á
u.þ.b. 10 mínútum. Þetta var líka
hluti af hernaðaráætlun Egypta
fyrir sex daga stríðið, það kom í
ljós, þegar lesnar voru hernaðar-
áætlanir, sem féllu f hendur
Israela.
NÆR ÖLLÞÉTT
BÝLISSVÆÐI
ISKOTFÆRI
Þannig var þá ástandið fyrir sex
daga stríðið. Nær öll þéttbýlis-
svæði í Israel voru i skotfæri við
fallbyssur, sem voru staðsettar I
Egyptalandi, Jórdaníu, Sýrlandi
eða Líbanon. Þar fyrir utan hefði
það ekki tekið arabisku skrið-
Kort númer 1 sýnir vfgstöðuna
fyrir sex daga strfðið. Skrið-
drekar Egyptalands, Jórdaníu og
Sýriands þétt upp við landamæri
Israels. Jórdönsk skriðdrekasveit
gæti skipt landinu f tvennt á tæp-
um hálftíma
drekasveitirnar nema tæpa
klukkustund að komast að ýmsum
mikilvægustu stöðum landsins.
Israelar höfðu nær ekkert „autt“
land til að berjast á, það var strax
komið inn í þéttbýli; og menn
geta ímyndað sér hvernig óbreytt-
ir borgarar hefðu farið út úr
slíkri viðureign.
Eins og landamærin eru i dag,
þurfa Egyptar hins vegar að
sækja yfir stóra eyðimörk,
Sýrlendingar geta ekki beitt fall-
byssum sínum á Golanhæðum og
Jórdanía verður að hefja sókn
sina við ána Jórdan í stað útjaðars
Jerúsalem og það gefur Israelum
50 kílómetra „autt“ bardagasvæði
til að verjast á, áður en komið er
að eiginlegum landamærum
Israels.
STYTTRI LANDA
MÆRI AÐVERJA
Enn eitt atriði er, að þrátt fyrir
að Israel réði yfir mun stærra
landsvæði eftir sex daga stríðið,
styttust þau landamæri, sem það
þarf að verja, um mörg hundruð
kílómetra með því að „slétta"
landamærin að Jórdaníu. Israelar
lita á herteknu svæðin fyrst og
fremst sem vígvöll; stuðpúða, sem
hindrar að Arabar geti á
skömmum tima ráðist inn á þétt-
býl svæði. Þetta er ekki lítið fyrir
fámenna þjóð, sem á við algert
ofurefli að etja. Með dálitlu
fmyndunarafli getum við staðfært
þetta ástand. Segjum svo, að hér á
Islandi væri dálítill her og hann
ætti í höggi við mikið ofuref li liðs.
Hvort myndi hann vilja byrja að
berjast við Elliðaár eða Selfoss til
að verja Reykjavík?
tSRAELAR
HERSKAlR?
Því hefur verið fleygt, að
Israelar séu orðnir heldur her-
skáir og jafnvel hrokafullir vegna
yfirburðasinna. Mætir menn hafa
haft orð á þessu í útvarpi og
öðrum fjölmiðlum. Þeir hafa ekki
fylgt því eftir með rökum.
Daginn sem Ísraelsríki var
stofnað, 14. maí 1948, gerðu fasta-
herir Egyptalands, Jórdaníu,
Iraks, Sýrlands og Líbanon,
innrás i það með og aðstoð her-
sveita frá Saudi Arabíu. Ibúar
ísraels voru þá aðeins 650
þúsund, og Asham Pasha, aðal-
ritari Arababandalagsins, lýsti
því yfir í Kairó, að þetta væri
útrýmingarstrfð, sem í fram-
tíðinni yrði nefnt i sömu andrá og
mongólsku slátranirnar og kross-
ferðirnar.
ENGINN AUÐUR
VlGVÖLLUR
Israelar höfðu ekki neina „auða
vígvelli“ til að berjast á og þeir
urðu að berjast í þorpum og á
Kibbutsum innan landamæra
sinna. Egypski herinn gat sótt
fram, þar til hann var aðeins 20
kilómetra frá Tel Aviv, arabiskar
hersveitir sátu um Jerúsalem,
írakski herinn sótti fram þar til
hann var aðeins 15 kílómetra frá
Miðjarðarhafi og var að því
kominn að skipta Israel í tvennt.
