Morgunblaðið - 21.11.1973, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 21.11.1973, Blaðsíða 14
14 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. NÓVEMBER 1973 Skiptar skoðanir á Alþingi um fóstureyðingar A FUNDI í neðri deild Alþingis s.l. mánudag kom til 1. umræðu frumvarp til laga um ráðgjöf og fræðslu varðandi kynlíf og barn- eignir og um 'fóstureyðingar og ófrjósemisaðgerðir. Allmiklar umræður urðu um frumvarpið og voru þingmenn ekki á einu máli um ágæti þess. Einkum greindi menn á um það ákvæði frum- varpsins, sem heimilar konu að láta gera fósture.vðingu, að eigin ósk, ef ekki eru liðnar nema 12 vikur af meðgöngutíma og engar læknisfræðilegar ástæður mæla á móti aðgerðinni. Kom fram hjá Hannibal Valdi- marssyni, að þingflokkur SVF hefur gert samþykkt um málið, á þann veg, að flokkurinn muni ekki styðja svo rúma heimild til fóstureyðinga. Vmsir aðrir þing- menn létu í Ijós efasemdir um ágæti þessa ákvæðis, og enn aðrir lýstu sig fylgjandi frumvarpinu í öllum meginatriðum. Allir þeir, sem til máls tóku, töldu margt gott mega segja um frumvarpið f heild og fögnuðu þvf, að það væri komið fyrir þingið. Magnús Kjartansson heilbrigð- isráðherra mælti fyrir frumvarp- inu og greindí frá því, að nefnd hefði haft það í smíðum allt frá árinu 1970. Frumvarpinu væri ætlað að koma í stað tveggja laga- bálka, annars vegar laga frá 1935 um leiðbeiningar fyrir konur um varnir gegn því að verða barns- hafandi og um fóstureyðingar og hins vegar laga frá 1938 um að heimila í viðeigandi tilfellum að- gerðir á fólki, er koma í veg fyrir, að það auki kyn sitt. Ráðherra sagði, að frumvarpið skiptist í 4 kafla. 1. kafli væri um ráðgjöf og fræðslu og væri þar að finna þá meginhugsun frum- varpsins, að hver einstaklingur yrði að hafa þá þekkingu á kyn- ferðismálum, að hann gæti stjórnað viðkomu sinni. Otrúlega mikil vanþekking væri ríkjandi hér á landi um þessi efni. Fjöldi fæðinga á 1000 íbúa væri hér á landi 21 fæðing á ári og væri þessi tala aðeins hærri í 4 Evrópulönd- um. Ráðherra vék nú að 2. kafla frumvarpsins, sem fjallar um fóstureyðingar, og sagði, að þessi kaf li hefði vakið hvað mestar deil- ur og væri þar helzt um að ræða l.tl. 9. gr., sem áður getur. Þá væri einnig nýmæli f sömu grein, að konur gætu fengið fram- kvæmda fóstureyðingu af félags- legum ástæðum einum saman. Minnti ráðherra í þessu sambandi á fólksfjölgunarvandamálið í heimínum svo og á rétt einstakl- inga til að taka ákvarðanir i sam- ræmi við eigin siðgæðishugmynd- ir. Kvaðst hann sannfærður um, að meginþorri islenzkra kvenna mundi ekki taka ákvarðanir sinar AIÞMiGI um fóstureyðingar nema að lokn- um alvarlegum hugleiðingum um siðgæðislega hlið málsins. Þá gerði ráðherra að Iokum grein fyrir 3. og 4. kafla frum- varpsins, en 3. kafli fjallar um ó- frjósemisaðgerðir og sá 4. hefur inni að halda almenn ákvæði. Gunnar Gíslason (S) lagði í upphafi máls síns áherzlu á, að hér væri um viðkvæmt og vand- meðfarið mál að ræða, sem vel þyrfti að skoðast af alþingismönn- um áður en það hlyti afgreiðslu. Gunnar vék nú að greinargerð um frumvarpið, sem gerð hefur verið af nefnd presta, sem biskup skipaði, (fyrri hluti þessarar greinargerðar birtist í Mbl. 10. nóv. sl.). Vitnaði hann aðallega í þann kafla greinargerðarinnar, sem fjallar um varnaðarstarf, og kvaðst vera í meginatriðum sam- mála þeim sjónarmiðum, sem þar kæmu fram. Mjög skorti forsend- ur fyrir rýmkun fóstureyðinga- löggjafar, meðan ekki hefði verið komið á nauðsynlegu vernaðar- starfi, sem miðaði að því að leysa þann félagslega