Morgunblaðið - 07.10.1975, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. OKTÓBER 1975
16
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavfk.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6. sfmi 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. simi 22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 40,00 kr. eintakið.
Yfirlýsing Anthony
Croslands, umhverfis-
málaráðherra Bretlands,
hefur að vonum vakið
mikla athygli hér á landi.
Það vekur eftirtekt, að
áhrifamikill brezkur ráð-
herra kastar stríðshanzk-
anum með þeim hætti, sem
Anthony Crosland gerði á
laugardagsmorgun. Kjarni
þeirrar yfirlýsingar, sem
Anthony Crosland gaf í
ræðu í kjördæmi sínu er
einfaldlega sá, að Bretar
muni halda áfram að veiða
innan 50 mílna markanna,
þegar samkomulagið frá
1973 rennur út hinn 13.
nóvember næstkomandi, ef
samningar hafa ekki tekizt
milli Breta og Islendinga
fyrir þann tíma og jafn-
framt, að hugsanlegt sam-
komulag verði að fela í sér
veiðiréttindi fyrir brezka
sjómenn innan gömlu 50
mílna lögsögunnar. Jafn-
framt virðist Crosland hafa
í hótunum um, að Bretar
muni senda herskip inn i
íslenzka fiskveiðilögsögu,
þegar hann segir í ræðu
sinni, að „íslenzka ríkis-
stjórnin skal ekki fara í
neinar grafgötur um að
brezka stjórnin er ákveðin
í að tryggja þann rétt“.
I viðtali við Morgunblað-
ið síðastliðinn sunnudag,
sagði Matthías Bjarnason
sjávarútvegsráðherra, í
fyrstu viðbrögðum íslenzks
ráðamanns við ræðu Cros-
lands: „Svo ég segi alveg
eins og er, er ég gáttaður á
þessum ummælum. Ég fæ
ekki séð, að svona umbúða-
lausar hótanir séu leiðin til
að greiða fyrir samningum.
Ég vísa því algerlega á bug,
að Bretar eigi hér einhver
hefðbundin mið. Þeir töldu
sig lengi eiga hefðbundinn
rétt til að fiska inni á ís-
lenzkum fjörðum víða við
landið og þeir hikuðu ekki
við að drepa Islendinga á
sínum tima eða ýta þeim út
af fjörðum. Og flestum er í
fersku minni aðför þeirra
að Hannesi Hafstein og
hans aðstoðarmönnum á
Dýrafirði, þótt 80 ár séu
u.þ.b. liðin. Ég hélt, að
Bretar væru búnir að fá
nóg af slíkum aðgerðum og
sömuleiðis tveimur þorska-
stríðum, gagnvart þjóð,
sem á allt sitt undir fisk-
veiðum. Auk þess hafa
Bretar sjálfir óskað eftir
friðsamlegum viðræðum
og því er það, að brezkur
ráðherra, sem lætur sér
slíkt um munn fara, sé
þetta allt rétt eftir honum
haft, hefur að minnsta
kosti gert alvarlega tilraun
til að stórspilla fyrir sam-
komulagi, svo ekki sé
meira sagt.“
1 orðum Matthíasar
Bjarnasonar er ekkert of-
sagt. Ræða Anthony Cros-
lands er vísbending um, að
sáralitlar líkur séu á samn-
ingum við Breta áður en
samkomulagið frá 13. nóv-
ember 1973 rennur út. Það
virðist enn einu sinni ætla
að koma í ljós, að brezkir
ráðamenn kunna ekki al-
menna mannasiði í um-
gengni við þessa fámennu
eyþjóð hér norður í At-
lantshafi. Framkoma
þeirra í samningaviðræð-
unum í Reykjavík á dögun-
um og yfirlýsingar Cros-
lands nú, benda ótvírætt til
þess, að brezka ríkisstjórn-
in láti sér i alvöru detta í
hug, að hægt sé að kúga
íslendinga með hótunum
og yfirgangi. Sé hér á hinn
bóginn aðeins um samn-
ingatækni að ræða af Breta
hálfu og þeir tilbúnir til að
víkja verulega frá þeirri
afstöðu, sem þeir hafa tek-
ið í byrjun samningavið-
ræðna, verður ekki annað
sagt en að það eru ein-
kennilegar aðfarir gagn-
vart viðsemjanda að geys-
ast fram eins og naut í flagi
á þann veg, sem Bretar
hafanú gert.
