Morgunblaðið - 12.08.1976, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 12. ÁGUST 1976
IMtogtiitMitfeife.
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Aðalstræti 6, simi 10100
Aðalstræti 6, siiYii 22480.
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald 1000,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 50,00 kr. eintakið.
Isíðustu viku var fjall-
að hér í leiðara Morgun-
blaðsins um Hitaveitu Suður-
nesja, sem tengd verður hluta
af Grindavík í næsta mánuði,
fyrsta sveitarfélaginu á Reykja-
nesi, sem nýtir varma frá
Svartsengi Þar var rætt um þá
margþættu möguleika, sem
varmaveitan gefur þessum
landshluta í náinni framtið
meðal annars í nýjum atvinnu-
tækifærum
Á síðasta þingi var samþykkt
stjórnarfrumvarp um sjóefna-
vinnslu (saltvinnslu) á Reykja-
nesi, sem hlýtur að tengjást
Hitaveitu Suðurnesja um
varma- eða orkunýtingu. Þessi
löggjöf er fyrir margra hluta
sakir hin forvintilegasta. Aðal-
frumkvöðull þessa máls var
Baldur Líndal efnaverkfræðing-
ur, en töluverðar frumrann-
sóknir hafa þegar farið fram á
gegnum árum. Það kom fram í
máli Gunnars Thoroddsen iðn-
aðarráðherra, er hann mælti
fyrir þessu frumvarpi á Alþingi,
að helztu afurðir verksmiðjunn-
ar myndu verða fínsalt, fiski-
salt, kalí til áburðar, kalsíum-
klóríð og bróm til notkunar í
iðnaði. Þá er gert ráð fyrir því
að til muni falla verulegt magn
af kisil, gipsi og koldioxíði sem
úrgangsefni Líklegt er að öll
þessi efni geti skilað hagnaði,
ef þau verða nýtt á réttann
hátt. Samkvæmt lögum þess-
um verður stofnað könnunar-
félag, er reisir tilraunaverk-
smíðju á Reykjanesi til þeirrar
framleiðslu, sem hér hefur
verið gerð að umtalsefni.
Einstakir þingmenn vöktu og
athygli á ýmsum athyglisverð-
um atvinnunýjungum á sl.
þingi Má þar einkum nefna
tvær þingsályktunartillögur,
sem Ingólfur Jónsson, fyrrum
iðnaðarráðherra, flutti. Önnur
fjallaði um svonefndan endur-
vinnsluiðnað, þ.e. könnun á
möguleikum á endurvinnslu
margháttaðs úrgangs eða af-
gangs er til fellur hér á landi,
sem ýmist hefur verið fluttur út
til endurvinnslu erlendis eða
hreínlega hent. Er hér um mjög
eftirtektarvert mál að ræða,
sem óhjákvæmilegt er að gefa
verðugan gaum hið btáðasta.
Síðari þingsályktunartillaga
Ingólfs Jónssonar fjallaði um
rannsókn á Islenzkum jarðefn-
um til iðnaðarf/amleiðslu. í
framsögu fyrir þeirri tillögu
vakti hann máls á því að rann-
saka þyrfti vinnslumöguleika
og stofnkostnað við vinnslu á
basalti, vikur, leir, títaníum rík-
um sandi, gjalli, steinullarefn-
um og perlusteini Það er vissu-
lega vandasamt verk að rann-
saka til hlítar umrædda
vinnslumöguleika. Hinsvegar
er nauðsynlegt : ð fá úr því
skorið, hvort arðvænlegt er að
efna til iðnaðarframleiðslu úr
íslenzkum jarðefnum Ingólfur
taldi rökstuddar líkur benda til
að jarðefni þessi væru mikill
auður, sem þjóðin geti notfært
sér i náinni framtíð og um
langan aldur.
Þá er rétt að minna á þings-
ályktunartillögu um gras-
kögglaverksmiðju, sem tveir
ungir bændur fluttd á síðasta
þingi, Pálmi Jónsson á Akri og
Vigfús Jónsson á Laxamýri.