vanda, sem gæti valdið því, að fóstureyðingar væri óskað. Ennfremur yrði að hafa það í huga, að þær félagslegu aðstæður, sem væru forsend- ur fyrir fóstureyðingu, hyrfu ekki, þótt fóstri væri eytt. Það væri því eitt höfuðvið- fangsefni þjóðfélagsins að leitast við að leysa þau félagslegu vanda- mál, sem konan byggi áfram við, þrátt fyrir fóstureyðingu. Gunnar vék einnig að þeim kafla í áliti prestanna, sem fjallar um kynferðisfræðslu í skólum, og sagði að hún væri svo til engin. Væri stefna sú, sem kæmi fram í frumvarpinu um aukna fræðslu á þessu sviði fyllilega tímabær. Þá tilfærði Gunnar það úr greinargerðinni, sem segir, að reynslan sýndi, að þar sem fóstur- eyðingalöggjöf hefði verið rýmk- uð í minna mæli en í frumvarpinu væri gert ráð fyrir hefði fóstur- eyðingum fjölgað stórlega. í Sví- þjóð væru fóstureyðingar ‘4 af tölu lifandi fæddra barna. Sama hlutfall hér á Iandi á síðasta ári hefði þýtt u.þ.b. 1100 fóstureyð- ingar á því ári. Hannibal Valdimarsson (SFV) sagði það hafa verið ófrávíkjan- Iega reglu, meðan hann átti sæti f ríkisstjórninni, ráðherrar legðu frumvörp sin fram í ríkis- stjórninni áður en þau væru flutt sem stjórnarfrumvörp. Skv. upp- lýsingum frá ráðherrum SFV hefði þetta frumvarp ekki verið lagt fyrir ríkisstjórnarfund og ekkert samráð um flutning þess hefði verið haft við þingflokk SFV. Kvaðst hann því ekki skoða frumvarpið sem stjórnarfrum- varp. Þó að ekki hefði verið haft sam- ráð við þá þingmenn SFV um framlagningu málsins, kvað Hannibal þingflokkinn engu að síður hafa fjallað um málið og gert um það flokkssamþykkt á þá leið, að flokkurinn gæti ekki stutt slíka eyðingu lífs sem frumvarpið gerði ráð fyrir. Á hinn bóginn væru ýmis ákvæði í frumvarpinu. sem horfðu til bóta. Nefndi Hannibal þar til kaflann um aukna ráðgjöf og fræðslu svo og um efiingu félagslegrar aðstoðar. Magnús Kjartansson kvaðs hafa Iagt frumvarpið fram í ríkis- stjórninni áður en það var flutt, og hefði hann fengið heimild til að flytja það sem stjórnarfrum- varp. Á hinn bóginn kvaðst Magnús ekki hafa séð ástæðu til að afla sérstaklega stuðnings þing manna stjórnarflokkanna um þetta mál, enda væri það þess eðlis, að ekki hefði verið ástæða til að óska eftir flokkspólitískri afstöðu um það. Stefán Gunnlaugsson (A) fagn- aði, að frumvarp um þetta efni skyldi vera fram komið. Sagði þingmaðurinn, að fram væri kom- ið, að menn greindi mjög á um frumvarpið, og fór hann nokkrum orðum um álit ýmissa aðila, sem tekið hafa afstöðu, svo sem rauð- sokkahreyfingarinnar með frum- varpinu og aðalfundar Lækna- félags íslands gegn a.m.k. vissum atriðum þess. Stefán kvaðst telja, að ákvæði 9. gr. 1. tl. um sjálfdæmi maður til að láta framkvæma fóstureyðingu fyrir lok 12. viku meðgöngutíma, bryti í bága við það sjónarmið, sem fram kæmi f greinargerðinni um að fóstureyðing væri ávallt neyðarráðstöfun. Lagði þingmað- urinn að lokum áherzlu á að málið fengi vandlega meðferð íþinginu. Svava Jakobsdóttir (Ab) sagði, að skoða yrði umrætt ákvæði í 9. gr. í samhengi við 1. kafla frum- varpsins um ráðgjöf og fræðslu og einnig þau orð 9. gr., sem segja, að skilyrði sé að konan hafi áður verið frædd um áhættu samfara aðgerð. Þingmaðurinn kvaðst ekki geta látið það átölulaust, að Hannibal Valdimarsson hefði talað um, að með frumvarpinu væri lögð til eyðing lífs. Sagði hún engu meira tilefni að tala nú um, að verið væri að eyða lífi en verið hefði undanfarin ár, að núgildandi lög- um. Þar væri aðeins miðað við 8 vikur í stað 12 i frumvarpinu, og varla héldu menn því fram, að líf