Morgunblaðið - 13.03.1976, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. MARZ 1976
19
Hjálmar R. Bárðarson, siglingamálastjóri:
er sannara reynist
Víst skal
I Morgunblaðinu 20.
febr. 1976 er birt grein
eftir herra Jón Arnason,
alþm., formann fjárveit-
inganefndar Alþingis, er
hann nefnir „Hafa skal
það er sannara reynist“.
I.
Ég er fyllilega sammála for-
manni fjárveitinganefndar um að
í öllum atriðum þessa máls sem
annarra beri að hafa það, er sann-
ara reynist.
Grein mín, „Öryggi á sjó og
fjárveitingar", sem birtist í Morg-
unblaðinu 11. september 1975 var
einmitt rituð vegna þess að í opin-
berri skýrslu Sjóslysanefndar fyr-
ir árið 1974 var að minum dómi
hallað réttu máli, en þar segir
m.a. að Sjóslysanefnd hafi ritað
fjárveitinganefnd Alþingis og
óskað þess, að hún tæki tillit til
þarfar á auknu eftirliti við
ákvörðun fjárveitinga til Sigl-
ingamálastofnunar ríkisins — og
síðan segir orðrétt í skýrslu Sjó-
slysanefndar 1974: „Fjárveitinga-
nefnd taldi sig hi'ns vegar ekki
geta orðið við þessum tilmælum,
þar eð engar sérstakar ábending-
ar eða tillögur í þessa átt hefðu
komið frá Siglingamálastofnun-
inni sjálfri eða viðkomandi ráðu-
neyti.“ Þessi ummæli, sem höfð
eru eftir fjárveitinganefnd, og
birt í opinberri skýrslu og síðar í
fjölmiðlum, komu mér svo mjög á
óvart, að ég sá mér ekki annað
fært en að bera hönd fyrir höfuð
og koma þvi á framfæri opinber-
lega, sem ég veit sannast og rétt-
ast. Það er svo sannarlega stað-
reynd, að ár eftir ár hefi ég í
fjárlagastillögum fyrir Siglinga-
málastofnunina farið fram á auk-
ið starfslið og auknar fjárveiting-
ar, bæði vegna öryggismála skipa
og sjófarenda og vegna olíumeng-
unarmála
Eg er því þakklátur að formað-
ur fjárveitinganefndar staðfestir
þetta óbeint í grein sinni, þar sem
hann segir frá efni bréfs míns til
fjárveitinganefndar, dags. 29.
nóv. 1974. Þegar það bréf var rit-
að hafði samgönguráðr.neyt-
ið tilkynnt mér, að launaliðurinn í
tillögum stofnunarinnar frá 15.
mai 1974 hefði verið lækkaður um
6,53 milljónir króna og allar til-
lögur um aukið starfslið hefðu
verið felldar nióur. Málið hefur
því sýnilega verið afgreitt hjá
fjarveitinganefnd einhvern
tímann fyrir 29. nóv. 1974, ásamt
athugun á þeirri greinargerð, sem
fylgdi tillögum stofnunarinnar.
1 grein formanns fjárveitinga-
nefndar kemur fram, að þetta
bréf er tekið til athugunar og
sérstakrar afgreiðslu, og þá gert
ráð fyrir fastráðningu á tveimur
nýjum skoðunarmönnum til
skyndiskoðana á öryggisbúnaði
fiskiskipa.
II.
Varðandi fastráðna skipaskoð-
unarmenn var í fjárlagatillögum
stofnunarinnar fyrir árið 1975
lagt til, að fastráðnir yrðu 4 nýir
skipaskoðunarmenn utan Reykja-
víkursvæðisins til viðbótar við þá
4 eftirlitsmenn, sem fyrir eru, og
fengju þeir sömu laun og fast-
ráðnir skipaskoðunarmenn, sem
búsettir eru á Reykjavíkursvæó-
inu. Hugmynd Siglingamálastofn-
unarinnar var (og er) sú, að þess-
ir starfsmenn fengju sérþjálfun í
einstökum greinum starfsins og
fengju starfsaðstöðu á Isafirði,
Akureyri, Néskaupstað og í Vest-
mannaeyjum og ferða-aðstöðu
hver á sínu svæði að undanskild-
um Vestmannaéyjum.
