Morgunblaðið - 28.11.1975, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1975
25
Frá umræðum á Alþingi:____________
Herskipaíhlutun Breta
og neikvæður viðbúnaður
st j órn ar an dstöðu
— hafði áhrif á afstöðu mína til stuðnings við
samkomulagið, sagði Steingrímur Hermannsson
Guðmundur H. Garðarsson al-
þingismaður.
ekki að kljást við Breta og Þjóðverja
samtimis í vörzlu landhelginnar,
sem þannig verður virkari og
árangursrikari. Helztu kostir samn-
ingsins eru að mínu mati þessir:
0 1. Við höfum meira vald á veið-
um Þjóðverja, eftir en áður.
^ 2. Samningurinn felur í sér
viðurkenningu Þjóðverja á rétti
okkar til samninga um veiðar innan
200 mílnanna
0 3. Verksmiðju- og frystitogarar
Þjóðverja fara út fyrir 200 mílna
mörkin.
0 4. Veiðimagn minnkar úr
91.700 lestum, sem Þjóðverjar
náðu hér í óleyfi 1973 niður í
60.000 tonn Veiðar á þorski eru að
mestu útilokaðar
0 5. Fjöldi togara V-Þjóðverja á
Islandsmiðum minnkar verulega,
bæði frá því sem nú er og fólst I
tilboði Lúðvíks Jósepssonar til
þeirra. Meðalaldur togaranna er
rhjög hár, 26 af 40 byggðir fyrir
1961. Þessi skip verða naumast
endurnýjuð Hér er þvi um að ræða
sýnilegt skref V-Þjóðverja til að
hætta með öllu sókn á íslandsmið í
næstu framtið.
0 6. Við getum einbeitt landhelgis-
vörzlu okkar gegn öðrum þjóðum,
einkum Bretum.
0 7 Likur aukast á þvi að opna
leiðir til hagstæðra viðskipta i Vest-
ur-Evrópu.
0 8 Staða okkar á hafréttarráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna verður
betri, eftir en áður.
0 9 Liklegir ufsa- og karfamarkað-
ir í Evrópu gera okkur óháðari mörk-
uðum í Bandaríkjunum og Sovétríkj-
unum
0 10 Þessir markaðir opna nýtt
verksvið togaraflota okkar, sem þarf
í vaxandi mæli að sækja í aðra
stofna en þorskinn, einkum á viss-
um árstimum, júli — september.
Hætt er við að ella þurfi að leggja
vissum togurum timaþundið tvo-
þrjá mánuði á ári.
0 11. Samningarnir sem slikir
leiða þvi ekki til atvinnuleysis, eins
og látið er að liggja, heldur opna
nýjar atvinnuleiðir, eða tryggja eldri
leiðir betur en áður. Það er ekki nóg
að veiða fisk, það þarf líka að selja
hann, unninn eða ferskan Markaðs-
erfiðleikar geta ekki síður skert lifs-
kjör okkar en ýmis annar vandi
Við megum ekki einangra okkur
frá öðrum þjóðum. Við þurfum þvert
á móti að styrkja aðstöðu okkar,
bæði út á við og inn á við. Og síðast
en ekki sizt að tryggja samstöðu
gegn ofbeldisaðgerðum Breta. Að
skipta þingi og þjóð i striðandi fylk-
ingar nú, eins og viss öfl stefna að,
þegar samstöðu er þörf, er rangt og
hættulegt. Að nýta slik mál sem
þetta í pólitiskum skollaleik innan-
lands er þvi of langt gengið og í
andstöðu við þá ábyrgðartilfinningu,
sem jafnan áður hefur tryggt þjóðar-
einingu undir hliðstæðum kringum-
stæðum.
AIÞMGI
Á ÞINGSÍÐU Mbl í gær «r fram-
söguræðum fulltrúa þingflokkanna
um samningsdrögin við Vestur-
Þjóðverja gerð nokkur skil í efnis-
legri frásögn. Umræður urðu all-
miklar og stóðu fram yfir kl. tvö í
fyrrinótt. Hófust þær að nýju kl. tvö i
gær. Hér á eftir verða nokkrar ræður
þingmanna í þessum umræðum
lauslega raktar. Ræður Guðmundar
H Garðarssonar og Sigurlaugar
Bjarnadóttur birtast að meginmáli á
öðrum stað í blaðinu i dag.
