Morgunblaðið - 22.07.1976, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. JULl 1976
25
Páll Bragi Kristjónsson:
Voru það óhlut-
dræg vinnubrögð?
Svolítið enn
um landkynningu
GREINARKORN mitt „Landkynning!”
(Mbl 24. apríl s.l.) hefur vakið Dóru
Haraldsdóttur Frodesen i Osló til
andsvara (Mbl 30. júní s.l ). D.H.F.
reynir að skilja greinarkorn mitt með
tilvísun til almennrar skilgreiningar
sinnar á íslendingnum erlendis,
hughrifum hans gagnvart áhuga og
þekkingu útlendinga á landi hans og
þjóð, eða skorti á hinu sama D.H.F.
telur, að mér kunni að hafa gengið gott
eitt til með því að segja, hvað mér hafi
fundizt um sjónvarpsþáttinn „Islands
kultur", sem var tilefni þessara skrifa
Ég þakka D.H.F. þetta álit hennar, en
verð, því miður samtímis að afhjúpa
hrapallegan misskilning hennar á eðli
greinarkornsins og tilgangi þess, hvað
sem öllum skilgreiningum llður. Grein
min er alls ekki skrifuð í neinni vonzku
eins og D.H.F. vill greinilega halda
samkvæmt skilgreiningu sinni Mér
endist bræði aldrei stundinni lengur,
og greinarkornið er skrifað nokkrum
dögum eftir, að umræddur
sjónvarpsþáttur birtist Mér fannst
ekkert tilefni til að gera fullnaðarúttekt
á þessum þætti í Mbl., og sagði heldur
alls ekkert um það, hvað mér hefði þótt
um þáttinn sem heild. Hins vegar taldi
ég ástæðu til að vekja athygli
íslendinga á nokkrum atriðum, sem
mér þótti mjög miður fara í þessum
landkynningarþætti þó svo sannarlega
væri ekki um neina þjóðarheill að
ræða Dóru Frodesen finnst grein mín
svo full af persónulegum árásum, að
hún efast um, að dómgreind minni sé
treystandi Hún segir ennfremur, að ég
virðist hafa horft á þáttinn eins og
„fjandinn les bibliuna". Svo mörg
voru þau orð. Jafnframt
efnistakmörkun greinarkornsins valdi
ég þann kostinn að skrifa með léttum
blæ, þótt svo flestu gamni fylgi nokkur
alvara. Og svo dregur D.H.F. sínar
ályktanir, telur þessi takmörkuðu atriði
vera álit mitt á þættinum og
persónulegar árásir á þá aðila, sem
nafngreindir eru. Samlíkinguna um
fjandann og biblíuna læt ég liggja milli
hluta, svo ógeðfelld sem hún er, og
ekki get ég þráttað um eigin
dómgreind, né leyfi mér að leggja dóm
á dómgreind D.H.F., sem ég ekki
þekki. Þá heldur Dóra Frodesen þvi
fram, að i' sjónvarpsþættinum virðist,
af tilviljun, hafa verið safnað saman, til
viðtals, þvi fólki, sem mér sé verst við
á íslandi Fannst mér nú heldur betur
syrta i álinn og mikið tekið uppi sig i
Osló Sjálfur veit ég ekki til, að mér sé
illa við nokkurn mann, hvað þá heldur,
að mér sé verst við einhvern hóp
þjóðkunnugs fólks Þar sem andmæli
D.H.F. við mig eru að talsverðu leyti
strangsiðavönd ofanígjöf, þá er ég
þess fullviss, að hún verður fyrst til að
viðurkenna, að sjálf rambi hún þarna
hættulega á barmi siðgæðis og
heiðarleika i skrifum sinum
Öllu verst telur D.H.F. þó, að ég
virðist „hafa tortryggt hvert skref, sem
höfundar þáttarins tóku þarna heima''
Og aftur gripur hún til samlikingar, þar
sem andskotanum bregður fyrir. Allt er
þetta sami misskilningurinn frá Dóru
hálfu, sem væntanlega má rekja til
þeirrar ótrúlegu yfirsjónar hennar að
koma ekki auga á efnistakmörkunina
m.t.t. þáttaritis sem heildar og
greinilegrar vanþóknunar hennar á
grini mínu. Alkunna er, að fátt getur
verið fúlara en glens, ef tekið er með
þótta. Ekki vil ég þó láta hjá liða að játa
hreinskilnislega, að sumt sé e.t.v.
svolitið strákslega orðað i grein minni,
ef grannt er skoðað miskunnarlausum
gleraugum alvörunnar.
