Morgunblaðið - 09.07.1976, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. JULI 1976
15
Meðferð „pólitískra”
fanga á Indlandi
LONDON — Tveir menn, sem
setið hafa í fangelsum í Ind-
landi um sjö mánaöa skeið, og
þar af verið 10 vikur i hungur-
verkfalli, eru nýkomnir til
London. Annar þeirra er náms-
maður frá Nýja-Sjálandi, fædd-
ur í Bretlandi og heitir Richard
White. Hinn er ástralskur vin-
ur hans, Andrew Colbert að
nafni. Þeir kváðust hafa verið í
stöðugum næturyfirheyrslum í
fjórar vikur, áður en þeir voru
fluttir í fangelsi. Hvorugur
þeirra var nokkurn tímann
ákærður fyrir glæp af ein-
hverju tagi.
Báðir eru þeir félagar i An-
anda Marga-hreyfingunni, sem
starfar í 25 löndum og fæst við
félagsaðstoð og hugleiðslu.
Leiðtogi þessarar hreyfingar,
sem jafnframt er stofnandi
hennar, er P.R. Sarkar, þekktur
undir nafninu Andamurti.
Hann hefur verið í hungurverk-
falli í fjögur ár, meðan hann
bíður eftir réttarhöldum vegna
ákæru um morð. White skýrði
svo frá, að einn þeirra manna,
sem hann hefði verið sakaður
um að hafa myrt, hefði verið í
fangelsinu með þeim félögun-
um.
White var tekinn til fanga i
september 1975, en mánuði áð-
ur hafði Indira Gandhi forsæt-
isráðherra sakað Ananda
Marga-hreyfinguna fyrir að
hafa staðið á bak við morðið á
járnbrautarmálaráðherranum í
stjórn hennar, morðtilraun við
dómsmálaráðherra landsins svo
og fyrir ráðabrugg um að ráða
hana sjálfa af dögum.
White hefur vísað þessum að-
dróttunum eindregið á bug.
,,Það kom til fjandskapar með
Ananda Marga og leiðtogum
Kongressflokksins og Kommún-
istaflokksins i Calcutta", segir
hann. ,,Það er ekkert óeðlilegt
miðað við það, hvernig hreyf-
ingin starfar. Við viljum ekki
aðeins létta þjáningar fólks
heldur ráðast gégn rótum
þeirra meinsemda, sem hrjá
það. Hreyfingin varð vinsæl á
Indlandi vegna þess að hún
lagðist gegn hvers konar spill-
ingu. Það var þess vegna, sem
kongressmönnum og kommún-
istum tók að standa stuggur af
henni og hófu ofsóknir á hend-
ur okkur, áður en hreyfingin
var formlega bönnuð og félagar
hennar hnepptir í fangelsi.“.
White lagði stund á verk-
fræði við háskólann i Auck-
land, en árið 1973 gerði hann
hlé á námi og hélt til Ástralíu.
Þar komst hann í kynni við
Andrew Colbert, og fóru þeir
saman til Indlands til að vinna
þar á vegum Ananda Marga.
Erfiðleikar þeirra hófust
sunnudagskvöld í september-
lok 1975. „Við höfðum verið úti
um daginn og vorum rétt komn-
ir heim, þegar lögreglumenn
knúðu dyra og báðu okkur að
V.'-— A. /
THE OBSERVER
(
---------’.y**ýk~*v t *
Eftir
Colin Legum
koma með sér út af einhverju
varðandi vegabréf," segir
White.
Farið var með þá á skrifstofu
Öryggiseftirlitsins í Calcutta og
þar voru þeir yfirheyrðir alla
nóttina. „Lögreglan þráspurði
mig, hvað við ætluðum að gera
25. september, en þann dag áttu
að hefjast réttarhöldin yfir
Sakar,“ segir White. „Þeir
spurðu, hvern við ætluðum að
drepa þann dag. Ég sagði þeim,
að það væri algerlega út í hött
að spyrja slíkra spurninga.“
Hann segir, að þeir Colbert
hafi óttast að vera hafðir i haldi
samkvæmt sérstökum ákvæð-
um um öryggismál ríkisins, en
af því hefði leitt, að engar upp-
lýsingar um handtöku þeirra
yrðu gefnar erlendum aðilum.
„Þess vegna ákváðum við að
reyna að flýja og leita á náðir
ræðismanna okkar, “ heldur
White áfram. „Þegar verið var
að flytja okkur á milli lögreglu-
stöðvarinnar, þar sem við urð-
um að láta fyrirberast og skrif-
stofu Öryggiseftirlitsins, ók
billinn um ræðismannahverfið.
