Morgunblaðið - 19.08.1975, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 19.08.1975, Blaðsíða 14
J4: MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. ÁGÚST 1975 hf. Árvakur, Reykjavík. Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Þorbjörn Guðmundsson. Björn Jóhannsson. Árni Garðar Kristinsson. Aðalstræti 6, sími 10 100. Aðalstræti 6, sfmi 22 4 80. Áskriftargjald 800.00 kr. ð mánuði innanlands. I lausasölu 40,00 kr. eintakið Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Ritstjórnarfulltrúi Fréttastjóri Auglýsingastjóri Ritstjórn og afgreiðsla Auglýsingar Sá ótti hefur verið býsna áleitinn hjá mörgum, að lýðræðisþjóð- um Vesturlanda muni ganga illa að halda vöku sinni frammi fyrir friðar- hjali leiðtoga Sovétríkj- anna, og því miður er þessi ótti ekki ástæðulaus með öllu. Hinum eldri kynslóð- um ætti enn að vera í minni, með hverjum hætti Adolf Hitler tókst að blekkja lýðræðisríki Vest- ur-Evrópu með friðar- tali sínu. Sú staðreynd, að Vestur-Evrópuþjóðir draga stöðugt úr fjárfram- lögum til varnarmála í trausti þess að friðsamlegri viðhorf ríki f Moskvu, á sama tíma og Sovétmenn auka herstyrk sinn jafnt og þétt bendir ekki til þess, að fólk sé reiðubúið til að greiða það verð sem kostar að halda vöku sinni. Vaxandi velmegun veldur því, að almenningur í Vest- urálfu hefur ríkari til- hneigingu en ella til þess að loka augunum fyrir staðreyndum, en láta í þess FRANZ-Josef Strauss, einn um- deildasti stjórnmálamaður Vestur-Þjóðverja, hefur hótað þvf að sögn Vestur-Þýzkra blaða að stofna nýjan stjórn- málaflokk. Þrfr flokkar eru starfandi f Vestur-Þýzkalandi og hugmynd Strauss og annarra um stofnum fjórða flokksins mundi riðla núverandi flokka- kerfi. Flokkur sósfaldemókrata (SPD) er f rfkisstjórn með flokki frjálsra demókrata (FDP) en flokkur kristilegra demókrata (CDU) er f stjórnar- andstöðu. Strangt tekið eru Stjórnmálaflokkarnir fjórir þvf kristilegir demókratar eru f bandalagi með flokki sem starf- ar sjálfstætt f Bæjaralandi, Kristilega sósfalsambandinu eða CSU. Foringi þessa bræðra- flokks CDU er Strauss. Þingmenn CDU og CSU hafa hins vegar staðið saman f sam- eiginlegum þingflokki í Bonn síðan 1949. Flokkarnir hafa alltaf barizt fyrir sameiginlegu kanzlaraefni, stefna þeirra hefur alltaf verið að mestu leyti sú sama og vestur-þýzkir kjós- endur hafa alltaf litið á CDU/CSU sem einn stjórn- málaflokk. CSU hefur aðeins boðið fram í Bæjaralandi en ekki í öðrum fyljum og CDU hefur ekki boðið fram f Bæjara- landi. Nú er um það rætt að þessu kerfi verði breytt með stofnun nýs stjórnmálaflokks eða með því að CSU stofni deildir um allt Vestur-Þýzkaland. Niður- staðan yrði svipuð, Hugmyndin á rætur að rekja til vaxandi ágreinings í röðum kristilegra demókrata í kjölfar þess að Hel mut Kohl hefur verið kjörinn leiðtogi þeirra og hún hefur komið af stað miklum umræð- um. Hugmyndin um stofnun nýs stjórnmálaflokks er ekki ný af nálinni. Eftir þingkosningarnar 1972 hreyfði Strauss þessari sömu hugmynd, bæði vegna stað blekkjast af falsi og blíðmælum hins einræðis- sinnaða alþjóðakommún- isma. Þess vegna verður sú spurning stöðugt brýnni með hverjum hætti hægt er að vekja almenning og fá hann til þess að horfast í augu við kaldan veruleik- ann. Hafi einhverjir talið slíkar hugleiðingar ofstæki og Rússagrýlu, ætti mál- flutningur sovézka rithöf- undarins Alexanders Solzhenitsyns, að sýna fram á hið gagnstæða. „Glöggt er gests augað“ er sagt. Solzhenitsyn hefur dvalizt í útlegð á Vestur- löndum í nokkra mánuði, en ræða sú sem Morgun- blaðið birti í heild í fyrra- dag og hann flutti í New York í byrjun júh'mánaðar, sýnin, að hann hefur nú þegar komið auga á þenn- an alvarlega veikleika þess að hann var óánægður með forystumenn kristilegra demó- krata og einnig til þess að þjarma að þeim. Nú