Óhætt er að fullyrða, að
við Islendingar höfum
gengið til þeirra samninga-
viðræðna, sem hófust í síð-
asta mánuði við Breta, með
jákvæðu hugarfari.
Skammt er sfðan við áttum
í harðri fiskveiðideilu við
Breta. Við erum friðsöm
þjóð, og höfum engan
áhuga á að standa í ófriði
við aðra, en við stöndum á
rétti okkar. Varðandi út-
færslu fiskveiðilögsögunn-
ar í 200 mílur er um að
ræða lífshagsmuni okkar.
Við látum ekki undan siga
fyrir hótunum Breta.
Margir munu sjálfsagt
hugsa á þann veg, að til-
gangslítið sé að halda
áfram viðræðum við Breta
eftir ræðu Croslands og er
það út af fyrir sig skiljan-
legt sjónarmið, en þar sem
annar viðræðufundur hef-
ur þegar verið ákveðinn nú
í október, verður sjálfsagt
látið á það reyna, hvort yf-
irlýsingar brezka ráðherr-
ans lýsa raunverulegri af-
stöðu brezku ríkisstjórnar-
innar. Ef þær gera það
verðum við að búa okkur
undir harðan og erfiðan
vetur og nýjan ófrið við
Breta vegna útfærslu fisk-
veiðimarkanna. Ef til þess
þarf að koma, mun íslenzka
þjóðin eins og jafnan áður í
slíkum deilum, standa sam-
an sem órofa heild. Þá þarf
enginn að kvíða niðurstöð-
unni.
Yfirlýsing Croslands
Árni Brynjólfsson:
„íslenzkur byggingariðnaður
reisir hús, sem þola hristing”
Það er virðingarvert. að
forstjóri Rannsóknarstofn-
unar byggingariðnaðarins.
Haraldur Ásgeirsson verk-
fræðingur, skuli gera til-
raun til að verja og draga úr
stóryrðum er fram komu í
fréttatilkynningu frá R.b.,
sem send var fjölmiðlum í
byrjun sept. s.l., þótt
vörnin sé hvorki sannfær-
andi né stutt traustum
heimildum.
Orð forstjórans
Það er erfitt að fallast á þær
staðhæfingar, þrátt fyrir ýmislegt
sem miður fer, að íslenzkur bygg-
ingariðnaður sé einskorðaður við
gamlar venjur, sé efnis og mann-
frekari (20%) en á Norðurlöndum
og að óvíst sé, að hann sé fær um
að framleiða fbúðir á því verði,
sem samrýmist kaupgetu borgar-
anna, og að af þessum sökum
hrikti í meginstoðum byggingar-
iðnaðarins, en vandinn verði ekki
leystur nema með auknum fram-
lögum til rannsókna og tíföld
aukning myndi borga sig fyrir
þjóðfélagið.
Þetta eru stór orð, sem krefjast
haldgóðra raka.
Framlag til
byggingarrannsókna
Rekstrarkostnaður Rannsókna
stofnunar byggingariðnaðarins er
skv. fjárlögum 1975, 42,7 millj.
kr , tekjur 8,5 millj. kr. Til viðbót-
ar þessu kemur 26,8 millj. kr. úr
byggingarsjóði v. rannsókna
vegna atvinnuveganna.
