Morgunblaðið - 04.07.1975, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. JULl 1975
Hátek|nlond (meira en 3 75 dollaiar á ibúa)
// Olíuframleiðsluriki
1 Visitala ney/luvoru
1967-1969-100
Meðaltal
Miðluncjstekiulond
Lágtek|nlond
pTnnland
Noregur
Sovétrikin
Þróuð lond
Bretland j
25 0,
írland ^
23 8^*
IÞvzka Poland'
’iand
Tékkóslóvakía
Ungverjaland
Austurríki
Veqm með
,ibúal|olda
Frakkland
\12 7
Bandaríkin
10 2
Spénn
Purtugalj
17 3
Suður-
LKórea ’
^^Kuwait
Egyptaland
.Mexikój
\16 0
Indland :
Hongkong
0 5 n
Honduras
Senegalj
Suður
jiVietnam
Efrivolta
Guatemala
Kambódia
-290<V
Eþiópia
Sierra Leon^
iMaloysia
Sri Lanka
Kolombia
Cameioon'
jí^Úqandaj
^80 oy
f±ím
26
beins
stróndin
Hækktin i prósentum á verði ney/lu
voru á síðustu 1 2 mánuðum
Malagasy
jA Rep
RhodesiaZMoram
e»ana>-^b'Que
Paraguay;
Astrali
17 2
Suður
'Afrika
14-7_
Uruguay
92 3
l79- 5|
Nýja sjáland
13 2 /
Source OECD. UN. IMF. ILO. Barclays Bank Internaiional. Lloyds Bank International and Standard and Chatlered Banking Group
Verðbólgan í heiminum er tekin að hjaðna, en . .
ísland er eitt sjö mestu
verðbólgulanda í heimi
NU er farið að draga Ur
verðbólgu í flestum lönd-
um heims. í febrúar var
verðbólgan í heiminum
14% (þ.e.a.s meðal-
hækkun á neyzluvöru
síðustu 12 mánuðina
í þeim 96 ldndum,
sem eiga aðild að Al-
þjóða gjaldeyrissjóðn-
um og gefa út áreiðan-
legar tölur, — vegin með
fólksfjölda). Þetta er
lægsta talan frá því i
febrúar 1974 og mun
lægri en var í október sl.
er verðbólgan náði há-
marki 16,2%
Siðan i október hefur
verðbólga í 24 rikustu
iðnríkjunum (aðilum að
Efnahags- og framfara-
stofnuninni, OECD)
verið minni en 1% i
hverjum mánuði, (undir
12% á ári) að einum
undanskildum, apríl, sem
er síðasti mánuður, sem
tölur ná yfir. Árstíða-
bundin hækkun á mat-
vælum og hækkun á opin-
berum framkvæmda og
þjónustu í Japan og Bret-
landi lyftu verðbólgu-
tölunni upp í 1,1%. En i
Japan (gagnstætt Bret-
landi og íslandi)
minnkaði verðbólgan
næstum því um helming
úr 26% í nóvember 1974 í
14% í apríl. Heildsölu-
verð á iðnaðarvörum í
Japan er aðeins 3,5%
hærra en fyrir ári, og
síðustu fjóra mánuði
hefur enginn hækkun
orðið.
ísland og Bretland eru
svörtu sauðirnir í OECD.
í febrúar sl. var verð-
bólgan á íslandi 53,8%
Eitthvað dró þó úr verð-
hækkunum með vorinu
því í maí hafði verðaukn-
ing ;,aðeins“ orðið 47,7%,
miðað við sama tíma í
fyrra. Engin sérstök
ástæða er þó til bjartsýna,
því að litlar líkur eru á
því að dragi úr verðbólg-
unni í sumar.
í maí hækkaði smásöluverð
um 4,2% I Bretlandi, sem þýðir
meira en 50% á ári. Á tímabil-
inu nóvember — maf hefur
verðbólga þar í landi meira en
tvöfaldazt miðað við sama tima-
bil í fyrra. 1 næstum öllum öðr-
um meiriháttar iðnríkjum
hefur dregið úr verðbólgu.
Vestur-Þýzkaland er undan-
tekning, og kemur það á óvart,
en skiptir þó litlu máli því að
verðbólga var þar svo lítil hvort
sem er. Verðbólgan í Bretlandi
er nú óþægilega miklu meiri en
í öðrum iðnríkjum (sjá töflu)
og lætur nærri að hún sé 5
sinnum hærri en í Banda-
ríkjunum og meira en tvöföld á
við Italiu.