er hins vegar talið að Strauss sé full alvara með hug- myndinni og stjórnir CDU og CSU hafa tekið þá sameigin- legu ákvörðun að kanriaðir verði möguleikar á því hvort stofnun fjórða stjórnmála- flokksins sé raunhæfur mögu- leiki. Þeir sem eru fylgjandi hug- myndinni telja að fjórði flokk- urinn og kristilegir demókratar hefðu betri möguleika til að sigra stjórn sósfaldemókrata og frjálsra demókrata f kosning- unum sem eiga að fara fram 1976 en CDU/CSU. Þeir sem eru andvígir hugmyndinni segja að stofnun fjórða flokks- ins mundi jafngilda því að kristilegir demókratar og bandamenn þeirra f Bæjara- landi fremdu pólitfskt sjálfs- morð. Stuðningsmenn hugmyndar- innar segja: „Það sem við get- um ekki gert f sameiningu verð- um við að gera hvor í sínu lagi„ vestrænna lýðræðisríkja. Hann segir í upphafi ræðu sinnar: „Skyldi yfirleitt vera hægt að miðla þeim, sem síðar verða að þjást, af reynslu þeirra, sem hafa þjáðst? Getur hluti mann- kynsins lært af biturri reynslu annars hluta þess? Er hægt að vara nokkurn við hættu? Hve margir sjónarvottar hafa flúið til Vesturlanda síðustu sextíu árin? Hversu margar inn- flytjendabylgjur voru það? Hversu margar milljónir manna? Þetta fólk býr hérna allt. Þér hittið það daglega. Þér vitið, hvaða fólk þetta er; ef ekki vegna hins andlega uppnáms þess, áhyggna og þunglyndis, þá getið þér þekkt þetta fólk af mál- hreimnum, af ytra útliti. Það kemur frá ýmsum löndum, og án þess að bera saman bækur sínar hefur þetta fólk sagt frá hinni sömu reynslu, það segir yður nákvæmlega hið sama: Það varar yður við því, sem er að gerast og við því, sem hefur átt sér stað á liðnum tímum. En hinir stoltu skýjakljúfar standa þarna hnarrreistir, teygja sig til himins og segja: Slíkt gæti aldrei gerzt hér. Það mun aldrei koma yfir oss. Hér er það einfaldlega og „ ef sameinaðir föllum við, sundraðir stöndum við“. Svo mikil óanægja ríkir í röðum CSU að CDU hefur fallizt á að enginn geti orðið kanzlaraefni CDU/CSU án þess hann njóti stuðnings að minnsta kosti helmings stuðningsmanna CSU. Siðan hefur foringi ungra kristilegra demókrata f Nordr- hein-Westfalen („Junge Union"), Klaus Evertz, hvatt til þess að CDU og CSU verði skipt í tvo stjórnmálaflokka. Hann fór hörðum orðum um Strauss og sakaði hann um tilraun til að múlbinda CDU. Hugmynd Evertz sætti harðri gagnrýni ýmissa foringja CDU. Kurt Biedenkopf sagði, að hann hefði „skaðað flokkinn“ og i sama streng tóku Gerhard Stoltenberg, Hans Katzer og Henrich Köppler. CSU í Bæj- aralandi kallaði Evertz „fimmtu herdeild" sósfaldemó- krata í hinu kristilega flokka- bandalagi. Stjórnmálafréttaritari Die Zeit, Eduard Neumaier, segir að á bak við hugmyndina um stofnun nýja flokksins búi ómögulegt. Það getur gerzt. Það er mögulegt. Eins og rúss- neskt máltæki segir: „Ef það kemur fyrir þig, þá muntu vita, að það er satt.“ Vissulega þekkjum við það úr lífi einstaklinga og okkar sjálfra, að hver kyn- slóð og hver einstaklingur verður að kynnast vanda- málunum af eigin raun, áður en hann gerir sér fyllilega grein fyrir þeim og skilur þau. Það eru einmitt áhyggjur vegna þessa sem fram koma í orðum Alexanders Solzhenitsyns. Allur heimurinn þekkir hlut- skipti hans og fjölmargra annarra andófsmanna í Sovétríkjunum, þeir hafa setið í fangelsi, þeir hafa verið settir á geðveikra- hæli, þeir hafa verið drepn- ir, þeir hafa verið reknir í útlegð, þeir þekkja Sovét- kerfið, markmið þess og til- gang, af eigin raun. En hvernig geta þeir miðlað okkur, sem búum í fjar- lægð og þekkjum þennan kalda veruleika einungis af frásögnum annarra, af reynslu sinni á þann veg, að við skiljum án þess að þurfa að ganga í gegn um sama vítiseldinn sjálf? Þetta er eilíft vandamál og vetður alltaf vandamál, en við skulum gera okkur þess grein, að hér er mikið í aðeins ein hugsjón,eitt