kviknaði milli 8. og 12. viku með- göngutíma. Prestar og læknar tilheyrðu þeim stéttum manna, sem gjarnan gætu fallið í þá freistni að gerast háyfirdómarar yfir öðrum í sið- ferðilegum efnum. Sagði hún slfk sjónarmið ekki réttmæt og lýsti stuðningi sinum við frumvarpið í öllum meginatriðum. Ragnhildur Helgadóttir (S) sagði, að 1. kafli f rumvarpsins um ráðgjöf og fræðslu horfði til mikilla framfara frá þvi, sem nú væri. Þetta verkefni hefði af ein- hverjum ástæðum vaxið mönnúm mjög í augum. Lögfesting þessa kafla ylli því, að síður yrði þörf á fóstureyðingum en ella væri. Á eitt atriði kvaðst hún vilja leggja sérstaka áherzlu, sem ekki væri fjallað um í 1. kafla frum- varpsins, en það væri hlutverk foreldranna í fræðslunni um kyn- lífið. Algengt væri, að það vefðist mjög fyrir foreldrum, hvernig þau ættu að túlka staðreyndir um þessi mál fyrir börnum sínum. Þótt fræðsla óvandabundinna kennara i skólum væri góðra gjalda verð, væri enn meiri nauð- syn á, að foreldrar fengju leið- beiningar um, hvernig ætti að fræða börnin. Því þyrfti að koma fyrir í 1. kafla frumvarpsins ákvæðí um námskeið fyrir for- eldraf þessu skyni. Þá vék Ragnheiður að hinni umdeildu 9. gr. 1. tl. frumvarps- ins. Kvaðst hún ekki vera sam- mála því, að hér væri um mann- réttndamál konunnar að ræða. Oft gæti verið svo ástatt, að kona, sem tæki algjörlega á eigin ábyrgð ákvörðun um að láta eyða fóstri, gæti átt við hörmulegar sjálfsásakanir að stríða síðar á ævinni. Sagðist Ragnhildur telja, að sú rýmkun, sem fælist í öðrum ákvæðum frumvarpsins, væri nægileg. í þessu ákvæði fælist mikil áhætta fyrir konuna. Þá kvaðst Ragnhildur einnig hafa þá athugasemd að gera við umrædda grein, að ekki væri þar talað um hlut föðurins í ákvörðun barnsmóðurinnar. Aðalatriði máls þessa væri að auka þyrfti fræðslu og hispurslausar umræður um þessi mál, og þyrftu menn þá ekki svo mjög að óttast, að til baga yrði í framtíðinni að hafa ekki slíkt algjört frelsi um fóstureyðingar, sem ráð væri fyrir gert í frum- varpinu. Ólafur G. Einarsson (S) sagði, að engu máli skipti, hvort hér væri um stjórnarfrumvarp að ræða eða ekki. Kvaðst hann vera sammála Magnúsi Kjartanssyni um, að ekki væri skynsamlegt að láta flokksbönd ráða í máli sem þessu. Þá kvaðst- þingmaðurinn vera sammála Svövu Jakobs- dóttur um, að ekki mætti skoða 9. gr. frumvarpsins einangrað, heldur yrði þar að hafa hliðsjón af öðrum ákvæðum þess. Aðalfundur lækna hefði álykt- að um þetta mál, en allar upplýs- ingar vantaði um, hvaða læknar hefðu staðið að þeirri ályktun. Þetta skipti máli vegna þess, að mismunandi mikið væri leggjandi upp úr áliti þeirra eftir því, hvert sérfræðisvið þeirra væri. Væri mest leggjandi upp úr áliti geðlækna og heimilislækna, og kvaðst þingmaðurinn vera á þeirri skoðun, að meiri hluti þess- ara lækna væri hlynntur frum- varpinu. Lýsti hann að lokum stuðningi sínum við öll megin- atriði frumvarpsins. Bjarni Guðnason (ut. fl.) kvað þetta vera eitt af allramerkustu málum þingsins og styddi hann það í öllum aðalatriðum. Það væri villandi að tala um að hér væru lagðar til frjálsar fóstureyðingar. Þær væru einungis frjálsar fram að lokum 12. viku meðgöngutíma. Bjarni kvað lækna vilja ráða einir yfir líkömum manna. Þarna væri um sérfræðingasjónarmið að ræða, en slík sjónarmið væru ört vaxandi í þjóðfélaginu. Kvaðst hann ekki taka mark á slíkri af- stöðu. Karvel Pálmason (SFV) sagði ýmislegt vera til bóta í frumvarp inu, en í sérstæði ákvæði 9. gr. 1. tl. Taldi hann menn verða að hug- leiða, hvaða reynslu aðrar þjóðir hefðu