Morgunblaðið - 21.05.1976, Síða 15

Morgunblaðið - 21.05.1976, Síða 15
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 21. MAl 1976 15 Sjálfsmynd, blýantsriss. Arabar, Alsír 1914. Tízkuteikning, vatnslitir, um 1920. . - 1 Lína Langsokkur, riss 1967. Academie Colarossi, og Grande Chaumiére, tekur sér síðan ferð til Alsír vorið 1914 og málar. í myndum hennar frá Alsfr kem- ur fram nýr og ferskur tónn, birta og dirfska í lit. Á þessum tíma kynnist hún finnska mál- aranum Valle Rosenberg sem verður ástmaður hennar, — hann á mikinn þátt í því að opna augu Siri fyrir því mark- verðasta í franskri nýlist þeirra tíma og þau snúa sér í samein- ingu að þvi að kryfja kúbismann, sem verður ráðandi f list þeirra næstu árin. Siri og Valle halda til ítalíu i febrúar 1915, og var aðalástæðan sú að Siri gekk með barni og þau gerðu sér ljóst að þau yrðu að snúa baki við hinu frjálsa og taumlausa bóhemalifi Parisar. Þau setjast að i þorpi nálægt Palermo á Sikiley og þar málar Siri nokkur lykilverk hins kúbistíska tímabils ferils henn- ar. Þetta voru órólegir timar, ítalía dregst inn i heimsstyrj- öldina og tortryggnin gagnvart útlendingum verður iilþolandi, þau ákveða að halda norður á bóginn og komast til Napoli eft- ir mikinn barning, Siri var þá á sjöunda mánuðinum og i Napoli eignast hún sveinbarn, soninn Carlo. Þau halda til Rómar og síðan Flórenz þar sem leiðir skiljast, stríðið þvingar Siri heim til Svíþjóðar í mai 1916, en Valle, sem var rússneskur ríkisborgari, varð eftir með soninn Carlo, seinna hrökklast hann til Parísar en heldur aftur suður á bóginn en er vísað úr landi árið 1919 ásamt öðrum rússneskum ríkis- borgurum, deyr úr lungnasótt í ættborg sinni Borgá í árslok sama ár. Siri og Valle sáust ekki fram- ar eftir aðskilnaðinn, fjölskylda hennar var á móti sambandi þeirra, — hún tekur saman við listamanninn Bertil Lybeck, sem hún hafði kynnzt i Paris og nú gekk með grasið í skónum eftir henni og eignast með hon- um tvær dætur, Liv (1918) og Söru (1920). Sambúð Siri og Lybeck varð stutt og stormasöm, því að hann felldi hug til annarrar lista- konu á miðju árinu 1920 og slitnaði þá upp úr sambandi þeirra, en vegna erfðaréttar barna þeirra gengp þau þó í formlegt hjónaband ári seinna. Að vígslunni lokinni og stuttum málsverði hélt hvort sína leið, — Lybeck til London en Siri til ítalíu á fund sonarins Carlo, sem Lybeck mun ekki hafa haft hugmynd um að hún átti. Nú verða þáttaskil í lífi Siri, hún gerist tízkuteiknari og á næstu árum eyðileggur hún flest verk sín frá tfmabilinu 1910—20. En Siri hafði gengið frá skiln- aði við Lybeck árið 1924, sótti hún börn sin þrjú, sem höfðu verið í fóstri, Carlo á ítalíu og telpurnar í Kaup- mannahöfn. Þau settust öll að i Simpnás við Álandshaf og nú tekur hún aftur að mála af kappi, einkum fjölskyldumynd- ir auk þess sem hún skrifar greinar í Dagens Nyheter. Á árunum 1926—30 fæst hún við að mála miniatúrur (smámynd- ir), en ferskur nýstíll hennar er var í andstöðu við hefðbundna venju féll ekki kaupendum í geð. Á árinu 1930 sezt Siri að í gömlu bakaríi í Lindingö við Stokkhólm, og eignaðist þar sitt fyrsta heimili er hún nefndi „Lillstugan" og þar átti hún eftir að búa ævilbngt, en bú- staðurinn breyttist smám sam- an eftir því sem árin liðu og varð hinn glæsilegasti vinnubú- staður. Fyrstu einkasýningu sína hélt hún í sænsk-franska galler- íinu í Stokkhólmi vorið 1932, sýndi þar aðallega barnamynd- ir. Á þessum árum safnaði hún að sér stórum vinahópi sem hafði áhuga á kvenréttindum og stjórnmálum. Haustið 1936 og vorið 1937 fékk Siri styrk til Parísardvalar og dvaldi þar ásamt Liv dóttur sinni, gekk m.a. i skóla André Lohte. Fráfall dóttur hennar, Liv, árið 1938 hafði mikil og djúp áhrif á Siri, og það tók hana mörg ár að jafna sig og greri eiginlega aldrei um heilt. Liv hafði sýnt miklar listrænar gáf- ur á myndlistarsviðinu og sið- ustu