1 nóvember 1974 tilkynnti sam-
göngumálaráðuneytið mér, að
m.a. ofangreindar tillögur stofn-
unarinnar í fjárlagatillögum fyrir
árið 1975 hefðu verið felldar nið-
ur.
Þar eð mér þótti þetta slæmar
fréttir að fá, þá ritaði ég umrætt
bréf dags. 29. nóv. 1974 beint til
fjárveitinganefndar Alþingis, og
vakti þar athygli nefndarinnar á
hafa það
þessum atriðum fjárlagatillagna
stofnunarinnar.
Eftir fyrrgreindar uppiýsingar
frá samgöngumálaráðuneytinu
um afgreiðslu fjárlagatillagnanna
barst mér engin frekari upplýsing
um neina breytingu á fjárveit-
ingu til stofnunarinnar, hvorki
frá fjárveitinganefnd né frá sam-
gönguráðuneytinu.
Það er satt og rétt sem segir í
grein formanns fjárveitinga-
Hjálmar R. Bárðarson
nefndar, að það er ekki fyrr en á
fundi mínum hjá fjárveitinga-
nefnd á sl. hausti (1975) að mér
er tjáð, að fjárveitinganefnd hafi
við lokaafgreiðslu á fjárlögum
ársins 1975 veitt heimild til fast-
ráðmngar á tveimur skoðunar-
mönnum til skyndiskoðana á bún-
aði.
í grein sinni telur formaður
fjárveitinganefndar það ámælis-
vert, að siglingamálastjóri skuli
ekki hafa grennslazt fyrir um það
allt árið 1975 „...í hvaða sam-
bandi tveggja milijón króna
hækkun á launalið Siglingamála-
stofnunarinnar hafi átt sér stað“.
Tölurnar, sem um ræðir, eru þess-
ar, eins og þær koma fram:
a) 1 frumvarpi til fjárlaga fyrir
árið 1975, laun kr. 30.739.000.—
b) í fjárlögum 1975, kr.
32.739.000,—
c) í fjárlagatillögum stofnunar-
innar 1975, kr. 37.269.000,—
Þetta má því líka orða svo, að í
stað um 6,5 milljón króna lækkun-
ar launaliðs í fjárlagatillögum
ársins 1975 frá tillögum Siglinga-
málastofnunarinnar hafi endan-
lega verið fallizt á, að í fjárlögum
ársins 1975 skyldi lækkunin nema
um 4,5 milljónum króna.
Engin sundurliðun er á þessum
lið, hvorki í fjárlögum né i frum-
varpi til fjárlaga, en þar eð sam-
gönguráðuneytið hafði tilkynnt
siglingamálastjóra, að engar nýj-
ar stöður hefðu verið samþykktar,
þá er ekki, að mínum dómi, óeðli-
legt að áætla, að þessi hækkun
feli í sér almennar áætlaðar
launahækkanir frá því að frum-
varp til fjárlaga er samið, þar til
fjárlög eru afgreidd. Samgöngu-
ráðuneytið hafði heldur enga
vitneskju fengið um, að hér væri
um að ræða laun tveggja fastra
skoðunarmanna við Siglingamála-
stofnunina. Það er því ekki að
ástæðulausu að sú hugmynd
hvarflaði að mér, hvort ekki væri
meiri hagsýni í því að ráðuneyt-
unum yrði látin í té sund-
urliðuð uiðurstaða ! á lokatölum
fjárlaga fyrir þær stofnanir, sem
undir ráðuneytin heyra. Auðvitað
mætti segja, e.t.v. með nokkrum
rétti, að það væri skylda forstöðu-
manna stofnana að fylgjast betur
með umræðum fjárlaga í Alþingi,
en þar myndi væntanlega meiri
starfstími fara til þessa í heild,
heldur en ef t.d. fjárlaga- og hag-
sýslustofnun tæki saman sundur-
liðun fjárlagaliða fyrir stofnanir
einstakra ráðuneyta.
III.