D.H.F. segir, að sér hafi fundizt
þátturinn góður, en eiginlega komi það
ekki málinu við „íslendingar erlendis
vita, hvernig er heima ". Ekki vefengi
ég þessa skoðun hennar, en hins vegar
leyfi ég mér að halda því fram, að ekki
séu allir á einu máli i afstöðu til
þessarar vitneskju Þar komum við að
kjarna málsins og aðaltilefni
greinarkorns mins. Ég er nefnilega t.d.
ekki þeirrrar skoðunar að tilviljun hafi
ráðið þvi, hverjir voru til viðtals kallaðir
i þessum þætti. Ég er-þar ekkert að
tortryggja höfunda þáttarins erlenda,
þeir geta varla hafa þekkt til allra
aðstæðna og strauma i islenzkum
menningarmálum Ég þykist þvi
nokkuð viss um, að þeir hafi notið
einhverrar „sérfræðilegrar adstoðar'' i
þessum efnum Til að koma i veg fyrir
frekari misskilning vil ég segja það nú,
að mér þótti heildarmynd þáttarins
góð, margt stórkostlega vel gert, en
gallalaus var hann ekki að mínu mati
Og þeir hnökrar, sem ég kom helzt
auga á, voru i minum huga svo
alvarlegir, að ástæða væri til að benda
á Vissulega komu flestir fram af
þjóðlegri reisn í þessum þætti, voru
þjóð sinni til sóma, báru hróður hennar
vel Ekki fannst mér ástæða til að taka
fram, að Nóbelsskáldið hefði staðið vel
fyrir sinu eða, að Thor Vilhjálmsson
hefði flest sagt viturlegt og gott. Skárra
væri það nú, margverðlaunaðir
gáfumenn Hins vegar þótti mér
ástæða til að benda á val og ummæli
annarra nafngreindra aðila, á ég þar
við annars vegar, Einar Braga, unga
manninn og Jónas Árnason og hins
vegar Matthias Johannessen Þrir
pólitískir sálufélagar á móti Matthíasi
einum. Og það sem verra var, Matthiaá
var ekki spurður pólitískra spurningg,,
aðeins hinir Það var þetta, sem roér
þótti tortryggilegt við þáttinn og stór
galli. Þetta voru, að minu mati, ekki
óhlutdræg vinnubrögð, sem gátu gefið
rétta mynd af þessum þætti
menningardeilunnar á íslandi Og ég
leyfi mér enn að undirstrika þá skoðun
mina, að þarna hafi ekki tilvil>un ráðið
Þetta er bara enn eitt dæmið um
óprúttni vissra aðila og skoðanabræðra
að koma boðskap sinum á framfæri, og
er einskis svifist, jafnvel þótt erlendir
aðilar ætli sér að gera óhlutdræga og
sannverðuga heimildarmynd Nú hafa
þessi ágætu íslendingar svo.
sannarlega rétt á sínum skoðunum, en
þeir mættu gjarnan unna öðrum þess
einnig að koma sinum á framfæri. Hins
vegar er það mitt mat, að margir
þessara ágætu manna beri full litið
traust til styrkleika islenzkrar
menningar, þykir mér sá boðskapur
leiður til frændþjóðanna Bryndísar
þáttur Schram er og verður i minum
huga óskiljanlegur, dæmalaus Hangir
þar ekkert persónulegt á spýtunni
Dóra Frodesen lætur fylgja i grein
sinni umsögn um þáttinn og íslenzka
menningu úr Aftenposten Þessi
umsögn er greinilega skrifuð af
fslandsvini, sem segist hafa þekkingu á
íslandi og íslendingum. Sú umsögn
yljar manni vissulega um hjartarætur.
tendrar þjóðarstolt Hins vegar breytir
hún ekki skoðun minni á göllum
þáttarins, hvernig hefði umsögnin
orðið, ef jafnvægis hefði verið gætt?
