Morgunblaðið - 28.11.1973, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. NÖVEMBER 1973
3
Sveiflur í túlkun tónlistar
eins og í öðrum listgreinum
Hanna Bjarnadóttir, sópran, og Ruth Little Magnússon, altsöng-
kona, sem fara með einsöngshiutverk ásamt Kristni Ilallssyni,
bassa, og Sigurði Björnssyni, tenór.
„Elskurnar mfnar, syngið
þetta nú leikandi og fagnandi,
rétt eins og öll heimsins vanda-
mál séu leyst, þjónadeilai>olíu-
málin, landhelgisdeilan, —
jafnvel barnasagan ...“ Það fór
hláturskliður um sviðið og síð-
an hófst söngurinn, léttur og
leikandi, eins og öll vandamál
væru leyst... „Bam er oss fætt
og sonur gefinn ...“ Hver rödd-
in tók við af annarri og söng-
stjórinn, dr. Róbert A. Ottós-
son, mátti vel við una áhrifin af
uppástungu sinni.
Þetta var fyrsta samæfing
Sinfóníuhljómsveitar tslands
og söngsveitarinnar Fílharm-
óníu fyrir flutning þeirra á
Messiasi eftir G.F. Hándel f Há-
skólabfói nk. fimmtudag og
sunnudag. Slikar æfingar
reyna áreiðanlega mjög á þolin-
mæði allra hlutaðeigandi aðila;
sífellt er verið að slá af, því
það er margt, sem þarf að lag-
færa, tónmyndun á sérhljóðum,
innkomur, hljómfall, styrk-
leikabreytingar, textafram-
burður og þar fram eftir göt-
unum.
Messias eftir Handel þekkja
vafalaust allir unnendur tón-
listar. Verkið hefur verið flutt
hér á landi þrisvar áður, sfðast
af sömu aðilum fyrir tíu árum,
þar áður á árunum 1940 og 1946
af Tónlístarfélagskórnum og
hljómsveit undir stjórn dr.
Victors Urbancic. í mörgum
löndum er flutningur verksins
árviss atburður, til dæmis í
Englandi, og þar hefur Ruth
Little Magnússon, sem fer með
eitt af fjórum einsöngshlut-
verkum nú, sungið oftsinnis í
Messiasi, einu sinni fimmtán
sinnum i röð, að því er hún
sagði blaðamanni Mo-
rgunblaðsins. Koma hennar til
íslands er raunar skemmtilega
tengd þessu verki Hándels.
Þannig er mál með vexti,
að árið 1946 fór með ein-
söngs hiutverk bassans
söngvari að nafni Roy Hick-
man. Ilann hafði verið hér f
brezka hernum á stríðsárunum,
en kom gagngert aftur til að
syngja í Messiasi. Ilickman var
góður vinur Einars heitins
Vigfússonar cellóleikara og
þegar Jósef Magnússon flautu-
leikari hugði á framhaldsnám í
London skrifaði Einar þessum
vini sínum og bað hann lið-
sinna Jósef. Þá var Ilickman
orðinn prófessor við Guildhall
School of Music i London og
meðal nemenda hans var Ruth
Little. Hún hafði heyrt um ís-
landsdvöl Uickmans og nú
kynntist hún og giftist sfðar
þessum unga tónlistarmanni fr-
á Islandi, sem varð íslenzku
Dr. Róbert A. Öttósson.
Tónlistarlífi mikill fengur, því
að Ruth Little hefur tekið í því
virkan þátt allt frá því hún
fluttist hingað til lands.
Aðrir einsöngvarar að þessu
sinni eru þeir sömu og 1963,
Hanna Bjarnadóttir, sópran,
Kristinn Ilallsson, bassi, og
Sigurður Björnsson, tenór, sem
kemur heim frá Þýzkalandi til
aðtaka þátt í flutningnum.
Texti verksins er fluttur á
íslenzku, tekinn úr heilagri
ritningu og hefur Þorsteinn
Valdimarsson búið hann til
söngflutnings í samráði við
stjórnandann.
Þetta meistaraverk Hándels,
Messias, var samið árið 1741-
sagan segir, að það hafi verið
skrifað á 24 dögum — og frum-
flutt ári siðar í Dyflinni á ír-
landi. í föðurlandi Ilándels,
Þýzkalandi, var það ekki flutt
fyrr en 44 árum síðar og í París
ekki fyrr en 1873.
Mikið af
ungu fólki
Það er mikið átak fyrir söng-
sveitina Fílharmónfu að flytja
þetta verk nú, að því er séra
Jón Bjarman, formaður sveitar-
innar sagði blaðamanni, þvf að
tími til undirbúnings hefur ve-
rið skammur. „Þetta var ekki
ákveðið fyrr en í sumar og
verkið þvf æft á aðeins nfu vik-
um,“ sagði Jón. Aðspurður, hv-
ort kórfélagar hefðu ekki þekkt
verkið frá fyrri flutningnum
1963, sagði hann, að það ætti
aðeins við um 10—15% kór-
félaga, þar eð mikil fjölgun og
mannaskipti hefðu orðið í söng-
sveitinni á þessum árum; kór-
félagar eru nú nær 150 talsins
og taka um 140 þátt í flutningi
verksins.
