Morgunblaðið - 04.12.1973, Síða 26

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 4. DESEMBER 1973
26
Magnús Guðbjörnsson:
ÓFREMDARÁSTAND
í LÖGGÆ ZLUMÁLUM
ÓFREMDARASTAND1
LÖGGÆZLUMALUM.
Lögreglustjdrinn í Reykjavík
hefur farið þess á leit við hlutað-
eigandi fjárveitingarvald, að það
veiti aukin fjárframlög til að ef la
lögregluna á höfuðborgarsvæð-
inu. Stór-Reykjavík nær nú orðið
yfir svo víðáttumikið svæði, að
lögreglan á fullt í fangi með að
halda uppi lögum og reglu, svo
fullnægjandi megi teljast fyrir
öryggi almennings, sérstaklega
andspænis ölóðum ofbeldisseggj-
um.
Þessari málaleitan lögregluyfir-
valdanna hefur hingað til verið
synjað. Svo liggur lögreglan und-
ir ámæli frá skilningssljóum
mönnum fyrir getuleysi í starfi!
Þetta ástand er óviðunandi. Allir
þjóðfélagsþegnar eiga heimtingu
á að geta leitað á náðir lögregl-
unnar, ef þeir verða fyrir of-
beldisárásum óbótamanna, sem
eru hugrakkastir, þegar þeir ráð-
ast margir saman á einn í trausti
þess, að lögreglan sé of fámenn
til að geta elt þá uppi og tekið
duglega f lurginn á þeim.
Það er öllum kunnugt, sem um
þessi mál hugsa, að lögreglan
(bæði einkennisklæddir lögreglu-
menn og rannsóknarlögreglan)
hafa alltof fámennu Iiði á að
skipa. Þeir eru ofhlaðnir störfum.
illa launaðir og fá sjaldnast annað
en vanþakklæti fyrir störf sín. Þó
eru engir fyrri til að hjálpa, ef í
nauðirnar rekur en einmitt þessir
menn. Þeir gegna hættulegum og
ábyrgðarmiklum störfum í þjóð-
félaginu, en eru svo illa launaðir,
að stórhætta er á því, að þaul-
reyndir lögreglumenn gefist upp
á þessum störfum — og hvar
stöndum við þá?
Það er skýlaus krafa hins al-
menna borgara, að ríkisvaldið
taki fullt tillit til upplýsinga lög-
reglustjórans um vandræðaást-
and það, sem ríkir í þessum mál-
um. Það er of seint að byrgja
brunninn. þegar barnið er dottið
ofan í. Að vísu eru þeir lögreglu-
menn, sem ríkið og höfuðborgin
hafa I þjónustu sinni, hraustir og
vel þjálfaðir menn. En það er
ekki nóg. Sé þeim gert að skyldu
að vinna allt of mikla yfirvinnu til
MagnúsGuðbjörnsson.
að sinna brýnustu verkefnum, er
mikil hætta á, að þeir misbjóði
heilsu sinni og eðlilegri afkasta-
getu, enda er það ekkert eins-^
dæmi, að lögreglumenn hafa lát-
izt fyrir aldur fram, vegna þess
álags, sem hvílirstöðugt áþéim.
Almenningur verður að sýna
þessum málum meiri áhuga og
þrýsta á stjórnmálamennina að
leysa þetta vandamál á viðunandi
hátt. Því fé, sem er varið til að
vernda alla borgara þessa lands,
er sannarlega ekki á glæ kastað.
Hvernig væri t.d. að fækka nokkr-
um bitlingum og fá á þann hátt
aukið fjármagn til að hægt sé að
ráða fleirilögreglumennoggreiða
það hátt kaup, að eftirsóknarvert
sé fyrir færa menn að stunda lög-
reglustörf f þessu landi? — Það er
ekki nóg að reisa glæsilega lög-
reglustöð — þótt það sé vissulega
afrek út af fyrir sig — það verður
afrek út af fyrir sig — það
verður einnig að vera fyrir
hendi nægilega fjölmennt,
vel launað lögreglulið, sem
getur brugðið við hart og
skjótt, ef ofstopamenn ætla
að setja allt á annan endann í
þjóðfélaginu!
