Morgunblaðið - 13.05.1976, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. MAÍ 1976
8KRA
um vinninga í Happdrætti Háskóla íslands í 5. flokki 1976
Nr. 30934 kr,
Nr. 33579 kr.
Nr. 4233 kr
1.000.000
500.000
200.000
Þessi númer hlutu 50.000 kr. vinning hvert:
378« 14598 18217 29945 38961 43639 49255 52115 55035
«809 15109 23477 32109 39263 43709 50052 52827 57054
8134 15709 2470« 32179 39570 44773 50960 53009 58452
858« UYITI 29611 35601 42801 48193 51878 54382
Aukuvinningur:
30933 k*. 50.000 30935 kr. 50.000
12
79
91
120
320
397
528
672
723
792
1028
1029
1185
1297
1451
1631
1640
1689
1712
2112
2242
2289
2364
2376
2468
2487
2653
2921
2922
2928
2957
2959
3024
3065
3092
3139
3421
3473
3515
3522
3530
3604
3625
3758
3846
3864
.3884
3912
.3925
3978
4011
4177
4251
4312
4409
4418
4446
4452
Þessi númer hlutu 10.000 kr. vinning hvert:
4776 7427 11322
4855 74.33 11371
4901 7478 11382
4909 7558 11483
4950 7635 11602
4992 7659 11C42
5073 7664 11771
5160 7843 1186.3
5198 7867 11978
5239 79.79 11981
5253 7954 12002
5263 8022 12060
5295 8097 12105
5382 8125 12153
5431 8128 12237
5451 8Z18 12292
5498 8308 12321
5534 8419 12326
5583 8426 12393
5596 8478 12445
5602 8550 12484
5672 8576 12503
5718 8590 12599
5735 8637 12816
57.36 8619 12850
5773 8804 12867
5818 8837 12952
5900 8897 12958
5916 8922 13029
6123 8927 13032
6170 8997 13051
6201 9029 13078
.6249 !*077 13250
62i3 92.2 13414
6278 9321 1 182
6317 9329 13487
6319 9380 13588
6326 9414 136-14
6330 9479 13672
6376 9635 1368.3
6393 9712 13685
6473 97.30 13718
6624 9790 1.3770
6629 9802 13818
6658 99i5 13897
6675 10140 Í4003
6678 10161 14025
6750 10178 14091
6957 10194 140161
6988 10-196 11109
7013 10737 1415.3
70.38 10759 14151
7068 10704 1418.3
7077 10876 14239
7102 10931 14.359
7126 10954 14615
7176 10979 14697
7255 11077 11835
7300 11089 15031
7.391 11180 15067
15234 18977 . 22150
15245 19023 22169
15.36.3 190.34 22298
1.5487 19118 22338
15518 19130 22348
15558 191.37 22394
15590 19211 22450
1.5674 19239 22-501
15679 19299 22534
15815 19318 22567
15840 19428 22687
15848 19517 22777
16036 19014 22822
16146 1! 8138 22826
16156 l!*06? 22895
16160 19809 25028
16236 19966 23081
1627.3 20056 23389
16558 20061 23429
16-155 20062 25108
16189 2»K>87 23500
16618 2015.3 23560
16651 20285 23581
16655 20300 23809
16685 20305 24012
16765 20.327 24031
16772 28343 24038
16789 20565 24128
16838 20583 211*1
168!16 20409 21219
16! >38 2011-1 24223
16910 20161 21247
17025 2051.3 21101
17118 20517 24179
17111 20667 ,'45|:;
171>. . -56'. / 21545
17218 20712 24566
17515 20776 21691
17171 20780 24716
17616 20801 2-18-13
17669 2081.3 21847
17801 2087II 24859
17812 20871 24956
17889 2095.”. 250.78
18020 20998 250! 14
18027 21101 2.3100
18185 21.362 25149
18201 2112.3 25186
18291 21170 25204
18298 21519 25.257
18115 21541 253.34
18150 21650 25557
18-191 21651 25115
18562 21761 25459
18578 21761 2546.!
