Morgunblaðið - 28.08.1974, Blaðsíða 11

^IORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. ÁGXJST 1974
»» v

- ♦
♦ **■ ■
«ngjlir í klettaveggjunum. Övjðj^
t'ifr að Hta jafn fagurlega steypt
stublabergsþil, oft hvert upp af
öðru og súlurnar misdigrar í
hverju þili. Ekki má gleyma sum-
um tilkomumestu fossum lands-
ins. Loks er að finna I stórgrýttum
urðum undir hamraveggjunum
risastóra og listilega spunna
kóngulóarvefi, sem jafnvel skjóta
einmana göngumanni skelk I
bringu.
En auðvitað kostar nokkra fyr-
irhöfn að kynnast mikilleika Jök-
ulsárgljúfra. Fólk verður að yfir-
gefa bílinn sinn og leggja í könn-
unarferðir á gönguslóðir.
Nýi þjóðgarðurinn
1 fyrra eignaðist ríkið — fyrir
atbeina Náttúruverndarráðs —
vestri hlið Jökulsárgljúfra. Það
átti fyrir eyðibýlið Svínadal um
mið gljúfrin, en keypti nú til við-
bótar forna höfuðbólið Ás I
Kelduhverfi, sem átti allt annað
land upp með gljúfrunum að vest-
an. Fyrst var friðlýst og gerð að
þjóðgarði stór spilda, allt frá eld-
gígunum norðan við Hljóðakletta
og suður að Dettifossi. Þaðan
vestur I Eilff, keilulaga fjalls-
hnjúk við allstórt öræfavatn á Mý-
vatnsöræfum nyrðri (eða Reykja-
heiði).
Innan þessa friðlands eru marg-
ar fáséðar náttúruminjar, t.d.
Hljóðaklettar, Vesturdalur ásamt
Eyjunni miklu, gígklettarnir I ár-
gljúfrinu austan Svínadals, Stall-
ar, Hólmatungur, Réttarfoss,
Hafragilsfoss og Dettifoss svo og
hraundyngjan Grjótháls og margt
fleira. Þá mætti líka nefna jökul-
öldur á Svlnadalsbrúnum og
minjar um stórt jökullón á daln-
um. — Seinna var allt Ásland,
sem eftir var, friðlýst, allt út I
Svartbakasker á Jökulsársöndum.
Það er að vísu ágalli, að slæmt
er að nálgast syóri hluta þjóð-
garðsins, þann sem fyrst var frið-
lýstur. Þó komast þangað flestir
bílar á þurrum sumardögum ef
ekki hafa gengið rigningar. Veg-
urinn Iiggur vestan við Ásbyrgi
um Meiðavallaskóg upp I Ásheiði
(Dettifossvegur). Þetta eru
grafnar moldargötur, sem verða
að foraði I votviðrum.
Eftir um 10 km akstur koma
menn I melholt, þar sem jökul-
rönd lá fyrir rösklega 10 þúsund
árum, — að öllum líkindum. Þá
var þarna umhorfs ekki ósvipað
og nú er við rönd Vatnajökuls, t.d.
á Skeiðarársandi og Breiðamerk-
ursandi — En handan við mel-
holtin sér yfir mikinn dal og víð-
an i gljúfrunurp, sundurgrafinn
af öðrum hamradölum, dýpri og
dimmari. Þarna sér til Svfnadals,
en djúpi klettadalurinn til vinstri
er aðalgljúfur Jökulsár nú, en
vinkillaga dalurinn til hægri er
Vesturdalur — fornt, vatnslaust
gljúfur. í klettadölunum er hátt
skógarkjarr, ilmandi blómstóð, og
grænar grundir og árspræna
bugðast um Vesturdal. Há hamra-
þil og ferlegir drangar setja ógn-
andi svip á staðinn. (Rauða
skikkjan var kvikmynduð þarna
um árið).