Ræða Þorvalds Garðars Kristjáns-
sonar verður birt að meginmáli hér í
blaðinu á morgun.
Ekkert lengur
til skiptanna.
Jón Ármann Héðinsson (A). Til
þessa hefur þjóðin borið gæfu
til samstöðu á örlagastundum land-
helgismálsins, sagði þingmaðurinn.
Nú skiptist hún í tvær fylkingar
Hvað hefur gerzt? Ofsókn á miðin,
innlend og erlend, og síefld veiði-
tækni hafa valdið því, að ekki er
lengur neitt fyrir hendi til að semja
um við aðra Þess vegna er ekki
lengur hægt að hafa samstöðu um
samninga, jafnvel þótt þeir hafi ein-
hverja kosti. Það getur tekið þorsk-
stofninn 10—20 ár að rétta við, ef
ofveiði stuðlar að hruni i honum, líkt
og átti sér stað með síldina í þessu
efni megum við ekki ganga það
langt, að erfitt eða ógjörlegt sé að
snúa við
JÁH vék að hugsanlegum samn-
ingum við fleiri þjóðir í kjölfar um-
rædds samnings. í því sambandi
nefndi hann m a. Norðmenn. Þeir
lékju nú gráan leik gagnvart íslend-
ingum í Nígeriu, Portúgal og Brasi-
liu með undirboðum á skreið og
saltfiski, e.t.v. í skjóli oliugróða
Þessi framkoma veldur okkur stór-
tjóni. Kominn er timi til að segja við
þessa bræðraþjóð: hingað og ekki
lengra!
Forkastanlegt væri að semja nú
um heimildir innan 50 mílna mark-
anna Samningar við Þjóðverja, sem
einnig veiddu með flotvörpu gætu
víða komið illa niður á einstökum
byggðarlögum.
Þingmaðurinn ræddi um niður-
stöður Hafrannsóknastofnunar, þörf
á skynsamlegri nýtingu fiskimið-
anna, friðun og fiskvernd og ákvæði
fyrirliggjandi samningsdraga Niður-
staða máls hans var sú að ekki væri
hægt að samþykkja samningsdrög-
in, eins og þau lægju fyrir; þar væri
samið um of mikið til of langs tíma
Kostir og lestir
samningsdraga
Steingrímur Hermannsson (F)
Steingrímur dró fram kosti og
galla samningsdraganna — að hans
mati Kostirnir væru einkum þeir, að
frysti- og verksmiðjutogarar færu út
fyrir 200 mílna mörkin. í því fælist
viss viðurkenning og fordæmi til að
neita samningum við þjóðir, sem
einkum veiddu með slíkum skipum.
Þá væri kostur að einkum væri mið-
að við afla á ufsa og karfa en þorsk-
stofninn, sem væri í mestri hættu,
nær undanskilinn. Gallar væru að
sínu mati:
1) Veiðimagn hefði átt að miðast við
50—55 þús. tonn. 2) Svæðin væru
óþarflega stór, einkum fyrir Suð-
austur- og Vesturlandi. 3) Ekki væri
um beina viðurkenningu á útfærslu
á ræða. 4) Ýmis ákvæði mættu vera
skýrari.
Ég var lengi óviss í afstöðu minni
til samningsdraganna Að vel athug-
uðu máli taldi ég þó kostina meiri,
vega þyngra en gallana Að auki
hefði neikvæður viðbúnaður stjórn-
arandstöðu áhrif á afstöðu mína, en
síðast en ekki sízt herskipaíhlutun
Breta, sem við þurfum að geta mætt
einhuga og með öllum okkar mætti.