18665 21810 25571
18718 21832 25573
18715 21845 25657
1881.: 21986 ‘25741
18860 22119 2.7761
25769 29056 32694
27799 29088 32718
25944 2! »094 32733
26013 290!»5 32866
26015 29099 33041
26020 29188 33071
26105 29231 33124
26171 29294 .3.3200
26186 29362 33243
2618!» 29.386 35277
26204 29403 3.3330
26262 29440 33333
26460 29485 35.357
26470 29502 3.3410
26478 29524 33449
26.397 2! »5.78 3.3615
26604 29721 33669
26618 29773 33794
26670 2978!» 33806
26692 2!*H0t 5.3975
26705 29801 31055
26825 2!»84!» ”.1048
26810 30001 54083
27019 50006 3-112.3
270.36 30009 51109
27117 :100.37 34210
27171 3018:: 34309
27183 5020«! 54532
27255 50317 34555
27504 10591 54422
27369 50151 51492
27.724 50918 31558
2757!» 30198 5162'»
2770!» 50!»oo 34845
277«»!* 50991 5-1988
27783 3.1002 35115
27817 51017 5.7165
2737!» 31108 55180
279.31 51123 35190
27958 .315.30 35215
28015 .313.78 3:7217
28101 51371 35.310
2810!* 314.37 5.7355
28! 23 51190 35360
28126 .”.1576 35381
2814”. 51590 55-122
28158 31655 5,5139
28211 5166!» 35454
2855!» .31702 .3.7462
28594 51765 3.757.3
28-105 318611 35642
28114 5I!*42 5.7754
28133 32327 55827
28523 32310 55! >60
2880!» 32-117 36011
28885 32487 56124
29007 321!*!» 36176
36261 40150 43831
36264 40178 43841
36280 40179 43845
36373 40263 45975
56421 40296 41057
36514 40534 4419!*
36551 40116 44222
36557 40457 11254
36820 40471 143!*4
.3*1866 40513 444**5
36880 40571 14583
5697-1 40621 14634
56980 40641 -11650
37141 40659 11711
372**0 40727 44712
37221 40798 14715
37233 40! »27 11728
37248 41037 1174.!
57532 4107*» 41764
57120 41241 44815
57485 412!»4 44851
3754*1 41298 1189*1
37573 113:50 11902
57610 41520 11!*06
37621 41545 15119
”.7631 41605 15129
57*146 41652 15280
57813 42005 45523
378.50 12021 156.33
37970 42**21 15642
58116 42»I58 15085
58158 42111 1 *739
38215 12289 15814
58291 42 .1 16056
58508 4258.5 1695!»
58409 12386 10108
3.818!» 42416 46183
38197 42155 46247
38525 4 246!» 10558
38666 4 2611 4038-1
38975 42674 16391
59**01 4269** 1648!»
5!*****!* 42958 1*1567
5910:3 421:94 16687
39159 13097 16721
39142 43160 16!
