Morgunblaðið - 27.10.1974, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. OKTÓBER 1974
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgreiBsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur KonráS Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn GuSmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni GarSar Kristinsson.
Aðalstræti 6. slmi 10 100.
ASalstrœti 6. slmi 22 4 80.
Áskriftargjald 600.00 kr. i mánuði innanlands.
f lausasölu 35,00 kr. eintakið
Mikilvægasta og brýn-
asta verkefni núver-
andi ríkisstjórnar hefur
verið að tryggja rekstrar-
grundvöll atvinnuveganna
og bægja frá þeirri vofu
samdráttar og atvinnu-
leysis, sem við blasti. Nauð-
synlegt var að skrá gengi
krónunnar I samræmi við
raunverulegt fall hennar.
Með því móti styrktist
staða útflutningsatvinnu-
greinanna. í kjölfar
gengislækkunarinnar voru
síðan sett bráðabirgðalög
um hliðarráðstafanir í
sjávarútvegi í því skyni að
jafna afkomu milli ein-
stakra greina.
Alþýðublaðið hefur að
undanförnu haldið því
fram, að ríkisstjórnin
stefni nú að því, í fram-
haldi af þessum aðgerðum,
að rýra kjör sjómanna með
því að breyta skiptahlut-
falli þeim í óhag. Öll stjórn-
málaskrif Alþýðublaðsins
síðustu vikurnar hafa snú-
ist um tilbúnar hugmyndir
en verið víðs fjarri raun-
verulegum ágreiningsefn-
um og staðreyndum. Eins
er um þessa yfirlýsingu.
Enginn fótur er fyrir því,
að ríkisstjórnin hafi í
hyggju að breyta
hlutareglunum sjómönn-
um í óhag.
Hitt er ljóst, að sjóða-
kerfi sjávarútvegsins er
orðið flókið og full ástæða
til þess að endurskoða það,
ef aðstæður leyfa. Hluti
fiskverðs rennur nú að
óskiptu til Stofnfjársjóðs
fiskiskipa. Þessi sjóður var
stofnaður í tíð viðreisnar-
stjórnarinnar, þegar
Alþýðuflokkurinn fór með
sjávarútvegsmálin. Fram-
lag til stofnfjársjóðsins
hefur nú verið hækkað úr
10 I 15%, en í einstökum
tilvikum lækkað úr 20 í
15%. Með þessu móti fær
sjóðurinn 565 millj. kr. við-
bótartekjur, en innstæðum
skipa í sjóðnum er varið til
að standa undir afborgun-
um og vöxtum af lánum.
Þá hafa útflutningsgjöld
verið hækkuð til samræmis
við gengissigið fyrr á þessu
ári og gengisfellinguna.
Um það bil 88%
útflutningsgjaldanna fara
til þess að standa straum af
vátryggingariðgjöldum
fiskiskipa. Þetta fyrir-
komulag var einnig tekið
upp í tíð viðreisnar-
stjórnarinnar meðan
Alþýðuflokkurinn réð
sjávarútvegsráðuneytinu.
Loks má geta þess að
gripið hefur verið til þess
ráðs að leggja á sérstakt
útflutningsgjald til þess að
standa undir niðurgreiðsl-
um á olíu til fiskiskipa.
Hver lítri olíu kostar nú kr.
14,30 en útgerðin greiðir
aðeins kr. 5,30 samkvæmt
fyrirheiti sem fyrrverandi
ríkisstjórn gaf í ársbyrjun.
Á hinn bóginn brugðust
þær tekjuöflunarleiðir,
sem fyrirhugaðar voru. Af
þeim sökum var talið nauð-
synlegt að grípa til þessa
ráðs, enda ljóst, að útgerð-
in gæti ekki risið undir
þeim bagga að greiða olí-
una fullu verði eins og nú
háttar.
Alþýðublaðið hefur ekki
getað fjallað um þau raun-
verulegu viðfangsefni, sem
nú er við að glíma í efna-
hagsmálum þjóðarinnar,
það ræðir einungis um
fyrirbrigði, sem ekki eiga
sér stoð í raunveruleikan-
um. Eigi að síður er ástæða
til þess að krefja Alþýðu-
flokkinn svara. Á hvern
hátt átti t.d. að fara með
þetta vandamál? Átti út-
gerðin ein að standa undir
þessum hækkunum? Vill
Alþýðuflokkurinn e.t.v.
jafna þeim á milli ein-
stakra greina sjávarút-
vegsins? Eða er það skoðun
Alþýðuflokksins að leggja
h^fði átt nýja skatta á
landsmenn til þess að
greíða niður olíuna fyrir
fiskiskipin? Þátttaka
Alþýðuflokksins í raun-
verulegum stjórnmálaum-
ræðum er í lágmarki, en þó
verður að gera þá kröfu til
hans að hann geti svarað
spurningum af þessu tagi.
