Morgunblaðið - 18.08.1974, Side 12

Morgunblaðið - 18.08.1974, Side 12
12 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. ÁGÚST 1974 Hreggviður Jónsson: 200 mílur á 11 alda afmælinu „Svo langt sem menn muna, allt aftur í gráa forneskju, hefur verið barizt um gæði þessa heims. Strið hafa verið háð og eru háð um hagsmuni, sem að sjálfsögðu eru lífsnauösynlegir þeim er eigast við.“ (Lao tse). Þessi orð voru skrifuð fyrir u.þ.b. 2500 árum austur í Kína og í dag eru þau jafnsönn og þá. Þau gætu hæglega verið tileinkuð baráttu okkar við aðrar þjóðir um fiskveiðilögsöguna við Island. Þegar fiskisagan um Is- landsmiðin flaug Líklegt er, að fiskveiðar hafi snemma orðið ríkur þáttur f af- komu fólks hér á landi jafnvel á landnámsöld, og útræði stundað af miklu kappi, enda fiskur sjálf- sagt nægur. En það er ekki fyrr en með bættum skipakosti og í raun byltingu f siglingum, sem útlendingar hefja hér veiðar, þótt fiskisagan hafi vafalaust borizt miklu fyrr til annarra landa. Talið er, að Englendingar hefji fiskveiðar á íslandsmiðum 1408 eða 1409. Með fullri vissu er greint frá ensku fiskiskipi í Lög- mannsannál 1412. Næsta ár, 1413, eru hér a.m.k. 30 enskar fiski- duggur, og enn flýgur fiskisagan. Þjóðverjar fylgja í kjölfarið og hefja útræði á opnum bátum 1415—1419. Þar með er hafin nær látlaus ásókn útlendinga á ts- landsmið, allt fram á okkar tfma. Ekki létu enskir sér nægja að stunda veiðar hér við land eða verzlun, heldur fóru oft á tíðum með óspektum. Árið 1420 tóku Englendingar til að mynda Hannes Pálsson hirðstjóra hönd- um og drápu einn manna hans og særðu marga. Espolín segir enn fremur um þennan atburð: „Þeir komu á Skagafjörðu með þremur skipum, og gengu upp með fylktu liði til rána, börðu Jón prest Páls- son ráðsmann, í nærveru biskups, na dráDU Jón kóngsmann, og gjörðu mörg illvirki." Ekki létu íslendingar þennan yfirgang með öllu afskiptalaust, og má t.a.m. minna á, þegar Skagfirðingar börðust við enska fyrir utan Mannskaðahól á Höfðaströnd 1434 og höfðu sigur. Einnig verður lengi í minnum höfð fram- ganga Ólafar, konu Björns ríka Þorleifssonar hirðstjóra, eftir að enskir höfðu drepið hann 1467, höggvið líkama hans í stykki og sökkt 1 sjó. Eftir Ólöfu eru höfð þessi fleygu orð, að atburði þessum loknum: „Eigi skal gráta Björn bónda, heldur safna liði.“ Gekk Ólöf síðan vasklega fram í hefndaraðgerðum sínum. Lét hún drepa enska, hvar sem til þeirra náðist og urðu enskir lafhræddir, er þeir fréttu til Ólafar. Lengi mætti til tína ótal atburði, allt fram á síðustu misseri, en hér verður látið staðar numið. Þegar tslandsmið voru ís- lendinga Frá landnámsöld til u.þ.b. 1400 sitja Islendingar einir að fiskveið- um umhverfis landið, eða í rétt rúmlega 500 ár. Eftir það sígur stöðugt á ógæfuhliðina. Fleiri og fleiri þjóðir leita á tslandsmið til fanga og skipafjöldinn eykst. Jafnframt verða skipin betri og veiðafærin fullkomnari. Rétt fyrir aldarmótin 1900 byrja tog- veiðar hér við land, og má þá segja að algjört neyðarástand skapist með gegndarlausri rán- yrkju og eyðileggingu langbeztu fiskimiðanna. Landhelgisgæzlan Fram til ársins 1920 er land- helgisgæzlan í höndum Dana, sem ræktu