.39248 4.3235 1681!*
59550 43276 -10866
39.395 43291 10907
39425 13305 1*1955
59521 43381 10974
59575 43389 17**51
39*152 43124 17130
39761 13495 17178
39794 4.3537 17215
3!«80*i 455!*9 17495
.39821 1.3729 17525
39891 437.33 ' 176**8
3.9! »06 13764 17816
4***W4 13797 17876
47909 51954 55594
4 7!* 16 52**02 55639
47928 52102 55648
479.34 52124 55740
47'*0<i 52152 55804
18**36 52224 55919
48116 52526 55963
48191 52339 56004
18219 52358 56083
18171 52371 56110
18556 52381 56191
4862*» 52525 56253
48741 52526 56296
189.32 52528 56437
18!*!H> 52722 56470
49016 52750 56752
1!**»36 52887 56874
1!K**» | r. 2Í*87 56912
19062 531.32 57093
49**82 53299 57180
19103 53395 57303
192.31 53494 57350
49361 5.3526 57399
19362 53543 57415
19*148 5.3567 57472
19800 53585 57534
1982.3 53680 57565
19872 53702 57667
49955 53757 57852
50**85 53774 57983
5011*3 53796 57991
5**241 53806 58010
50.308 53810 58081
50322 5.3888 58144
5**377 5.3! »59 531.65
501.37 54037 58316
50410 54**77 58128
5**158 54174 58449
50522 54290 58616
5**525 54362 58617
5O509 54.381 58755
50611 54619 58914
5**624 54656 58926
50718 54735 58966
50799 547.36 59176
5085.3 54797 59193
5**913 54820 59245
50970 54969 59248
50978 55*185 59269
51009 55*186 59320
51142 55**98 59364
5115** 55145 59464
51186 55206 59502
51188 553**3 59528
51.308 55375 59532
51317 55388 59759
51350 55471 59775
518**6 55482 59850
51920 55535 69966
51951 5555!» 59977
VinoinKur »rrflu gn-iddir i skrifslofn ll:i|i|Mlrn-tlisins 1 Tjurn:iri;nlii 1 duj'k'Eu *m-niu |mnn da*;. sem dr&ltiir frr frain) kl. 10—16
rftir '25. mai. Vinnin*;smi<Vtr vi-rda hA vrra íiritaAir af iinilMMlsiiHiniiiiiii. Kndiirnv jun til 6. fl. írr frain 25. niai til 5. júni. ViA rnilur-
nvjun vrrAur aA afhrnd:i 5. flnkks miAiura. I tan Krvkjatíkiir itg ll.ifnarfjarA-.ir miinii miilMMlsmrnn ha|i|MlriHtisins *;rriA:i vinninga þA.
srm falla í þrirra ■imdirmi rftir þvi srm innhrimtufi- þrirRi hrrkktir til.
Krvkjavik. 11. inai 1976.
lláskóla Islands
— Aðferð
Framhald af bls. 13
leiðir til rangrar niðurstöðu einn-
ig fyrir tímabilið 1760 — 63.
III
Ef reynt er að beita þessari
aðferð á seinni hluta Hör-
mangaratímans, þau ár, sem linu-
rit Gisla nær yfir í grein hans 11.
okt. sl., verður niðurstaðan hin
sama. Það er rangt, að aðal-
ástæðan til slæmrar afkomu
Islandsverzlunarinnar siðustu ár
Hörmangarafélagsins hafi verið
hátt verð á korni (rúgi). Megin-
ástæðan er margra ára samfelld
harðindi á íslandi. Harðindin
urðu þess valdandi, að tekjur
f’élagsins rýrnuðu mjög. Hör-
mangarafélagið hafði tekjur sínar
af sölu íslenzkra afurða erlendis
og útflutningur á vörum frá
Islandi dregst mjög saman á
þessu tímabili. íslenzkar út-
flutningsvörur á þessum tíma má
flokka í þrennt, sjávarafurðir, bú-
vörur og prjónles. Samdráttur í
útflutningi sjávarafurða stafaði
sem kunnugt er af margra ára
aflabresti og einnig af því, að
meiri þörf var fyrir sjávarafurðir
í landinu sjálfu á þessum árum.
Harðindi til landsins voru sem sér
engu minni en til sjávarins og
sum árin féll búpeningur unn-
vörpum. Slíkt bitnaði að sjálf-
sögðu mjög á útflutningi búvöru,
sem mjög dró úr.
Harðindin urðu þess einnig
valdandi, að félagið varð að flytja
meira mjöl en ella til landsins og
útgjöld þess urðu af þeim sökum
meiri. (Það er misskilningur, að
breyting á neyzluvenjum hati
orðið á þessum árum). Óhætt er
að fullyrða, að Hörmangarafélag-
ið hefði ekki tapað á Islands-
verzluninni á þessum árum, ef
árferði hefði verið allan tímann
(1743—58) jafngott og á fyrstu
árum þess eða tímabili Lausa-
kaupmannafélagsins (1733—42)
þrátt fyrir hátt kornverð; en á
hinn bóginn er ljóst að hátt korn-
verð á einhvern þátt í slæmri af-
komu Hörmangarafélagsins
síðustu árin. Ef félagið flytur inn
10.000 tunnur af rúgmjöli í meðal
árferði og borgar 1 rd. 32 sk.
fyrir tunnuna, sem er lágt verð,
er ljóst, að langvarandi harðindi
valda miklum útgjaldaauka, ef
félagið þarf að auka innflutning
upp í 14.000 tunnur á ári og þarf
að borga t.d. 2 rd. fyrir tunnuna.