Engum vafa er undirorpið að
graskögglaverksmiðjur eru eitt
brýnasta framfaramál i land-
búnaði hér á landi. Slík fram-
leiðsla styrkir stöðu atvinnu-
greinarinnar og sparar veruleg-
an erlendan gjaldeyri. Tillagan
gerir ráð fyrir tveimur verk-
smiðjum, annarri í Skagafirði
og hinni í Þingeyjarsýslum, til
viðbótar þeim graskögglaverk-
smiðjum, sem fyrir eru í land-
inu. Nauðsyn ber til að slíkar
verksmiðjur séu í öllum lands-
hlutum til að spara flutnings-
kostnað frá þeim.
Enn má nefna þingsályktun-
artillögu er Þórarinn Sigurjóns-
son flutti um sykurhreinsunar-
stöð í Hveragerði, sem væntan-
lega kemur til kasta næsta
þings, ásamt öðrum þeim til-
lögum einstakra þingmanna,
sem hér hafa verið gerðar að
umtalsefni
Þessi forvitnilegu mál eru
hér rifjuð upp til að vekja at-
hygli á, að jafnan koma fram á
Alþingi hinar athyglisveróustu
hugmyndir og tillögur, sem
ekki vekja þá verðskulduðu at-
hygli almennings né þær um-
ræður I fjölmiðlum, sem þær
eiga skilið Þau sýna jafnframt
að einstakir þingmenn halda
enn vöku sinni um málflutning,
þó að stjórnarfrumvörp taki
upp meginhlutann af starfs-
tíma þingsins. Allar miða þess-
ar tillögur að þvi að skjóta fleiri
stoðum undir atvinnu- og efna-
hagslíf þjóðarinnar og að nýta
betur þá möguleika, sem hér
eru til staðar til að styrkja af-
komugrundvöll okkar sem ein-
staklinga og heildar.
í framnagreindum málum,
sem og mörgum öðrum, sem til
kasta Alþingis hafa komið, er
bent á vannýtta möguleika,
sem islenzk náttúra og aðstæð-
ur bjóða upp á; möguleika,
sem treyst geta atvinnu- og
efnahagslíf þjóðarinnar og búið
henni bjartari framtíð Hvar-
vetna blasa raunar við sannanir
fyrir þeirri vissu, sem lengi hef-
ur búið með þjóðinni, að „þetta
land á ærinn auð, ef menn
kunna að nota hann"
„Þetta land
á ærinn auð ef...”
Gréta Sigfúsdóttir:
Pýramídahleðsla
Alþýðubandalagsins
I Þjóðviljanum 8. þ.m. reynir
gagnrýnandi blaðsins, Árni
Bergmann, að rýra umsögn
mína um bókmenntakynningu
Sigurðar A. Magnússonar í
Norræna húsinu (sjá Mbl, 31.
f.my). Grein hans er reyndar
þáttur í heilsíðugrein sem ber
fyrirsögnina Raunasyrpa, þar
sem Á.B. rekur þríþættar raun-
ir sínar og blaðsins: Andófs-
mannaraunir, Herforingjaraun-
ir og Rithöfundaraunir. Þáttinn
„Rithöfundaraunir" nefnir
hann sunnudagspistil og hefur
sá aukafyrirsögnina: Hugsjón
valtarans. Ég fæ ekki séð annað
en fyrirsögnin vfsi til þeirrar
jafnaðarstefnu að vilja sann-
gjarna skiptingu ritlauna, sem
greidd eru af almannafé, og vfk
ég að því sfðar.
Pistillinn hefst á hótunum
við Indriða G. Þorsteinsson
vegna skrifa hans í Vísi undir
nafninu Svarthöfði. Segir Á.B.
meðal annars: „Þótti mönnum
sem rithöfundurinn hefði með
þessum ærslum skorið væna
sneið af orðstfr sfnum og hent á
hauga,“ sem varla getur þýtt
annað en að hér eftir verði
Indriða G. skipað á bás með
þeim rithöfundum sem eru þeg-
ar bannfærðir af hinní listpóli-
tfsku áróðursvél Alþýðubanda-
lagsins.