Fæstum dylst að hér var
um óhjákvæmilegar að-
gerðir að ræða. Hitt er
ljóst, að færa má rök að því
að sjóðakerfi útvegsins sé
orðið of flókið. Fulltrúar
farmanna og fiskimanna
hafa lagt á það áherslu í
viðræðum við ríkisstjórn-
ina að þetta sjóðakerfi
verði stokkað upp. I viðtali
við Morgunblaðið fyrir
skömmu sagði Matthías
Bjarnason sjávarútvegs-
ráðherra um þetta atriði:
„Til þess að svo megi verða
þarf hins vegar að ger-
breyta hlutaskiptafyrir-
komulaginu, og ég vil fyrir
mitt leyti vera þess hvetj-
andi, að það verði gert, en
þá verða bæði útvegsmenn,
sjómenn og ríkisvaldið að
ganga til þeirra samninga á
þann veg, að litið sé á allar
þessar þarfir og þær tekn-
ar inn í heildarkostnað út-
gerðarinnar."
Þessi ummæli gefa ekk-
ert tilefni til þeirra tilbúnu
og margendurteknu full-
yrðinga Alþýðublaðsins, að
ríkisstjórnin hafi í hyggju
að breyta skiptahlutfalli
sjómönnum I óhag. Þvert á
móti hefur sjávarútvegs-
ráðherra lagt áherslu á að
kerfisbreyting af þessu
tagi yrði gerð í samvinnu
og með samningum við sjó-
menn og útgerðarmenn. Af
þessu má sjá, að engin
áform eru uppi um að rýra
skiptahlutfall sjómanna.
Fullyrðingar um annað eru
staðlausir stafir. Sennilega
yrði það vænlegra til
árangurs fyrir Alþýðu-
flokkinn að hefja þátttöku
í stjórnmálum á ný í stað
þess að tönnlast í sífellu á
tilbúnum hugdettum.
Hvað vill Alþýðuflokkurinn gera?
Rey kj aví kurbréf
►Laugardagur 26. okt.
Björn Ólafsson
Fremri röð frá vinstri: Visotin, forstöðumaður alþj
sendiherra, Nikolai V. Podgorny, forseti Sovétríkja
mála Sovátrfkjanna.
Aftari röð frá vinstri: S. D. Komissarov, fulltrúi, Kh
D. S. Nikiforov, protokollmeistari, P. V. Klimenko
rfkisráðuneytisins, A. Baidanov, fulltrúi forsetas
utanrfkisráðuneytisins.
Með Birni Ólafssyni, fyrrum
ráðherra, er hniginn í valinn einn
svipmesti fulltrúi fslenzkrar
verzlunarstéttar. Hann var einn
þeirra merku manna af „gamla
skólanum", sem með dugnaði og
góðum gáfum brauzt til valda og
áhrifa og setti svip á samtíð sína.
Björn Ólafsson tók virkan þátt í
félagsstörfum ýmiss konar, auk
þess sem hann iagði gjörva hönd á
margvísleg efni, sem heilla fram-
kvæmdamenn, verzlun, iðnað og
útgerð, og var hvarvetna í farar-
broddi.
Björn Ólafsson átti sæti í ríkis-
stjórnum fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn, m.a. sem menntamálaráð-
herra, enda þótt hann væri að
mestu sjálfmenntaður og minnti
að því leyti á annan merkan full-
trúa verzlunar og iðnaðar í land-
inu, Björn Kristjánsson, fyrrum
ráðherra. En lengst verður Björns
Ólafssonar minnzt sökum þess, að
hann var fjármálaráðherra í lýð-
veldisstjórninni svonefndu, en
hún var utanþingsstjórn, eins og
kunnugt er, og umdeild að því
leyti.
Þegar Björn Olafsson leit yfir
farinn veg og minntist f samtali
við einn af ritstjórum Mbl. á 20
ára afmæli lýðveldisins, hvernig
honum var innanbrjósts á Lög-
bergi 1944, svaraði hann: „Mér
fannst, er ég sat á þingpallinum
með veðurofsann beint 1 andlitið,
að við værum að leysa landfestar
og leggja úr höfn á skipi, sem
enginn vissi, hvernig mundi láta
að stjórn. Við höfðum óskað að
stjórna okkar eigin farkosti og
öiium mátti nú vera ljóst, að far-
sæld hans var komin undir vizku,
þroska og manndómi okkar
sjálfra. Síðan eru nú liðin 20 ár,
verkefnin hafa stækkað þjóðina
og hún hefur ekki kiknað undir
vandanum, sem hún tókst á
hendur 17. júní 1944. Hún hefur
sýnt, að hún er verðug frelsisins,
og hún hefur með djörfung og
bjartsýni stýrt skipi sínu. Áföllin
hafa ekki verið meiri en búast
mátti við, þegar beitt er upp í
vindinn."