(1 rd. = 96 sk.) Slíkt dæmi gefur
góða hugmynd um það, hvílíkur
útgjaldaauki félaginu gat orðið að
hörðu árferði á íslandi.
Til dæmis um samdrátt í út-
flutningi má nefna, að í desember
1756 skrifar stjórn Hörmangara-
félagsins konungi og segir m.a.,
að Hólmshöfn (Reykjavík) gefi í
meðalárferði af sér 400 skippund
af algengustu tegund skreiðar, en
á yfirstandandi ári hafi ekki
borizt þaðan nema 13—14 skip-
pund. Óhætt er þó að fullyrða að
samdráttur í útflutningi hafi ekki
orðið eins mikill þetta ár fyrir
landið i heild og þessar tölur gætu
gefið til kynna.
Um verðmæti farmanna frá
íslandi i meðalári á þessu tímabili
má fá nokkra hugmynd með því
að athuga, hvað hátt þeir eru
vátryggðir. Á fyrstu árum sínum
lét félagið vátryggja þá hjá
Vátryggingafélagi Kaupmanna-
hafnar og hér má finna eftir-
farandi upphæðir: 158.000 rd. eitt
ár, annað ár 161.000 rd., enn-
fremur 166.500 rd. og 166.000 rd.,
og eitt árið er vátryggingarupp-
hæðin 164.300 rd. Það skal tekið
fram, að hér er átt við farmana
frá öllum höfnum landsins
samanlagt. Þessar vátryggingar
voru kostnaðarsamar og líklegt
virðist að verðmæti farmanna sé
metið hér sízt of hátt.
Um árangurinn af því að beita
mjöl- og skreiðaraðgerðinni á það
tímabil, sem hér hefur verið til
meðferðar 1750—72, má segja
almennt, að það leiði til þess, að
menn komist að rangri niður-
stöðu. Mér virðist þó, að það
mundi vera forvitnilegt fyrir les-
endur að fá eins og einn áratug
skýrðan út samkvæmt mjöl- og
skreiðaraðferðinni til þess að
unnt verði að átta sig betur
á þessu, og þess vegna legg ég
til, að Gísli Gunnarsson
gefi lesendum nýtt sýnishorn af
beitingu mjöl- og skreiðarað-
ferðarinnar og velji timabil,
þegar ekki ríkja samfelld
harðindi á Islandi. Ég legg til, að
hann velji timabilið 1720—30.
Eftir því sem hann segir, þarf
hann 5—10 ára svigrúm til að
koma mjöl- og skreiðaraðferðinni
að, og ef honum lízt illa á þriðja
áratuginn, ætti ekkert að vera því
til fyrirstöðu, að hann tæki ein-
hvern annan áratug á tímabilinu
1602—1730. Hann þarf ekki endi-
lega að segja allt, en hann er hér
með beðinn um að skýra lesend-
um frá því í blaðagrein, hvers
vísari hægt sé að verða um af-
komu íslandsverzlunarinnar á
tímabilinu 1720—30 með því að
beita mjöl- og skreiðaraðferðinni
og jafnframt er hann beðinn um
áð útskýra það, hvernig hann
kemst að niðurstöðum sínum.
IV
Grein Gisla 23. marz bendir til
þess, að hann hafi ekki áttað sig
fyllilega á því, hvert ég hef verið
að fara með skrifum minum og
mér þykir því tilhiýðilegt að
skýra þetta ögn fyrir honum.