Svo er það önnur hlið á þessu
máli, sem vert er að íhuga. Það er
betra að fyrirbyggja, að afbrot
séu framin en að þurfa grípa til
refsivaldsins til að venja menn af
þeim ósið að brjóta lögin. Sterk
lögregla hræðir menn frá að
leggja út á afbrotabrautina.
Sem betur fer er mikill meiri-
hluti æskunnar á Islandi efnilegt
fólk, sem öruggt er, að verður
nýtir þjóðfélagsborgarar. En
vegna vaxandi áfengis- og eitur-
lyfjaneyzlu er því miður allt of
fjölmennur hópur ungmenna,
sem lenda út á afbrotabrautina —
beinlínis af þvf, að freistingin er
of sterk að gera tilraun til að fara
i kringum lögin, vegna þess að því
er treyst, að lögreglan sé of fá-
menn til að geta upplýst öll af-
brotamál, sem koma til hennar
kasta í æ ríkari mæli. Eða er
kannski betra að láta allt rej<a á
reiðanum, þar til algert öngþVeiti
hefur skapazt og við ekkert verð-
ur lengur ráðið? Það er áreiðan-
legt, að þá verður miklu dýrara að
leysa þessi vandamál en ef tillög-
ur Iögreglustjórans yrðu þegar í
stað framkvæmdar og varanleg,
skynsamleg lausn fundin á þess-
um vandamálum þjóðfélagsins —
öllum til heilla — ekki síður því
fólki, sem á þann hátt yrði forðað
frá þeirri freistingu að fullnægja
afbrotahneigð sinni, sem aðeins
óttinn við sterka lögreglu getur
brotíð á bak aftur — en hinum,
sem eru Iöghlýðnir að eðlisfari,
en Vilja fá að vera í friði fyrir
óaldarlýð, sem aldrei getur tekið
sönsum, nema hann fái rækilega
hirtingu. Bæði lögregluyfirvöld
og almennir borgarar verða í sam-
einingu að velja skynsamlegustu
lausnina til að brjóta á bak aftur
hina vaxandi afbrotaöldu í þjóð-
félaginu, sem margvíslegar orsak-
ir hafa valdið og of langt mál yrði
upp að telja i stuttri blaðagrein.
Allir hugsandi menn og konur
ættu að berjast fyrir réttlátum
lögum og styðja af alefli viðleitni
ábyrgra aðila til að framfylgja
þeim.
SKÁLATÚNSHEIMILIÐ
1. Það skal játað, að ég er
útlendingur — og sem útlend-
ingur ætti ég ekki að blanda mér í
mál, sem snerta mig ekki. Þrátt
fyrir það leyfi ég mér að beina
nokkrum spurningum til stjórnar
Skálatúns.
I Skálatúni hef ég ekki starfað
langtimum saman, en þó nógu
lengi til þess að komast að raum
um, að þar eru viss atriði, sem að
mínu viti eru ekki eins og skyldi.
Væruð þið börn í þeim hópi,
sem þar dvelur, hefuð þið unað
vel við þau skilyrði, sem þar hafa
ríkt, glaðst með þeim, sem þar
hafa rækt daglegu störfin í skól-
anum, og í hverju einu hlutverki,
já, I stuttu máli sagt unað þar öllu
með ágætum.
Skyndilega er svo öll gleði
trufluð með því, að forstöðukon-
unni, Katrínu Guðmundsdóttur,
er sagt upp starfi og 30 manna
starfslið hverfur samtímis.
2. Nýtt fólk í öllum störfum,
fólk, sem öllu er ókunnugt og
ekkert barn þekkir. Hugsið
ykkur, að þetta væri á eigin
heimili; hvílíkri truflun ylli það
ekki heimilislifinu?
