Morgunblaðið - 28.04.1977, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. APRIL 1977
UmHORP

Umsjón Erna Ragnarsdóttir
ALLIR þeir, er í sumarleyfum sínum hafa lagt leið
sína til Norðausturlands, ættu að kannast við Ljósa-
vatnsskarð í Suður-Þingeyjarsýslu, en um það liggur
þjóðgegurinn frá Akureyri til Þingeyjarsýslna og
Austurlands. Undir gróinni og kjarri vaxinni hlfð-
inni eru fáein reisuleg býii, hálfgrónir melar setja
sérkennilegan svip á umhverfið, nokkrar seftjarnir
og sjálft Ljósavatnið spegla á góðviðrisdögum snar-
brött og tígurleg fjöll, er umlykja skarðið beggja
vegu.
Síðustu árin hefir vakið athygli ferðamannsins
vegleg bygging, er smám saman hefir risið á melun-
um við bæinn Stórutjarnir með hið fegursta útsýni
yfir fyrrnefnt landslag. Þetta er Stórutjarnaskóli.
Við náðum tali af skólastjóranum, Viktori A. Guð-
laugssyni og ræðum við hann um skólann, og það
mannlíf. er þar um slóðir hrærist og sitt hvað, er að
skólamálum lýtur.
Ef við víkjum fyrst að, hvað-
Stórutjarnasköli
an þi{< ber að og hversu lengi
þú hefir starfað hér:
Ég er Eyfirðingur að upp-
runa, og þetta er sjötta skólaár-
ið, sem ég starfa hér, eða allt
frá því skólinn tók til starfa
haustið 1971. Áður hafði ég
stjórnað skóla austur i Vopna-
firði nokkur ár.
Ilverjir standa að þessum
skóla og hvert er hlutverk
hans?
Skólinn er byggður af fjórum
sveitarfélögum, Ljósavatns,
Háls, Bárðdæla og Grýtubakka-
hreppi, en hinir tveir síöast
töldu reka 6 bekkja skóla á
heimastöövum en senda ung-
linga hingað. Skólinn er alfarið
grunnskóli og hingaö sækja
börn frá 6 ára til 15 ára aldurs
og frá komandi hausti bætist 9.
bekkur grunnskólans við, og þá
spannar skólinn allt grunn-
skólastigið.
Ilvenær hófst hygging þessa
skóla, og hvernig miðar þeim
framkvæmdum?
Bygging skólans hófst sumar-
ið 1969. Arkitektar eru þeir
Þorvaldur S. Þorvaldsson og
Manfreð Vilhjálmsson.
Upphaflega átti skólinn að
byggjast á 4 árum, í samræmi
við þá stefnu hins opinbera að
þjappa verkefnum meira sam-
an og stytta byggingatímann,
sem hérlendis er oft æði lang-
ur, þear um opinberar fram-
kvæmdir er að ræða. Nú eru
árin orðin 8 og við höfum ár-
lega fengið sömu fjárveitingu í
krónutölu og getur þá hver séð
að á tímum óðaverðbólgu hefir
þetta árlega dregið úr fram-
kvæmdahraða og gert allt
skipulag óhagkvæmara. Bygg-
ing skólans er nú á lokastigi, en
þó má ætla, að enn taki 1—2 ár
að Ijúka framkvæmdum, ef
ekki tekst að útvega fjármagn
umfram það, sem gert er ráð
fyrir á yfirstandandi fjárlög-
um.
Raunar tel ég vanstjórn af
hálfu (alþingis og) fjárveit-
ingavaldsins að láta sífellt und-
an ágangi hinna ýmsu hags-
munahópa, sem m.a. kemur
fram í, að fjármagni er dreift
um of, leyfðar nýjar fram-
kvæmdir af vaneínum, og van-
rækt að ljúka þeim verkefnum,
sem til hefir verið stofnað og
samið um.
Ilvaða afstaða er hér til stað-
ar?
Á fyrstu tveim árum bygging-
arinnar var reist heimavist fyr-
ir um 96 nemendur, skólastjóra
og tvær fjölskylduíbúðir fyrir
kennara, einstaklingsíbúð,
ráðskonuíbúð, mötuneyti, og
anddyri, auk tveggja kennslust.