Þrátt fyrir framanritað er það
þó staðreynd, að fjárveitinga-
nefnd Alþingis við lokaafgreiðslu
fjárlaga ársins 1975 tók upp fjár-
veitingu fyrir tveimur nýjum
stöðum fastráðinna skipaskoðun-
armanna, sem hafa skyldu á
hendi skyndiskoðanir um allt
land, en niður voru felldir þeir
fjórir skipaskoðunarmenn, sem
stofnunin hafði lagt til að ráðnir
yrðu með búsetu utan Reykjavik-
ursvæðisins. Engin sérstök fjár-
veiting virðist þó vera til ferða-
laga þessara skyndiskoðunar-
manna
Hér skal einnig hafa það, er1
sannara reynist, og mér er því að
sjálfsögðu ljúft að staðfesta það
opinberlega. Astæðan fyrir því,
að þetta atriði ver ekki nefnt í
grein minni, sem birtist í Morgun-
blaðinu 11. september 1975, er
hins vegar að sjálfsögðu líka aug-
ljós. Það var ekki viljandi farið
með rangt mál, því að hvorki sam-
gönguráðuneytið né siglingamála-
stjóri hafði þá hugmynd um að
við lokaafgreiðslu fjárlaga ársins
1975 hafði verið tekin inn fjár-
veiting fyrir þessum tveimur
nýju stöðum skipaskoðunar-
manna.
1 grein sinni segir formaður
fjárveitinganefndar að umrædd
Morgunblaðsgrein mín frá 11.
september 1975 hafi verið endur-
prentuð að öllu leyti óbreytt og án
athugasemda í Sjómannablaðinu
Víkingi.
Einnig í þessu atriði efast ég
ekki um að formaður fjárveitinga-
nefndar er mér sammála um að
hafa það, sem sannara reynist.
Grein mín, sem birtist i Morg-
unblaðinu 11. september 1975, fór
samtímis til Sjómannablaðsins
Víkings, sem óskaði eftir að fá að
birta greinina. Nú er Sjómanna-
blaðið Víkingur mánaðarblað, og
svo mun hafa staðið á, að ekki
varð rúm fyrir greinina i næsta
tölublaði.
Greinin birtist svo í þarnæsta
tölublaði Sjómannablaðsins Vík-
ings. Um þetta gat ég engu ráðið,
en sannleikurinn er sagna beztur,
og því má ekki skoða greinina í
Sjómannablaðinu Víkingi sem
annað en grein, sem skrifuð var
eftir beztu vitneskju á sinum
tíma, en birting hafði tafizt. Af
þessari síðbúnu birtingu greinar-
innar er ég algjörlega saklaus, og
um það getur ritstjórn Sjómanna-
blaðsins Víkings eflaust vottað.
IV.
En þá vil ég að lokum víkja
nokkrun orðum að sjálfu efni
þessa máls, um ráðningu fleiri
fastra skipaskoðunarmanna við
Siglingamáiastofnum ríkisins.
Eins og fram kom hér að fram-
an, þá var hugmyndin í fjárlaga-
tillögum Siglingamálastofnunar-
innar fyrir árið 1975 sú, að fast-
ráðnir yrðu fjórir nýir skipaskoð-
unarmenn utan Reykjavíkur-
svæðisins, sem sé á ísafirði, Akur-
eyri, Neskaupstað og Vestmanna-
eyjum. Sama tillaga var aftur tek-
in upp í fjárlaga tillögum Sigl-
ingamálastofnunarinnar fyrir ár-
ið 1976, en þær tillögur voru gerð-
ar 26. apríl 1975.
Auk þess var Iagt til að tekinn
yrði upp sérstakur liður fyrir
rekstrarútgjöld skipaskoðunar-
stöðva á Isafirði, Akureyri og
Neskaupstað. Gert er þar ráð fyr-
ir leiguhúsnæði, herbergi, helzt
nálægt höfninni, með búnaði, svo
og rekstri einnar jeppabifreiðar
til skipaskoðunarferða um hvert
þessara þriggja umdæma.
I greinargerð stofnunarinnar
segir m.a.: „Um þetta hefur verið
gerð tillaga undanfarin ár.....
Þessi endurbót á skipaskoðun ut-
an Reykjavíkursvæðisins er fyrir
löngu síðan oðrin brýn nauðsyn,
og verður reyndar ekki séð að
framkvæmd geti dregizt lengur
en orðið er.“
Þetta var lika ritað (26. apríl
1975) áður en samgönguráðu-
neyti og siglingamálastjóra var
kunnugt um, að fjárveitinga-
nefnd hafði við lokaafgreiðslu
fjárlaga fyrir árið 1975 tekið inn
fjárveitingu til að fastráða tvo
skyndiskipaskoðunarmenn við
stofnunina.