hana afar illa, ef frá eru taldar örfáar undantekningar, svo sem þegar kaptein Schack fór eins og „frelsandi engill“ umhverfis landið, enda sendu Danir hann fljótlega héðan. Frændur okkar Færeyingar gáfu þessum Dönum nafnið „heima- lingarnir", sem svo var tekið upp hér. 26. marz 1920 kom varðskipið Þór til Vestmannaeyja, keypt af björgunarfélagi Vestmannaeyja, skipherra var Jóhann P. Jónsson. Var landhelgisgæzlan loksins komin i hendur tslendinga sjálfra og urðu góð umskipti, eins og alþjóð veit. Hefur landhelgis- gæzlan síðan rækt störf sln af stakri prýði, eftir því sem skipa- kostur og önnur tæki hafa gefið tilefni til. Ekki verður gengið fram hjá þeirri staðreynd, að án landhelgisgæzlunnar væri öll út- færsla fiskveiðilögsögunnar aðeins orðin tóm. Það er þvi mjög mikilvægt að landhelgisgæzlan verði efld til samræmingar því aukna álagi, sem á hana er lagt. Árið 1929 voru hér þrjú íslenzk varðskip, Þór (1920), Óðinn (1926) og Ægir (1929). Ef mið væri tekið af þessum skipastól 1929 og tækjakosti landhelgis- gæzlunnar I dag er samanburður inn vafalítið mjög I óhag. Ef þjóð- in gat átt þrjú skip 1929, getur hún I dag, þegar tillit er tekið til aukinna þjóðartekna og velmegunnar, átt tveim til þrem skipum fleira og jafnvel einni flugvél meira en til umráða eru fyrir landhelgisgæzluna. Við verðum, hvort sem okkur likar betur eða verr, að tryggja land- helgisgæzlunni þann tækjakost, sem hún þarf hverju sinni. Landhelgi og hernaðarlögsaga. Nú liggur frammi tillaga I Caracas, sem m.a. Island flytur, um 12 milna landhelgi. Tillaga þessi er ekki byggð á framsýni. Ef landhelgin yrði færð út 112 mílur, er það gott, eins langt og það nær, en við verðum að horfa fram I tímann. Island greiddi atkvæði gegn samþykkt 12 mllna fiskveiði- lögsögu á hafréttarráðstefnunni I Genf 1960, til þess að sú lögsaga yrði ekki bundin sem alþjóðalög og frekari útfærsla fiskveiðilög- sögunnar við Island væri mögu- leg. Nú ríður á, að við bindum ekki hendur okkar I þessu máli. Hafa verður opinn möguleika á frekari útfærslu hernaðarlögsögu Islands I 200 mllur og síðar að miðlínu næstu landa, sem sagt Islandshafsvæðið allt. Þetta verð- ur að setja á oddinn I framtíðinni. Islendingar einir hafa siðferði- legan og sögulegan rétt til að fara með hertæki innan þessa svæðis, I lofti og á sjó. Það er framtíðar krafa, að aðrar þjóðir haldi slnum hernaðartækjum burt af svæðum, sem tilheyra þeim ekki. Hver þjóð á og verður I framtíð- inni að láta sér nægja það svæði, sem nær að miðllnu næstu landa. Þetta eru eðlileg hernaðarlanda- mæri hvers ríkis og engin önnur þjóð á að geta flutt hernaðartæki yfir þetta svæði nema með leyfi viðkomandi lands. Alþjóðadómstólinn f Haag. Það atriði, sem var okkur óhag- stæðast I dómi alþjóðadómstólsins I Haag, er tvímælalaust sá hluti dómsins, sem fjallar um, að ensk- ir eigi sögulega rétt til fiskveiða við Island. Þetta er alrangt og hefur dóminum sýnilega ekki ver- ið kynnt saga fiskveiða erlendra manna hér við land, enda áttu aðeins sjónarmið enskra fulltrúa I Haag. Allir, sem hafa kynnt sér sögu fiskveiða erlendra manna hér við land, geta auðveldlega fært rök fyrir þessu. Fiskveiðar voru frá upphafi hafnar með of- beldi, ískjóli vopna,ogeru enn. Islendingar hafa aldrei viður- kennt rétt þeirra til fiskveiða hér við land; þeir hafa aðeins orðið að lúta þessu valdi gegn vilja sínum. Við viðurkennum því ekki, að sögulegur réttur geti orðið til með valdbeitingu. Lokamarkmiðið. 