—* Skelfileg tilhugsun, er ekki
svo? En það er ekki lengur nein
fjarlæg tilhugsun varðandi
börnin i Skálatúni, það er
ískaldur veruleikinn.
3. Vafalaust eru það ágætis-
menn, sem skipa stjórn Skála-
túnsheimilisins — að minnsta
kosti í eigin sjóndeildarhring —
að minni ætlan. En yfirsjónir eru
mannleg fyrirbæri, það er alls-
staðar viðurkennt. Frá mínu
sjónarmiði er hér um alvarlega
yfirsjón að ræða af þeirra hálfu.
Ég skal játa, að ég var í Dan-
mörku, þegar atburðirnir gerð-
ust í Skálatúni. í þeim bréfum,
sem ég fékk og greindu frá gangi
mála, gat ég ekki fundið nokkra
þá forsendu, sem gæti gefið til-
efni til þeirrar ákvörðunar, sem
þar vartekin.
Ilefði það ekki verið eðlilegur
gangur mála að tilkynna sam-
starfsfólkinu, að forstöðukonunni
yrði vikið frá starfi? Var ekki eðli
legt að halda fund með fólk-
inu? Var ekki hægt að hugsa
málið betur áður en ákvörðun var
tekin um uppsögn forstöðukon-
unnar, strax og það var ljóst, að 30
manna starfslið segði upp
störfum þess vegna? V ar ekki
eðlilegt, að hér væru fleiri um
ákvarðanatekt? Mundi ekki við-
eigandi að hugleiða, hvort rétt-
mætt sé eða ekki að skipta um
stjórn heimilisins svo sem annað
hvert ár?
Ilve lengi hefur núverandi
stjórn setið?
Hvers vegna svo lengi?
Hvers vegna er enginn úr
starfsliðinu í stjórninni?
Getur það verið, að stjórnin
hugsi fyrst um sjálfa sig og svo
um börnin?
4. Hvað var efst á dagskrá?
Voru það ekki fjármál fyrst og
fremst? Vist er það dýrt að starf-
rækja heimili eins og Skálatún,
vafalaust dýrara en ýmsir ætla.
En vafalaust getum við öllverið
sammála um, að þegar um ræðir
vangefið barn, er þó að minnsta
kosti eðlilegt að leitast við að sýna
þvl umhyggju að öllu leyti eins og
þeim börnum, sem alheil eru; eða
er ekki svo? Og öll sú umhyggja
kostarfjármuni.
Það var gott að vinna í Skála-
túni, og verður svo vonandi fram-
vegis. Og ég héf enga ástæðu til
að ætla, að ný forstöðukona ræki
ekki hlutverk sitt, égþekki hana
mjög lítið, en ég vona að hún eigi
þar langa framtíð, ef hún sýnir
auðmýkt. En því þarf það að vera
svo?
Þegar maður þarf að hafa það á
tilfinningunni að vera alltaf að
þóknast stjórninni en ekki að
vinna með henni, er þá ekki eitt-
hvað öðruvísi, en vera skal?
5. Ég hef engar kröfur fram að
færa, ég vil aðeins benda á, að ef
hliðstæður atburður verður öðru
sinni, væri þó vert að athuga
málið betur. Ég hef heldur engan
áhuga á að beina spjótum að
einum né neinum, hví skildi ég
gera það?
Hins vegar vildi ég með bréfi
þessu láta þá skoðun í ljós, að víst
mætti stjórn Skálatúns hugsa sig
betur um öðru sinni við líkar
kringumstæður, og ef hún gerði
það mundi það gleðja bæði mig og
marga fleiri.
Þetta er og ber að skoða sem
opið bréf. Og satt að segja ætlast
ég til að fá svar — án þykkju —
þar sem málið er rætt af stillingu
og út frá réttum forsendum.