pólitískt markmið: að ná völdunum í Bonn úr höndum núverandi stjórnar. Hinn nýi flokkur geti aldrei orðið fjölmennur, hann muni taka fylgi frá CDU og CSU, hvort sem hann verður „útibú“ CSU eða sjálfstæður flokkur. Hann mundi draga hægra fylgi frá CDU/CSU og gæti laðað til sín öfgafulla þjóð- ernissinna og poujadista (þá manngerð sem kýs Glistrup f Danmörku). „Algerlega nýr flokkur gæti aldrei blessazt," segir Neu- maier. Hann telur hins vegar öðru máli gegna með þá hug- mynd að CSU færi út kvíarnar og stofni deildir um allt land. En hann segir að það mundi reynast dýrkeypt. „CSU leggur þessa hugmynd á hilluna ef flokkurinn er ekki brjálaður. Hún yrði ögrun vð CDU og hlyti að kynda undir deilur.“ Han mótmælir þeirri skoðun að samkeppni af þessu tagi muni hafa einingu í för með sér og segir að hún muni þvert á móti jafngilda klofningi • (af- leiðingin yrði til dæmis sú að húfi. Frelsi lýðræðisþjóða heims er i húfi. Það er líka alkunn stað- reypd, að fólk er fljótt að gleyma, og í trausti þess hafa .Sovétrikin framið mörg ofbeldisverk sín. Um þetta segir Solzhenitsyn í ræðu sinni: „Hefur Berlínarmúrinn sannfært nokkurn? Enn á ný: Nei. Hann skiptir ekki máli. Hann stendur þarna, en breytir engu fyrir okkur. Við fáum aldrei neinn múr hér eins og þeir í Berlín. Og skriðdrekarnir í Búdapest og Prag, þeir koma aldrei hingað. Hvar- vetna meðfram landamær- um kommúnistísku land- anna, og þá sérstaklega í Evrópu, hefur drápsvirkj- um verið komið fyrir. Það eru sjálfvirk tæki, sem drepa hvern þann, sem reynir að fara yfir landa- mærin. En hér segir fólk: „Okkur stafar engin hætta af þeim, við erum ekkert hrædd við þau.““ Aðvörunarorð Alexand- ers Solzhenitsyns, manns- ins, sem, eins og hann sjálfur segir, „rauður log- andi púki drekans gat ekki melt“, hafa hljómað um alla heimsbyggðina á undanförnum vikum. Ef til vill hefur þessi eini maður fengið meira áorkað á stuttum tíma með varnaðarorðum sínum, heldur en allir þeir, sem um áraraðir hafa lagt sig fram um að vara fólk við hættunni úr austri. Við skulum vona að svo sé. kristilegir demókratar mundu bjóða fram í Bæjaralandi). „Flokkar sem hafa myndað bandalag og geta ekki komið sér saman geta varla komið sér saman ef leiðir þeirra skilja,“ segir hann. Þar að auki telur hann að stjórnarandstaðan muni glata öllu trausti kjósenda ef CDU og CSU klofni og að þá mundi stjórninni engin hætta stafa frá henni. CSU gerir sér vonir um að tilraun með stofnun fjórða stjórnmálaflokksins muni ýta undir klofning Iöðrum flokk um og þessi skoðun er mjög útbreidd. Fréttaritari Die Zeit telur þó litlar líkur á að vinstri- menn kljúfi sig úr flokki sósíáldemókrata og segir að frjálsir demókratar standi betur saman nú en nokkru sinni fyrr. Það sem er fyrst og fremst i húfi er núverandi þriggja flokka kerfi. Neumaier segir, að ef fjórði flokkurinn verði stofnaður verði hann sak aður um að vera óhæfur til að gegna hlutverki stjórnarand- stöðuflokks, hlutverki sem sósíaldemókratar hafi gegrit af þolinmæði 117 ár. Því sé hvorki hægt að halda fram að núverandi kerfi sé óstöðugt né að það útiloki breytingar. CDU/ CSU hafi starfað með Deutsche Socialdemokratische Partei og frjálsum demókrötum I 13 ár og frjálsir' demókratar hafi komið til leiðar með valda- skiptum sem urðu 1969. Sú breyting hafi verið nauðsynleg án tillits til þess sem síðan hafi gerzt og án tillits til úrræða- leysis núverandi stjórnar. Eduard Neumaier segir að lokum: „Engin ástæða er til að ætla annað en að frjálsir dem- ókratar þreytist á sósíaldemó- krötum einn góðan veðurdag. Að öðrum kosti getur þjóðin þreytzt á stjórninni og kosið CDU/CSU með hreinum meiri- hluta — en því aðeins að Framhald á bls. 25. Varnaðarorð Solzhenitsyns Stofnar Strauss fjórða flokkinn:

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.