árin hafði verið mikil sam- vinna á milli þeirra, — við dauða hennar fór Siri alveg á taugunum og m.a. áritaði hún myndir sínar á tímabili með nöfnum þeirra beggja. Eftir þetta breyttist myndstíll Siri, hún sagði skilið við fyrri við- fangsefni, fjölskylduna, heima- stöðvarnar, börnin og sneri sér að hrjúfari viðfangsefnum sem snertu meir kviku alþjóðlegra vandamála. Myndir hennar fá harðneskjulegra yfirbragð og þessi stíll verður ríkjandi í list hennar til æviloka. Hún kynn- ist Berthold Brecht, sem þá var flóttamaður í Stokkhólmi, og teiknaði nokkrar myndir af skáldinu. Mikil sýning sem haldin var á verkum hennar í Stenmans- sýningarsalnum í Stokkhólmi árið 1944 varð mikill sigur fyrir Siri og opnaði augu landa henn- ar fyrir umfangi hennar sem listakonu. Eftir 1940 fer Siri að fá áhuga á að móta í leir og hún var raunar alla ævina að leita að nýjum tjáningarleiðum, reyndi stöðugt nýjar tækniað- ferðir og þannig snerti hún nær aldrei pentskúfinn til hags fyr- ir olíumálverkið síðustu 20 ævi- árin. Vann m.a. í málm- ræmutækni og lærði sandblást- ur á gamals aldri, til að geta rist rákir i steypu. Á Siri hlóðust opinber verkefni með vaxandi hylli sem listakonu og síðustu áratugi lífs hennar var hún stöðugt upptekin af einhverju þeirra, ásamt því sem haldnar voru yfirlitssýningar á ævi- verki hennar víða í Evrópu. Siri lagði leið sína til íslands árið 1949, en hún hafði kynnzt hópi íslendinga, sem dvöldust í Stokkhólmi við nám og störf á stríðsárunum. Dvaldi hún á ís- landi í 8 mánuði og varð fyrir miklum og djúptækum áhrifum af landi og þjóð. ^Það er vafalitið ekki auðvelt fyrir íslendinga að setja sig inn í myndheim listakonunnar Siri Derkert í Norræna húsinu, a.m.k. ekki þegar hinum þýðu landslags- og kúbistísku mynd- um sleppir. Sumar portrett- myndir hennar gerðar á stríðs- árunum leiða hugann að svip- uðum myndum á fyrstu Septembersýningum. Hið hrjúfara rissform er mjög ríkjandi á þessari sýn- ingu, sem að öðru leyti gefur hugmynd um flest það sem hún tók sér fyrir hendur frá fyrstu tíð. Þó mun að líkindum ýmis- Iegt vanta af lykilverkum henn- ar enda er þetta farandsýning og á slíkar sýningar er ekki allt falt. Frægð Siri Derkert hefur ekki borizt til Islands, hún er Svium svipað og Kjarval og Ás- grímur eru íslendingum og i þvi ljósi ber að nálgast sýning- una. Þeir sem búast við litrikum, ,,fögrum“ myndum verða vafa- lítið fyrir vonbrigðum, þvi að myndir listakonunnar eru þess eðlis að þær eéu flestar sein- teknar. Umgerð myndanna er ei heldur jafn glæsileg og oft má sjá á sýningum hér. Hér er það hinn hrjúfi kjarni, sem ræður ferðinni. — Þær eru eins og gróft kornbrauð, og máski verður list hennar bezt lýst með orðum mannsins sem sagði um slika brauðtegund: „Neyti maður hennar nógu lengi fer manni á endanum að þykja hún Ijúffeng." Siri Derkert lézt á Lidingö, 28. april 1973, 85 ára að aldri. Lögreglu smábæjar var mútað Frankfurt, 15. maí. Reuter. NÆR AI.LIR starfsmenn lög- reglustöðvar I Kronberg, smábæ norðvestur af Frankfurt, hafa verið ákærðir fvrir mútuþægni að sögn yfirvalda. Lögreglumennirnir eru 18 tals- ins og verða einnig ákærðir fyrir að hindra framgang réttvísinnar og fyrir vanrækslu í starfi. Þeir eru sakaðir um að þiggja mútur fyrir að fella niður ákærur, einkum fyrir ölvun við akstur. Ein mútugreiðslan nam 25.000 mörkum (um 1.7 millj. ísl. kr.). Einn bæjarbúa er sagður hafa sloppið við ákæru með þvi að greiða kostnað af jólaveizlu lög- reglumannanna. Aðrir lögreglumenn fengu ókeypis bjór fyrir að þykjast ekki taka eftir að barir voru opnir eftir lokunartíma. Nokkrir eru sagðir hafa æft sig í skotfimi með því að skjóta á umferðarmerki i nágrenninu. auglýsingasíminn e 22480 — JRoromibtobib c HAFNARSTRÆTI 18 LAUGAVEGI 84 HALLARMÚLA 2 Lamy penni Stúdentagjöf fyrir skóla lífsins iAMY meira úrval en þér haldiö

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.