Morgunblaðið - 28.04.1977, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR_28. APRÍL 1977.
Herdís Hermóðsdóttir:
Dymbildagaþankar
í von um, að tilboð Morgun-
blaðsins standi, vil ég biðja það
fyrir þessar umþenkingar mín-
ar um skattalagafrumvarpið,
þðtt seint séu fram komnar.
Ég hef nú verið að reyna að
leita að meininguinni i öllu
moldviðrinu um skattalagsfrv.
Verður nú grein Margrétar R.
Bjarnason í Morgunblaðinu þ.
12. marz til þes að ég reyni að
lyfta minni grútartýru upp líka.
Allt í einu bregður svo við, að
allir eru orðnir svo réttsýnir að
vilja nú fyrir hvern mun að
50% reglan, svokallaða, sé látin
niður falla. Jæja, Guð láti gott á
vita. En tugi ára tók nú samt, að
blessað fólkið áttaði sig á því
ranglætinu.
Margrét segist „mótmæla
harðlega helmingaskiptaregl-
unni sem óþolandi árás á per-
sónufrelsi kvenna og vísvitandi
tilraun stjórnvalda til að vinna
gegn árangri jafnréttisbaráttu
undanfarinna ára“. Satt að
segja sé ég nú ekki samhengið.
Telur frúin það ekki eðlilegt,
að þó „umönnun heimilis og
barna sé ekkert einkamál
kvenna eða einkahlutverk", að
konur hugsi sjálfar um af-
kvæmi sín? Eða telur hún það
falla betur að hugmynd sinni
um verðugt hlutverk konunnar
að vera aðeins launað út-
ungunartæki hjá bæ eða riki? 1
þriðja lagi, telur frúin það
stuðla betur að jafnréttinu, að
konan þurfi að verða ekkja til
þess á fá tildeildan helming af
tekjum mannsins eins og nú er?
Spurningar sem þessar hljóta
að vakna við lestur þeirra
greina, sem fjallað hafa um
skattafrv.
Arndís Björnsdóttir nefnir
það „forpokunarstefnu“, en
aðrir telja það stefnu skatta-
lagafrv., „að þröngva ungum
konum til að vera heima yfir
börnum sínum“, svo nokkuð sé
nefnt. (Meiri gæti nú skaði
skeð).
Þegar frumv. til laga um fæð-
ingarorlof lá fyrir Alþingi varð
ekki líkt því eins mikið fjaðra-
fok út af því. Fól það fruinv. þó
i sér aukið ranglæti og vanmat
á störfum mikils hluta kvenna
til sjávar og sveita, sem ekki
höfðu tækifæri til að stunda
svokallaða „arðbæra vinnu“.
Því það er sannarlega ekki að
sjá að það þyki arðbært að
hugsa sjálfur um börn sín og
koma þeim heilbrigðum til sál-
ar og líkama út i þjóðlifið.
Aftur á móti sé ég ekki annað
arðbærara eða meira til heilla
unnið nokkurri þjóð en það. En
þá virðist fyrst vera hægt að
meta til verðs vinnu kvenna við
umönnun barna, þegar hún fer
fram á svo kölluðum barna-
heimilum. Það vita þó bæði
sveitarstjórnarmenn og ríkis-
stjörn, að þá þarf að greiða laun
fyrir barnagæzluna og ekki er
slikt aukaheimili heldur reist
fyrir neinn smáskilding.
Allt þykir það sjálfsagt af þvi
að það þurfi að gefa konunni
tækifæri á að vinna úti, að sagt
er.
Það er kannske ekki svo
undarlegt eftir að hafa lesið
sumar greinarnar um skattafrv.
á undanförnum vikum, þar sem
konurnar sjálfar vitna um hve
sálardrepandi það sé að vinna
heimilisverk og sinna börn-
unum. En samt ætlast þessar
konur til að einhverjar aðrar
konur fáist til þess. Það er
greinilegt. Það er þá líka jafn
sýnt, að þessar konur telja flest
störf virðingarverðari en
heimilisstörf, svo sem lögfræði-
störf, skrifstofustörf hvers kon-
ar simavörzlu, fiskvinnslu, iðn-
aðarstörf flest, að ógleymdum
forstjóra- og bankastjórastörf-
um, svo nokkuð sé nefnt.