6. I sannleika sagt: Það er
vandalaust að benda á, að ég eigi
ekki langa sögu i starfi á heimil-
inu i Skálatúni, og þvi sé efni
bréfs míns veigalítið. Það skal
játað, að ég hef aðeins starfað þar
um 8 mánaðaskeið.
Það má líka segja, að ég þekki
aðeins eina hlið málsins af
þremur að minnsta kosti og þá frá
aðeins einum sjónarhóli, sem sé
mfnum. Þetta er alveg rétt og
þess vegna, einmitt þess vegna
sendi ég þetta bréf.
Birgitte Povelsen.
Sverrir
Runólfsson:
Einn skemmtilegasti persónu-
leiki, sem ég hef kynnzt, er Snæ-
björn Jónasson yfirverkfræð-
ingur Vegagerðar rikisins, og mér
skilst af öðrum, að égsé ekki einn
um þá skoðun. Fyrir nokkru skrif-
aði Snæbjörn grein i Morgun-
blaðið, sem hann nefnir „Er
Vegagerðin að níðast á Sverri
Runólfssyni?" I greininni vitnar
Snæbjörn í þrjú viðtöl við mig og
eina grein eftir mig. Þvi miður er
það nú oft svo, að það er villandi
að vitna f greinar og viðtöl án þess
að allt efnið sé tekið til greina.
Það er vitað mál, að blaðamenn
hafa ekki ótakmarkað rými í blöð-
um sínum og þess vegna er oft
nauðsynlegt að fá útskýringar frá
yiðkomanda, áður en vitnað er í
viðtöl og fréttir, sem birtast. Það,
sem ég vil segja í sambandí við
grein Snæbjarnar, er, að ég skal
standa við allt, sem ég hef sagt
viðvfkjandi vegaframkvæmdum,
þegar við fáum nægilega stórt
verkefni. Ég segi þegar, en ekki
ef, þvi ég veit, að sá dagur mun
koma, að skattborgarar gefast
upp á að borga þessar svimandi
upphæðir, sem greiddar eru fyrir
Enn um
vega-
gerð og
annað
hvern fermetra af varanlegum
vegum hér, og heimta breytingar.
Þegar mér var skammtaður
einn km uppi á Kjalarnesi fannst
mér Snæbjörn vera því hlynntur,
að ég fengi að velja annan á móti,
en mér sýnist engu líkara en að
einhver hafi togað í spotta því það
var seínna óaðgengilegt. Ég hef
aldrei haft það á tilfinningunni,
að vegamálastjóri hafi unnið á
móti mér, en hitt er annað, hvort
hann hefur gert nægilega mikið
til að hjálpa við þetta mál, um það
geta verið skiptar skoðanir. í sam-
bandi við ósk mína um nokkurs
konar sérleyfisrétt á þessari
tækni í nokkur ár gagnvart því
opinbera, vil ég segja: Þetta er
nýtt fyrir ísland og sérleyfis-
rétturinn (patent) ætti að vera í
heiðri hafður. Sérleyfisréttur á
mörgu er virtur hér, má þar nefna
útvarp, sjónvarp, sement, áburð
o.fl.
Mér er sagt, að það hafi tekið
15—20 ár að koma fyrstu jarðýt-
unni hingað, og tólf ár hafi liðið
frá þeim tíma, að veghefill var
kynntur hér af Vestur-íslendingi
þar til sá fyrsti kom hingað og þá
frá Noregi. Samanborið við þetta
hefur mér víst bara gengið vel,
því mfn vél er komin eftir um 3
ár.
Eg er viss um, að ef ríkið hefði
ekki haft einokun á vegagerð, þá
hefðu aðrir komið með þessi tæki
fyrr. Það er auðséð, að ef ,,sumir“
réðu yfir bændastéttinni og land-
búnaðarframkvæmdum, væru
bændur hér enn að plægja og
herfa akra sína með hestum í stað
dráttarvéla. Mig langar til að
birta hér með athyglisvert bréf,
sem ég fékk fyrir nokkru. Bréfið
er birt með samþykki bréfritara.