Þegar viðtalið við Gisla um
einokunarverzlunina var birt í
Þjóðviljanum 10. ág. sl. sumar,
hafði ég í allmörg ár unnið að
rannsókn á deilum Hörmangara-
félagsins og Islendinga 1752—57,
og ég hafði smám saman myndað
mér ákveðna skoðun á bókhaldi
félagsins. Þegar ég hóf þessa
rannsókn, var ég ekki mjög trúað-
ur á, að þessu bókhaldi væri að
treysta, en ég komst smám saman
á aðra skoðun. Því meira sem ég
kynnti mér sögu félagsins og
einkum þó deilur þess við
íslendinga, samfara því, að þekk-
ing min á bókhaldi félagsins
jókst, þeim mun sannfærðari varð
ég um, að bókhaldið væri með
afbrigðum traust og nákvæmt, og
að þar væri ekkert, sem tor-
tryggni gæti vakið varðandi bók-
haldið sem slikt. En til hvers
hefði Hörmangarafélagið líka átt
að falsa bókhald sitt? Félagið var
ekki framtalsskylt né bókhalds-
skylt. Það valdi endurskoðendur
úr hópi eigin hluthafa. Enginn
hafði aðgang að bókhaldinu nema
stjórn félagsins og æðstu starfs-
menn þess og félagið greiddi ekki
tekjuskatt eða útsvar af tekjum
og þaðan af síður eignarskatt.
Eftir að ég hafði myndað mér
skoðun á bókhaldinu fékk ég
danskan sérfræðing í bókfærslu
til að athuga bókhald félagsins.
Niðurstaða hans varð sú, að bók-
haldið virtist vera algerlega lýta-
laust (eða „perfekt” eins og hann
orðaði þetta) og hvergi vottaði
fyrir, að höfð væru brögð í tafli.
Hann staðfesti þannig þá skoðun,
sem ég hafði myndað mér á þessu
bókhaldi og ég er því ekki í vafa
um að bókhaldi Hörmangara-
félagsins er að treysta og að rétta
aðferðin til að reikna út gróða
íslandsverzlunarinnar á tímum.
þessa félags er að nota bókhald
þess.
En svo kom Gísli Gunnarsson
fram á sjónarsviðið síðastliðið
sumar og lýsti yfir, að hann ætlaði
að skrifa doktorsritgerð um gróða
einokunarverzlunarinnar og nota
til þess sérstaka aðferð. I áður-
nefndu viðtali í Þjóðviljanum 10.
ág. sagði hann: „Doktorsritgerð
mín væntanleg á að vera einhvers
konar kostnaðarúttekt á dönsku
einokunarverzluninni. Hver var
gróðinn og hvert fór hann. Ég
mun að mestu leyti takmarka mig
við átjándu öldina, enda heimild-
ir fyrst og fremst frá þeim tíma."
Ekki var nema eðlilegt, að mér
léki hugur á að kynnast því, hvað
þessi maður hefði að segja um
gróða Hörmangarafélagsins og
hvers virði aðferð hans væri. í
Morgunblaðinu 18. sept. sl. lagði
ég fram þær tölur um afkomu
félagsins á árunum 1743—58, sem
finna má í bókhaldi þess, og
stuttu seinna, 11. okt., skrifaði
Gísli grein í Morgunblaðið, sagði
frá aðferð sinni (sem ég kalla
mjöl-og-skreiðaraðferðina) og
hélt fram þeirri skoðun, að bók-
haldi Hörmangarafélagsins
mundi vera lítt treystandi. Fyrir
þeirri skoðun færði hann þó eng-
in rök að mínu mati. Hann nefndi,
að í tilteknu bréfi frá félaginu til
rentukammersins (árið 1760)
tíundaði félagið töp áranna
1756—1758, en í grein minni i
Morgunblaðinu 24. des. sl. benti
ég á, að hér væri ekki um nein rök
að ræða fyrir þeirri skoðun, að
bókhaldi félagsins væri lítt treyst-
andi, fyrst þessar tölur væru ekki
úr bókhaldinu, þótt svo þessar
tölur væru rangar. Annað í grein
hans, sem hann færði fram þeirri
skoðun til stuðnings, að bókhaldið
væri marklaust, tel ég fullyrðing-
ar út í bláinn, þar á meðal, að
saldóbók félagsins (sem Gisli
kallar Rsk. 140—16) hafi verið
samin á árunum 1760—70, og þótt
svo hefði verið, sýndi það ekki að
tölurnar i henni væru falsaðar.