Verst er að konur vanmeta
sjálfar svo hrapallega vinnu
þeirra, sem heimilisverkin
vinna. Þær segjast berjast fyrir
því, að konur fái fullt jafnrétti
á vinnumarkaðinum og að kon-
an eigi að fá að njóta þar hæfi-
leika sinna. Að þeirra eigin
dómi þarf því konan sem elur
upp börnin enga hæfileika að
hafa, nema ef hún kallast
fóstra; Ekki móðirin.
Slíkt er að mínum dómi lítils-
virðing á þeim, sem flestir eiga
hvað mest upp að inna, það er
mæðrum sínum og þá um leið
öllum konum. Ég mótmæli slík-
um málflutningi og tel hús-
mæður vinna á heimilunum
ómetanlegt starf.
En hitt er satt, að þær hús-
mæður sem heima vinna, hafa
aldrei krafizt þess, að aðrar
konur sjái um og annist börn
þeirra. Mér er líka spurn.
Hvernig geta konur yfir höfuð
krafizt þe.ss, að aðrar konur
telji það eitthvert keppikefli að
sinna hinum vanræktu börnum
þeirra, þegar þær þykjast of
góðar til þess sjálfar?
Ég tel, að konur verði að vera
sjálfum sér samkvæmar og
margt sem þær ættu fremur að
beita kröftum sinum að en að
Herdfs Hermóðsdóttir.
hvetja konur til að vanrækja
heimili og börn, því það tel ég
þjóðhættulegt. Aftur á móti
hefi ég ávallt talið það hróplegt
ranglæti gagnvart konum, sem
ganga í hjónaband, að þær skuli
þá vera strikaðar út af skatt-
skránni, svona rétt eins og þær
hefðu látizt á árinu. Og eftir
það verða þær eins og nokkurs
konar viðhengi við manninn,
launalausar, skattlausar, og það
sem meira er, þær eiga ekki
einu sinni að þurfa lifsviður-
væri sem sjálfstæðir einstakl-
ingar eftir það, þar sem hjónum
er reiknaður lægri lifeyrir en
tveim einstaklingum.
Þarna tel ég fyrst og fremst
verðugt verkefni fyrir allar
konur og sjálfsagt að vinna að
breytingum á, en það er að kon-
ur sem ganga í hjónaband séu
ekki svo að segja strikaðar út
úr mannfélaginu. Það á að
reikna þeim kaup, þó þær vinni
heima og sinni sinum börnum.
Þær eiga að vera sjálfstæðir
skattgreiðendur áfram og tel ég
að það mætti gera með þeim
hætti að konu væri reiknað til
tekna helmingur af launum
eiginmannsins eða • tekjum
heimilisíns skipti jafn milli
hjónanna án tillits til þess,
hvort aflaði þeirra. Síðan greiði
hjónin bæði skatt af sínum
launum, en að frádregnum eðli-
legum lífeyri allra, ég segi allra
fjölskyldumeðlima. Konan og
heimilið í heild á að fá að njóta
þess ef hún getur með hagsýni
og sparnaði drýgt tekjurnar, en
ekki hið opinbera eins og nú er.
Þar sem hjón eru talin þurfa
minna til lifsframfæris en aðrir
einstaklingar hefur skattheimt-
an náð meiru i sinn hlut og til
þess munu refirnir hafa verið
skornír.
Það hefur verið spurt hverjir
eigi að greiða húsmæðrunum
laun og hvort þau eigi að fara
eftir þvi, hvort eiginmaðurinn
hafi háar eða lágar tekjur.
Ég lít svo á, að það sé alls
ekki um slikt að ræða. Heldur
einfaldlega það, að konur fái að
halda eftir af eigin aflafé heim-
ilanna eðlilegum tekjum til lífs-
framfæris fjölskyldunni. En
það er langt frá að svo sé.