„Herra Sverrir Runólfsson.
Eg er einn af hinum breiða al-
múga, er les skrif þín mér til
mikillar ánægju. Fylgi hins
breiða almúga er nauðsynlegt
þeim er bækur skrifa, vegna þess,
að ef engir læsu bækur þeirra
nema menningarvitarnir myndu
tekjur þeirra verða rýrar. En
fylgi almúgans í því máli, er þú
ert að berjast fyrir, er lítilsvirði
og þó. Kannast þú við nafnið Fri-
mann B. Arngrímsson? Hann
lærði rafmagnsfræði á sama tima
og hinn mikli athafnamaður
Hjörtur Þórðarson I Chicagó
vestra. Frímann kom til Akureyr-
ar frá Bandarfkjunum. Hann vildi
vatnsvirkja það, sem nú er búið
að framkvæma. En Akureyringar
og Islendingar yfirleitt hlustuðu
ekki á hann. Þeir fóru að raflýsa
með vélum. Þá flutti Frímann
upp á hanabjálkaloft og kveikti á
kerti á kvöldin, er hann las og
skrifaði. Að síðustu varð hann
veikur og kaldur. Þá fór kunningi
hans til kaupmanns á Akureyri og
bað hann að lána Frímanni einn
poka af kolum. En kaupmann-
inum fannst það ástæðulaust þvi
að frostlaust væri nú og greiðsla
óviss. Frimann andaðist litlu síð-
ar í holu sinni á hanabjálkaloft-
inu, enda var kertið útbrunnið.
Þú kannast áreiðanlega við Ilall-
dór Guðmunds, rafmagnsfræðing.
Hann vildi virkja Elliðaárnar.
Enginn hlustaði á Halldór, út úr
neyð fór hann að setja upp mótor-
rafstöðvar. Hvernig heldur þú, að
honum hafi liðið, þessum mikla
gáfumanni? Hann lifði og dó blá-
fátækur. Son hans Gfsla hefurþú
eflaust þekkt. Það var einn gáfu-
og hugsjónamaðurinn. Oftast varð
hann og fjölskylda hans að borða
grautinn saltlausan. Hann dó
eignalaus og skuldum vafinn. Ég
sé á þinum skrifum, að þú munir
vera nokkuð líkur þessum mönn-
um, er ég hefi nefnt hér á undan.
Það er fjarri minni hugsun og
ennþá fjarlægara mfnum óskum,
að þú eigir eftir að hreinsa götur
Reykjavíkur í stað þess að leggja
vegi um ísland þvert og endi-
langt. Italska Mafían hafði það
lengi sem fyrsta boðorð á sinni
stefnuskrá að myrða menn, en þá
vanalega i auðgunarskyni. Is-
lenzka kerfið hefur annan hátt á,
það drepur hugsjónir mannanna
fyrst. Sfðan drepur þaðhugsuðina
úr hungri.
Með mikilli virðingu.
Torfi H. Halldórsson.
Af bréfinu má sjá, að þegar það
opinbera hefur með hlutina að
gera, er yfirleitt í óefni stefnt. Ég
þakka Torfa innilega umhyggju
hans, og honum til hughreyst-
ingar skal ég aldrei setja allan
minn auð í eina körfu, aldrei eiga
aðeins eitt kerti, né aðeins eitt
brauð. Það er góður málsháttur,
sem segir: „The surest way to
failure, is to try to please every-
one“, sem sagt að reyna að þókn-
ast öllum er vísasta leiðin til mis-
taka. Ég held ég taki sprett út i
Vesturbæjarsundlaug og þakki
öllum stuðningsmönnum mfnum,
sem Snæbjörn segir mig eiga þar,
þó að farið haf i ég á mis við þá, en
eitt veit ég, að vegamálastjóri á
þar góða vini líka.