I
Þingmaðurinn bar fram fyri r-
spurnir til utanríkisráðherrá varð-
andi: 1) fyrirkomulag eftirlits, sem
virtist seinvirkt. Skýrslur þyrfti að
berast til ræðismanna okkar í Þýzka-
landi tafarlaust4 2) um hólfaskipan,
en hólf 5A samræmdist ekki núgild-
andi fiskveiðilögsögu okkar, 3) hvort
veiði stöðvist sjálfkrafa, er 5000
tonna þorskafla væri náð, en hins-
vegar ekki á karfa og ufsa, 4) hvort
umræddur aðlögunartími Þjóðverja
sé endanlegur, 5) hvort hugsanleg
frestun á samningnum skv. bókun 6
þýði framlengingu hans, þ e. sem
frestuninni nemur, 6) hver er af-
staða sjávarútvegsráðherra, sem því
miður er fjarverandi vegna veikinda,
til samningsdraganna, 7) telja ráða-
menn nokkurt svigrúm eftir til samn-
inga við Breta, að þessum gjörðum.
Fullkomið eftirlit.
Einar Ágústsson, utanrikisráð-
herra. Ráðherrann sagði að því yrði
framfylgt að skýrslur bærust tafar-
laust til íslenzkra ræðismanna Auk
þess gætum við hvenær sem er farið
um borð í þýzk veiðiskip til eftirlits,
sbr. 8 lið. Veiðiskýrslur yrðu með
þeim hætti að fullt öryggi yrði einn-
ig varðandi veiðihólf, sem þingmað-
ur hefði réttilega gert athugasemd
við Ef hámarksafla á þorski yrði náð
á undan ufsa og karfa — hættu
Þjóðverjar veiðum Hér væri um
endanlegan umþóttunartíma til
Þjóðverja að ræða. Frestun á fram-
kvæmd samnings þýddi ekki fram-
lengingu hans. Samningurinn væri
bundinn við tvö ár frá gildistöku
hans Einar kvaðst ekki geta svarað
fyrir sjávarútvegráðherra, sem væri
fjarverandi.
Samningar fyrr og nú.
Guðlaugur Glslason (S). Guð-
laugur rakti ítarlega aðdraganda og
gang viðræðna og samningsgerðar
bæði 1961 og 1973. Hann minnti
á að þáverandi sjávarútvegsráð-
herra, Lúðvík Jósepsson, og allt
þinglið Alþýðubandalagsins hefði
samþykkt 130 000 tonna veiði-
heimild handa Bretum, tvö ár í röð,
þar sem uppistaðan hefði aðallega
verið þorskur Hann vitnaði i viðvar-
anir tveggja fiskifræðinga frá þeim
tíma um ofveiði þorsks og þá hættu,
sem stofninn væri i, svo þá þegar
hefði full vitneskja um þessa hættu
verið fyrir hendi.
Þingmaðurinn sagðist hafa greitt
atkvæði á móti samningunum
1973 Núverandi samningsdrög
hefðu bæði kosti og galla, eins og
fram hefði komið hér í umræðum.
Kostirnir vægju meira öfugt við
samninginn við Breta frá 1973, og
hann myndi þvi fylgja þessum
samningsdrögum
Hinsvegar værum við óbundnir
af samningstilboðinu til Breta, sem
hefði verið hafnað af þeirra hálfu.
Gegn ásókn og yfirgangi þeirra
þyrfti þjóðin að standa einhuga og
láta hvergi bugast
Að leggjast
undir vöndinn.
Vilborg Harðardóttir (K).
Vilborg vitnaði til ummæla þing-
manna Vestfirðinga, þess efnis, að
enginn gengi til samninga um veiði-
heimildir erlendra ótilneyddur. Það
kynni rétt að vera að ýmsir þing-
menn stjórnarliðsins væru einmitt
neyddir til þessa gjörnings, sem fyr-
ir höndum væri Þeir yrðu að beygja
sig undir vöndinn í þessu máli væri
þvingunum beitt, sbr auglýsinga-
bann í útvarpinu á útifund verka-
lýðsfélaganna Landhelgismálið væri
fyrst og frémst hagsmunamál sjó-
manna og verkafólks I fiskiðnaði,
aflarýrnun kæmi fram í skertum
kjörum þess og jafnvel atvinnuleysi
Þá ræddi hún sérstaklega um
veiðiheimildir innan 50 mílna mark-
anna Þaer kæmu illa við ýmis sjáv-
arþorp, bæði eystra og vestra
Minnti hún á veiðisvæðið úti af
Vestfjörðum Þar væri að vísu Vikur-
áll undanskilinn, enda i hávestur af
sumarbústað sjávarútvegsráðherr-
ans.