200 mllurnar eru ekkert loka- takmark, heldur áfangi I baráttu Islendinga fyrir fullum og óskor- uðum yfirráðum alls hafssvæðis- ins umhverfis landið, að miðlínu næstu landa. Þetta hafsvæði til- heyrir tslandi sögulega og sið- ferðilega. Frá landnámsöld og fram á þá fimmtándu sátu íslend- ingar einir að fiskveiðunum við landið. Fiskveiðar útlendinga, sem hófust upp úr 1500, voru og eru enn I óþökk tslendinga. Frá byrjun sóttu útlendingar á Islandsmið I skjóli vanmáttar Is- lendinga til að hrekja þá af höndum sér. Þessir útlendu menn beittu ofbeldi og vopnavaldi til að sækja gull úr tslandsálum. Islend- ingar gátu aðeins mótmælt, og lengst af urðu þeir að treysta á misjafna danakonunga. Sú er gæfa okkar, að forystumennirnir I þessar nær sex aldir hafa aldrei viðurkennt rétt útlendinga til fiskveiða hér við land og baráttan fyrir endurheimt Islandsála lýkur ekki fyrr en fullur sigur hefur unnizt. Við útfærslu I 200 mílur erum við aðeins I seilingar fjar- lægð frá lokatakmarkinu. Hvað er fram undan? Það er mikill ábyrgðarhluti að öðlast einir yfirráð þeirra haf- svæða, sem tilheyra Islandi. Það er ekki nægilegt að fá ráðin yfir þessum auðugu fiskimiðum, heldur verður einnig að varðveita þau og bæta. Við verðum að skipuleggja veiðar allt I kringum landið I samræmi við stærð fiski- stofna. Kaup fiskiskipa og endur- nýjun flotans verður að haldast I hendur við raunhæfa nýtingu fiskistofnanna. Sú happa- og glappaaðferð, sem ráðið hefur hingað til að mestu leyti verður að víkja fyrir markvissum vinnu- brögðum. I dag stöndum við á timamótum. Dugnaður og elja Islendinga I sjávarútvegsmálum hefur skipað þeim I fremstu röð. En við verðum að horfast I augu við breytta tíma næstu áratugina og byggja sjávarútveginn upp með hliðsjón af þessu. Þegar það er haft I huga, að fiskistofnarnir fara mimikandi og sú hætta vofir yfir, að ófveiði geri útaf við fiski- sæld hér við land, er ekki vonum seinna, að tekið verði til óspilltra málanna og tilraunir hafnar til að auka fiskistofnana með hjálp manna. Ef mið er tekið af árangri við fiskirækt og fiskeldi I fersk- vatni, er ekki fráleitt að álíta, að svipaður árangur geti náðst I framtiðinni i sjónum. Hvað myndi klak þorskhrogna þýða, þegar haft er I huga, að Toghlerar - Togvírar 2500x1 290 mm. 400 kg. stykkið. 31 20x1 780 mm, 1000 kg. stykkið. 3120x1 780 mm. 1 200 kg. stykkið. Væntanlegar stærðir. 2680x1450 mm. 500 kg. stykkið. 2700x1480 mm. 600 kg. stykkið. Parið kr. 154.000.00. Parið kr. 332.000.00. Parið kr. 386.000.00. Parið kr. 180.000.00. Parið kr. 21 6.000.00. MK. 5. 31 20x1 780 mm. 1 000 kg. kr. 314.000.00. MK 6. 3 1 20x1 780 mm. 1 200 kr. 336.000.00. MK. 7. 3455x1930 mm. 1312 kg. kr. 359.000.00. Togvírar. 2" 2%" 2Vi" 314". 300 fm. 350 fm. 300 fm. 300 fm. Kr. 90.000 - 107.000,- 129.000 - 240.000 - SANDVIK HF, Sími 25741.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.