í kjailara. Árið 1972 var tílbúin
kennsluálma, er rúmar 4
kennslustofur og tvær minni
auk hússtjórnaraðstöðu og
snyrtinga. Síðan var byggt
tengiálma og í henni er íþrótta-
salur, setustofa nemenda, bóka-
„Heimavistarskóli getur
boðió upp á mjög fjölbreytt,
jákvætt og uppbyggilegt
ffff
félags- og menningarlíf
Rætt við Viktor Guðlaugsson,
skólastjóra Stórutjarnarskóla
safn, búningsherbergi og böð,
læknaþjónusta auk ýmiss konar
geymslurýmis. Sumarið 1975
var sundlaug tekin i notkun en
þaö er innflutt laug 16.67 metra
löng.
Undanfarin tvö ár hefir
nokkuð verið unnið í lóðum og
vallargerð. I sumar er gert ráð
fyrir að ljúka innréttingum á
húsnæði til verklegrar kennslu.
Hversu fjölmennur er skól-
inn og hvernig er ytra skipu-
lagi hans háttað?
I vetur eru í skólanum 124
nemendur en verða milli 140 og
150 næsta haust. Hér starfa 13
kennarar, er skipta milli sín
tæplega 10 stöðum, og 12
manns gegna ýmsum öðrum
störfum svo sem ræstingum,
störfum í mötuneyti skólans og
húsvörslu, eða samtals um 25
manna starfslið. Skólinn er
heimavistarskóli að hluta og
eru öll börn 10 ára og eldri í
heimavist, en 6—9 ára börnum
er ekið að skóla.
Hvernig gengur að ráða
kennara að slíkum skóla?
Eg tel að skólinn hafi verið
mjög heppinn með starfslíð og
mannsskipti hafa orðið mjög
lítil hér við skólann. Hins vegar
búum við illa hvarð snertir
kennarabústaði og höfum af
þeim ástæðum ekki alltaf getað
ráðið það fólk, er hingað hefir
leitað.
Eru störf kennara við heima-
vistarskóla ekki nokkuð frá-
hrugðin því sem við eigum að
venjast úr þéttbýlinu?
Það er ljóst að heimavistar-
skóli á allt undir því komið, að
þangað veljist vel menntað og
hæft starfslið. Öll umsjón nem-
enda utan kennslustunda er
hér í höndum kennara, og það
er skoóun mín, að á þann hátt
einan tryggjum við nægilega
fjölbreytni í félagsstörfum.
Hvernig
skólann?
Skólinn
starfssemi
stunda á
er þeim háttað við
byggir að mestu
sína utan kennslu-
félagsmálaklúbbum,
sem nemendum er boðið uppá.
Kennarar veita þessum
klúbbum forstöðu eftir hæfi-
leikum hvers og eins kennara. í
vetur eru starfræktir þrír mis-
munandi íþróttaklúbbar, fönd-
ur og smíðaklúbbar, gítar, skák
og leiklistarklúbbur. Vikulega
er frjáls æskulýðsstarfsemi er
sr. Pétur Þórarinsson prestur á
Hálsi annast og fara þá fram
kvöldvökur, dansleikir, kirkju-
legt starf o.m.fl.
Þá starfar við skólann tónlist-
ardeild, sem rekin er af sveitar-
félögum. Um 40—50 nemendur
stunda þar nám og kennarar
eru þrír m.a. tékkneskur hljóm-
sveitaretjóri, er Karlakórinn
GOÐI réði á sl. hausti til söng-
stjórnar, Robert Bezdek frá
Prag.
Þessi félagsstarfssemi er að
öllu leyti frjáls, þannig að nem-
endur geta valiö um viðfangs-
efni eftir áhugasviði, en eru á
engan hátt bundnir að því.
Reynsla okkar sýnir hins vegar,
að nær allir nemendur taka
þátt í einhverjam slíkum störf-
um og sumir eru önnum kafnir
hverja stund.
Ilverja telur þú kosti við
heimavistarformið?
Heimavistarskólinn hefir allt
nám nemandans með höndum.
Hér er nám utan kennslu-
stunda þ.e.a.s. „heimanám“ í
höndum fagkennara í 7.—8.
bekk þ.e.a.s. hver kennari fær
úthlutað tíma í hlutfalli við
vægi hans greinar skv. viðmið-
unarskrá. Á þann hátt er kenn-
arinn einn umsína grein og get-
ur skipulagt hana að vild. Jafn-
framt losnum við að fullu við
þá pressu, er gjarna skapast
Viktor Guðlaugsson, skólastjóri
milli einstakra greina og kenn-
ara, kapphlaupi um tíma nem-
andans sem oft vill verða.
