Morgunblaðið - 23.10.1974, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. OKTÖBER 1974
Kaupnienn vilja
stöðumæla á ný
KAUPMANNASAMTÖK Islands
héldu fund á mánudaginn með
kaupmönnum þeim sem eiga
verzlanir við Laugaveg og að
sjálfsögðu var aðalumræðuefnið
stöðumælamálið svonefnda. Við
Laugaveginn eru starfandi um 60
kaupmenn og voru flestir þeirra á
fundinum.
Gunnar Snorrason hjá Kaup-
mannasamtökunum sagði í sam-
tali við Mbl. í gær, að um 50
kaupmenn hefðu mætt á fundinn.
Þar hefði verið kosin 5 manna
nefnd til að ræða við borgaryfir-
völd og sjá svo um, að stöðumæl-
300. ártíðar séra
Hallgríms minnzt:
Hallgríms-
hátíð í
Saurbæ
N.K. SUNNUDAG, hinn 27.
oktðber, verður efnt til sér-
stakrar HaMgrfmshátfðar f
Hallgrfmskirkju I Saurbæ á
Hvalfjarðarströnd I tilefni
300. ártíðar séra Hallgríms
Péturssonar.
Hefst hátíðin með hátíðar-
guðsþjónustu í kirkjunni þar
sem sóknarpiesturinn, séra
Jón Einarsson, og séra Sigur-
jón Guðjónsson fyrrv. prófast-
ur þjóna fyrir altari.
I lok guðsþjónustunnar flyt-
ur forseti íslands, dr. Kristján
Eldjárn, ávarp, en að guðs-
þjónustu lokinni leggur hann
Framhald á bls. 23
arnir verði settir upp á ný. Þeir
sem kosnir hefðu verið í nefndina
væru: Hjörtur Jónsson, Hinrik
Thorarensen, Gunnar Gunnars-
son, Sigurður Haraldsson og
Kristján Friðriksson.
Sagði Gunnar að á fundinum
hefði rfkt mikill einhugur og ein-
róma hefði verið samþykkt að
gera eftirfarandi kröfu til borgar-
stjóra, hr. Birgis Isleifs Gunnars-
sonar, og borgarstjórnar: Stöðu-
mælar sem teknir hafa verið burt
nýlega verði tafarlaust settir upp
aftur. Settir verði upp stöðu-
mælar við stæði sem viðast f
grennd við Laugaveginn og ný
bílastæði fengin.
Að sögn Gunnars mun nefndin
boða til nýs fundar með kaup-
mönnum innan tíðar og skýra frá
umræðum við borgarstjóra og
borgarfulltrúa. Þetta sé eðlilegt,
því kaupmenn telji mjög að sér
vegið og hafi þegar orðið varir við
minnkandi verzlun.
Mary Wilson virðir fyrir sér málverkið „Gosið á Heimaey" eftir brezka
málarann Keith Grant. Hefur listamaðurinn lánað forsætisráðherrahjónunum
málverkið og því verið komið fyrir í íbúð þeirra í Downingstræti. Mary Wilson
hefur lýst mikilli hrifningu sinni með listaverk Grants.
Geta Kötluhlaup komið á Sól-
heimasand eða í Markarfljót?
I grein I tfmaritinu Jökli leiðir
Guttormur Sigurbjarnarson, jarð-
fræðingur, að þvf rök, að Katla sé
f mikilli sigdæld undir Mýrdals-
jökli og ber Kötlu saman við
Öskju. Telur hann Kötlugjána
hliðstæða öskjuopi og þá lang-
dýpsta skarðið út úr sigkatlinum,
en ekki er vitað hvort sigketillinn
í Mýrdalsjökli er jafn samansett-
Reglur um höfundar-
laun kirkjulegra verka
Menntamálaráðuneytið hefur
nú sett reglur um þóknun til höf-
unda vegna opinbers flutnings
bókmenntaverka og tónverka við
guðsþjónustur og aðrar kirkjuleg-
ar athafnir.
I reglunum segir, að höfundum
beri þóknun fyrir opinberan
flutning bókmenntaverka og tón-
verka við guðsþjónustur og aðrar
kirkjulegar afhafnir. I því skyni
skuli innheimta gjald, er miðist
við tiltekinn hundraðshluta
þeirra launa, sem flytjendur
verkanna fái greitt fyrir flutning
sinn við þessar athafnir. Vegna
verka við guðsþjónustur skuli ár-
lega greiða úr ríkissjóði fjárhæð,
er nemi þremur af hundraði af
áætluðum heildarlaunum til flytj-
enda, sem laun taka fyrir flutn-
ing sinn við guðsþjónustur.