Það vakti athygli blaðamanns
á æfingunni á laugardag,
hvílíkur fjöldi ungs fólks er nú
í söngsveitinni, ánægjuleg vís-
bending þess, að sá áhugi ungs
fólks á baroktónlist og sígildri
tónlist yfirleitt, sem vart hefur
orðið víða á Vesturlöndum, hef-
ur einnig náð til islands. Bar
ekki á öðru en síðhærðu ungu
piltarnir lifðu sig eins ákaft inn
f þessa tónlist og popparar á
sviði — kannski ekki alveg eins
o'hemjulega, enda væri það víst
ekki gott, ef 140 manna söng-
sveit sleppti skyndilega hinum
hefðbundna sjálfsaga á hreyf-
ingum og léti eins og popp-
hljómsveit á sviðinu í Iláskóla-
bíói. Ilætt er við, að einhver í
salnum yrði þá sjóveikur. Ilvað
um það — unga skólafólkið,
sem kemur til liðs við
söngsveitina ár eftir ár og í
síauknum mæli, gefur henni
skemmtilega ferskan blæ.
Söngsveitin Fílharmonía var
stofnuð haustið 1959 og hefur
frá upphafi starfað undir stjórn
dr. Róberts A. Ottósonar. í sam-
vinnu við Sinfónfuhljómsveit-
ina hefur hún flutt mörg stór-
verk kórbókmenntannasvo sem
kunnugt er og óþarft upp að
telja. Að sögn séra Jóns Bjar-
mans stóð til, að söngsveitin
flytti f vetur C-dúr messu eftir
Beethoven og höfðu æfingarn-
ar á því verki hafizt. Flutningi
þess var hins vegar frestað af
ýmsum ástæðum og er líklegt,
að næsta verkefni sveitarinnar
verði kórverk, sem Jón Þór-
arinsson tónskáld er að semja í
tilefni 11 hundruð ára afmælis
íslands byggðar. Verður það
flutt næsta sumar í sambandi
við afmælishátíðahöldin í
Reykjavfk.
Hreinni barokblær
Blaðamaður hitti dr. Róbert
A. Ottósson söngstjóra sem
snöggvast á æfinguni á laugar-
dag, hjálpaði þar til við að ræna
hann hvild og kaffisopa í hlé-
inu, en erindið var að inna
hann aðeins eftir því,
hvort honum fyndist að ein-
hverju leyti frábrugðið að
flytja þetta verk nú frá
því sem var fyrir tíu árum.
Hann sagði það ekki vera að
neinu marki, að vísu væri
meira af ungu fólki í kórnum
nú, en gæði raddanna væru
svipuð - og ekki væri hljóm-
sveitin lakari nú.
Dr. Robert benti hins vegar á,
að á þessu tímabili hefðu orðið
nokkrar breytingar á túlkun
verksins í tónlistarheiminum.
„Það geta verið sveiflur í tón-
Á æfingu f Háskólabíói.
listartúlkun eins og í öðrum
listgreinum á hinum ýmsu tím-
um,“ sagði dr. Robert. „Á
seinni árum hafa færzt í auk-
ana tilhneigingar til að flytja
Messias með hreinni borokblæ
en áður. Verkið var gjarnan
flutt með mikilli promp og
pragt, kannski sérstaklega í
Ertglandi, þar sem það var yfir-
Ieitt flutt með „virðulegum “
þunga. Nú lifum við nýja tíma,
sem hafa innleitt nýja tízku og
nýjan skilning á baroktónlist.
Verkið er nú gjarnan flutt með
mini kór og minni hljómsveit
en áður, en meira flúri — orna-
mentik — og einnig með meiri
leikrænum krafti.
Til eru handrit, sem sýna, að
Messias hefur verið fluttur með
ýmsum hætti um árin, sérstak-
lega hafa einsöngvarar oft farið
misjafnlega meðhlutverk sín. í
baroktónlist er gert ráð fyrir
dálítilli improvisasjón og flúri f
söng. Söngvarar hafa gengið
mislangt i þessum efnum,
stundum hefur þeim verið svo i
niun að sýna snilli sína, að tón
skáldin sáu sig tilneydd að mót
mæla. Við notum allt slíkt afar
sparlega. Ég hef kynnt mér
þetta allt vel, kannað hin ýmsu
tílbrigði í túlkun og reynt að
vega og meta, hvað mér finnst
hæfa verkinu — og tek á þvi
með dálítið öðrum hætti núna
en árið 1963.“
Dr. Robert sagði, að verkið
væri dálitið stytt í flutningi.
„Það tekur fullarþrjár klukku-
stundir að flytja það allt og er
þvf yfirleitt aldrei gert á tón-
leikum, það er annað með
hljómplötur. Eg læt styttinguna
helzt koma niður á endurtekn-
ingum til þess að bygging
verksins raskist ekki. Þó verð
ég að sleppa nokkrum þátt-
um, sem mér þykir sjálf-
um sárt, en við því er ekkert að
gera.“
Þess má að lokum geta, að
með hljömsveitinni, sem er lít-
il, leikur Helga Ingólfsdóttir
cemballéikari og lauk dr.
Róbert miklu lofsorði á leik
hennar og þekkingu á cembal-
tónlist, — svo og á hljóðfæri
Helgu, sem eiginmaður hennar,
dr. Þorkell Helgason stærð-
fræðingur hefur smíðað. —
mbj.
Söngsveitin Fflharmonía og Sinfónfuhljómsveit íslands æfa Messias eftir G.F. Hándel undir stjórn
dr. Róberts A. Ottóssonar.
Söngsveitin Fílharmonía og
Sinfóníuhljómsveit Islands
flgtja Messias eftir Hándel