Til samanburðar má geta þess
a8 rekstrarkostnaBur Rannsókna-
stofnunar iðnaSarins, er skv.
sömu fjárlögum rúmar 33 millj. kr.
og tekjur 3,5 millj. kr , Iðnþróun
arstofnunar íslands 22,9 millj. kr ,
tekjur 500 þús. kr. og Rann-
sóknarráðs rikisins. sem nú virðist
hafa tekið forystuna i byggingar-
rannsóknum er rúmar 16,2 millj.
kr.
Það má sjálfsagt endalaust deila
um það hvað sé hæfilegt framlag
til rannsókna, en raunhæfasti
mælikvarði á þetta hlýtur að vera
sannanlegur jákvæður árangur
rannsóknanna, en um þá hlið
málsins er Haraldur Ásgeirsson
forstjóri fáorður, drepur i fréttatil
kynningu á tvö atriði og segir að
annað hafi verið árangurslitið.
Um þá hlið málsins væri þó
fróðlegt að fræðast nokkru nánar,
a.m.k. áður en fallizt verður á að
veita hundruð milljóna til þessarar
starfsemi.
Vinnubrögð
við rannsóknir
Heilsiðugrein Haralds
Ásgeirssonar forstjóra i Morgun-
blaðinu og Timanum 2. okt. s.l.,
ætti að gefa nokkrar upplýsingar
um nákvæmni og vinnubrögð við
byggingarrannsóknir á fslandi, en
sú grein virðist fyrst og fremst
vera skrifuð í áróðursskyni fyrir
auknum framlögum til byggingar-
rannsókna og er svo að sjá, að
höfundur telji að liklegust leið til
árangurs sé að gera litið úr getu
islenzkra byggingarmanna með
vafasömum samanburði við hin
Norðurlöndin, með töflum og linu-
riti, þótt hann jafnframt þræti fyrir
að þetta sé tilgangurinn.
Tafla 3.
Verðbólgutaflan
Tafla þessi flytur engin ný
fræði, en er að þvt leyti sérstæð.
að þar er enginn samanburður
gerður við hin Norðurlöndin, þótt
með því skýrðust að nokkru þau
vandamál, sem við eigum við að
etja, en hafa ekki til skamms tima
verið vandamál á Norðurlöndum.
Athyglisvert er að taflan
spannar ekki yfir tvö ár, heldur
rúm tvö ár, sem hefur talsverð
áhrif á það sem lesa má úr töfl-
unni og skýrir augljóslega hvernig
hægt er að nota svona töflur.
Á töflunni sést, þótt á það sé
ekki minnzt i umræddri grein, að
byggingarvisitala hefur hækkað
8% minna en framfærsluvisitala
og útseld vinna um 7—18%
minna en byggingarvisitala.
Nokkurrar ónákvæmni gætir i
þessari töflu varðandi útseldu
vinnuna, t.d. er útseld timaeining
ekki kr 302 i júni 1973, heldur kr.
295 og i sept. 1975 var hún ekki
kr. 620, heldur kr. 602. i fyrra
tilfellinu mun innifalið endur-
skoðunargjald ákvæðisskrifstofu,
sem hækkaði um 157% á timabil-
inu.
Þess er ekki heldur getið, að
timaeiningin hækkaði 13. júní '75
úr kr. 473 i 602 eða um 27.3%,
sem veldur þvi að væri taflan
miðuð við 1. júni '73 og ’75, væri
hækkunin 60.3% i stað 105%
eins og fram kemur á töflunni.
Hefði aðeins verið tekið tima-
bilið 1. júni '74 til 1. júní '75, var
hækkunin tæp 4%, eða úr kr. 455
í 473.
Vafasamur
samanburður
(Tafla 2).
Tafla þessi virðist vera
einskonar viðbót við linuritið og er
að því leyti villandi, að þar er
borin saman annars vegar hlut-
fallsleg meðalframleiðsla ibúða á
Norðurlöndum og hins vegar hlut-
fallslegur fjöldi starfsfólks, —
Árni Brynjólfsson.
ekki einvörðungu við Ibúðarbygg-
ingar —, heldur starfsfólks við
byggingariðnað og mannvirkja-
gerð!