Milli árgljúfursins og Vestur-
dals er feikimikill, kolsvartur
hamar: Eyjan. Þessi mikli hamar
er reyndar leifar af miklu hraun-
flóði, sem forðum daga rann frá
Randarhólum og Sveinum — eld-
vörpum uppi undir Dettifossi. En
stórhlaupin, sem ætt hafa niður
gljúfrin oftar en einu sinni, hafa
mölbrotið hraunið og skilið eftir
stubba hér og þar. Einn sllkur
stubbur er Eyjan þarna. Uppi á
henni standa stór björg. — Slik
störhlaup vill Haukur Tómasson
jarðfræðingur kalla hamfara-
hlaup.
Austar og norðar I árgljúfrinu
eru Hljóðaklettar, — eldgígaröð
úr skrýtnu kubbabergi, sem
vatnsflaumur hefur flett klæðum.
Þeir halda áfram austur og suður
yfir ána, en þar liggur reyndar
ofan á þeim malarhjalli ferlegur
— stafli úr möl, sandi og hnull-
ungum, sem eitthvert stórhlaupið
hefur hlaðið upp. Gegnt þeim
vestan við ána eru Karl og Kerl-
ing (Nátttröllin). Þarna hjá er
gamall ferjustaður, þótt ótrúlegt
sé. Kröftug hringiða var látin
fleyta pramma yfir ána og er það I
meira lagi ófýsileg yfirferð. Kall-
björg eru sunnar og var þar kall-
azt á.
* , •>% > * f
Hamraþilin f Jökulsárgljúfrum eru mörg og glæsileg. Stuðlabergs-
hamrar eru f öllum áttum, en frostíð er iðið við að brjóta þá niður.
11
' Bikarkeppni K.S.Í. Laugardalsvöllur
í kvöld kl. 19 leika í undanúrslitum Valur — Víkingur Valur.
Kona óskast
til heimilisstarfa og barnagæzlu, hálfan daginn.
Upplýsingar í síma 3661 2.
fbúð til sölu í Heimunum
Til sölu er 100 fermetra endaíbúð í
háhýsi við Ljósheima.
Björt og vönduð íbúð, glæsilegt útsýni.
Upplýsingar í síma 30083
Norðaustur af Hljóðaklettum
handan ár eru Skógarbjörg, Hall-
höfði og Hallhöfðaskógur, tvennt
hið fyrrnefnda tilkomumiklir
stubbar úr gljúfrahraununum,
sama eðlis og Eyjan.
í Vesturdal og Hljóðaklettum
er elskulegt að dvelja og alls stað-
ar mætir auganu eitthvað furðu-
legt, yndislegt eða tilkomumikið.
Hiti er mikill um sólbjarta daga,
dynur milli bjarganna og göngu-
leiðir nógar. Tilvalið er að láta
kylfu ráða kasti og velja þær
sjálfur.
Sunnantil
í þjóðgarðinum
Niður I Vesturdal liggur bratt-
ur, varhugaverður bilvegur og
grýtt slóð liggur suður dalinn
fram á Svínadal og áfram I
Hólmatungur. Þaðan liggur svo
hálfgerður tröllavegur upp yfir
Grjótháls að Hafragilsfossi og
Dettifossi og áfram suður á Aust-
urlandsveg á Mývatnsöræfum.
I Svínadal er lítill túnskækill og
nú er þar á bæjarstæðinu leitar-
mannakofi. Útsýni af bæjarhóln-
um er I bezta lagi. Niðri I gljúfr-
inu við ána er kubbastuðluð giga-
röð meó hellum og skútum, sem
fáir virðast þekkja.
Þaðan er heldur stutt I Hólma-
tungur, sem er ein af perlum
þjóðgarðsins. Þar eru hamrabelti
og melhjallar og fjörugir upp-
sprettulækir spretta fyrirvara-
laust út úr hlíðunum. Skógarkjarr
með blágresi, loðviði og hvann-
stóði um alla hlið.
Andspænis er einn af skemmti-
legustu stöðunum I Jökulsár-
gljúfrum: Forvöð við Jökulsá, en
þau eru austan ár og tilheyra ekki
þjóðgarðinum. En stutt er á milli.