Þar eð þessi tillaga stofnunar-
innar líka var felld niður úr fjár-
lagatillögum ársins 1976, lagði
siglingamálastjóri til við fjárveit-
inganefnd, að til málamiðlunar
yrði ráðningu þessara fjögurra
skipaskoðunarmanna utan
Reykjavíkursvæðisins slegið á
frest, en i stað þessyrðu þeir tveir
skyndiskipaskoðunarmenn, sem
heimild var til að ráða til starfa
við stofnunina i Reykjavík, ráðnir
strax um áramót,- en að þeir yrðu
sérþjálfaðir í þeim greinum, sem
mest er þörf á nú. Auk þess væri
gert ráð fyrir auknum ferðum
fastráðinna sérmenntaðra skipa-
skoðunarmanná um allt land, til
að tryggja sem bezta og jafnasta
árlega skoðun allra íslenzkra
skipa.
Sú skoðun virðist vera mjög
áberandi aó skyndiskoðun á
öryggisútbúnaði skipa á milli
reglulegra skoðana sé mikilvæg-
asta úrlausn öryggis skipa. Ef
með öryggisbúnaði er átt við
björgunartæki, eins og björgunar-
báta, neyðarblys, linubyssur,
björgunarbelti, siglingatæki og
annan slíkan búnað, þá er hér um
mikinn misskilning að ræða. Að
sjálfsögðu er mjög mikilvægt að
þessi búnaður sé í bezta lagi,en
Siglingamálastofnunin hefur oft
gert slíkar skyndiskoðanir á þess-
um öryggisbúnaði á milli ársskoð-
ana, og reynslan hefur verið sú,
að ef um er að ræða skip, sem er í
fullri notkun og Undur góðri skips
stjórn, þá hafa yfirleytt flest öll
þau atriði, sem máli skipta, verið í
lagi við skyndiskoðun ef ársskoð-
un hefur verið vel og samvizku-
lega gerð af vel færum skoðunar-
manni. Ef ársskoðun skipsins
hins vegar hefur verið ábótavant,
þá er að sjálfsögðu ekki að sökum
að spyrja.
Skoðun þessa öryggisbúnaðar
er þó yfirleitt ekki eins mikið
vandamál og ýmis sérstök atriði,
sem eru geysilega mikilvæg fyrir
öryggi skipanna, en krefjast tölu-
verðrar sérþekkingar af skoðun-
armönnum. Hér er t.d. hægt að
nefna atriði eins og styrkleika
togála og festingar þeirra í skipið,
sömuleiðis staðsetningu og ekki
síður festingu á rúllum og kast-
blökkum í skipunum, öryggisloka
á spilum við þau og í brú, sundur-
hólfun með uppstillingu í lest,
brunavarnabúnaði, rafkerfi skip-
anna, sem valdið getur bruna i
vélarúmi, röralagnir og ventla á
austurkerfi og til slökkvistarfa,
tæringarvörn i stálskipum, vatns-
þétta lokun á lúgum og hurðum
og fleira þessu líkt.
Til þessara starfa allra þarf sér-
þjálfaða skoðunarmenn til að
ferðast um landið og aðstoða og
leiðbeina lausráðnum skoðunar-
mönnum við skoðun og fram-
kvæma þær skoðanir, sem sér-
þekkingu þarf til. Þessir skoðun-
armenn eru til við stofnunina, en
allt of fáir til að geta annað slík-
um störfum um allt land, og þess
vegna er ársskoðun mjög misjöfn.
Meginmálið er því ekki að ráða
tvo nýja menn til að ferðast um og
skoða öryggisbúnað, heldur að
fjölga sérþjálfuðum skoðunar-
mönnum, sem senda má til skiptis
hvert á land sem er tíl sérskoð-
ana, hvern í sinni sérgrein, og til
að aðstoða og þjálfa lausráðna
skoðunarmenn í starfi.
Nú standa málin þannig, að
samgönguráðuneytið hefur leitað
eftir þvi að fá upplýst endanlega,
hvaða störf verður heimilað að
fastráða í við Siglingamálastofn-
un ríkisins á árinu 1976, en ennþá
mun ekki hafa fengizt heimild til
að auglýsa þær stöður lausar til
umsóknar. Mér skilst þó að ekki
muni þess langt aó bíða að endan-
legt svar berist, enda er launalega
séð enginn munur á því, hvort t.d.
umræddir tveir fastráðnir skipa-
Framhald á bls. 22