Anirudda (það er nafn Andrew
Colbert á sanskrít) teygði sig
fram og náði taki á stýrinu og
sneri bílnum. Eg komst út, en
lenti í flasinu á aðvifandi lög-
reglumanni. Fljótlega safnaðist
mikill mannfjöldi saman, og
þar á meðal var annar ritari
brezku sendisveitarinnar, Perr-
ot að nafni. Ég kallaði til hans
nöfn okkar og þjóðerni, og þá
handtók lögreglan hann lika,
en honum var þó fljótlega
sleppt."
Þeir félagar voru yfirheyrðir
i 24 daga, áður en þeir voru
fluttir i fangelsi. Yfirheyrsl-
urnar fóu að mestu leyti fram
að næturþeli.
„Meðan við dvöldumst í
fangageymslu lögreglunnar,"
segir White, „vorum við allan
tímann nema þegar yfirheyrsl-
ur fóru fram i lítilli kytru
ásamt 25 föngum öðrum, og
næstum því allir þeirra reyktu.
Gluggarnir voru uppi undir
lofti og mikil loftþyngsli voru í
klefanum. Við höfðum enga
sápu né heldur greiðu og gátum
aldrei haft fataskipti. Við feng-
um að borða tvisvar á dag og
matarskammturinn var tvær
hveitibrauðsneiðar, ein teskeið
af jógúrt og smávegis af græn-
meti.“
White segir ennfremur að
margir fanganna hafi verið blá-
ir og bólgnir á fótum og sums
staðar hafi igerð verið komin i
sárin. „Við komumst að þvi að I
þeir höfðu verið hengdir upp á
fótunum og barðir í iljarnar.
Þetta var mjög algeng aðferð til
að fá fram játningu fyrir smá-
glæpi. Margir saklausir játuðu
á sig brot aðeins til að sleppa
við barsmíðarnar.“
„Þegar við neituðum að svara
spurningum," heldur White
áfram, „höfðu lögreglumenn-
irnir óspart i hótunum við okk-
ur og höfðu grófar móðganir í
frammi.“
Yfirheyrslurnar héldu áfram
í 5 mánuði, og stundum voru
þeir félagar leiddir fyrir rétt,
en réttarhöldunum lyktaði æv-
inlega á þá lund, að lögreglan
tjáði dómaranum, að hún þyrfti
dálítið meira svigrúm og tíma
til að komazt til botns I málinu.
Þegar hér var komið tilkynntu
þeir dómaranum, að þeir hygð-
ust vera í hungurverkfalli, þar
til skýlaus ákæra hefði verið
lögð frá á hendur þeim. En loks
tókst sendisveitum Bretlands
og Ástralíu að fá tvímenning-
ana látna lausa eftir mikla eft-
irgangsmuni.
Nú þegar Richard White hef-
ur verið látinn laus beinast
Indira Gandhi
áhyggjur hans einkum að Anda-
murti (Sakar). „Hann hefur nú
verið í þriggja ára hungurverk-
falli og drekkur aðeins nokkra
bolla af horlick á dag, enda er
hann ekki sagður svipur hjá
sjón,“ segir hann. Það er erfitt
að geta sér til um, hversu lengi
enn hann getur lifað við þessar
aðstæður.
Amnesty International hefur
um nokkurra ára skeið fylgzt
með meðferðinni á Sakar og
einnig hefur William T. Wells
fyrrum þingmaður fylgzt með
honum að eigin frumkvæði. Ár-
ið 1974 fór hann til Indlands
gagngert til að kynna sér mála-
vöxtu. Þá gaf hann mjög ófagr-
ar lýsingar af ástandi fangans
og lét í ljós þungar áhyggjur af
heilsu hans.
1 skýrslu sinni gagnrýndi
Wells Ananda Marga-
hreyfinguna á ýmsa lund. Hann
sagði, að ekki gæti farið hjá því,
að indversk stjórnvöld hefðu
imugust á henni, þar sem hún
fordæmir hina rótgrónu stétta-
skiptinu á Indlandi og vandaði
um við spillingaröflin. Hann
sagði enn fremur, að þar sem
hreyfingin fengist mjög við
andleg viðfangsefni, væri hún
alger andhverfa þeirra flokka,
sem eingöngu berðust fyrir
þessa heims gæðum, þar á með-
al kommúnista. Hann gagn-
rýndi Sakar ennfremur fyrir
það að gefa andstæðingum sin-
um höggstað á sér með því að
láta þessi andlegu samtök taka
á sig pólitiska mynd.
Niðurstaða Wells var samt
sem áður sú, að enda þótt Sakar
ætti einhverja sök á því, hvern-
ig fyrir honum væri komið,
væri það staðreynd, að hann
væri að þrotum kominn vegna
hungurverkfalls sem hann
hefði farið í sökum sinnar
bjargföstu sannfæringar, að
hann og hreyfing hans sættu
hörðum ofsóknum.