Skattastefna undanfarinna
ára og áratuga hefur verið rek-
in gegn heimilunum. Þau hafa
átt i vök að verjast fremur öðr-
um gegn ágangi ríkisvaldsins
og sifellt óbilgjarnari kröfum
hins opinbera. Nægir þar að
nefna hin svonefndu „gatna-
gerðargjöld“ sem aðeins eru
krafin inn af heimilinum eða
réttara sagt, þeim heimilum
sem höfðu eignazt þak yfir
höfuðið. Og útreikningur
þeirra gjalda og framkvæmd öll
svo dæmalaus áð með ólík-
indum er í ríki sem vill teljast
til réttarríkja.
Þá eru í annan stað fasteigna-
gjöldin, sem voru nær þreföld-
uð fyrir rúmu ári og svo aftur
margfölduð nú í ársbyrjun. Og
nú bið ég ykkur, lesendur góð-
ir, að fylgja mér inn á tvö heim-
ili. Ung hjón með tvö börn, ann-
að tveggja ára, hitt á fyrsta ári,
fluttu inn í nýbyggt hús sitt
seint í október i fyrra. Húsið er
tilbúið undir tréverk. Engin
opnunarfög, engin loft, engar
hurðir, engin eldhúsinnrétting
og engir dúkar eða teppi á gólf-
unum.
Fasteignagjald hans nú í
janúar var 79 þús., en mánaðar-
laun rúm 82 þús. kr. Hótanir
um dráttarvexti, ef ekki yrði
borgað strax fylgdu vitanlega;
En hvað með hita, rafmagn, út-
varp, síma að ógleymdum fyrir-
framgreiðslum upp i útsvar-
ið?!!
Næstum allt mánaðarkaupið
tekið í fasteignagjöldin ein.
Hvað á fólkið að gefa börn-
unum að borða? Hvað með þau
sjálf? Ekki fer konan frá börn-
unum. Hver er réttur hennar?
Hjón með 5 börn, 3 í skóla og
2 smábörn og aldraða, lasburða
foreldra.
Heldur einhver að starf þess-
arar konu sé auðveldara eða
minna virði en seta á einhverri
skrifstofu, lögfræði- eða iðn-
aðarstörf einhvers konar, svo
nokkuð sé nefnt. Og sama skatt-
heimta og i fyrra dæminu gefur
henni kannski einhvern rétt!!
Svari hver fyrir sig.
Hvað bera þessar konur úr
býtum? Það er fljótsagt. Enda-
laus fjárhagsvandræði ofan á
allt erfiðið og áhyggjjtrnar, að
tilstuðlán hins opinbara valds.
Og svo segir Svava Jakobsdóttir
að „þau verðmæti sem verða til
i störfum heimavinnandi
kvenna séu skattfrjáls"!!
Þetta er henni sem sé ekki
nóg, og sýnist vilja bæta um
betur í skattheimtunni. Samt er
hún þingmaður fyrir þann
flokk, sem þykist berjast fyrir
láglaunafólkið!!
Hún vill hins vegar sérskött-
un á sértekjum og séreignum
hjóna! Mér virðist liggja i
augum uppi, að þingmaðurinn
sjái þarna ekki langt út fyrir
dyrahelluna hjá sér. Þarna sýn-
ist mér aftur á móti að frumv.
muni vera til bóta. í fyrsta sinn
sé ég þess merki að stjórnvöld
sýni lit á að vilja leiðrétta að
einhverju leyti kjör einu launa-
lausu stéttarinnar i landinu. Og
vona ég að þau heykist ekki á
því, þótt þau fái umtalsverðan
andróður frá þeim, sem telja
launin sín í milljónum. En
vissulega eru miklir vankantar
á frv. og þá verður að hefla af,
ef vel á að fara. Enda hefur
verið bent á þá með gildum
rökum, og frumvarpið er i
endurskoðun.