Því næst er vikið að samtali
sem Á.B. segist hafa átt við
„eitt skærast Ijós þeirra með-
lima Rithöfundasamtakanna
sem sumir telja hægrimenn" og
er slíkur þjóðsögublær á sam-
talinu að ill hugsanlegt er að
taka það alvarlega. Annað mál
er — að það er heilbrigð krafa
að Norræna húsið gegni hlut-
verki sfnu sem samnorræn
menningarmiðstöð á hlutlaus-
an hátt og reki ekki erindi póli-
tískra öfgamanna eins og tiðk-
ast hefur til þessa.
Og Á.B, heldur áfram: „Það
er ekki að því spurt, hvað rit-
höfundur hefur tif brunns að
bera, hvað hann hefur fram að
færa, hvort sem er á prenti eða
í fyrirlestrarsal (t.d. Norræna
hússins). Eða hvort hann yfir
höfuð eigi nokkra lesendur eða
áheyrendur skilið.“ Satt er orð-
ið! Þessu er hér með vísað til
föðurhúsanna. Bókmennta-
fræðingar einstefnumanna
hafa meira að segja gengið svo
langt að fullyrða eftirfarandi:
„að það væru skáldin sem ættu
að sveigja og móta smekk okkar
lesenda, jafnvel þótt sú barátta
yrði að kosta þau að þakka guði
fyrir hvern lesenda sem þau
misstu". Ekki furða þó hillur í
bókasöfnum séu fylltar bókum
sem aldrei komast á hreyfingu.
Það á sem sé að sveigja og móta
viðhorf lesenda og áheyrenda
samkvæmt skipulögðum áróðri
um gott og vont, En stendur
ekki einhvers staðar skráð að
sérhver stefna sem skiptir öllu
í gott og vont hljóti að einkenn-
ast af því að einn hópur njóti
forréttinda á kostnað annars?
Á.B. heldur þvf fram að ég,
og þeir sem eru sama sinnis,
séu að „leitast við að innleiða í
bókmenntalíf og samtök rithöf-
unda einhverskonar alþingis-
kerfi, eða ASÍ-kerfi með flokka-
dráttum, með skiptingu i hópa
sem telja sig eiga sjálfkrafa
rétt, einkum til fjármuna, f
krafti atkvæða". Þessu verð ég
einnig að vísa til föðurhúsanna.
Þarna er öllu snúið við. Það er
einmitt fámennur bókmennta-
Gréta Sigfúsdóttir.
þrýstihópur innan vébanda Al-
þýðubandalagsins sem telur sig
eiga sjálfkrafa rétt til frægðar
og fjármuna og ekki myndi sá
hópur fúlsa við atkvæðum ef
féllu honum í vil. Og gætir ekki
nokkurrar lítilsvirðingar þegar
Á.B minnist á ASl-kerfi? öðru
visi mér áður brá! Eru þá gaml-
ar hugsjónir roknar út í veður
og vind? Ekki held ég það horfi
til bóta fyrir Alþýðubandalags-
menn að kasta þannig sauðar-
gærunni og standa strípaðir
frammi fyrir alþjóð.
í pistlinum segir ennfremur:
„Erfiðleikum, sem fylgja mati á
listum og deilum um það, er
svarað með frumstæðri útjöfn-
unartilhneigingu." Þarna kom
það svart á hvítu. Því miður
lítur það þannig út að hin sósf-
alska kenning um jafnrétti og
bræðralag fái aðeins staðist
meðan verið er að hlaða pýra-
mfda að rússneskri fyrirmynd.
Sérhyggjumati á bókmenntum
má líkja við úrvinnslu tölvu
sem mötuð er til að fást við
staðreyndir. Það er sem sé allt
undir því komið hvaða reglum
eða mötunaraðferðum er beitt.
Tilgangurinn er látinn helga
meðalið.
Og enn er haldið áfram að
snúa út úr, eins og þeim mönn-
um hættir til sem hafa rangan
málstað að verja. Mér er t.d.
brigslað um slæman bók-
menntasmekk þó framlag mitt
gegn hlutdrægri kynningu Sig-
urðar styðjist fyrst og fremst
við réttlætiskennd, en hana
virðist skorta í ríkum mæli hjá
hinni pólitísku bókmennta-
klíku. Að mfnum dómi er ófyr-
irgefanlegt að þegja um þá rit-
höfunda sem haslað hafa sér
völl á norrænum vettvangi og
enn finnast bækur eftir f bóka-
söfnum erlendis, einkum þegar
um kynningu á fslenskum bók-
menntum fyrir Norðurlanda-
búa er að ræða.