Undirlægjuháttur stjórnarsinna
væri jafnvel svo mikill að þeir töluðu
um góða samninga. Þessir samning-
ar væru vissulega góðir — en að-
eins fyrir Þjóðverja
Hótun eða samstarfsboð?
Björn Jónsson (A). Björn Jóns-
son vék að þrem þáttum í röksemd-
um samningssinna Að erfitt væri að
verja landhelgiha gegn báðum, Bret-
um og Þjóðverjum, Að samningar
vektu samhug með okkur á alþjóða-
vettvangi Að skortur á samnings-
vilja spilltu fyrir okkur á hafréttarráð-
stefnu S.Þ — Allt væri þetta órök-
stutt Við gætum varið landhelgina
allt að 100%, það hefði reynslan
sýnt, ef ekki kæmi til herskipaíhlut-
un. Þjóðverjar myndu aldrei beita
herskipaíhlutun á íslandsmiðum. Til
þess væru minningar seinni heims-
styrjaldarinnar of nálægar í tíma
Bretar myndu og gefast fljótlega
upp á veiðum undir herskipavernd
Sú uppgjöf væri aðeins tímaspurs-
mál Auk þess ættum við ýmis vopn
á þá Slit stjórnmálasambands, lok-
un varnarstöðvar á Keflavíkurflug-
velli, viðskiptabann, hafnbann
Verkalýðshreyfingin myndi huga að
sínum hlut í þessum efnum
Efnahagsleg og fiskifræðileg rök
okkar væru þung á metum út á við
—- Þyngst kæmu undanþágusamn-
ingar niður á verkafólki til sjós og
lands Þar af stafaði hin harða and-
staða ASÍ
Björn sagðist vilja vara ríkisstjórn-
ina við öllum undansláttarsamning-
um Slíkt myndi örva verkalýðs-
hreyfinguna til gagnráðstafana, þ e.
sjálfsvarnar Hins vegar væri ASÍ
fúst til samstarfs við rikisstjórnina,
ef samningum yrði hafnað, og
verkalýðshreyfingin fús til að bera í
bráð og lengd, þær byrðar, sem
einarðleg afstaða myndi knýja þjóð-
ina til að axla
TollfríSindi.
Ragnhildur Helgadóttir (S).
Ragnhildur sagðist vilja vekja at-
hygli á því að skiptar skoðanir væru
um þessi samningsdrög innan
verkalýðshreyfingarinnar Fáir for-
ystumenn gætu naumast talað þar
fyrir munn allra viðkomandi Starf-
semi ASÍ væri heldur ekki hafin yfir
alla gagnrýni fremur en annarra
samtaka i landinu
Mikilvægt væri að bókun 6 um
tollfríðmdi íslenzkra sjávarafurða i
EBE-ríkjum kæmi til framkvæmda
Skýrt þyrfti að liggja fyrir, að Þjóð-
verjar skuldbindu sig til að vinna að
þessum þætti málsins, sem minnzt
væri á, varðandi hugsanlega frest-
um á framkvæmd samnings þess, er
hér væri til umræðu Spurðist þing-
maðurinn fyrir um, hvort ekki væri
rétt að íslendingar áréttuðu þennan
skilning sinn á skuldbindingu Þjóð-
verja í sérstakri orðsendingu
Einar Ágústsson utanríkisráð-
herra sagði það rétt hjá þingmann-
inum að Þjóðverjar hefðu tekið fram,
að þeir myndu beita sér af alefli fyrir
þessu atriði, og þegar yrði af okkar
hálfu sent bréflega árétting á þessu
efni.