Heimanámið er i stöðugu
jafnvægi.
I yngri bekkjum 4.-6. bekk
annast einn kennari námsað-
stoðina og til hans leita nem-
endur með sín vandamál.
Ég tel einnig að heimavistar-
skólinn geti boðið upp á mjög
fjölbreytt, jákvætt og upp-
byggilegt félags- og menningar-
líf. Að sjálfsögðu er eðlilegast,
að nemendar hverfi til síns
heima, þar sem heimangöngu
verður við komið, en i dreifbýli,
þar sem aka þarf langar vega-
lengdir daglega við misjafnar
aðstæður og veðurfar, er ég
ekki í neinum vafa um, að
heimavistarformið er betra. Á
slíkum stað skapast lítið þjóð-
félag með sínum umgengnis-
venjum, nemendur kynnast,
verða að taka tillit hvor til ann-
ars og leysa sín vandamál sam-
eiginlega. Það er líka dýrmæt
reynsla.
í heimavistarskóla fáum vio
kennarar oft gullið tækifæri til
að kynnast nemendunum frá
ýmsum hliðum, taka þátt í
þeirra vandamálum, töpum og

'•'grum. Við lærum að meta fjöl-
marga þætti nemandans, sem
við e.t.v. aldrei myndum kynn-
ast að öðrum kosti.
En eru ekki llka einhver
vandamál við að etja, er teljast
gætu ókostir við þetta skóla-
form?
Jú, t.d. ef nemendur eiga við
einhverja sálræna örðugleika
að etja. Slíkt er ekki algengt
hér og yfirleitt hefir tekist að
vinna bug á því. Ég min tist
áður á, að kennaralið þyrfti að
vera vandanum vaxið, félags-
lega Sinnað og fjölhæft.
Ég er viss um, að þar sem
skortur er á hæfu liði í heima-
vistarskóla, er hann óheppileg
uppeldisstofnun.
Er skólinn nýttur af íbúum
héraðsins til einhverra félags-
starfa?
Segja má, að hvert kvöld sé
einhver félagsstarfssemi úr
byggðarlaginu innan veggja
skólans.
Hér æfir karlakórinn Goði
tvisvar í viku, Ungmennafélag-
ið Bjarmi í Fnjóskadal æfir íþr-
óttir tvö kvöld í viku, starfsfólk
skólans notar íþróttasalinn eitt
kvöld, kvennakór er starfandi
og æfir vikulega. Þá er viku-
lega kvennaleikfimi, hálsmán-
aðarlegir fundir hjá Lions-
klúbbnum Sigurði Lúter, sem
hér starfar, spilakvöld, kirkju-
kórsstarfssemi, o.m.fl., þrífst
hér í skólanum. Þessi starfs-
semi fer að mestu fram, eftir að
notkun skólans á húsnæðinu
lýkur um kl. 21.30.
Þannir er skólinn nýttur
fram um kl. 23.30 flest kvöld
vikunnar.
Teiur þú slíka starfssemi
æskilega innan skólans?
Mér hefir alltaf fundist frá-
leitt að nýta ekki sem bezt dýr-
an húsakost eins og skólana.
Það er hastarlegt að sjá reistar
geypidýrar byggingar eins og
félagsheimili og skóla án nokk-
urra tengsla. Frá mínum bæjar-
dyrum séð er slikt hrein verð-
mætasóun, og á að mínu mati
aðeins rétt á sér á þeim stöðum,
sem eru svo fjölmennir, að
hægt sé að nýta að verulegu
marki slíkar stofnanir aðskild-
ar.
Skapast engin vndamál við að
skólinn verði félags- og sam-
komustaður t.d. áfengisvanda-
mál?
Eins og allir vita, er áfengis-
neyzla óheimil í skólum ríkis-
ins. Hið sama gildir um félags-
heimili, þar er líka bannað að
hafa áfengi um hönd, skv.
reglugerð frá sama aðila.
Þennan skrípaleik þekkja all-
ir. Ef fullorðið og ábyrgt fólk
telur sig þurfa að nota áfengi á
skemmtunum t.d. dansleikjum
sé ég engan mun á hvort sú
samkoma er haldin í samkomu-
sal sem er tengdur skólanum,