1-2%
minni fram-
leiðsla
í iðnaði
í HAGSVEIFLUVOG iðnaðarins,
fyrir 1. ársfjórðung þessa árs,
sem nú er komin út, benda niður-
stöður til þess, að nokkur sam-
dráttur hafi orðið I iðnaðarfram-
leiðslu á 1. ársfjórðungi 1976 mið-
að við 1. ársfjórðung 1975. Ætla
má samkvæmt þeim upplýsingum
sem bárust um hlutfallslega
breytingu framleiðslunnar á 1.
ársfjórðungi 1976 miðað við 1.
ársfjórðung 1975, að framleiðslan
hafi minnkað í kringum 1—2%,
og þarf að leita allt til ársins 1969
að sambærilegri niðurstöðu.
Þetta stafar að sjálfsögðu mest af
verkföllunum í febrúarmánuði
s.l. Einnig varð framleiðslan á 1.
ársfjórðungi þessa árs talsvert
minni en á siðasta ársfjórðungi
1975, en í fyrra varð framleiðslan
einnig nokkru minni á 1. ársf jórð-
ungi en á 4. ársf jórðungi 1974. Nú
eins og á undanförnum árum er
búist við að framleiðslan aukist á
2. ársfjórðungi miðað við 1. árs-
fjórðung. Nýting afkastagetu l
iðnaði var talin nokkru betri f lok
1. ársfjórðungs 1976 en 1 lok 4.
ársfjórðungs 1975.
Starfsmenn voru heldur færri
við lok 1. ársfjórðungs 1976 en um
áramót og var gert ráð fyrir, að
þeim fjölgaði talsvert á 2. árs-
fjórðungi í ár. Venjulegur vinnu-
tími við lok 1. ársfjórðungs var að
jafnaði svipaður eða heldur
lengri en um áramót. Af þeim
fyrirtækjum, sem svöruðu spurn-
ingum Hagsveifluvogarinnar,
svöruðu fyrirtæki með 55%
mannaflans játandi spurningu
um fyrirhugaða fjárfestingu á ár-
inu 1976, en á sama tíma í fyrra
höfðu 30% fyrirtækjanna fyrir-
ætlanir um fjárfestingu. Fyrir-
liggjandi pantanir og verkefni
voru töluvert meiri við lok 1. árs-
fjórðungs en í ársbyrjun. I þeim
upplýsingum sem bárust kom
fram að framleiðsluaukningin
miðað við árið áður hafi mest orð-
ið i skógerð og sútun og verkun
skinna og lítilsháttar i brauð- og
kökugerð, sælgætisgerð, matvæla-
iðnaði og skipasmíðum. I flestum
öórum iðngreinum varð annað
hvort kyrrstaða eða framleiðslan
dróst saman. Mestur var sam-
drátturinn i steinefnaiðnaði
(steypugerð o.fl.), húsgagnagerð
og innréttingasmíði, málningar-
gerð og prjónaiðnaði.
Hagsveifluvogin er tekin saman
af Félagi islenzkra iðnrekenda og
Landssambandi iðnaðarmanna.
(Fréttatilkvnning.)
r
Islenzk
vefjaralist
1 Álaborg
26. júnl s.l. var opnuð I listasafni
Álaborgar sýning á norrænni vefjar-
list. Sýningin verður haldin þriðja
hvert ár og er sú fyrsta sinnar teg-
undar á Norðurlöndunum. Að þessu
sinni verður sýningin farandsýning
og fer frá Álaborg til Noregs, þaðan
til Svlþjóðar, áfram til Finnlands,
islands og Færeyja. Alls bárust 800
verk á sýninguna. en aðeins 100
hlutu náð fyrir augum dómnefndar,
þar af 10 frá íslandi. Dómnefnd var
skipuð 5 fulltrúum, einum frá hverju
landi og sat af íslands hálfu I nefnd-
inni Ásgerður Búadóttir.
islenzku listamennirnir, sem eiga
verk á sýningunni, eru: Arndls Ögn
Guðmundsdóttir, Ásgerður Búadótt-
ir, Ragna Róbertsdóttir, Sigrún
Sverrisdóttir, Sigurlaug Jóhanns-
dóttir og Þorbjörg Þórðardóttir. Sýn-
ingin kemur til íslands I janúar á
næsta ári og verður á Kjarvalsstöð-
um. Allur undirbúningur hér heima
varðandi Nordisk Textiltriennale var
Framhald á bls. 20
HEF OPHAD

VIÐ BARONSSTIG
SÍMI 10771
Oss&gt
v'öx'vW'*'>'