Vissulega er þýðingarmest, hvaða
hugmyndir frændur vorir hafa fengið
af þættinum, en ég efast um, að
umsögn íslandsvinarins gefi rétta
mynd af því
Dóra Frodesen gerir þvi skóna í
grein sinni, að e.t.v. hafi farið fram hjá
mér, „að einmitt þessi spurning er
ofarlega á baugi um öll Norðurlönd, já
út um allar jarðir: hvort kúltúr
Evrópuþjóða almennt og norrænna
þjóða sérstaklega eigi sér nokkra
framtíð, á þessum siðustu og verstu
tímum ". Ekki ætla ég sérstaklega hér
að gera grein fyrir, hvernig ég fylgist
með ólgustraumum þjóðlifsins, en ég
spyr: Er þetta einungis nútima
fyrirbrigði? Hvaða siðustu og verstu
tima á D.H.F. við, hversu langt
timaskeið miðar hún við? Hafa ekki
alltaf verið einhverjir siðustu og verstu
timar? Hefur ekki aragrúi
menningarskeiða, einmitt um allar
jarðir, lifað og liðið undir lok? Þróunin
verður vart stöðvuð, hvort sem okkur
likar betur eða verr, svona hefur þetta
Framhald á bls. 27
„Opið hús” í kvöld
í Norræna húsinu
„OPIÐ HÚS“ verður í
Norræna hiisinu í kvöld,
fimmtudagskvöld kl. 20.30.
Þar mun Sigurður A.
Magnússon spjalla um ís-
lenzkar nútimabókmenntir
og flytur hann mál sitt á
sænsku. Síðar um kvöldið
verður sýnd kvikmyndin
„Þrjú andlit íslands", sem
Magnús Magnússon gerði i
tilefni 1100 ára afmælis ís-
landsbyggðar. Með mynd-
inni verður norskur texti.
I bókasafninu verða til sýnis
nokkrar bækur um Island á norð-
urlandamálum, og ennfremur ís-
lenzkar bækur, sem þýddar hafa
verið á hin norðurlandamálin, svo
og ýmislegt annað efni, sem varð-
ar tsland.
I frétt frá Norræna húsinu seg-
ir, að næsta „opið hús“ verði
fimmtudagskvöldið 29. júií. Þá
flytur Hörður Ágústsson listmál-
ari fyrirlestur um íslenzka bygg-
ingarlist og sýnir skuggamyndir
til skýringar máli sínu.
OKI
f ^
.-■k í'Mt m
OKI NX-5 RATSJÁIN ER MJÖG AUÐVELD í NOTKUN OG HAGKVÆM I
UPPSETNINGU. MEÐAL KOSTA HENNAR ERU:
• 12” MYNDSKERMUR • 5 KW SENDIORKA • STILLANLEG FJARLÆGÐ
FRÁ y2 — 11/2 SJÓMÍLU • RÉTTHYRNDUR MYNDSKERMUR GEFUR
AUKNA LANGDRÆGNI FRAM OG AFTUR • HAGKVÆMT VERÐ
Mælir er sýnlr nákvæma
stillingu á móttökunæmni
eöa spennu skipsins.
Nákvæmnisstilling.
Blrtustillir og „Range“-
hrlngjur AF/Á
Mögnun.
C.uiter -F FTC
SÝNUM OFANGREINDA RATSJÁ
ÁSAMT FLEIRI TEGUNDUM SIGLINGA-
OG FISKILEITARTÆKJA Á:
SIGLUFIRÐI 22. JÚLÍ ÓLAFSFIRÐI 23. JÚLÍ
DALVÍK 24. JÚLÍ AKUREYRI 25. JÚLÍ
HÚSAVÍK 26. JÚLÍ
SKalar 0,5 - 1,5 - 3 - 6
12 - 24 sjómllur.
Fjarlægðarstillir á stysta
skala 0,5 -1,5 sjómílur.
Ratsjá AF - Ratsjá upphlt-
un - Ratsjá Á.
Straumrofi.
Gráðuhringur.
VEITUM ALLAR NÁNARI UPPLÝSINGAR.
FRIÐRIK A. JÓNSSON hf.
Bræðraborgarstíg i Sími 14135 - 14340
Nor-Fishing — Ve ú þekkt hagsmunahópum
Hin alþjóðlega fiskiðnsýning NOR- NOR-FISHING '76 verður haldin
FISHING verður heimsótt af hags- 9— 1 5. ágúst í Þrándheimi.
munahópum frá 50 fiskveiðiþjóð- Meðan á sýningunni stendur mun
um. verða haldið námskeið, en á því
Sýningin er viðurkennd, sem aðal verður aðalviðfangsefnið: Sam-
alþjóða fiskiðnsýningin í heiminum keppni — hagnýting hafsins."
— viðurkenning, sem skipu-
leggjendur leggja sig fram við að
halda.
Skipuleggjandi: Norges Varemasse (Norska sýningarsambandið)
P.O. Box 130, Sköyen, Oslo 2, sími (02) 55 37 90 Telex 18747 messe n. Skeyti „Varemessen"