Björn Ólafsson var mikil kempa
og lýsa þessi orð honum sjálfum
og afstöðu hans til framtíðar ís-
lenzku þjóðarinnar. Vonandi á sú
bjartsýni, sem felst í þessum
orðum hans, ávallt við rök að
styðjast. Björn Ólafsson var sjálf-
stæðismaður 1 tvennum skilningi,
fyrir hönd þjóðar sinnar og ekki
síður vegna þeirrar trúar, sem
hann hafði á einstaklingnum i
frjálsu þjóðfélagi og möguleika
hans til að berjast til þess frama,
sem farsæld og hæfileikar hvers
og eins standa til. Sjálfur var
Björn Ólafsson einn þeirra
manna, sem hafa verið hvað
beztir fulltrúar þjóðar sinnar á
þessari öld sakir þreks og mann-
dóms. Hann var einarður maður,
en sanngjarn.
Þrekmenni
í útlegð
En aðrar þjóðir hafa einnig átt
sín þrekmenni. A okkar dögum
getum við nefnt marga slíka yfir-
burðamenn, Solzhenitsyn kemur
fyrst í hugann og svo menn eins
og Andrei Sinjavsky og hans
líkar, en Sinjavsky var dæmdur í
margra ára þrælkunarvinnu í
Sovétríkjunum vegna ritverka
sinna, eins og flestum er 1 fersku
minni.
Maður heitir Robert Conquest.
Hann hefur skrifað undirstöðu-
verk um Sovétrfkin og er þar
flestum hnútum kunnugur, enda
er bók hans, The Great Terror,
eitt þeirra rita, sem hvað mest
áhrif hefur haft á söguskoðun
samtfmans. I grein, sem Robert
Conquest ritaði ekki alls fyrir
löngu í Soviet Analyst, fagnar
hann því af alhug, að þeir fjöl-
mörgu útlagar frá Austur-Evrópu
löndum, sem leitað hafa hælis í
lýðræðislöndunum í Vestur-
Evrópu, skuli hafa tekið þá
ákvörðun að gefa út tímarit á
rússnesku, sem þeir nefna Kon-
tinent. Unnið hefur verið að því
að safna efni f ritið og munu bæði
Solzhenitsyn og Andrei Sinjavsky
leggja því lið, auk annarra
merkra útlaga og samherja
þeirra. En þá allt í einu birtist
opið bréf frá þýzka rithöfund-
inum Gtinter Grass til Sinjavskys
í Stiddeutsche Zeitung í MUn-
chen, þar sem útlagarnir eru
gagnrýndir fyrir að taka þátt í
útgáfu fyrrnefnds tímarits og
þeir varaðir við þeim öflum, sem
hafa fallizt á að fjármagna tíma-
ritið, s.s. forlagi blaðakóngsins
Springers, og er ástæðulaust að
fara frekar út í þá sálma hér. En
það vakti mikla athygli, þegar
Sinjavsky svaraði GUnter Grass
fullum hálsi í sama blaði og er
ekki úr vegi að birta svar hans
hér, en það er á þessa leið: „Kæri
GUnter Grass. Mér fannst undar-
legt að lesa það í hinu opna bréfi
yðar til Alexanders Solzhenitsyns
og mín, að við rithöfundarnir,
sem eigum hlutdeild að hinu nýja
tímariti Kontinent séum í sam-
vinnu við annarleg öfl og „drottn-
unarveldi" Springers, sem sé jafn
skelfilegt og Leninisminn og Stal-
inisminn, og að við séum óviljandi
nærri því að verða stuðnings-
menn fasismans.
Ég ber ekki glöggt skyn á vest-
ræn málefni. Ég hef enga reýnslu
hvað viðkemur baráttu vestræns
lýðræðis og það er ekki mitt mál
að láta fara fram rannsóknir á
þessu útgáfufyrirtæki eða öðrum,
eða á þessum eða hinum auð-
hringnum, eins og þér orðið það,
eða skera úr um það, hverra pen-
ingar eru hér betri eða verri. Þér
dragið greinilega ályktanir yðar
af baráttu milli stjórnmálaflokka
1 yðar landi. Mig og vini mína
skiptir aftur á móti tlmaritið
Kontinent aðeins máli sem slíkt
. . . Haldið þér e.t.v. að við
værum reiðubúnir að lúta ein-
hverjum f einu og öllu? Haldið
þér, að kröfur um frelsi, mannúð
og umburðarlyndi séu ekki í sam-
ræmi við stefnu þess útgáfufyrir-
tækis, sem við höfum samvinnu
við?
Orðið „Springers-hringurinn"
hljómar illa 1 yðar munni — álíka
og „Tító-klíkan“ eða „fasistinn de
Gaulle", sem við í Rússlandi
vorum hræddir við frá barnæsku.
Án þess að ég láti mig málefni
þessa „auðhrings" neinu skipta,
því að mér eru þau einfaldlega
ókunn, vil ég þó fullyrða, að þetta
„slæma félag“ hefur þrátt fyrir
allt, ef dæma á eftir sama mæli-
kvarða og þér gerið í bréfi yðar,
ekki enn skotið einn einasta rit-
höfund eða sent í fangabúðir.