En ég virði nú svo, að allar
þær miklu umræður um skatta-
málin nú, séu sönnun þess að
hinir kjörnu fulltrúar fölksins,
þingmenn og sveitarstjórnar-
menn, gangi á hlut þess fólks,
sem kaus þá sér til trausts og
hald.
Það er mikið talað um þverr-
andi virðingu Alþingis, enda er
það svo. En þverrandi virðingar
Alþingis er ekki að leita í
stefnuskrám flokkanna né
þröngum og lágreistum híbýl-
um æðstu stofnunar þjóðarinn-
ar. Hennar er að leita í þverr-
and virðingu þingmanna fyrir
manninum sem einstaklingi. í
stað þess að vernda rétt ein-
staklingins eins og þeir eru
kjörnir til, ganga þeir rétt
hans eins og nefnd dæmi sanna.
Og í stað þess að lögin verndi
lítilmagnann eins og þeim var í
upphafi ætlað, er þeim beitt
gegn honum af hinum kjörnu
fulltrúum, bæði heima i héraði
og á Alþingi.
Á þennan hátt felur lýðræðið
i sér sína tortímingu.
Vonandi verðum við svo lán-
samir íslendingar, að sú saga
endurtaki sig ekki hér.
Skrífað áskfrdag 1977
Sigurgeir Sigurðsson, bæjarstjóri
Sveitarfélögin og
elztu borgaramir
Málefm eldri borgara hafa
verið mikið til umræðu síð-
ustu árin og þá yfirleitt um
þau fjallað í æsingastíl ems
og eldri borgarar séu vanda-
mál, sem rlki og bær hafa
trassað að leysa.
Víst þarf að hugsa fyrir
málefnum eldri borgara eins
og annarra, en ekki ein-
göngu þanntg að taka af
þessu fólki allan sjálfs-
ákvörðunarrétt og bjóða þvi
öllu vist á elliheimilum.
Málefm aldraðra eiga sam-
kvæmt eðli sínu að vera mál
sveitarfélaganna, sem ásamt
frjálsum samtökum og sjálfs-
eignarfélögum eiga að að-
stoða þessa borgara við að
hjálpa sér sjálfir sem allra
lengst.
Heimilin sjálf leystu þessi
mál fram yfir síðari heims-
3. grein
styrjöld og raunar er svo enn
í sveitum landsins og er það
vel.
Ný stefna í málefnum eldri
borgara er að skapast,
byggðar eru litlar íbúðir við
hæfi Reynt er að hafa alla
sjálfbjarga sem lengst. Þess-
ar litlu íbúðir eru byggðar í
raðhúsum eða þyrpingum og
þá gjarnan með sameigin-
legri þjónustu tengda elli-
heimili, sjúkrahusi eða
heilsugæzlustöð.
Nú ber að hafa í huga að
notendur vilja í mörgum til-
fellum eiga sínar íbúðir sjálfir
t.d. selja eldri hús eða stærri
íbúðir til þess að kaupa hent-
ugar smáíbúðir, er þeir ráða
við. Þetta fyrirkomulag gerir
slíkt kleift, þ.e. að leyfa
þeim, sem það vilja og geta
að fjármagna sínar íbúðir
sjálfir og selja síðan aftur
þegar eigandi getur ekki nýtt
húsnæðið lengur og um leið
verðtryggja sparifé sitt.
Salan yrði til næsta notanda,
þ.e. ellilífeyrisþega.
Elliheimili eins og við
þekkjum þau í dag eru vissu-
lega nauðsynleg bæði til
úrlausnar þeim, sem ekki
kjósa að búa sjálfir, svo og
þeim, sem orðnir eru of las-
burða til að hugsa um sig
sjálfir.
Þessi heimili eru og munu
áfram verða rekin af sjálfs-
eignastofnunum og félaga-
samtökum, sem til þessa
hafa unnið ómetanlegt starf
við aðhlynningu aldraðra og
þá oftast án styrkja eða að-
stoðar frá hinu opinbera.
Afskipti ríkis af málefnum
aldraðra ættu að beinast að
lánveitingum til bygginga
íbúða aldraðra og greiðslu
ellilífeyris.