I Suður-Ameríku, þar sem
ríkt hefur mesta óðaverðbólga i
heimi, er nú farið að draga
heldur úr verðbólgu. Verð-
hækkanir eru þar þó enn
miklar miðað við flest OECD-
ríkin. I febrúar var verðbólga í
Suður-Ameríku 38%. Samt sem
áður hefur árleg verðbólga í
Suður-Ameríku frá því að verð-
bólgan i heiminum tók stökk
upp á við 1973, aukizt úr 29% i
38% á meðan verðbólgan næst-
um tvöfaldaðist i OECD-
ríkjunum, úr 8% i 13%.
Sumum Suður-Ameríku
ríkjum gengur enn ekki sem
bezt. Síðustu 4 ár hefur verð-
bólgan átjánfaldast í Chile. I
fyrra sagði herstjórnin í Chile
að markmið hennar væri að ná
verðbólgunni niður i 250% á
árinu 1975. Því marki verður
ekki náð. Nú er verðbólga í
Chile 590%. Fram til 1. apríl
hafði þó dregið úr verðbólg-
unni, en verðhækkanirnar í
þeim mánuði samsvöruðu 790%
verðbólgu á ári. Chile-menn
hafa nýlega fengið (vonandi er
kaupið greitt i Bandaríkja-
dölum) í sína þjónustu banda-
rfska hagfræðinginn Milton
Friedman prófessor æðstaprest
þeirra, sem á peningapólitík
trúa. Og nú hefur stjórnin hafið
niðurskurö á opinberum út-
gjöldum.
Apríl virðist hafa verið
slæmur mánuður hjá öllum óða-
verðbólguríkjum. I Argentínu
varð verðbólgan 10% i þeim
mánuði, sem þýðir 80% verð-
bólga á tólf mánaða tímabili.
Paraguyaar hafa skotið sínum
vandamálum á frest með þvi að
hemja framfærsluvísitöluna.
Verð á öllum vörum, sem falla
inn f visitöluútreikninga, hefur
verið fryst. Opinberlega er
verðbólgan þar því komin niður
f 2% á ári.
HINIR OHEPPNU
Afríka er tvískipt, annars-
vegar eru olíulöndin sem fá
sífellt meiri ágóða, hinsvegar
þau ríki sem búa við lækkandi
verð á hráefnum. til út-
flutnings. Lönd eins og Líbýa,
Nígerfa og Gabon, velta sér upp
úr olíuauöi, en önnur, t.d.
Tanzania, riða á barmi gjald-
þrots.
Olíuauðurinn hefur lika í för
með sér vandamál. Opinberir
starfsmenn í Nígeríu voru
snöggir að heimta — og fá —
80% launahækkun. Þetta hefur
komið af stað skriðu launa-
hækkana og verðbólgan hefur
nú, líkt og olíuverdið, fimm-
Framhald á bls. 13.
22'æknar:LýSa furðu á greiiiar-
gerð um hundahald
— frá samstarfsnefnd um heilbrigðiseftirlit
VIÐ undirritaðir læknar lýsum yfir
furðu okkar á greinargerð um hunda-
hald, sem samstarfsnefnd um heil-
brigðiseftirlit á höfuðborgarsvæðinu
hefir nýlega látið birta i fjölmiðlum
og tekin var upp f fréttaauka
útvarpsins 2. júni s.l.
Greinargerð þessi virðist vera
samin i þeim tilgangi að útmála
heimilishundinn sem óargadýr í aug-
um þeirra. sem ekkert til hans
þekkja og magna upp ofsóknar og
múgsefjunarherferð gegn þeim
borgurum, er fundið hafa þörf hjá sér
til að halda hunda á heimilum sinum.
j sambandi við innihald þessarar
greinargerðar viljum við sérstaklega
vekja athygli á eftirtöldum atriðum:
1. Eftirlitslaust hundahald hefur
viðgengíst I Reykjavík i áratugi án
þess að nokkrir alvarlegir sjúkdómar
eða óþægindi hafi af þvi hlotist. Þar
sem nefndin getur ekki lagt fram
neinar gildar ástæður fyrir vand-
kvæðum á hundahaldi i Reykjavik,
hefir hún i rökþrotum sínum gripið
til samlikingar á hundahaldi í
Reykjavik og New York, sem á sér
enga stoð i veruleikanum vegna
stærðarmunar borganna og ólikra
lifnaðarhátta. Sem dæmi um fárán-
leik þessa samanburðar má t.d.
benda á þá staðreynd, að landsvæði
á hvern íbúa í Reykjavík er 15
sinnum stærra en i New York. Ef
nefndinni hefði verið umhugað um
réttmætan samanburð við aðrar
borgir, hefði verið raunhæft að taka
til viðmiðunar einhverja álíka stóra
borg á Norðurlöndum.