Fullyrðingar um, að félagið hafi
aflað sér nýrra hluthafa með því
að falsa bókhaldið, er heldur ekki
rökstudd á nokkurn hátt, en mér
er ljúft að mæta röksemdum hans
varðandi þetta, ef hann leggur
þær fram.
Okkur Gísla greinir þannig á
um traustleika bókhalds Hör-
mangarafélagsins. Hann telur, að
á því sé ekkert að byggja (sjá
einnig grein hans 23. marz um
talnameðferð Hörmangara
1756—58, sem auðvitað aðskilur
sig ekkert frá talnameðferð
þeirra 1743—55) og álítur, að
reikna beri (eðametaberi) gróða
einokunarverzlunarinnar út með
mjöl-og-skreiðaraðferðinni. Ég tel
hins vegar, að bókhaldið sé með
afbrigðum traust og rétt sé að
treysta á það, ef menn vilja kynna
sér afkomu einokunarverzlunar-
innar á þessum tíma. Samt vil ég
gjarnan kynnast því, hver niður-
staðan er, ef þessi afkoma er
reiknuð út samkvæmt mjöl-
og-skreiðaraðferðinni. En þegar
ég bið höfund þessarar aðferðar
um það (í grein minni í Mbl. 24.
des. sl.) að sýna mér og öðrum,
hvernig farið sé að því að reikna
þetta út og hver útkoman sé fyrir
tvö tiltekin tímabil, gerist hann
viðskotaillur, rétt eins og þessi
beiðni komi illa við hann. Þegar
ég lagði fram þessi tiimæli mín,
hafði ég þó auðvitað í huga um-
mæli hans úr Þjóðviljaviðtalinu,
sem tilfærð hafa verið, en sam-
kvæmt þeim ætlaði hann að kom-
ast að því, hver gróðinn hefði
verið og hvert hann hefði farið.
V
tJr grein Gísla 23. marz sl. þykir
mér rétt að minnast sérstaklega á
eitt atriði. Gísli hafði í grein sinni
11. okt. sl. komizt að orði sem hér
segir: „Þegar rúgverð hækkaði
skyndilega 1754—55 (og hélzt
hátt í mörg ár) höfðu nýjar
neyzluvenjur með tiiliti til korn-
vöru skapazt þannig, að samdrátt-
ur í korninnflutningi varð mjög
óvinsæll meðal íslendinga og
konungur greip inn í með til-
skipunum (og Hörmangarar stór-
töpuðu).“ Það sem stendur í
sviganum sfðast í setningunni
hafði ég skilið þannig, að Gísli
ætti hér við það, að stórtap hefði
verið á rekstri Islandsverzlunar-
ipnar síðustu ár Hörmangara-
‘a * auM.«*« « * a* n n * * s «.,* .* *
timans. í grein sinni 23. marz
neitar Gísli því, að þetta sé rétt
skilið. Ég tel þó, að eðlilegt hafi
verið að túlka þetta eins og ég
gerði. Það er staðreynd, að á þess-
um árum var tap á verzluninni
(sjá grein mína í Mbl. 18. sept.
sl.). I sviganum hefði átt að
standa (og afkoma félagsins
versnaði að mun), ef meining
hans var sú, sem hann segir í
grein sinni 23. marz. Svo er að sjá,
að hann tjái sig heldur ekki í
þessari grein nógu skýrt og
nákvæmt, þvi að hann talar um,
að ég geri rökvillu, en á hér ber-
sýnilega við, að ég geri túlkunar-
villu.
Það skiptir raunar litlu máli,
hvort ég hef misskilið orð Gísla i
áðurnefndum sviga. Ef menn tjá
sig þannig, að þeim séu margar
leiðir færar til skýringa á orðum
sinum, stafar það stundum af
nauðsyn, eins og t.d. hjá stjórn-
málamönnum. En í sagnfræðinni
er slík nauðsyn aldrei fyrir hendi.