Sýrlenski herinn sótti í vestur til
Efri-Galíleu og var nærri búinn
að skera af „fingur tsraels í
norðri".
Israelar börðust eins og ber-
serkir, vitandi það, að ef þeir ekki
ynnu sigur, væru þeir búnir að
vera. Og eftir mannskæðar og
blóðugar orrustur tókst þeim að
reka arabisku herina af höndum
sér.
SIÐAN ÞA:
TVÖ STRlÐ
Síðan þetta gerðist, hefur
tvisvar í viðbót komið til stór-
átaka milli Israela og Araba (að
yfirstandandi stríði undanskildu
auðvitað). I bæði skiptin voru það
Israelar, sem hófu hernaðarátök.
Það er þó ekki hægt að taka sem
sönnun þess, að þeir séu orðnir
herskáir, þvi að í bæði skipti
höfðu þeir atburðir gerst, sem
sýndu, að það var óhjákvæmilegt,
að til stríðs kæmi.
Fyrir stríðið við Egypta 1956
hafði Nasser lokað bæði Sues-
skurði og Tiransundi fyrir
israelskum skipum. Það þýddi, að
hafnarborgin Eilatvar einangruð,
sem hafði í för með sér stórkost-
legt efnahagslegttjónfyrir Israel.
Skæruliðaárásir jukust til muna
frá Sinai og Gasasvæðinu. Araba-
ríkin gerðu með sér hernaðar-
samning og var hlutverk hans ein-
göngu að gera þeim öllum
sameiginlega kleift að ganga milli
bols og höfuðs á tsrael. Þegar svo
Nasser byrjaði að safna saman
óvígum her í Sinai, biðu ísraelar
ekki lengur, heldur gerðu árás.
SKILUÐU AFTUR
HERTEKNU
SVÆÐUNUM
Israelskí herinn gersigraði
Egypta og lagði undir sig allan
Sinaiskaga. I Sameinuðu þjóðun-
um varð allt vitlaust, og hver til-
lagan var samþykkt af annarri,
þar sem Israel var gert að skila
herteknu svæður.um. ísrael féllst
á það gegn alþjóðlegum trygging-
um fyrir því, að það fengi að nota
Suesskurð og að Egyptar myndu
ekki aftur loka Tiransundi. Enn-
fremur var því lofað, að egypskir
hermenn skyldu ekki fara aftur
inn á Gasasvæðið. Þangað fóru
þeir, daginn eftir að ísraelsku
hermennirnir drógu sig til baka.
TIRAN SUNDI
VAR LOKAÐ
Israel gerði Egyptum alveg
ljóst, að það myndi taka það sem
striðsyfirlýsingu, ef Tiransundi
yrði lokað aftur, en aðhafðist
annars ekkert. Var svo stórátaka-
laust á þessu svæði í nokkur ár.
En 1967 jókst spennan á nýjan
leik. I maimánuði byrjuðu Sýr-
land og Sovétrikin að bera út
fregnir um, að mikið ísraelskt
herlið væri að safnast saman við
landamærin að Sýrlandi. Eítirlits-
sveitir Sameinuðu þjóðanna báru
þessar f réttir til baka, en spennan
jókst. Arabar ákváðu að nota sér
þetta sem tilefni til átaka og 14.
mai var allt varalið Egyptalands
kallað út. Aðrar Arabaþjóðir
fylgdu fordæminu og vígbjuggust
sem óðast.
LOKUN TIRAN
ÞÝÐIR STRÍÐ
Hinn 15. maí sendi Nasserlið sitt
til vigstöðvanna, og var 90 þúsund
manna lið sent inn að landamær-
um Israels á Sinai ásamt 900
skriðdrekum. Fjöldi af orrustu-
Framhald á bls. 18.
Kort númer tvö sýnir stöðuna
eftir sex daga stríðið. Strikuðu
svæðin eru þau herteknu.
Israelsku hersveitirnar hafa nú
„auðan vigvöll“ eða stuðpúða til
að berjast á.
EGYPTA
LAND
Rauða
Hafið