2. I greinargerðinni er vitnað i
visindaritið Science, 13. sept. 1974,
þar sem taldir eru upp yfir 40 sjúk-
dómar, er geti borist frá hundi til
manns. Upptalning þessara sjúk-
dóma hefir einungis fræðilegt gildi
og auðvelt væri að telja upp jafn-
marga sjúkdóma eða fleiri, sem
berast frá öðrum dýrum til manna,
t.d. köttum, hestum og fuglum.
Algengustu sjúkdóma i hundum, svo
sem spóluorma og bandorma, er
auðvelt að koma i veg fyrir með
viðeigandi lyfjum, eins og tíðkast i
þeim löndum, þar sem heilbrigðis-
yfirvöld lita á hlutverk sitt sem þjón-
ustu við andlega og líkamlega vel-
ferð fólksins, en ekki valdboð um
lifnaðarhætti þess. Greinargerð
nefndarinnar fjallar að mestu leyti
um hundahald i Bandarikjunum og
er i henni m.a. tekið fram, að þar í
landi sé einn hundur á hverja 6 ibúa.
Ef hætta af hundahaldi er svo mikil
sem nefndarmenn vilja vera láta.
ætti meirihluti Bandaríkjamanna að
vera löngu orðinn heilsulaus af
hundasjúkdómum og sundurtættur
af hundskjöftum.
3. j greinargerðinni er vitnað i bréf
yfirdýralæknis, þar sem hann segir,
að á sfðustu 20 árum hafi fundist
igulsullir á 3 sláturstöðum. Þótt
sjálfsagt sé að gæta fyllstu varúðar í
þessum efnum, er tiðni igulsulla svo
sáralítil, að engin ástæða er til að
magna upp ótta við þennan gamla
vágest. Má i þvi sambandi vitna i
ummæli dr. Jóns Sigurðssonar,
fyrrv. borgarlæknis, i grein um út-
breiðslu og útrýmingu igulsulla á
íslandi, er birtist i Nordisk Medicin-
historisk Arbok 1970, en þar segir
hann orðrétt: „Tiifældene er ikke
flere end i lande, hvor man næppe
skænker sygdommen en tanke"
(tilfellin eru ekki fleiri en i löndum
þar sem menn gefa sjúkdómnum
varla gaum), og í næstu setningu
„der er god grund til at tro at
infektionfaren i Island praktisk talt
er overstáet". (Gild ástæða er til að
ætla, að sýkingarhættan sé í reynd
um garð gengin).
4. j lok greinargerðarinnr eggja
nefndarmenn lögreglu og dómsvald
til „samræmdra aðgerða" til útrým-
ingar hundunum. Þetta gerræðis-
fulla heróp felur i sér árás á við-
kvæmustu tilfinningar þúsunda
islenskra borgara og tilræði við
heimilislif þeirra. Framkvæmd
þessara „samræmdu aðgerða"
mundi hafa i för með sér svo alvar-
legar andlegar þjáningar hjá fjölda
fólks — einkanlega börnum og
gamalmennum — að þær taka langt
fram þeim óverulegu óþægindum,
sem hundar kynnu að valda.
Um aldaraðir hafa borgarbúar
fundið þörf hjá sér til að halda hunda
á heimilum sínum og vinátta manns
og hunds hefir aldrei verið þýðingar-
meiri en einmitt nú á þessum tækni-
væddu timum. Heilbrigðisyfirvöldum
væri þvi nær að stuðla að skyn-
samlegri reglugerð um hundahald í
þéttbýli en hvetja til tilefnislausra
hernaðaraðgerða gegn mönnum og
dýrum. Reykjavík i júni 1 975.
Jón G. Stefánsson,
Helga Hannesdóttir,
Páll Ásgeirsson,
Halla Þorbjörnsdóttir,
Jadob Jónasson,
Gunnar Guðmundsson,
Ólafur Grimsson,
John Benedikz,
Eggert Ó Jóhannesson,
Páll Eiriksson,
Brynjar Valdimarsson,
Brynjólfur Ingvarsson,
Hlédís Guðmundsdóttir,
Frosti Sigurjónsson,
Guðmundur Oddsson,
Birgir Guðjónsson,
Þórir Helgason,
Ásgeir Karlsson,
Sigurður Þ Guðmundsson,
Haukur Jónasson,
Þorvarður Brynjólfsson,
Ingólfur Sveinsson,