Þá segir að vegna flutnings
verka við jarðarfarir skuli hverju
sinni heimt gjald, er sé fimm
hundraðshlutar af launum flytj-
enda. Fela megi föstum orgelleik-
urum við kirkjur og útfararstjór-
um að annast innheimtu þessa
gjalds gegn þóknun, sem mennta-
málaráðherra ákveður.
I fjórðu grein reglnanna segir,
að stofna skuli sérstakan sjóð, er
verja eigi til styrktar tónskáldum
og textahöfundum, er semji
kirkjuleg verk, og skuli renna í
sjóð þennan tuttugu af hupdraði
þeirra gjalda, sem innheimt séu
samkvæmt 2. og 3- gr. reglnanna.
ur og Askja. Ef reiknað er með
þvf, að eldvirkni Mýrdalsjökuls-
eldkeilunnar sé hliðstæð Öskju-
gosum, er Katla engin ein eldstöð,
heldur gýs þar að jafnaði ekki
nema einu sinni á hverjum stað,
segir Guttormur.
Leiðir samaburðurinn á Kötlu
og öskju til þeirra ályktana, að
Katla sé ekki ein ákveðin eldstöð,
sem gýs basiskri kviku, heldur
geti gosið hvar sem er undir Mýr-
dalsjökli, og til er sá möguleiki, að
gosið verði súrt líparitgos. Vegna
ólíkrar afstöðu Mýrdalsjökuls til
megineldstöðvabeltisins eru þó
Kötlugosin líklega meira bundin
við miðsvæði eldkeilunnar held-
ur en Dyngjufjöll, segir Guttorm-
ur.
Mestar líkur eru til, að Kötlu-
hlaupin komi fram á Mýrdals-
sand, en reikna verður með því,
að þau geti komið í Jökulsá á
Sólheimasandi eða Markarfljót,
jafnvel hvar sem er úr Mýrdals-
jökli. En óöruggar heimildir finn-
ast um stór jökulhlaup í Jökulsá á
Sólheimasandi og uppbygging
hans ber með sér, að slík hlaup
hafi komið þar. Einnig sýnir far-
vegur Markarfljóts ummerki eftir
mikil jökulhlaup.
7000 kw. dísilrafstöð
sett upp á Akureyri
ENN rfkir mikið öngþveiti f raf-
orkumálum Norðurlands, en til
að bæta úr mistökum undanfar-
inna ára er nú verið að koma upp
7000 kw. dfsilrafstöð á Akureyri.
Gufuaflsstöðin við Mývatnssveit
Jöklar í jafnvægi
Annáll jökulhlaupa
JÖKLAR virðast f jafnvægi við
rfkjandi veðurfar. Það er niður-
staða af mælingum Jöklarann-
sóknafélagsins, sem birtar eru f
nýútkomnu tfmariti af Jökli.
Haustið 1973 voru lengdarmæl-
ingar gerðar á 38 stöðum, á 17
I æskulýðsfélögum 1 Reykjavík
eru yfir 22 þús. félagar
ÆSKULVÐSRAÐ hefur látið
gera könnun á félögum þeim og
samtökum f Reykjavfk, er að ein-
hverju eða öllu leyti hafa barna-
og unglingastarf með höndum, en
það verk er liður f umfangsmeira
starfi að athugunum á félagslegri
stöðu unglinga f borginni og við-
horfum þeirra til umhverfisins.
Tryggvi Gunnarsson vann þetta
verk, safnaði upplýsingum um
þessi félög, sem birtast f skýrslu.
Þessi félög, sem þarna koma
fram, eru 83 talsins og í þeim
33.521 skráður félagi. Virkir
félagar eru taldír 22.088 og virkn-
in 65,6%. 39,9% af íbúum í
Reykjavík eru í þessum félögum,
sem hafa að einhverju eða öllu
leyti barna- og unglingastarf með
höndum. í stjórnum þessara
félaga eru 418, en margfalt fleiri
sinna stjórnarstörfum, þar sem
ekki eru taldar með nefndir,
deildarstjórnir o.fl.