fengið af frjálsri fóstur- eyðingalöggjöf. Um þaðefni hefði hann lesið grein í Morgunblaðinu, sem hefði verið allt annað en fög- ur lýsing. Ef þetta frumvarp yrði samþykkt, yrði þetta aðeinsfyrsta skrefið f átt til enn meira frjáls- ræðis í þessum efnum. Kvaðst þingmaðurinn vilja spyrja Magnús Kjartansson að því, hvort ráðherrar SFV hefðu verið stadd- ir á ríkisstjórnarfundinum, þegar hann fékk heimild til að flytja þetta frumvarp sem stjórnar- frumvarp. Magnús Kjartansson kvaðstekki minnast þess, að ráðherrar SFV hefðu báðir verið fjarverandi í einu á rikisstjórnarfundi á þessu ári. Ráðherra kvaðst þakka mál- efnalegar umræður um þetta mál og fjallaði síðan lítillega um sumt af því, sem fram kom við umræð- urnar. Sagði hann, að Morgun- blaðsgrein sú, sem Karvel hefði vitnað til, væri þýdd grein, sem hefði birzt í erlendu blaði og hefði hún verið rækilega hrakin á þeim vettvanti. Ráðherra kvaðs að lokum leggja mikla áherzlu á, að frumvarpið næði afgreiðslu á þessu þingi. Fleiri tóku ekki til máls, og var frumvarpinu vísað til 2. umræðu og heilbrigðis- og trygginganefnd- Þingfréttir í stuttu máli Starfskjör launþcga Björn Jónsson félagsmálaráð- herra mælti fyrir stjórnarfrum- varpi um starfskjör launþega á fundi efri deildar s.l. miðviku- dag. Að framsögu lokinni var frumvarpinu vfsað til 2. um- ræðu og félagsmálanefndar. Landhelgissamningar Á fundi í sameinuðu þingi s.l. mánudag var afgreidd með samhljóða atkvæðum tillaga til þingsályktunar um stað- festingu á samningum við Belgfu, Noreg og landsstjórn Færeyja um heimildir til veiða innan landhelgi. Lögheimili Björn Jónsson félagsmálaráð- herra mælti fyrir frumvarpi um breytingu á lögheimilislög- um á fundi efri deildar s.l. fimmtudag. í frumvarpinu er gert ráð fyrir, að bráðabirgða- ákvæði verði sett í lögin um að Vestmannaeyingum sé rétt að telja sig til lögheimilis í Vest- mannaeyjum fram til 1. júní 1974. Frumvarpinu var vísað til félagsmálanefridar. Kaup á fiskiskipum Á sama fundi mælti Halldór E. Sigurðsson fjármálaráðherra fyrir frumvarpi til laga um heimild fyrir ríkisstjórnina til að veita sjálfskuldaábyrgð á lánum til kaupa á 10 fiski- skipum yfir 300 lestir. Veiðar í landhelgi Lúðvík Jósepsson sjávar- útvegsráðherra mælti á fundi neðri deildar s.l. fimmtudag fyrir frumvarpi til laga um veið ar með botnvörpu, flotvörpu og dragnót í fiskveiðiland- helginni. Frumvarp þetta náði ekki afgreiðslu á síðasta þingi og er það nú flutt aftur með nokkrum breytingum, sem að mestu byggjast á ábendingum frá fiskifræðingum Haf- rannsóknastofnunarinnar. Auk Lúðvíks tók Gils Guðmundsson til máls en hann var formaður þingmanna- nefndarinnar, sem undirbjó frumvarpið. Að umræðu lokinni var frumvarpinu vísað til sjávarútvegsnefndar. Nemendur við framleiðslustörf Að loknum deildafundum s.I. fimmtudag var haldinn fundur f sameinuðu þingi. Stefán Gunnlaugsson mælti þá fyrir tillögu til þingsályktunar, sem hann flytur ásamt tveimur öðrum þingmönnum Alþýðu- flokksins um vinnu framhalds- skólanemenda við framleiðslu- störf á vetrarvertíð. Var umræðunni frestað að lokinni framsöguræðu Stefáns. Kennsla í haf- fræði við Háskólann Ingvar Gíslason (F) mælti á sama fundi fyrir þings- ályktunartillögu, sem hann flyt ur ásamt þingmönnum úr öll- um flokkum um að Alþingi álykti að skora á ríkisstjórnina að láta kanna svo fljótt sem verða má, hvort ekki sé tíma- bært að hefja kennslu í haf- fræði og skyldum greinum við Háskóla íslands. Að lokinni framsögu var umræðu frestað.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.