Ég verð að viðurkenna að ég
geri ekki mikið af þvf að lesa
skáldsögur, a.m.k. ekki á seinni
árum, en bók Guðmundar
Daníelssonar, Bróðir minn
Húni, las ég með athygli því
þarna er fullorðinn rithöfund-
ur að fara nýjar leiðir. Þótti
mér ritdómur Ingimars Erlend-
ar Sigurðssonar frábærlega
góður, skrifaður með skilningi
á efni og hvað vaki fyrir höf-
undi, skáldsagan krufin til
mergjar en þó á jákvæðan hátt.
Mætti sá ritdómur verða til
fyrirmyndar í nútímagagnrýni.
En hingað til hefur ganrýni oft
hneigst til þeirrar stefnu að
leggja á höfund pólitfskt mat,
hvað sem Árni Bergmann segir.
Þagað er yfir göllum á verkum
hinna „rétttrúuðu" og þau haf-
in til skýjanna en óháðir rithöf-
undar lagðir f einelti með þvf
að framhefja gallana og þegja
um kostina. Þarf ég varla aðrar
sannanir á mál mitt en heiftúð-
legar árásir Þjóðviljans á út-
varpsþátt Hannesar Gissurar-
sonar og að sjaldan er getið
höfunda í Þjóðviljanum sem
ekki dansa eftir ákveðinni lfnu.
Það sem á eftir fer f pistlin-
um lýsi ég þrugl en þar vappar
Á. B. umhverfis sannleikann
eins og köttur kringum heitan
graut. I grein minni segi ég:
„Einnig gat hann (SAM) þess
að kynningin færi fram sam-
kvæmt persónulegu mati og að
hann ætlaði að fjalla um félags-
legar skáldsögur (sem útleggst
pólitfskur áróður, býst ég við)“.
Á. B. leggur þetta út á þann veg
að ég vilji ekki leyfa Sigurði að
hafa sínar persónulegu skoðan-
ir á bókmenntum, sem falla
raunar í sama farveg og skoðan-
ir Á. B. sjálfs, þær eru hans
einkamál að mínu áliti. En að
koma fram á opinberum vett-
vangi f áróðurs skyni, eins og
hver annar Vottur Jehóva,
finnst mér léleg fræðimennska.
Þess vegna vil ég gefa Sigurði
A. Magnússyni það vinsamlega
heilræði, nú þegar til stendur
að hann hefji kynningu á
íslenskum bókmenntum við
bandariskan háskóla, að hann
byrji ekki fyrirlestrana á að
kynna sjálfan sig sem einna
fremstan fslenskra skálda og
rithöfunda eins og hann gerði á
Norðurlöndum á sfnum tíma,
því eins og danskurinn segir:
Selvros stinker!
Ég nenni ekki að eltast við
þetta lengur — að rökræða við
fólk sem tilheyrir sértrúar-
flokki er eins og að hafa sam-
band við fbúa á annarri
plánetu. Það sér allt í einum
sterkum lit og skilur sig frá
okkur hinum sem hafa fjöl-
skrúðugt litaval fyrir augum.
Þó vil ég geta einnar rang-
færslu enn. Það eru ekki rithöf-
undar sjálfir sem eru „að reyna
að berja saman „rétta“ póli-
tíska linu meðal kolleganna,
heldur Bandalagið og flokksag-
inn, og það ætti Árna Berg-
mann að vera best kunnugt um.
Ég held það sé lika óþarfi að
útskýra hvað er að vera þægur.
En þess vil ég láta getið að
þegar Árni Bergmann talar um
að meta rithöfunda eftir því
hvort þeir segja okkur eitthvað
sem skiptir máli þarf ekki að
fara frekar út f þá sálma. Öllum
er kunnugt hvað skiptir höfuð-
máli fyrir hann.