Samkvæmt uppgefnum tölum
félaganna um virka félaga eru
þeir 22.088 í Reykjavík eða 26,2%
af íbúum Reykjavíkur (miðaðvið
bráðabirgðatölu 1. des. 1972). Er
það ekki svo lítið, en endanleg
skilgreining á virkum félaga ligg-
ur ekki fyrir, heldur er þetta mat
stjórnenda.
Gerður er samanburður milli
félagshópa, og þar kemur i ljós, að
liðlega helmingur, 17.079, eða
51%, er i íþróttafélögum, 5849,
eða 17,4%, í kristilegum félögum,
646, eða 2,0%, í bindindisfélög-
um, 3753, eða 11,2%, i stjórnmála-
félögum, 2454, eða 7,3%, í skáta-
félögum og 3740, eða 11,1%, í
öðrum félögum. Þessar tölur eru
yfir skráða félaga. Iróttafélögin
eru flest eða 20 talsins, kristileg
félög 17, bindindisfélög 9, stjórn-
málafélög 3, skátafélög 9, stjórn-
málafélög 3, skátafélög 9 og
önnur félög 25.
Ef litið er á aldursskiptingu
þátttakenda i félagsstarfi æsku-
lýðsfélaganna, verður að taka til-
lit til þess, að aðeins 30 þeirra
svöruðu því á hvaða aldursbili
félagarnir eru. Þar kemur fram,
að 37,6% eru fædd 1952 og fyrr.
stöðum hopaði jökuljaðar, en
gekk fram á öðrum 17, stóð f stað
á fjórum stöðum. Hvergi var
gangur f jökli, nema f Eyjabakka-
jökli. Framhlaupið þar, sem hófst
í ágúst 1972, hélt áfram fyrri
hluta ársins 1973.
í Jökli er nú birtur jökul-
hlaupaannáll, sem Sigurjón Rist
hefur tekið saman. Var í 20. ár-
gangi ritsins birt skrá yfir hlaup
áranna 1969 og 1970. En nú er
birtur annáll áranna 1971 — 73.
En jökulhlaup eru æði tíð og má f
þessari skrá nefna fleiri en eitt
hlaup úr Grænalóni í Súlu, 5
hlaup úr Vatnsdal í Kolgrímu,
Köldukvíslarhlaup og Hafursár-
hlaup, að ógleymdum Skeiðarár-
hlaupum og Skaftárhlaupum, sem
eru orðin árviss.
Helgi Björnsson jöklafræðingur
skrifar grein í ritið þar sem hann
hvetur Jöklarannsóknafélagið til
að sinna því verkefni að annast
mælingar á jöklum, sem hlaupa
fram, en sumir jöklar hlaupa
skyndilega fram og eru skýringar
á þvf fyrirbæri lítt rannsakaðar.
Jökull er vandað rit og stórt að
þessu sinni. Utkoma hans tafðist
nokkuð vegna prentaraverkfalls
Framhald á bls. 23
er enn biluð, og hefur verið sfðan
f vor.
Knútur Otterstedt rafveitu-
stjóri á Akureyri sagði i samtali
við Morgunblaðið í gær, að rafall
gufuaflsstöðvarinnar hefði bilað f
marz s.l. og hefði hann reynzt
ónýtur við nánari athugun. Um
þessar mundir er verið að skipta
um rafal og ennfremur hefur
stöðin verið byggð að mestu upp í
sumar. Núna vonuðust menn til,
að gufuaflsstöðin gæti tekið til
starfa um mánaðamótin og gæti
hún þá framleitt 3000 kw.
Þá sagði Knútur að gert væri
ráð fyrir að dísilstöðin nýja sem
verið er að setja upp á Akureyri
tæki til starfa eftir áramót.
Lítið gerist á
mjölmörkuðum
Litlar sem engar breytingar
hafa orðið á mjölmörkuðum
erlendis síðustu daga. Að sögn
Gunnars Petersen hjá Bernhard
Petersen h.f. þá er eftirspurn eft-
ir mjöli nú lftil og áhugi fyrir
mjölkaupum virðist ennfremur
lftill. Engar sölur hafa farið fram
nú síðustu daga.
Góð aðsókn að
Sögusýningunni
AÐSÖKN að Sögusýníngunni á
Kjarvalsstöðum hefur verið mjög
góð til þessa. Að sögn Alfreðs
Guðmundssonar forstöðumanns
hússins var þar troðfullt um helg-
ina, en ekki gat hann nefnt neina
tölu imi f jölda sýningargesta.