Þarna hefur Jökulsá grafið sér
mjóa stokka í dalbotninn — eins
og straumvatn grefur oft í mó-
berg og annað hart molaberg, sbr.
Gilin i Fljótshlíð, undir Eyjafjöll-
um og víðar, Þarna væri tilvalið
að leggja göngubrýr yfir stokk-
ana, enda hefur það oft komið til
tals. Eystri stokkurinn með Vfga-
bjargsfossi er þurr orðinn nema i
mestu leysingum. í hinirm bullar
og hamast Jökulsá með hávaðalát-
um og boðaföllum i öllu sinu
400—500 rúmmetra vatnsrennsli í
sumarhitum og þykir þröngt um
sig.
Austan ár
og vestan
Ef skoða skal fossana miklu,
Dettifoss, Hafragilsfoss og Sel-
foss, svo og eldgígana á Hóls-
sandi, er öllu betra að fara Fjalla-
veg austan Jökulsár. Vegurinn
liggur þar meðfram suðurhluta
gljúfranna um blásin öræfi, Hóls-
sand. Svörtu gígarnir á sandinum
eru Randarhólar, bæði gjallkeilur
og kleprastútar með hrauntröð-
um. Verulegur hluti hraunanna,
sem forðum hálffylltu gljúfur
Jökulsár, eru frá þeim runnin fyr-
ir þúsundum ára. Fossarnir þarna
skammt hver frá öðrum, eru stór-
hrikalegar náttúrusmíðar.
Hér hefur verið stiklað á stóru
um þann hluta Jökulsárgljúfra,
sem finna má innan þjóðgarðsins
nýja. En Jökutsárgljúfur eru
meira.
Austan við gljúframynnið i Ax-
arfirði eru Landsárgil og Skjól-
brekka, stórfallegir staðir, sem
stórhlaupin I ánni hafa þó skúrað
og skrapað endur fyrir löngu. Þá
er ekki í kot vísað að fara fram
um Landsbjörg ellegar Skógar-
björg. Einnig þar fléttast saman
yndisþokki og hrikaleiki eins og
svo viða I þessari furðusmíð elds,
vatns og moldar.
Vestan ár eru Gilið og Astjörn,
ef til vill gamall hlaupfarvegur,
en á okkar dögum elskulegir stað-
ir með hávöxnu birki, fuglum og
silungi i tjörn. Þá má með engu
móti gleyma Ásbyrgi, þessari út-
byggðu klettahöll gljúfranna, sem
er eins og reist fyrir ferðaglaðar
fjölskyldur með tjald og prlmus,
— fólk, sem vill hressa sálina I
faðmi náttúrunnar og strjúka af
sér þéttbýlisryk.
5S020
ÐINN
WtffilUii-SSKn Z42S0
Notiö sumarmánuðina
til endurbóta á
hitakerfinu í
húsakynnum yóar
Ef þér viljió ná hinum fullkontnu
hitaþtfginchvn og jafnframl Urkka
hitakostnuóinn, þá attuó þér ad
líta meó gagnrýni á handstilltu
fokana og láta setja Danfoss
hitastýrda ofnventla i staó þeirra.
Danfoss hitastýrda ofnloka getió
þér stijh á þaó hitastig, sent
hentar yóur hezt i hvcrju herbergi,
og hitinn hetzl jafn og stöóugur.
án tillits tii veóurs og vinda.
Danfoss ofnhitastiUana má setja
á atlar geröir mióstöóvarofrui.
Látió sérfrceóinga okkar leióheina
yóur. Kostnaöurinn er minni en
þér haldió.
Danfoss ofnhitastiUir
er lykUUnn
að þcrgindum
IÐNAÐAR-
HÚSNÆÐI
ÓSKAST
Traust fyrirtæki með hreinlegan iðnað óskar ac
taka á legu húsnæði (60—120 ferm) í Reykja
vík, sem fyrst.
Tilboð sendist afgreiðslu Mbl. , Aðalstræti 6
sem fyrst merkt „Iðnaðarhúsnæði 3051".
Jt)«rðunblnt>ib
RUCLVsmcnn
t&4-»22480