Bygging meiriháttar mannvirkja
t.d. orkuvera, hafnarmannvirkja
og álverksmiðju, svo eitthvað sé
nefnt, skipta meira máli hlutfalls-
lega i landi, sem hefur rúmlega
200 þús. ibúa, en i löndum sem
hafa 4—8 millj. ibúa og af þeim
sökum er óliklegt að þessi saman-
burður sé raunhæfur.
Þá kemur ekki fram hvers konar
ibúðir er um að ræða, hvort þær
eru i ódýrum timburhúsum, jafn-
vel sumarhúsum, vönduðum ein-
býlis- eða fjölbýlishúsum, hve
stórar íbúðirnar eru, hve mikið er i
þær lagt vegna útlits, styrkleika
og endingar.
Samanburður á okkur og marg
falt fjölmennari þjóðum, sem búa
við ólikt veðurfar, framleiðslu
hætti og fjármálaástand, er vanda-
samt verk, en algjorlega tilgangs-
laust og villandi, ef beitt er handa-
hófskenndum og ónákvæmum
vinnubrögðum.
Slikar „rannnsóknir" ber að
setja i gæsalappir.
Vilji menn gera raunhæfan sam-
anburð, er liklegra til árangurs að
taka til samanburðar ákveðin
svæði, t.d. í norðurhluta Noregs,
Sviþjóðar, eða Finnlands, þar sem
verkefni eru smærri og dreifðari.
og veðurfarið og fólksfjöldi sam-
bærilegri.
Norræn framlög til
rannsókna. (Tafla 1).
Taflan á að sýna hlutfallsleg
framlög Norðurlandanna til
rannsókna almennt og eru hlut-
föllin: fsl. 0,5, D. 0.9. F. 0,9, N.
1.1 og S. 1.5. Greinarhöfundur
sýnir ekki hver hlutur byggingar-
rannsókna er I þessum hlutfalls-
tölum sem miðaðar eru við % af
þjóðartekjum, en segir i umræddri
grein: „byggingariðnaður fær til-
tölulega langminnst rannsóknarfé,
eða aðeins 0.7% af virðisviðauka i
atvinnugreininni".
Hér er enn á ný verið að taka
mið af ólikum hlutum, annars
vegar þjóðartekjur og hins vegar
virðisviðauka, en ekki hirt um að
nota hliðstæða viðmiðun og alls
ekki upplýst hvernig byggingar
iðnaðurinn stendur hlutfallslega
gagnvart Norðurlöndum, en ætla
mætti að höfuðvigi islenzkra
byggingarrannsókna hefði þessar
tölur handbærar.
Það kemur ekki heldur fram
hvort framlög Norðurlandanna til
rannsókna eru frá rikinu og/eða
fyrirtækjum, en fyrirtækjum á hin-
um Norðurlöndunum er ekki
skömmtuð álagning og hafa þau
þvi rýmri fjárráð og þar með meiri
möguleika til rannsókna og stjórn-
unar (sem er engu að siður mikil
væg), en islenzk fyrirtæki sem
skortir fé til flestra hluta.
Staða „veiði- og hjarð-
manna".
Öllum ætti að vera það Ijóst. að
við „veiði- og hjarðmenn", eins
og Haraldur Ásgeirsson forstjóri
nefnir okkur. getum komizt af
með hlutfallslega minni rann-
sóknarstarfsemi en þjóðir, sem
hafa þróaðan og fjölbreyttan iðn-
að, eru lengra komnar á flestum
sviðum og mun rikari.
Við sækjum flestar tækni-
nýjungar til nágrannalandanna og
annarra landa sem lengra eru
komin og njótum góðs af hinum
Framhald á bls. 35