Þar er það meginatriði að tjá sig
sem skýrast og ótvíræðast. í skoð-
anaskiptum okkar Gísla er aðalat-
riðið hins vegar það, hvað hægt er
að benda á þeirri skoðun til stuðn-
ings, að beiting mjöl- og skreiðar-
aðferðarinnar eigi rétt á sér og
geti borið jákvæðan árangur.
1 grein minni í Morgunblaðinu
24. des. sl„ hafði ég sett fram
ágizkun um það, að i upphæð
þeirri, 14.695 rd. 1 sk., sem lögð
var fram á aðalfundi félagsins í
des. 1756 sem tap á íslandsverzl-
un félagsins reikningsárið 1756
(nýársdagur félagsins er 1.
sept., sem er gamall nýársdagur
og var t.d. notaður í Rúss-
landi fram til 1700), hafi verið
reiknað með leigu af íslands-
verzluninni fyrir árið (almanaks-
árið) 1756. Ágizkun mín var orð-
uð sem hér segir: ,,og er þá rétt að
gera ráð fyrir, að hér sé reiknað
með fullri leigu af íslandsverzl-
uninni árið 1756.“ Ég efast ekki
um að lesendur hafi skilið, að ég
komst svona að orði vegna þess að
ég hafði ekki rannsakað þetta
mál, og að hér var um ágizkun að
ræða; og það er eðli ágizkana, að
þær geta reynzt rangar, annars
væri ekki um ágizkun að ræða,
heldur fulla vissu.
Ástæðan til þess, að ég hafði
ekki gert rannsókn á þessu atriði,
var einfaldlega sú, að þetta atriði
kemur hvergi við sögu í ritgeró
minni um deilur Hörmangarafé-
lagsins og íslendinga 1752—57 og
þýðing þessa atriðis var afskap-
lega lítil í grein minni í Mbl. 24.
des. sl„ svo lítil, að ég taldi ekki
réttlætanlegt að eyða tíma í að
gera rannsókn á þessu. Ég lét þvi
nægja að setja þetta fram sem
ágizkun.
Gísli er þeirrar skoðunar, að
þessi ágizkun muni ekki standast
og í grein sinni 23. marz setur
hann fram fullyrðingar varðandi
þetta. Svo er að sjá af því, hvernig
Gísli hagar orðum sínum ásamt
tilheyrandi notkun upphrópunar-
merkis, að hann neyti hér allrar
kunnáttu sinnar i sagnfræði og
getu til rannsókna; en niðurstað-
an verður þó sú, að hann sannar
hvorki eitt né neitt og lesandinn
situr eftir með þá hugsun, að
hann sé að reyna að afsanna eina
ágizkun með annarri ágizkun. Það
er athyglisvert við þetta, að þegar
Gísli fær loks tækifæri til að
halda áfram vísindalegri meðferð
á atriði, sem ég hef byrjað á og
gert tillögu um lausn á, bregzt
honum hin vísindalega bogalist.
Allir, sem vel eru að sér i sagn-
fræði, sjá, að meðferð hans á
þessu atriði á ekkert skylt við
vísindalega rannsókn á því, hvort
ágizkun mín standist um að verzl-
unarleigan fyrir árið 1756 sé
reiknuð með í áðurnefndri upp-
hæð. í þessari meðferð Gísla eru
vísindalegar kröfur ekki virtar.
Nokkrar fullyrðingar eru látnar
nægja. Lesendur standa eftir
jafnnær og áður. Nú standa bara
tvær ágizkanir gegn hvor annarri.
Þegar ég skrifa þessa grein, er ég
þó enn sömu skoðunar og fyir
varðandi þýðingu þessa atriðis og
ég hef heldur ekki nú talið
ástæðu til að eyða tíma í að rann-
saka þetta. En ef þetta skiptir
máli í ritgerð Glsla, þarf að sjálf-
sögðu að taka það öðrum tökum
en gert er í grein hans í Mbl. 23.
marz.
í marzgrein sinni minnist Gísli
s s n.n* m n t it ■ ».■ n sii. *.